Praca socjalna

Praca socjalna

– teoria

– teoria

i działalność praktyczna

i działalność praktyczna

/istota, geneza i rozwój

/istota, geneza i rozwój

pracy socjalnej/.

pracy socjalnej/.

1

Termin praca socjalna pojawił się po

Termin praca socjalna pojawił się po

raz pierwszy w 1917 r. w nazwie

raz pierwszy w 1917 r. w nazwie

amerykańskiego Towarzystwa Pracy

amerykańskiego Towarzystwa Pracy

Socjalnej.

Socjalnej.

2

Działalność służąca niesieniu pomocy

Działalność służąca niesieniu pomocy

ludziom potrzebującym ma

ludziom potrzebującym ma

za sobą

za sobą

wielowiekową tradycję. Do przełomu

wielowiekową tradycję. Do przełomu

wieków XIX i XX nie była to

wieków XIX i XX nie była to

wprawdzie działalność ściśle

wprawdzie działalność ściśle

zawodowa, ale nie oznacza to

zawodowa, ale nie oznacza to

oczywiście, że była ona całkowicie

oczywiście, że była ona całkowicie

nieskuteczna. Kolejne stulecia

nieskuteczna. Kolejne stulecia

przynosiły ewolucję form tej

przynosiły ewolucję form tej

działalności, która zaczęła się od

działalności, która zaczęła się od

opieki i pomocy wzajemnej w ramach

opieki i pomocy wzajemnej w ramach

rodziny wielopokoleniowej, a

rodziny wielopokoleniowej, a

doprowadziła do ukształtowania

doprowadziła do ukształtowania

zawodu pracownika socjalnego, jako

zawodu pracownika socjalnego, jako

profesjonalisty od pomagania.

profesjonalisty od pomagania.

3

Źródłem rozwoju tej działalności są

Źródłem rozwoju tej działalności są

idee:

idee:



Miłosierdzia i pomocy bliźniemu w potrzebie (w

oparciu o tę ideę powstał nurt pracy odwołujący

się do wyznaniowych celów i uzasadnień) –

przyjmowała charakter łagodzenia skutków

nędzy, ubóstwa i różnorodnych epidemii.



Solidarności, sprawiedliwości i równości (idee te

pojawiły się przede wszystkim w ruchu

robotniczym przełomu XIX i XX w) - związana z

pojawianiem się różnorodnych kwestii

społecznych – pierwsze organizacje i instytucje

społeczne (II Rzeczypospolita – dwudziestolecie

międzywojenne); koncepcje socjalistyczne po II

wojnie światowej.



Demokratyzacji i demokracji społecznej (idea

rozwoju współczesnych społeczeństw).

4

Tak naprawdę wyodrębniła się na

przełomie XIX i XX w. w Stanach

Zjednoczonych
z działalności charytatywnej na rzecz

osób wymagających wsparcia i

pomocy
w realizacji podstawowych potrzeb
i rozwiązywania problemów

powstałych
w wyniku deprywacji tych potrzeb.

Jej geneza wskazuje na związek tej

dziedziny działalności z ważnymi

problemami ludzkimi. Problemami,

które wynikają z określonych zjawisk

gospodarczo – ekonomicznych
i społecznych.

5

Praca socjalna w teorii amerykańskiej
postrzegana jest
jako profesja i metoda działania
charytatywnego.
Tego rodzaju praca jest określana jako
„osobista usługa społeczna” i jest nastawiona
na realizację
trzech podstawowych zadań:
 
⇒ socjalizacji i rozwoju jednostek,
 
⇒ terapii, rehabilitacji, pomocy i ochronie
(wobec osób z różnego rodzaju deficytami),
 
⇒ zapewnieniu dostępu do usług, informacji
i poradnictwa.

6

W odniesieniu do tychże zadań opracowano
bardzo obszerną definicję pracy socjalnej
podaną przez zawodową organizację
amerykańskich pracowników socjalnych.
 
