Sepsa
Sepsa
Sepsa – epidemiologia
Sepsa – epidemiologia
Sepsa występuje u ok.
Sepsa występuje u ok.
10-14%
10-14%
pacjentów
pacjentów
Oddziałów Intensywnej Terapii (OIT)
Oddziałów Intensywnej Terapii (OIT)
0
50
100
150
200
250
300
AIDS
Colon
Cancer
Breast
Cancer
CHF
Sepsis
AIDS Rak Rak Niewyd. Sepsa
okrężnicy piersi krążenia
Ilość przypadków/100 000
Angus DC et al. Crit Care Med; 2001, 29:1303-1310; American Cancer Society, 2001 –incidence rates for 1993-97 Centers for disease
control and prevention, 2000 – incidence rate for 1999.
Wstrząs, oparzenie, uraz
Wstrząs, oparzenie, uraz
Uprzednie zakażenie bakteryjne i terapia wieloma
Uprzednie zakażenie bakteryjne i terapia wieloma
antybiotykami
antybiotykami
Immunosupresja (transplantacje narządów, AIDS),
Immunosupresja (transplantacje narządów, AIDS),
nowotwory
nowotwory
Uprzednie zabiegi operacyjne (zwłaszcza
Uprzednie zabiegi operacyjne (zwłaszcza
kardiochirurgiczne lub w obrębie jamy brzusznej)
kardiochirurgiczne lub w obrębie jamy brzusznej)
Leczenie dializami
Leczenie dializami
Sterydoterapia
Sterydoterapia
Wyniszczenie, niedożywienie, choroby przewlekłe
Wyniszczenie, niedożywienie, choroby przewlekłe
Sepsa – czynniki ryzyka
Sepsa – czynniki ryzyka
Sepsa - śmiertelność
Sepsa - śmiertelność
Śmiertelność u chorych z ciężką sepsą
Śmiertelność u chorych z ciężką sepsą
wynosi
wynosi
30 – 50%
30 – 50%
Liczba zgonów z powodu sepsy jest
Liczba zgonów z powodu sepsy jest
porównywalna z liczbą zgonów z powodu
porównywalna z liczbą zgonów z powodu
zawału serca
zawału serca
Liczba zgonów z powodu sepsy jest bliska
Liczba zgonów z powodu sepsy jest bliska
łącznej liczbie zgonów z powodu raka płuc i
łącznej liczbie zgonów z powodu raka płuc i
piersi
piersi
Ciężka sepsa (sepsa z dysfunkcją narządów)
Ciężka sepsa (sepsa z dysfunkcją narządów)
jest
jest
najczęstszą
najczęstszą
przyczyną zgonów w
przyczyną zgonów w
ogólnych OIT
ogólnych OIT
Brun-Buisson et al. JAMA. 1995;274:968; Abraham et al. JAMA. 1997;277:1531; Natanson et al. Crit Care Med. 1998:26:1927;
Friedman et al. Crit Care Med. 1998;26:2078; Angus DC et al. Crit Care Med; 2001, 29:1303-1310
Śmiertelność wzrasta wraz z liczbą niewydolnych
Śmiertelność wzrasta wraz z liczbą niewydolnych
narządów
narządów
Dysfunkcja
Dysfunkcja
narządów
narządów
Śmiertelność
Śmiertelność
1
1
21.2%
21.2%
2
2
44,3
44,3
%
%
3
3
64,5
64,5
%
%
4
4
76,2
76,2
%
%
Ciężka sepsa - śmiertelność
Ciężka sepsa - śmiertelność
Balk A et al. Sepsis Handbook Vanderbilt University Medical Center, NISE 2001; Angus DC et al. Crit Care Med; 2001, 29:1303-1310
0
50000
100000
150000
200000
250000
AIDS
Breast
Cancer
AMI
Sepsis
AIDS Rak
AIDS Rak
Zawał
Zawał
Ciężka
Ciężka
piersi
piersi
serca
serca
sepsa
sepsa
Ilość zgonów / rok
Sepsa - śmiertelność
Sepsa - śmiertelność
Angus DC et al. Crit Care Med; 2001, 29:1303-1310
USA
USA
UE
UE
Polska
Polska
Ciężka sepsa
Ciężka sepsa
ogółem
ogółem
215 000
215 000
?
?
?
?
Ciężka sepsa
Ciężka sepsa
w OIT
w OIT
131 000
131 000
145 000
145 000
?
?
