Alergia na pokarm i
leki

Joanna Makowska

Klinika Immunologii, Reumatologii i Alergii
Katedra Immunologii UM w Łodzi
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Marek L. Kowalski

Alergeny wziewne

Alergeny
kontaktowe

Jady owadów
błonkoskrzydłych

Alergeny pokarmowe

Leki

Anafilaksja

Ryzyko anafilaksji 1-2% w Stanach Zjednoczonych
• liczba zgonów z powodu anafilaksji w USA:

- wywołana pokarmem: 150
- wywołanej lekami (antybiotyki): 600
- jad owadów błonkoskrzydłych: 50

Kemp SF and Lockey RF, J Allergy Clin Immunol 2002;110:341-8

Alergia pokarmowa

Problem w społeczeństwach

Czy miał Pan/Pani kiedykolwiek jakieś dolegliwości po spożyciu pokarmu?

Tak-31%

Nie-69%

Badania wykonane w Katedrze Immunologii w Łodzi w ramach
Programu Europrevall

Niepożądane reakcje po
pokarmach a alergia
pokarmowa

Postrzeganie:

25-30% społeczeństwa

Rzeczywista
częstość alergii
pokarmowej:

2-4% populacji

•

Zatrucia pokarmowe

•Niedobory
enzymatyczne

•Choroby przewodu
pokarmowego

•Itd………

Wiek (lata)

1 3 5 7 10 17

C

zę

s

to

ś

ć

a

le

rg

ii

ANN i astma

Alergia pokarmowa

Zapalenie skóry

Marsz alergiczny

Wiek pacjentów zgłaszających
natychmiastowe objawy
niepożądane po przyjęciu
pokarmów.

Wiek

L

ic

z

b

a

p

a

c

je

n

tó

w

Badania wykonane w Katedrze Immunologii w Łodzi w ramach
Programu Europrevall

6%

1,2-2,4%

Alergia pokarmowa

Objawy alergii pokarmowej

Alergeny klasy I pokarmowej



Pierwotnie uczulają przez przewód pokarmowy



Najczęstsza przyczyna alergii pokarmowej u
dzieci



Są stabilne w wysokiej temperaturze i
kwaśnym środowisku

Pokarmy najczęściej uczulające
u dzieci do lat 14

Badania wykonane w Katedrze Immunologii w Łodzi w ramach
Programu Europrevall

Pokarmy najczęściej uczulające
w populacji osób dorosłych

Badania wykonane w Katedrze Immunologii w Łodzi w ramach
Programu Europrevall

Alergeny II klasy



Reaktywne krzyżowo z alergenami
wziewnymi



Głównie są to alergeny roślinne



Bardzo labilne w wysokiej temperaturze

Betv1

Apig1

Zespół alergii
jamy ustnej

•Świąd,
pieczenie

•obrzęk błony
śluzowej jamy
ustnej

Klasa I

Klasa II

Przetrwała alergia

od wieku

dziecięcego

Alergia u

dorosłych

Późny

początek

Alergia u dzieci



Dzieci zdiagnozowane do 16 m-ca życia



28% wyrasta z alergii do czasu ukończenia 2 rż



78% wyrasta z alergii do czasu ukończenia 6rż



Ale 30% dzieci rozwinie objawy alergii
na inne pokarmy!

Samson H. AAAI 2001



Większość dzieci wyrasta z alergii na
alergeny mleka i jaja



Tylko 20% dzieci wyrasta z alergii na
orzechy ziemne



Objawy uczulenia na orzechy laskowe,
włoskie, ryby, owoce morza- zazwyczaj
nie ustępują wraz z wiekiem

Objawy alergii
pokarmowej

Pokrzywka, świąd, obrzęki…

Objawy żołądkowo-jelitowe :
nudności, wymioty, biegunka

Objawy oddechowe: katar,
zatkanie nosa, duszność
(krtaniowa lub oskrzelowa)

Łzawienie , obrzęk powiek

Wstrząs anafilaktyczny

Po lekach alergia pokarmowa jest drugą

co do częstości przyczyną wstrząsu

anafilaktycznego

Objawy anafilaksji

•

Skóra:

rumień, świąd,

pokrzywka, obrzęki

•

Skóra:

rumień, świąd,

pokrzywka, obrzęki

•

Układ oddechowy:
bezgłos, kaszel, świsty,
duszność

•

Układ oddechowy:
bezgłos, kaszel, świsty,
duszność

•

Przewód pokarmowy:
nudności, wymioty, bóle
brzucha, biegunka

•

Przewód pokarmowy:
nudności, wymioty, bóle
brzucha, biegunka

•

Układ krążenia:
przyspieszenie akcji serca,
spadek ciśnienia, zawroty
głowy, utrata
przytomności, śmierć

•

Układ krążenia:
przyspieszenie akcji serca,
spadek ciśnienia, zawroty
głowy, utrata
przytomności, śmierć

Wstrząs- 10%

85%

Objawy łagodne
OAS, pokrzywki

Częste reakcje
układowe

wywiad

wywiad

In vivo- testy skórne

In vivo- testy skórne

In vitro

In vitro

Próby prowokacyjne

Próby prowokacyjne

Diagnostyka alergii
pokarmowej



Dokładny wywiad



Badania in vivo

Y

Y

Y

Diagnostyka alergii
pokarmowej



Testy in vitro



Oznaczanie swoistych IgE w surowicy

Podwójnie ślepa kontrolowana
placebo próba prowokacyjna-
złoty standard

Leczenie reakcji



Adrenalina- w przypadku wstrząsu
anafilaktycznego



Leki antyhistaminowe



Glikokortykosteroidy

Postępowanie w alergii
pokarmowej



Dieta eliminacyjna



Uwaga na ukryte składniki!

