PSYCHOLOGIA

Prowadzący:

dr Jolanta TARAPATA

pok. 14/65 , tel.: [phone]

e-mail:

jola

@

tarapata.strefa.pl

Wykład :

Myślenie jako umysłowa orientacja

człowieka w otaczającym świecie

2

Definicja myślenia:

Myślenie

– proces poznawczy, w

którym odzwierciedlane zostają

strukturalne i funkcjonalne

stosunki różnych elementów

rzeczywistości.

(W. Szewczuk)

3

Myślenie asocjacyjne a myślenie
ukierunkowane:

Myślenie asocjacyjne (bierne,

skojarzeniowe)

– nieuporządkowany

strumień myśli, nie skierowany na
konkretny cel, zadanie.

Myślenie ukierunkowane

–

podporządkowane określonym
kierunkom, założeniom.

4

Rodzaje myślenia:



Myślenie sensoryczno -
motoryczne /obrazowe, konkretne/

-

operowanie (manipulowanie)
bezpośrednio odzwierciedlanymi
obrazami przedmiotów i zjawisk.



Myślenie wyobrażeniowo –
pojęciowe /abstrakcyjne/

-

operowanie pojęciami, nazwami
przedmiotów, zjawisk lub ich cech.

5

Rodzaje myślenia:



Myślenie sensoryczno - motoryczne



Myślenie produktywne



Myślenie reproduktywne



Myślenie wyobrażeniowo –
pojęciowe



Myślenie produktywne



Myślenie reproduktywne

6

Rodzaje myślenia:

Myślenie produktywne

– polega na

wytwarzaniu informacji w sytuacjach
problemowych.



myślenie produktywne samodzielne

(twórcze)



myślenie produktywne
niesamodzielne

Myślenie reproduktywne

– polega na

stosowaniu utrwalonej wiedzy.

7

Rodzaje myślenia:

Rozumienie

– końcowa faza procesu

produktywnego;

odzwierciedlanie

mniejszej lub większej ilości relacji
wyznaczonych sytuacją zadaniową

8

Stopnie rozumienia:

1.

Luźne człony bez przynależności treściowej

do jakiejś całości.

2.

Luźne człony z jakąś dominantą treściową.

3.

Niepowiązane grupy członów.

4.

Częściowo powiązane grupy członów.

5.

Zarysowująca się struktura całości.

6.

Wyraźnie uczłonowana całość.

7.

Całość rozwinięta o szczegóły drugo i

dalszorzędne.

Stopień rozumienia czegoś jest wskaźnikiem

posiadanego przez rozumiejącego

poznania tego czegoś.

9

Myślenie abstrakcyjne:

Myślenie abstrakcyjne

– polega na

manipulowaniu pojęciami.

Pojęcia

– słowa, które odzwierciedlają

ogólne, a przy tym istotne cechy
przedmiotów i zjawisk, wyróżniające
je wśród innych.

10

Sposoby powstawania pojęć:



Kontaktowanie się z przedmiotami i
zjawiskami, które są tak samo
nazywane.



Definiowanie

- wskazywanie pojęcia

nadrzędnego w odniesieniu do pojęcia
definiowanego i najmniejszej ilości cech
odróżniających to pojęcie od wszystkich
innych pojęć objętych tym samym
pojęciem nadrzędnym.

11

Przykład powstawania pojęć na
drodze definiowania:

Komórka

neuron

gameta

nerwowa

12

Rozumowanie:



Rozumowanie /myślenie
realistyczne/

- uporządkowane

operowanie pojęciami.

W skład rozumowania wchodzą

wszystkie

operacje myślowe

.

13

Operacje myślowe:



Analiza

– proces myślowego

rozkładania przedmiotów i zjawisk na ich
elementy składowe.



Synteza

– proces myślowego łączenia

części lub elementów przedmiotów i
zjawisk w pewne całości.

14

Operacje myślowe:



Abstrahowanie

– proces myślowego

odrywania się od tego, co jednostkowe i
szczegółowe, właściwe pojedynczym
przedmiotom i zjawiskom.



Uogólnianie

– myślowe dochodzenie

do tego, co ogólne oraz co stanowi
cechę wspólną i wyróżniającą dany
zespół przedmiotów i zjawisk wśród
innych zespołów.