Definicja ta brzmi następująco:
 
„praca socjalna jest to działalność
profesjonalna polegająca na pomocy
jednostkom, grupom lub społecznościom we
wzbogacaniu lub odbudowywaniu ich zdolności
społecznego funkcjonowania oraz na tworzeniu
społecznych warunków sprzyjających tym
celom. Praktyka pracy socjalnej opiera się na
profesjonalnym wdrożeniu wartości i technik w
celu osiągnięcia co najmniej jednego z
następujących rezultatów:

7

⇒ pomaganie ludziom w uzyskaniu
konkretnych usług;
⇒ służenie poradnictwem i psychoterapią
jednostkom,
rodzinom, grupom;
⇒ pomaganie społecznościom lub grupom w
zdobyciu
lub poprawie usług socjalnych i
medycznych;
⇒ uczestniczenie w odnośnych procesach
legislacyjnych.
 
Praktyka pracy socjalnej wymaga wiedzy o
ludzkim rozwoju i zachowaniu, o instytucjach
społecznych, ekonomicznych i kulturalnych
oraz o współzależnościach między tymi
czynnikami”.

8

Polska tradycja pracy socjalnej

sięga początków XII w. i łączy się z

działalnością zakonów i

stowarzyszeń religijnych.

Jej teorię i praktykę wiążemy z

nazwiskiem

H. Radlińskiej, która pracę socjalną

określa terminem pracy społecznej.

Jej zdaniem praca ta polega na

„wydobywaniu i pomnażaniu sił

ludzkich, na ich usprawnianiu i

organizacji wspólnego działania dla

dobra ludzi”. 

9

Dzisiaj jest pojmowana

jako:



swoista działalność na

rzecz osób wymagających

pomocy



i jako profesja (zawód).

10

Według B. Szatur-Jaworskiej pojęcie

pracy socjalnej jest pojęciem

wieloznacznym.

Jest ono zarówno nazwą

specyficznej ze względu na swe cele

i metody działalności, jak

i używane jest dla nazwania

profesji, która - między innymi -

polega na wykonywaniu owych

działań.

11

Barbara Szatur-Jaworska, przeprowadzając
rozważania nad teorią i genezą pracy socjalnej
posłużyła się definicją z niemieckiego słownika
pracy socjalnej.
 
Według niej pod pojęciem pracy socjalnej
mieszczą się urządzenia i przedsięwzięcia,
które powinny pomóc ludziom w ich integracji
ze społeczeństwem,
aby prowadzili w nim takie życie, które
odpowiada ludzkiej godności.

 

12

Z praktyki i teorii pracy socjalnej

wynika, że może być ona

realizowana także przez

nieprofesjonalistów.

Zatem praca socjalna -



działalność



i praca socjalna - zawód

- są pojęciami przyjmującymi

niejednakowy zakres.

13

Według międzynarodowej definicji pracy

socjalnej, która przyjęta została przez

Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej

Federacji Pracowników Socjalnych
w Montrealu, w Kanadzie w lipcu 2000 r. –

jest to:

„zawód, który promuje społeczne zmiany,

rozwiązywanie problemów we wzajemnych

ludzkich relacjach oraz wzmocnienie i

wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez

nich dobrostanu.

Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemów

społecznych, praca socjalna ingeruje dokładnie

tam, gdzie dochodzi do wzajemnego

oddziaływania ludzi z ich środowiskiem.
Zasady praw człowieka i społecznej

sprawiedliwości są fundamentalne dla pracy

socjalnej”.

14

Jako zawód, który pomaga ludziom

rozwiązywać problemy osobiste,

grupowe oraz zbiorowe, tak aby

osiągnąć zadowalające stosunki

osobiste, grupowe, zbiorowe –

traktują ją B. A. Skidmore i M. G.

Thackeray. Twierdzą, że głównym

kierunkiem działania pracownika

socjalnego jest pomaganie ludziom

w polepszeniu ich funkcjonowania

społecznego.

Praca socjalna to działanie

profesjonalne, mające na celu

poprawę warunków życia jednostki

i społeczeństwa oraz złagodzenie

ludzkiego cierpienia i

rozwiązywanie problemów

społecznych – uważają B. Dubois,

K.K. Miley. 

