Pedagogika pracy socjalnej IV rok,
studia dzienne,
Uniwersytet Humanistyczno-przyrodniczy w Piotrkowie Tryb.
Katarzyna Urazińska
Praca socjalna jako zawód, profesja, działalność
Plan pracy:
Wprowadzenie
Definicje pracy socjalnej
Praca socjalna jako zawód
Praca socjalna jako profesja
Wiedza w pracy socjalnej
Praca socjalna jako działalność pomocowa
Praca socjalna jako działalność prospołeczna
Formy pracy socjalnej
Metody pracy socjalnej
Zakończenie
Praca socjalna jest według mnie istotną częścią naszego życia gdyż obejmuje ona swoim zasięgiem osoby od wczesnego dzieciństwa po późną starość, starając się przez ten cały czas rozwiązywać troski i problemy, wspierać w trudnych sytuacjach i nieść pomoc kiedy jej potrzebujemy. Dlatego poniżej przedstawiłam obraz pracy socjalnej, która zaczęła się od wzajemnej opieki i pomocy w ramach rodziny wielopokoleniowej, a doprowadziła do ukształtowania zawodu pracownika socjalnego, jako profesjonalisty od pomagania.
1.Definicje pracy socjalnej:
Przedstawienie współczesnego rozumienia pracy socjalnej jako zawodu zacząć wypada od zaprezentowania kilku wstępnych i dość ogólnych definicji, ujmujących najbardziej charakterystyczne elementy tej działalności. Okazuje się bowiem, iż jednoznaczne i precyzyjne określenie czym jest praca socjalna nie jest takie proste. Teoretycy i praktycy pracy socjalnej zwracają uwagę na jej niejednoznaczność, ponieważ jest praca socjalna zarówno nazwą specyficznej ze względu na swe cele i metody działalności, jak i profesji, która min. polega na wykonywaniu owych działań. Z praktyki i teorii pracy socjalnej wynika, że może być ona realizowana także przez nieprofesjonalistów. W fachowym języku pracowników socjalnych obok terminu „zawód” coraz częściej używane są terminy „profesja” i „profesjonalizacja”. Stosunkowo często pełnią one funkcje terminów zamiennych, czasami jednak przypisywane jest im różne znaczenie semantyczne.
B. DuBois i K. Krogsrud Miley w swym bardzo obszernym podręczniku określają pracę socjalną jako działania profesjonalne, mające na celu poprawę warunków życia jednostki i społeczeństwa oraz złagodzenie ludzkiego cierpienia i rozwiązywanie problemów społecznych. Pracownicy socjalni są w związku z tym nazywani zawodowymi opiekunami, którzy pracują z ludźmi po to, by rozwinąć ich zdolności i zwiększyć ich możliwości działania, udostępnić społeczną pomoc i środki, zorganizować humanitarne i wrażliwe służby socjalne oraz by rozwinąć struktury społeczne, które tworzą możliwości tego działania. W lipcu 2000 roku zgromadzenie Ogólne Międzynarodowej Federacji Pracowników Socjalnych w Montrealu przyjęło międzynarodową definicję pracy socjalnej. Zgodnie z nią praca socjalna , jako profesja angażuje się w zmiany społeczne, w rozwiązywanie problemu we wzajemnych ludzkich relacjach oraz we wzmocnienie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu. Podstawowa definicja obowiązująca obecnie na gruncie polskim zapisana została w Ustawie o pomocy społecznej z 2004 roku, tu pracę socjalną należy rozumieć jako działalność zawodową, mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.
W literaturze spotykamy się również z pracą socjalną w sensie szerszym i węższym. W ujęciu szerszym praca socjalna obejmuje zarówno bezpośrednia pracę z ludźmi potrzebującymi jak i działania instytucjonalne i administracyjne poprzez które możliwe jest świadczenie bezpośredniej pomocy. W ścisłym sensie oznacza natomiast fachową i celową pomoc międzyludzką opartą o specjalne metody.