Alergia na leki



3-6% interwencji pogotowia jest

spowodowanych niepożądanymi

reakcjami polekowymi

Częstość występowania
niepożądanych reakcji
polekowych w USA w latach
1966-96

•U 15,1% pacjentów
hospitalizowanych wystąpiły
niepożądane reakcje polekowe

•6,7% to reakcje ciężkie

Niepożądane reakcje
polekowe

•Reakcje uboczne po lekach

•Przedawkowanie

•Interakcje leków

•Reakcje uboczne po lekach

•Przedawkowanie

•Interakcje leków

•Reakcje immunologiczne i nieimmunologiczne

•Niezwiązane z farmakologicznym działaniem leków

•Reakcje immunologiczne i nieimmunologiczne

•Niezwiązane z farmakologicznym działaniem leków

Pierwsza
godzina

24-48h

1-2 tyg

1-2 miesiące

Miesiące
- lata

Reakcje skórne-80%

Układ oddechowy



Astma oskrzelowa



Nieżyt nosa



Zapalenie śródmiąższowe płuc

Zmiany hematologiczne



Niedokrwistość



Małopłytkowość



Granulocytopenia

Zmiany narządowe



Uszkodzenie wątroby i nerek



Choroba posurowicza-
zmiany stawowe



Choroby autoimmunologiczne
indukowane przez leki-
toczeń, twardzina

Zmiany układowe



Anafilaksja



Zespół Stevensa-Johnsona



TEN- toksyczna nekroliza naskórka

Anafilaksja



Przyczyny:



Penicyliny



Sulfonamidy



NLPZ



Postępowanie:



adrenalina,



leki antyhistaminowe



glikokortykosteroidy

Toksyczna nekroliza
naskórka



Antybiotyki: sulfonamidy,
chloramfenikol, erytromycyna i
penicyliny



Leki z grupy NLPZ



Fenobarbital, allopurinol

Rumień wielopostaciowy i
zespół Stevens-Johnsona



Sulfonamidy, NLPZ, barbiturany,

leki przeciwgruźlicze, pyrazolony



EM minor do grudki obrzękowe na

skórze



EM major do 10% ciała ale też na

błonach śluzowych



SJS- zmiany >10% ciała, błony

śluzowe, zmiany nadżerkowe,

swędzące

Dlaczego wywiad jest tak
istotny?

W alergii na leki bardzo
często rozpoznanie
stawiamy jedynie na
podstawie wywiadu

Dokładnie zebrany wywiad
pozwala na znalezienie leków
alternatywnych

Określenie na podstawie
wywiadu typu reakcji
pozwala wybrać
odpowiednią metodę
diagnostyczną

Badania diagnostyczne

Badania diagnostyczne

R. natychmiastowe

R. natychmiastowe

R. opóźnione

R. opóźnione

In vivo

In vivo

In vitro

In vitro

SPT

SPT

IDT

IDT

SPT

SPT

IDT

IDT

IgE swoiste

IgE swoiste

IgE swoiste

IgE swoiste

In vivo

In vivo

In vitro

In vitro

IDT z

IDT z

opóźnionym

opóźnionym

Odczytem

Odczytem

Testy płatkowe

Testy płatkowe

IDT z

IDT z

opóźnionym

opóźnionym

Odczytem

Odczytem

Testy płatkowe

Testy płatkowe

LTT

LTT

LTT

LTT

PRÓBA PROWOKACYJNA

PRÓBA PROWOKACYJNA

Postępowanie w alergii
na leki



Postępowanie w zależności od obrazu
klinicznego



Wycofanie leku wywołującego reakcję



Jeżeli lek musi być stosowany:



Rozważyć premedykację (nadwrażliwość na lek
stosowane w znieczulaniu- zwiotczające mięśnie)



Desensytyzacja (NLPZ, insulina, antybiotyki)

Alergia na penicyliny



Jedna z najczęściej uczulających grup

leków



Najczęstsze objawy: zmiany pokrzywkowo-

obrzękowe i wysypki plamisto grudkowe



Występuje krzyżowa reaktywność z innymi

penicylinami oraz cefalosporynami



Można przeprowadzać desensytyzacje

Nadwrażliwość na NLPZ

Postać pokrzywkowo-obrzękowa

Postać pokrzywkowo-obrzękowa

Postać bronchospastyczna

Postać bronchospastyczna

Najczęściej występuje krzyżowa reaktywność między lekami z grupy NLPZ

Aspiryna

Ibuprofen

Piroksykam

Pyralgina

Ketoprofen

Naproksen

Paracetamol w dawce do 1000mg

Meloksikam

Nimesulid

Celekoksyb

Nadwrażliwość na NLPZ



Unikanie leków



Desensytyzacja