Zawał serca
Zawał serca
218 000
218 000
338 000
338 000
29 000
29 000
Rak płuc
Rak płuc
151 000
151 000
176 000
176 000
19 000
19 000
Rak okrężnicy
Rak okrężnicy
57 000
57 000
107 000
107 000
7 000
7 000
Rak piersi
Rak piersi
44 000
44 000
75 000
75 000
5 000
5 000
Populacja ogółem
263 mln
368 mln
38 mln
Populacja ogółem
263 mln
368 mln
38 mln
Najczęstsze przyczyny zgonów
Najczęstsze przyczyny zgonów
Angus DC et al. Crit Care Med; 2001, 29:1303-1310; Davis et al. 2001. Intens. Care Med. 27:abstr.# 581; OECD Health Data 2000
Epidemiologia
Epidemiologia
– dane z USA
– dane z USA
Ilość przypadków wykrywanych w ciągu roku
Ilość przypadków wykrywanych w ciągu roku
–
ok. 750 000
ok. 750 000
Ilość zgonów w ciągu roku
Ilość zgonów w ciągu roku
–
ok. 215 000
ok. 215 000
Całkowite koszty leczenia w OIT
Całkowite koszty leczenia w OIT
–
ok. 12 mld $
ok. 12 mld $
Średni czas hospitalizacji w OIT
Średni czas hospitalizacji w OIT
–
19,6 dnia
19,6 dnia
Angus DC et al. Crit Care Med; 2001, 29:1303-1310
Epidemiologia
Epidemiologia
– dane z Unii Europejskiej
– dane z Unii Europejskiej
Ilość przypadków wykrywanych w ciągu roku
Ilość przypadków wykrywanych w ciągu roku
–
ok. 330 000
ok. 330 000
Ilość zgonów w ciągu roku
Ilość zgonów w ciągu roku
–
ok. 145 000
ok. 145 000
Całkowite koszty leczenia w OIT
Całkowite koszty leczenia w OIT
–
ok. 7,6 mld €
ok. 7,6 mld €
Średni czas hospitalizacji w OIT
Średni czas hospitalizacji w OIT
–
15,9 dnia
15,9 dnia
Davis et al. 2001. Intens. Care Med. 27:abstr.# 581
Epidemiologia
Epidemiologia
– dane z UE
– dane z UE
Liczba
Liczba
pacjentów
pacjentów
z ciężką sepsą
z ciężką sepsą
Śmiertelność
Śmiertelność
(%)
(%)
Wlk.Brytania
Wlk.Brytania
33 712
33 712
15 069
15 069
44,7
44,7
Francja
Francja
85 723
85 723
32 403
32 403
37,8
37,8
Niemcy
Niemcy
97 572
97 572
34 736
34 736
35,6
35,6
Włochy
Włochy
19 776
19 776
15 880
15 880
80,3
80,3
Hiszpania
Hiszpania
20 759
20 759
15 943
15 943
76,8
76,8
Holandia
Holandia
20 400
20 400
7 548
7 548
37,0
37,0
Razem
Razem
277 942
277 942
121 579
121 579
43,7
43,7
Davis et al. 2001. Intens. Care Med. 27:abstr.# 581
Koszty leczenia sepsy w UE
Koszty leczenia sepsy w UE
Średni czas
Średni czas
hospitalizacji
hospitalizacji
(dni)
(dni)
Całkowity
Całkowity
koszt leczenia
koszt leczenia
sepsy (mln €)
sepsy (mln €)
Wlk.Brytania
Wlk.Brytania
7,86
7,86
488
488
Francja
Francja
17,2
17,2
2.270
2.270
Niemcy
Niemcy
17,0
17,0
2.408
2.408
Włochy
Włochy
18,7
18,7
382
382
Hiszpania
Hiszpania
20,0
20,0
493
493
Holandia
Holandia
14,3
14,3
329
329
Razem
Razem
6.370
6.370
Davis et al. 2001. Intens. Care Med. 27:abstr.# 581
Sepsa - definicja
Sepsa - definicja
Sepsa
Sepsa
to zespół określonych objawów
to zespół określonych objawów
chorobowych, spowodowany gwałtowną
chorobowych, spowodowany gwałtowną
reakcją organizmu na infekcję,
reakcją organizmu na infekcję,
prowadzący do postępującej niewydolności
prowadzący do postępującej niewydolności