2. Praca socjalna jako zawód
Kształcenie pracowników socjalnych ma w Polsce bogatą tradycję i sięga przełomu XIX i XX wieku. W znowelizowanej w 1996 Ustawie o pomocy społecznej mamy jasno określone jakie kwalifikacje powinien mieć pracownik socjalny. Może być nim osoba która posiada dyplom pracownika socjalnego lub ukończyła studia wyższe o kierunkach: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, pedagogika i psychologia. Pracownik socjalny musi posiadać wysokie kwalifikacje zawodowe, bowiem jego zawód dotyczy innej osoby, jej sytuacji życiowej i jej środowiska. Z tym zawodem wiąże się szczególna odpowiedzialność, stąd też działalność zawodowa powinna w coraz większym zakresie upodmiotowić świadczeniobiorcę, gdyż przestaje on być tylko klientem otrzymującym świadczenia, a staje się partnerem, który powinien wspólnie z pracownikiem socjalnym ustalać cele i formy udzielanej pomocy, by w konsekwencji mógł przyjąć na siebie aktywne staranie się o pokonanie trudnych sytuacji, przy wykorzystaniu udostępnionych mu porad i środków materialnych. Pracownik socjalny nie może ograniczać się tylko do zaspokojenia bytowych potrzeb klienta, ma on być rzecznikiem klienta, działać na jego korzyść, pomagać mu likwidować wszelkie bariery i rozwiązywać problemy osobiste. Jak już wcześniej wspomniałam tylko wysokie kompetencje pozwolą pracownikowi socjalnemu zrealizować stojące przed nim cele zawodowe tj.
wspomaganie osoby i rodziny we wzmocnieniu lub odzyskaniu możliwie pełnych zdolności życiowych i uczestnictwa w życiu społecznym, zapewnienie podstawowych warunków do życia
wzmocnienie zdolności grup i społeczności lokalnych do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów oraz rozwoju
organizowanie efektywnych form pomocy, rozwijanie właściwej infrastruktury
kształtowanie odpowiedniej lokalnej polityki społecznej
Poniżej przedstawiłam w postaci tabeli dane procentowe dotyczące rodzajów działań i zadań podejmowanych przez pracowników socjalnych na wsi i w mieście.
Tab.1
|
Miasto |
Wieś |
Pomoc finansowa |
87% |
18% |
Praca z indywidualnym przypadkiem |
8% |
54% |
Usamodzielnienie rodziny |
47% |
24% |
Rozmowy terapeutyczne z rodziną |
7% |
8% |
Praca socjalna |
24% |
12% |
Środowiskowe Domy Samopomocy |
9% |
8% |
Placówki odwykowe |
36% |
32% |
Ośrodki opiekuńcze |
7% |
12% |
3. Praca socjalna jako profesja
Praca socjalna ma być działalnością w pełni profesjonalną, co podkreślają w zasadzie wszystkie przywołane powyżej definicje tego rodzaju aktywności. Podstawową cechą profesji jest pełnienie zadań związanych z dobrem publicznym oraz zinstytucjonalizowanie kontroli sposobu wykonywania tych zadań przez samych wykonawców. Profesjonalizm zarazem wcale nie musi sprowadzać się tylko do faktu pobierania wynagrodzenia za wykonywaną pracę. Profesja jest właściwie synonimem zawodu. Jak jednak zauważa znawca zagadnienia E. Freidson: nie każda praca jest wykonywana przez ludzi, których nazwalibyśmy profesjonalistami. Przedstawiciele profesji społecznych przygotowani zawodowo pracują na ogół jako asystenci społeczni, animatorzy, ich obszarem działania jest przestrzeń społeczna. Z tej pracy wynikają różne zagrożenia o charakterze zdrowotnym i nie tylko. Pracownik socjalny narażony jest na przemoc fizyczną, nieustanna konieczność ponoszenia odpowiedzialności za swojego klienta wiążą się z poważnymi obciążeniami psychicznymi, będącymi źródłem przeżywania stresu. Pierwsze formy profesjonalizacji pracy socjalnej wiązać należy z pedagogiką społeczną i zorganizowanym w 1925 roku przez H. Radlińską, kształceniem pracowników społecznych na poziomie wyższym w Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Praca profesjonalna wymaga teoretycznej wiedzy , zręczności i umiejętności twórczego myślenia, (…)nabywanie przez pracowników społecznie oczekiwanych i adekwatnych do potrzeb kompetencji profesjonalnych. Cechą takiej pracy jest efekt końcowy, tzn. dobre dzieło. Profesjonalizm zakłada pewną relację między pracownikiem a klientem opartą na zaufaniu. Istotnymi elementami konstytuującymi pracę socjalną jako profesję są: wiedza, wartości i własne metody interwencji. Samo pojęcie profesji jako pewnego celu, do którego dąży praca socjalna, wydaje się być z jednej strony rozwojową perspektywą dla oceny zachodzących w ramach zawodu przemian, ale z drugiej strony i taką, która w pewien sposób obnaża jego słabości odnoszące się przede wszystkim do poczucia tożsamości, statusu społecznego, uwarunkowań i autonomii pracy. Inny zarzut, podnoszony niekiedy wobec rozumienia pracy socjalnej jako profesji, dotyczy sposobu jej finansowania. Profesje mają rzekomo charakteryzować się bezpośrednim związkiem finansowym między pracownikiem i klientem. W przypadku pracy socjalnej związek ów zapośredniczony jest najczęściej przez trzeci podmiot, czyli pracodawcę. Tym pracodawcą w wielu wypadkach jest państwo, ponieważ to na nim spoczywa prowadzenie i utrzymywanie instytucji pomocy społecznej. Wydaje się jednak, iż sam fakt braku bezpośredniego związku finansowego między pracownikiem socjalnym a klientem nie może być powodem negowania profesjonalnego charakteru tego typu zawodu.