15

Jest też jedną z form pomocy

społecznej, definiowaną jako

celowa i zorganizowana pomoc

współczesnego społeczeństwa na

rzecz swoich niewydolnych

ekonomicznie, społecznie lub

fizycznie członków.

Pomoc ta polega na pomocy w

osobistym

i społecznym usamodzielnianiu się

i jest realizowana w ramach

kontaktów interpersonalnych

między pracownikiem socjalnym a

osobami wspomaganymi.

Tak rozumiana, jest świadczona na

rzecz poprawy funkcjonowania

osób i rodzin w ich środowisku

społecznym.

16

Jest prowadzona:

Jest prowadzona:



z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub

wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej,



ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy

i koordynacji działań instytucji i organizacji, istotnych dla

zaspokajania potrzeb członków społeczności.

Praca socjalna to profesjonalna działalność

polegająca na pomaganiu jednostkom, grupom lub

społecznościom we wzbogacaniu czy odtwarzaniu

ich zdolności społecznego funkcjonowania i

tworzenia warunków społecznych sprzyjających

osiąganiu ich celów.

17

Ogólny cel pracy socjalnej - wspieranie lub

Ogólny cel pracy socjalnej - wspieranie lub

odbudowa obopólnie korzystnych interakcji

odbudowa obopólnie korzystnych interakcji

pomiędzy jednostką, a społeczeństwem aby

pomiędzy jednostką, a społeczeństwem aby

poprawić poziom życia obywateli.

poprawić poziom życia obywateli.

Szczegółowe cele pracy socjalnej:

Szczegółowe cele pracy socjalnej:



pomaganie ludziom w nabywaniu umiejętności

rozwiązywania problemów oraz zdolności do

radzenia sobie w różnych sytuacjach,



pomoc jednostkom w uzyskaniu środków,



ułatwienie interakcji między jednostką, a

środowiskiem,



uczulanie organizacji na potrzeby jednostek i

grup.

18

Praca socjalna jest różnie

Praca socjalna jest różnie

definiowana, w różnych

definiowana, w różnych

krajach:

krajach:

W Polsce jest traktowana jako

działalność zawodowa służąca

ludziom pomocą w

usprawnianiu lub odzyskaniu

ich zdolności do

satysfakcjonującego

funkcjonowania w środowisku

społecznym.

19

W Wielkiej Brytanii jest to uznana

powszechnie działalność profesjonalna

umożliwiająca jednostkom, rodzinom i

grupom identyfikację osobistych,

społecznych i tkwiących w ich środowisku

trudności oddziałujących na nich

niekorzystnie. Praca socjalna umożliwia

im (jednostkom, grupom, rodzinom)

przezwyciężanie tych trudności poprzez

działania podtrzymujące, rehabilitacyjne,

zabezpieczające, korygujące.
Praca socjalna wspiera politykę i

odpowiada na potrzeby społeczne

działając tym samym na rzecz

społeczności niezależnie od wieku, płci,

orientacji seksualnej, klasy społecznej,

niesprawności, rasy, kultury i wyznania.
Na pracy socjalnej spoczywa

odpowiedzialność za ochronę

najsłabszych i egzekwowanie ustawowych

zobowiązań właściwych organów władzy

tej grupy.

20

Z definicji Rady Europy wynika, że

praca socjalna jest specyficzną

działalnością profesjonalną, której

zadaniem jest ułatwienie

wzajemnego przystosowania

jednostki, rodzin grup oraz

środowiska społecznego, w którym

żyją oraz rozwijania poczucia własnej

wartości indywidualnej poprzez

wykorzystanie możliwości tkwiących

w ludziach, w stosunkach

interpersonalnych oraz zasadach

udostępnionych przez społeczeństwo

lokalne.

21

Góra A., Początki pracy socjalnej w świecie,

„Praca zbiorowa” 1988, nr 4.

 

Radlińska H., Pedagogika społeczna, Warszawa
1961.
 
Szatur-Jaworska B., Teoretyczne podstawy
pracy socjalnej, (w:) Pilch T., Lepaczyk J. (red.),
Pedagogika społeczna, Warszawa 1995.

Żukiewicz. A., Praca socjalna Ośrodków Pomocy

Społecznej, Wrocław 2002.

 

 

22