wielu narządów i śmierci
wielu narządów i śmierci
Sepsa
Sepsa
jest procesem dynamicznym,
jest procesem dynamicznym,
przechodzącym przez kolejne etapy rozwoju,
przechodzącym przez kolejne etapy rozwoju,
charakteryzujące się różnym stopniem
charakteryzujące się różnym stopniem
zaburzeń na poziomie mikrokrążenia
zaburzeń na poziomie mikrokrążenia
Vincent J-L. Crit Care Med 1997;25:372-374; Balk A et al. Sepsis Handbook Vanderbilt University Medical Center, NISE 2001
Sepsa
Sepsa
Zakażenie
Zakażenie
Uraz
Uraz
Ciężka
Ciężka
sepsa
sepsa
Sepsa - definicja
Sepsa - definicja
Wstrząs
Wstrząs
septyczny
septyczny
Matot I et al. Definition of sepsis. Intensive Care Med 2001;27:S3-S9; Balk A et al. Sepsis Handbook Vanderbilt University Medical Center,
NISE 2001
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Sepsa
Ciężka
sepsa
Ogólnoustrojowa
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
reakcja zapalna
Ogólnoustrojowa
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
reakcja zapalna
Dysfunkcja
Dysfunkcja
narządów
narządów
Dysfunkcja
Dysfunkcja
narządów
narządów
Dysfunkcja
Dysfunkcja
Oporna hipotensja,
Narządów +
Narządów +
Hipoperfuzja
tkankowa
Dysfunkcja
Dysfunkcja
Oporna hipotensja,
Narządów +
Narządów +
Hipoperfuzja
tkankowa
Ogólnoustrojowa
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
reakcja zapalna
Ogólnoustrojowa
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
reakcja zapalna
Wstrząs
septyczny
Sepsa - definicja
Sepsa - definicja
Ogólnoustrojowa
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
reakcja zapalna
Ogólnoustrojowa
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
reakcja zapalna
Matot I et al. Definition of sepsis. Intensive Care Med 2001;27:S3-S9; Balk A et al. Sepsis Handbook Vanderbilt University Medical Center,
NISE 2001
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Zakażenie
Zakażenie
potwierdzone
potwierdzone
lub podejrzewane
lub podejrzewane
Obecność zakażenia
1. Identyfikacja patogennych
organizmów w normalnie
sterylnym płynie ustrojowym
Podejrzenie zakażenia
1. Obecność leukocytów
w normalnie sterylnym płynie
ustrojowym
2. Perforacja narządu
wewnętrznego
3. Zapalenie płuc w RTG
w połączeniu z ropną wydzieliną
4. Zespół objawów związanych
z dużym ryzykiem zakażenia
1. Temperatura
38
o
C lub 36
o
C
2. Częstość tętna
90 /min
3. Częstość oddechu
20/min lub paCO
2
32 mmHg
lub respirator z powodu
ostrej niewydolności oddechowej
4. Leukocyty
12 tys./mm
3
lub 4 tys./mm
3
lub >10% form niedojrzałych
Ciężka sepsa - kryteria
Ciężka sepsa - kryteria
Obecność
lub podejrzenie
zakażenia
Ogólnoustrojowa
reakcja zapalna
1. Krążenie
SBP< 90mmHg lub MBP
70mgHg
pomimo właściwej
„resuscytacji płynowej” lub
potrzeba podawania
wazopresorów
2. Oddychanie
PaO
2
/FiO
2
250 i
PWPC<18 mmHg.
Przy schorzeniach płuc:
PaO
2
/FiO
2
200 i
PWPC<18 mmHg
3. Nerki
diureza<0,5ml/kg/h przez
2 h mimo nawadniania.