3.1. Wiedza w pracy socjalnej
Wiedza w pracy socjalnej związana jest najpierw z problemem odpowiedniego wykształcenia. Polskie przepisy wymagają, aby kandydat do tego zawodu posiadał dyplom pracownika socjalnego, lub ukończył studia wyższe o kierunkach: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika lub psychologia. Pracownikiem socjalnym może również być absolwent innego kierunku studiów, niż jeden z wyżej wymienionych, pod warunkiem dodatkowego ukończenia specjalizacji w zakresie pracy socjalnej lub organizacji pomocy społecznej. Profesjonalna wiedza, zdobywana w ramach przygotowania do zawodu, jak i podczas kursów i szkoleń już w czasie jego wykonywania, a będąca podstawą praktyki pracy socjalnej, zawiera w pierwszym rzędzie teorie, dotyczące sposobów zachowania człowieka w środowisku społecznym, a także teorie dotyczące konkretnych metod działań pomocowych. W związku z tym należy mówić o dwóch źródłach wiedzy w pracy socjalnej. Jednym źródłem są takie nauki, jak pedagogika, psychologia, psychiatria, medycyna, antropologia, etyka, socjologia, prawo, czy nawet teologia. Jest to więc źródło zewnętrzne wobec samej pracy socjalnej. Drugim zaś źródłem, niezbędnym dla prawidłowego rozwoju pracy socjalnej, jest sama jej praktyka i badania prowadzone w jej ramach. Dysponowanie określonym zasobem wiedzy, na którym może się opierać kształcenie zawodowe, jest jednym z podstawowych elementów kształtujących wizerunek profesji społecznych. Pracownik socjalny posiadając wszechstronną wiedzę ( psychologiczna, pedagogiczna, prawna, terapeutyczna , medyczna), obszerny zasób obowiązków oraz szeroki zakres działania, realizuje funkcję swoistego specjalisty pierwszego kontaktu , stawiającego wstępna diagnozę ( rozpoznanie potrzeb), ukierunkowującego działanie petentów, podejmującego interwencję, oraz przyznającego określone świadczenia. Z zagadnieniem wiedzy w pracy socjalnej łączy się też kwestia umiejętności, jakie posiadać powinna osoba wykonująca ten zawód. Jak piszą A.W. Nocuń i J. Szmagalski pracownik socjalny powinien opanować trzy podstawowe zespoły umiejętności: (1) rozwiązywania problemów (2) porozumiewania się i (3) rozwiązywania konfliktów. Na każdy z tych zespołów składa się szereg umiejętności szczegółowych, a założeniem właściwego korzystania z nich jest właśnie odpowiedni poziom wiedzy profesjonalnej.
4. Praca socjalna jako działalność pomocowa
Praca socjalna jest działalnością o charakterze pomocowym. Polega na wydobywaniu i pomnażaniu sił ludzkich, na ich usprawnianiu i organizacji wspólnego działania dla dobra ludzi, a więc na przetwarzaniu środowiska siłami człowieka. Podstawowym jej celem jest niesienie pomocy ludziom w bardzo różnych sytuacjach, nie tylko w trudnościach materialnych ale i psychicznych , emocjonalnych a nawet duchowych. Leży tu także troska o politykę i edukację rodzinną i prorodzinną, są to kwestie w dużym stopniu warunkujące przebieg i efekty edukacyjne dzieci i młodzieży, ich aspiracje i plany życiowe, a także kształt życia osobistego. Stąd pojawił się termin „welfare state” (państwo opiekuńcze), zatem ważnym składnikiem pomocy społecznej jest właściwe rozumienie sensu zasady pomocniczości w odniesieniu do jednostki i rodzin. Chodzi o to aby realna pomoc społeczna nie prowadziła do tzw. Dylematu Samarytanina ( ujemne skutki rozbudowanej pomocy). Pomoc ze środków publicznych i bezpośrednia charytatywna zmniejsza troskę ludzi o swoją przyszłość, osłabia starania o jej polepszenie. Wszelka pomoc, która faktycznie ogranicza jednostce możliwości uzyskania, zachowania lub odzyskania samodzielności, skłania do stawiania znaków zapytania. W skali globalnej państwa, nadmierne dopłaty, ulgi itp. pogłębiają nierówności społeczne oraz hamują wzrost gospodarczy.
5.Praca socjalna jako działalność prospołeczna
Praca socjalna zaliczana jest do działań prospołecznych. Działania te bowiem polegają - najogólniej rzecz ujmując - na trosce o dobro innych osób, grup społecznych, czy nawet instytucji. Takiemu rozumieniu działania prospołecznego, pochodzącemu z obszaru psychologii społecznej, zdaje się odpowiadać ze swej istoty właśnie praca socjalna. W centrum jej zainteresowania i aktywności stoi zawsze osoba, grupa lub społeczność znajdująca się w potrzebie. Starania pracowników socjalnych koncentrują się zatem na rozpoznaniu i zaspokojeniu potrzeb ludzi, a poprzez to przyczyniają się do szeroko rozumianego dobrego bytu osoby i społeczności. Badając motywację towarzyszącą tym działaniom stwierdzono, że u osób tych występuje silny związek między działalnością społeczną i pozytywną samooceną i wiarą w siebie. Wymagane jest zatem, by potraktować ten zawód jako powołanie do oddawania innym swych przysług, a nie jedynie jako wyuczonej specjalności umożliwiającej pobieranie należnej zapłaty. Jako wykonujący działania prospołeczne, pracownicy socjalni stanowią część kadr służb społecznych, współpracując z kuratorami, pedagogami szkolnymi i pozaszkolnymi, wolontariuszami grup samopomocowych, psychologami, terapeutami itp. Zachowania prospołeczne wyróżnione zostały spośród innych form zachowań społecznych ze względu na szczególny rodzaj ponoszonych przez podmiot kosztów i osiąganych przez niego zysków, charakteryzują się one tym, że osoba podejmująca działanie poświęca nie tylko czas, energię uwagę na rzecz innej osoby, ale i gotowa jest poświęcić dobra osobiste jak majątek czy zdrowie . Owe koszta ponoszone są przez podmiot bez uwikłania w nie interesu własnego, rozumianego jako oczekiwanie zewnętrznego wzmocnienia, dlatego też zachowania takie określane są mianem bezinteresownych. W świetle psychologii źródłem prospołecznych działań są normy społeczne, gdyż uczą one przepisów obowiązujących w świecie społecznym, a zachowania zgodne z nimi zapewniają nagrody w postaci zaspokojonych potrzeb akceptacji i przynależności.
6. Formy pracy socjalnej
Praca socjalna może przyjmować dalece zróżnicowane formy, od pomocy doraźnej, aż po długofalowe działania skierowane na wspieranie rozwoju jednostek, grup i całych społeczności. Jako najważniejsze formy pracy socjalnej wymienia się:
ratownictwo, rozumiane jako działalność doraźna będąca natychmiastową reakcją na zaistniałą kryzysową sytuację. Przykładem ratownictwa jest organizacja schronienia dla ofiar powodzi lub działalność noclegowni dla bezdomnych.
opieka, czyli działalność zindywidualizowana, obejmująca te wszystkie sytuacje życiowe, w których ludzie nie są w stanie sami poradzić sobie w obliczu nieszczęścia, choroby itp. zdarzeń losowych. Z tą formą pracy socjalnej mamy do czynienia np. w ośrodkach dla osób przewlekle chorych, domach małego dziecka itp. placówkach.
pomoc, czyli działania, mające wspierać prawidłowy rozwój osób zarówno zagrożonych socjalnie, jak i wszystkich członków danej społeczności. Przykładem takiej działalności są kluby seniora, poradnie społeczno-zawodowe, świetlice socjoterapeutyczne, itp.
kompensacja stanowi specyficzną formę pracy socjalnej, polegającą na wyrównywaniu braków, utrudniających prawidłowy rozwój i funkcjonowanie osoby, a także wszelkie działania nakierowane na wyrównywanie położenia życiowego jednostek. Klasycznym przykładem instytucji kompensacyjnej jest rodzina zastępcza.