kreatynina w surowicy >2x
górny przedział normy
Dysfunkcja narządów
4. Hematologia
płytki<100
000mm
3
lub spadek o 50% w
poprzednich 3 dniach
5. Metabolizm
kwasica tkankowa,
poziom mleczanów
>1,5x górny limit
normy pH
7,3 lub BE -5mEq/l
6.Wątroba
Bilirubina powyżej 3x
norma, kliniczne objawy
żółtaczki, INR ponad 3,0
7.Ośrodkowy
układ nerwowy
Objawy uogólnionej
encefalopatii- stupor,
delirium,śpiączka
Sepsa - zaburzenia homeostazy
Sepsa - zaburzenia homeostazy
W dotychczasowym poglądzie na patofizjologię
W dotychczasowym poglądzie na patofizjologię
dominowało przekonanie o podstawowej roli
dominowało przekonanie o podstawowej roli
zapalenia
zapalenia
w rozwoju ciężkiej sepsy
w rozwoju ciężkiej sepsy
Obecnie udowodniono, że 3 podstawowe procesy
Obecnie udowodniono, że 3 podstawowe procesy
mają równorzędne znaczenie w patomechaniźmie
mają równorzędne znaczenie w patomechaniźmie
ciężkiej sepsy. Są to:
ciężkiej sepsy. Są to:
–
uogólniony stan zapalny
uogólniony stan zapalny
–
aktywacja układu krzepnięcia
aktywacja układu krzepnięcia
–
zahamowanie fibrynolizy
zahamowanie fibrynolizy
Utrata równowagi między zapaleniem, krzepnięciem
Utrata równowagi między zapaleniem, krzepnięciem
i fibrynolizą na poziomie mikrokrążenia
i fibrynolizą na poziomie mikrokrążenia
doprowadza do rozwoju
doprowadza do rozwoju
dysfunkcji narządów
dysfunkcji narządów
Marshall JC Crit Care Med 2001, 29:S99; Balk A et al. Sepsis Handbook Vanderbilt University Medical Center, NISE 2001; Kidokoro A.et
al. Shock 1996;5:223-228
Vervloet et al. Semin Thromb Hemost. 1998;24:33; Esmon. Immunologist. 1998;6(2):84.
Vervloet et al. Semin Thromb Hemost. 1998;24:33; Esmon. Immunologist. 1998;6(2):84.
Homeostaz
Homeostaz
a
a
Fibrynoliza
Fibrynoliza
Fibrynoliza
Fibrynoliza
Krzepnięci
Krzepnięci
e
e
Krzepnięci
Krzepnięci
e
e
Zapalenie
Zapalenie
Zapalenie
Zapalenie
Sepsa - zaburzenia
Sepsa - zaburzenia
homeostazy
homeostazy
Homeost
Homeost
az
az
a
a
Zap
alen
ie
Zap
alen
ie
Zap
alen
ie
Zap
alen
ie
Krze
pnię
cie
Krze
pnię
cie
Krze
pnię
cie
Krze
pnię
cie
Fibr
Fibr
yno
liza
yno
liza
Fibr
Fibr
yno
liza
yno
liza
Sepsa - zaburzenia
Sepsa - zaburzenia
homeostazy
homeostazy
Vervloet et al. Semin Thromb Hemost. 1998;24:33; Esmon. Immunologist. 1998;6(2):84.
Vervloet et al. Semin Thromb Hemost. 1998;24:33; Esmon. Immunologist. 1998;6(2):84.
Sepsa - zaburzenia
Sepsa - zaburzenia
homeostazy
homeostazy
Hack EC. et al. Crit Care Med 2001; 29:S21S-27; Gross PL et al.. SeminThrombHemost 2000;26;463-477
Uszkodzenie
śródbłonka
Uogólniony
Aktywacja
Zahamowanie
Krzepnięcia
stan zapalny fibrynolizy
Zakażenie
Uwalnianie mediatorów prozapalnych
(działanie pro-zakrzepowe)
ekspresja czynnika tkankowego (TF)
trombomoduliny (TM) w śródbłonku
Mikrozakrzepy w mikrokrążeniu
Mikrozakrzepy w mikrokrążeniu
Dysfunkcja narządów
Dysfunkcja narządów
Sepsa -zaburzenia
Sepsa -zaburzenia
homeostazy
homeostazy
Hack EC. et al. Crit Care Med 2001; 29:S21S-27; Gross PL et al.. SeminThrombHemost 2000;26;463-477; Balk A et al. Vanderbilt
University Medical Center, NISE 2001
?
?
Uszkodzenie
śródbłonka
Zaburzenia przepływu krwi,
niedokrwienie narządów
Zaburzenia przepływu krwi,
niedokrwienie narządów
Dysfunkcja narządów
Dysfunkcja narządów
Seps
Seps
a
a
Fibrynoliza
Fibrynoliza
Zapalenie
Zapalenie
Śmier
Śmier
ć
ć
Uszkodzenie
śródbłonka
Sepsa - zaburzenia
Sepsa - zaburzenia
homeostazy
homeostazy
Krzepnięcie
Krzepnięcie
Krzepnięcie
Krzepnięcie
Hack EC. et al. Crit Care Med 2001; 29:S21S-27; Gross PL et al.. SeminThrombHemost 2000;26;463-477