Dodatkową formą pomocy jest koncepcja help to self-help, czyli pomoc dla samopomocy. Zdaniem K. Wódz nawiązuje ona do takich form pomocy, które pobudzają własną aktywność jednostki i rodziny, nie uzależniają ich od instytucji pomocy, sprzyjają samodzielnym poszukiwaniom rozwiązań trudnych sytuacji życiowych.
Pomoc ma się sprowadzać do tego aby osoba potrzebująca odzyskała poczucie własnej wartości i dzięki temu mogła osiągnąć wyznaczone sobie cele. DuBois i Krogsrud Miley określają nawet pracę socjalną mianem zawodu, który dodaje sił.
7. Metody pracy socjalnej
W toku swej ewolucji praca socjalna wypracowała różne metody działania, składające się na repertuar profesjonalnej interwencji socjalnej. Tradycyjnie wymienia się trzy główne metody działania w pracy socjalnej: prowadzenie indywidualnego przypadku, pracę z grupą i organizowanie (przekształcanie) środowiska lokalnego. Rozróżnienie tych rodzajów działalności było przez wiele lat bardzo istotne dla przygotowywania kadry pracowników socjalnych szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Tam właśnie kształcono kandydatów do zawodu od razu jako caseworkers, czyli pracujących z przypadkiem; groupworkers, czyli pracujących z grupą oraz community organizer, zajmujących się organizowaniem społeczności lokalnej. W metodyce działania postuluje się by odchodzić od tradycyjnej pracy socjalnej na rzecz empowermentu. Empowerment to przywracanie klientowi sił i kontroli nad własnym życiem przez odnajdywanie i wspieranie jego zasobów, energii i kompetencji, to umacnianie klienta.
a )Metoda prowadzenia indywidualnych przypadków zapoczątkowana została w latach dwudziestych bieżącego stulecia przez jedną z amerykańskich pionierek profesjonalnej pracy socjalnej Mary Richmond. Jest to metoda bazująca na wiedzy, zrozumieniu i umiejętnym zastosowaniu właściwych technik pomocy ludziom w rozwiązywaniu ich problemów (...) Pomaga jednostkom w sprawach zarówno zewnętrznych i dotyczących otoczenia, jak i w indywidualnych, dotyczących wnętrza osoby. Koncentruje się na jednostce, nie ignorując jednak dobra społecznego, nie manipuluje otoczeniem. Według założeń M. Richmond metoda prowadzenia przypadku powinna uwzględniać następujące elementy: wgląd w cechy osobowościowe jednostki; rozpoznanie zasobów, zagrożeń i wpływów otoczenia społecznego na jednostkę; bezpośrednie oddziaływanie osoby na osobę i bezpośrednie oddziaływanie poprzez otoczenie społeczne.
Proces prowadzenia indywidualnego przypadku zawiera kilka zasadniczych etapów. Pierwszym z nich jest diagnoza, której zadaniem ma być ujawnienie czynników powodujących zaistnienie trudnej sytuacji w życiu osoby. Głównym narzędziem diagnozy jest wywiad środowiskowy oparty na kwestionariuszu. Po przeprowadzeniu diagnozy należy ustalić plan postępowania, określający kolejne kroki podjętej interwencji. Bardzo ważnym etapem jest zakończenie interwencji. Ma ono bowiem być wyraźnym znakiem, że pracownik uważa swoją dalszą aktywność za zbędną.
b) W metodzie pracy socjalnej z grupą chodzi przede wszystkim o poprawę funkcjonowania społecznego, łagodzenie i eliminowanie przeszkód, utrudniających interakcje społeczne. Praca grupowa to planowy wysiłek na rzecz zmian, oparty na założeniu, że ludzie doświadczają rozwoju i zmian poprzez interakcje i procesy zachodzące w grupie . W metodzie tej działalność podejmowana przez pracownika socjalnego odnosi się do jednostek w grupie. Pierwszoplanowym celem pracy z grupą jest zatem poprawa społecznego funkcjonowania poprzez czynne uczestnictwo w grupie. Metoda pracy grupowej może być skuteczna tylko w przypadku małych grup, w których wszyscy ich członkowie znają się bezpośrednio. Za A. Kamińskim możemy wyróżnić trzy odmiany metody grupowej, związanej z trzema rodzajami grup:
- Grupy rozwojowo-wychowawcze mają za cel służenie pomyślnemu rozwojowi psychicznemu, fizycznemu i kulturalnemu wszystkich tych, którzy tego pragną.
-Grupy psychoterapeutyczne nastawione są natomiast na poczynania opiekuńcze i ratownicze. Szczególnym przypadkiem są Anonimowi Alkoholicy.
-Grupy rewalidacyjne. Ich zadaniem jest powiązanie zerwanych więzi między jednostką i jej najbliższym otoczeniem. Działalność ta obejmuje zwykle dzieci i młodzież zagrożone wykolejeniem lub już wykolejone.
c) Metoda organizacji społeczności, charakteryzuje się przede wszystkim skoncentrowaniem uwagi na społeczności jako całości. Problemy socjalne dotykają bowiem nie tylko poszczególne jednostki i grupy, ale właśnie całe społeczności, takie jak: osiedle, gmina, miasto, kraj lub naród, a nawet społeczność międzynarodowa. W metodzie tej, pracownik socjalny działa na rzecz zespalania wysiłków różnorodnych instytucji danej społeczności lokalnej w celu ulepszenia ich działań dla dobra swoich członków, a przez to dla dobra całej społeczności. Pracownik socjalny podejmuje tu przede wszystkim działania, polegające na koordynowaniu poczynań osób i instytucji, inspirowaniu wolontariuszy, kontroli i ocenie wyników pracy w środowisku oraz udzielaniu konsultacji. To także pobudzanie społecznej aktywności w zaspokojeniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin. Działania te mają zatem prowadzić do takiego przekształcenia środowiska lokalnego, aby było ono zdolne do samodzielnego rozwiązywania swych problemów. Bardzo istotnym natomiast celem organizacji społeczności, jest tworzenie wspólnoty (...) przełamywanie izolacji i osamotnienia, budowanie więzi emocjonalnych, międzyludzkich i sieci znajomości. W ostatnich latach mówi się o jeszcze jednej podstawowej metodzie pracy socjalnej, a mianowicie rozwiązywaniu problemów w dostarczaniu świadczeń socjalnych. Problem sprowadza się w tym przypadku do kwestii prawidłowego administrowania świadczeniami socjalnymi. Procesy administrowania w pracy socjalnej są o tyle istotne, że zadaniem ich jest urzeczywistnianie polityki społecznej, przekształcanie jej zamierzeń i założeń w konkretne świadczenia socjalne.
Z powyższych rozważań wynika, że praca socjalna jako działalność zawodowa charakteryzuje się dużym stopniem wiedzy specjalistycznej, opiera się na podstawowych wartościach wynikających z godności osoby ludzkiej oraz dysponuje własnymi metodami działania. Jest działalnością prospołeczną, której celem jest przyczynianie się do dobrego bytu jednostek i rodzin we współczesnych społeczeństwach. Jako działalność zawodowa nie eliminuje aktywności pomocowej wolontariuszy, działających w ramach różnorodnych organizacji, a wręcz przeciwnie: stanowi z tymi działaniami pewną całość, będącą wyrazem społecznej troski o ludzi najbardziej potrzebujących. Jako stosunkowo młody zawód jest profesją wciąż rozwijającą się, podejmującą nowe wyzwania socjalne, doskonalącą metody interwencji i organizacji. Warto zatem zgłębić się w tę tematykę choćby dlatego by docenić ten zawód, dostrzec wielość zalet jakie ze sobą niesie. Istotne są również wymienione powyżej metody, które obrazują w jaki sposób podejmowane są działania pomocowe dla potrzebujących tego osób i rodzin, i jak są one realizowane.
Bibliografia:
1. Auleytner J., Polityka społeczna teoria i organizacja, Warszawa 2000 2.Biderman V., Problemy kształcenia pracowników socjalnych, w: L . Malinowski, M. Orłowska(red.) „ Praca socjalna służbą człowiekowi”, Warszawa 1998
3. Du Bois B., Krogsrud Miley K., Praca socjalna, zawód który dodaje sił, Katowice 1999
4.DuBois B., Krogsrud Miley K, Praca socjalna, Warszawa 1996
5. Hajduk B., Hajduk E., O rodzajach pomocy, Kraków 2006
6. Kamiński T., Praca socjalna i charytatywna, Warszawa 2004
7. Kantowicz E., Praca socjalna w Europie. Inspiracje teoretyczne i standardy kształcenia, Olsztyn 2005
8. Kawula St., Pomocniczość w pracy socjalnej, w: M. Orłowska, L. Malinowski, Praca socjalna. W poszukiwaniu metod i narzędzi, Warszawa 2000
9. Kotarska-Michalska A., Dobrowolność w działaniu jako forma zachowań prospołecznych, w: B. Kromolicka (red.), Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, Toruń 2005
10. Kromolicka B., Potrzeby psychiczne pracownika socjalnego a jego społeczno-zawodowa rola, w: K. Marzec-Holka (red.), Pomoc społeczna, praca socjalna- teoria i praktyka, Bydgoszcz 2003
11. Kromolicka B., Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, Toruń 2005
12. Malinowski L., Kształcenie pracowników socjalnych w szkolnictwie wyższym ze szczególnym uwzględnieniem WSPS, w: L .Malinowski , M. Orłowska(red.) „Praca socjalna. W poszukiwaniu metod i narzędzi”, Warszawa 2000
13. Marzec-Holka K.(red.), Pomoc społeczna praca socjalna, teoria i praktyka, tom I, Bydgoszcz 2003
14. Marzec-Holka K. (red.), Pracownicy socjalni i wolontariusze a możliwości reformy pomocy społecznej, Bydgoszcz 1998
15. Marynowicz-Hetka E., Modele pracy socjalnej i profesje społeczne, w: M. Orłowska, L. Malinowski(red.) Praca socjalna w poszukiwaniu metod i narzędzi, Warszawa 2000
16. Nocuń A.W., Szmagalski J., Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie, Warszawa 1996
17. Olubiński A., Praca socjalno-opiekuńcza i pedagogika społeczna, w: E. Marynowicz-Hetka (red.) Pedagogika społeczna, Warszawa 2007
18. Orłowska M., Malinowski L.(red.), Praca socjalna w poszukiwaniu metod i narzędzi, Warszawa 2000
19. Szmagalski J., Profesjonalizacja pracy socjalnej .Wyzwania dla Europy, w : E. Marynowicz-Hetka, A. Wagner, J. Piekarski(red.), Profesje społeczne w Europie, z problemów kształcenia i działania, Katowice 2001
20. Szuster A., Orientacje prospołeczne a preferowane wartości (w kategoryzacji Shakoma i Schwartza), w: M. Lewicka, J. Grzelak (red.), Jednostka i społeczeństwo. Podejście psychologiczne, Gdańsk 2002
21.Trempała E., Pomoc spontaniczna i sformalizowana, w: K. Marzec-Holka(red.), Pracownicy socjalni i wolontariusze, a możliwości reformy pomocy społecznej, Bydgoszcz 1998
22. Wiatrowski Z., Pedagogika społeczna a inne obszary wiedzy naukowej, w: E. Marynowicz-Hetka(red.) Pedagogika społeczna, Warszawa 2007
23. Wódz K., Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Warszawa 1996
24. K. Chrąściel, Miejsce pracy socjalnej w systemie pomocy społecznej, w: Praca socjalna nr 1, 2009,s.58-59
25. E. Kantowicz, O profesjonalizacji pracy socjalnej raz jeszcze, w: Praca socjalna 2009, nr 1, s.27
26. I. Krasiejko, Praca socjalna w środowisku wiejskim, w: Praca socjalna, nr 6,2008, s. 81
27. M. Łojko, E. Górka, Uwagi o zarządzaniu kapitałem ludzkim w instytucji pomocy społecznej, w: Praca socjalna, nr 2, 2009, s.5
28. A. Podkońska, Profesjonalizacja pracy socjalnej a rzeczywistość polska, w: Praca socjalna , nr 6,2008,s. 72-73
29. E. Trafiałek , O modernizacji systemu kształcenia kadr pracy socjalnej, w: Praca socjalna nr 6,2008, s.3-4
E. Kantowicz, O profesjonalizacji pracy socjalnej raz jeszcze, w: Praca socjalna nr 1,2009, s.27
B. DuBois, K. Krogsrud Miley, Praca socjalna, Warszawa 1996, s. 25.
T. Kaminski, Praca socjalna i charytatywna, Warszawa 2004, s.31
E. Trafiałek , O modernizacji systemu kształcenia kadr pracy socjalnej, w: Praca socjalna nr 6,2008, s.3-4
V. Biderman, Problemy kształcenia pracowników socjalnych, w: L.Malinowski, M. Orłowska (red.) „ Praca socjalna służbą człowiekowi”, Warszawa 1998,s. 38
L. Malinowski, Kształcenie pracowników socjalnych w szkolnictwie wyższym ze szczególnym uwzględnieniem WSPS, w: L.Malinowski, M. Orłowska (red.) „Praca socjalna. W poszukiwaniu metod i narzędzi”, Warszawa 2000, s.19
E. Trempała, Pomoc spontaniczna i sformalizowana, w: K. Marzec-Holka(red.),Pracownicy socjalni i wolontariusze, a możliwości reformy pomocy społecznej, Bydgoszcz 1998, s.24
K. Marzec-Holka, Pracownicy socjalni i wolontariusze, a możliwości reformy pomocy społecznej, Bydgoszcz 1998, s.143
Tamże, s.148-149
J. Szmagalski, Profesjonalizacja pracy socjalnej. Wyzwania dla Europy, w: E. Marynowicz-Hetka, A. Wagner, J. Piekarski (red.), Profesje społeczne w Europie, z problemów kształcenia i działania, Katowice 2001, s.212
T. Kamiński, Praca socjalna i charytatywna, Warszawa 2004,s.38
E. Kantowicz, Praca socjalna w Europie. Inspiracje teoretyczne i standardy kształcenia, Olsztyn 2005, s.188
K. Chrąściel, Miejsce pracy socjalnej w systemie pomocy społecznej, w: Praca socjalna nr 1, 2009,s.58-59
E. Marynowicz-Hetka, Modele pracy socjalnej i profesje społeczne, w: M. Orłowska, L. Malinowski(red.) Praca socjalna w poszukiwaniu metod i narzędzi, Warszawa 2000, s.39
A. Podkońska, Profesjonalizacja pracy socjalnej a rzeczywistość polska, w: Praca socjalna, nr 6,2008,s. 72-73
E. Kantowicz, Praca socjalna w Europie. Inspiracje teoretyczne i standardy kształcenia, Olsztyn 2005, s.194
M. Łojko, E. Górka, Uwagi o zarządzaniu kapitałem ludzkim w instytucji pomocy społecznej, w: Praca socjalna, nr 2, 2009, s.5
A. W. Nocuń, J. Szmagalski, Podstawowe umiejętności w pracy socjalnej i ich kształcenie, Warszawa 1996, s.30
A. Olubiński, Praca socjalno-opiekuńcza i pedagogika społeczna, w: E. Marynowicz-Hetka(red.) Pedagogika społeczna, Warszawa 2007, s. 263
St. Kawula, Pomocniczość w pracy socjalnej, w: M. Orłowska, L. Malinowski, Praca socjalna…, Warszawa 2000, s.50
B. Hajduk, E. Hajduk, O rodzajach pomocy, Kraków 2006, s.40-41
B. Kromolicka, Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, Toruń 2005, s.41
B. Kromolicka, Potrzeby psychiczne pracownika socjalnego a jego społeczno-zawodowa rola, w: K. Marzec-Holka (red.), Pomoc społeczna, praca socjalna- teoria i praktyka, Bydgoszcz 2003, s.295
A. Kotarska-Michalska, Dobrowolność w działaniu jako forma zachowań prospołecznych, w: B. Kromolicka (red.), Wolontariat w obszarze humanistycznych wyzwań opiekuńczych, Toruń 2005, s.37
A. Szuster, Orientacje prospołeczne a preferowane wartości (w kategoryzacji Shakoma i Schwartza), w: M. Lewicka, J. Grzelak (red.), Jednostka i społeczeństwo. Podejście psychologiczne, Gdańsk 2002, s. 199
J. Auleytner, Polityka społeczna teoria i organizacja, Warszawa 2000, s.44
K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Warszawa 1996, s.30
I. Krasiejko, Praca socjalna w środowisku wiejskim, w: Praca socjalna, nr 6,s. 81
B. Du Bois, K. Krogsrud Miley, Praca socjalna. Zawód , który dodaje sił, Katowice 1999, s.156
T. Kamiński, Praca socjalna i charytatywna, Warszawa 2004, s.46
Z. Wiatrowski, Pedagogika społeczna a inne obszary wiedzy naukowej, w: E. Marynowicz-Hetka(red.) Pedagogika społeczna, Warszawa 2007, s.194