15

Operacje myślowe:



Porównywanie

– proces myślowy

polegający na odnajdywaniu różnic i

podobieństw zachodzących miedzy

przedmiotami i zjawiskami.

Porównywanie przeciwstawne –

równoczesne zestawianie informacji na

określony temat.

Porównywanie następcze –

zestawianie materiału poznanego

wcześniej z materiałem nowo

poznanym.

16

Operacje myślowe:



Klasyfikowanie

– proces myślowy

polegający na porządkowaniu
przedmiotów i zjawisk lub ich
elementów według jakiegoś klucza lub z
góry przyjętego kryterium.

17

Operacje myślowe:



Wnioskowanie

– proces dochodzenia do

nowych twierdzeń /sądów/ na podstawie
myślowego zestawienia twierdzeń /sądów/ już
istniejących i znanych.

Wnioskowanie indukcyjne –

wyprowadzanie wniosku ogólnego z
twierdzenia szczegółowego.

Wnioskowanie dedukcyjne –

wyprowadzanie wniosku szczegółowego z
twierdzenia ogólnego.

18

Myślenie twórcze:

Myślenie twórcze

– przejawia się w aktywnym

rozwiązywaniu problemów.

Problem – sytuacja występująca wtedy, gdy
przynajmniej jeden spośród stałych składników
struktury poznawczej nie jest jednoznacznie
określony pod względem swojej złożoności,
niejasności, niepewności i dynamiki. Zadanie,
którego sposób wykonania nie jest znany.

19

Fazy twórczego rozwiązywania
problemu:

o

Preparacja

– zbieranie danych.

o

Inkubacja

– poszukiwanie pomysłu.

o

Przełamywanie /olśnienie/

- narodziny

pomysłu.

o

Dedukcja

- logiczne wyciąganie

wniosków.

o

Weryfikacja

- ocena i przygotowanie do

wdrożenia; konfrontacja przewidywanych
konsekwencji z efektami.

20

Przykłady sylogizmów:

Sylogizm poprawny:

P1:

Wszystkie A są B

P2:

Wszystkie B są C

A zatem,

wszystkie A są C

21

Przykłady sylogizmów:

Sylogizm niepoprawny:

P1:

Wszystkie A są B

P2:

Wszystkie C są B

A zatem,

wszystkie A są C

22

Myślenie lateralne a myślenie
liniowe:



Myślenie lateralne

polega na poszukiwaniu

nowego spojrzenia na sytuację, na próbie
dostrzeżenia przez innych nie zauważonych
możliwości, na przeformułowaniu tego, co
inni postrzegają jako problem, w szansę i
rozwiązania.



Myślenie liniowe

- tradycyjne podejście

polegające na rozłożeniu problemu na
części składowe i poszukiwaniu rozwiązań.

23

Myślenie liniowe :



Wybiera;



Poszukuje tego, co słuszne;



Jedno musi wynikać z drugiego;



Koncentruje się na tym, co jest blisko
związane z tematem;



Idzie tropem najbardziej
prawdopodobnym.

24

Myślenie lateralne :



Zmienia;



Poszukuje tego, co inne;



Celowo wykonuje skoki;



Chętnie podąża przypadkowo
napotkanym tropem;



Bada, to co najmniej prawdopodobne.

25

Bariery hamujące zdolność twórczego
myślenia :



Krępowanie swobody myślenia przez

sztywne ramy, traktowane jako warunki

ograniczające;



Nieświadome i bezkrytyczne przyjmowanie

założeń, przez co swoboda myśli zostanie

poddana ograniczeniom;



Dwubiegunowość, czyli sprowadzanie

każdej decyzji do „albo-albo”, nawet gdy

możliwe są inne rozwiązania;



Uleganie nawykowi myślenia

sekwencyjnego, a wiec zaniedbywanie

myślenia lateralnego i poszukiwanie

jednego jedynego.

26

Bariery hamujące zdolność twórczego
myślenia :



Łatwe i bezkrytyczne przyjmowanie rzeczy

oczywistych, uleganie pokusie pójścia po

linii najmniejszego oporu;



Przedwczesne wydawanie sądów i

pochopne wyciąganie wniosków, co

uniemożliwia uruchomienie wyobraźni,

mogącej podsunąć inne sposoby podejścia

do zagadnienia;



Konformizm, czyli udzielanie odpowiedzi,

których się od nas oczekuje;



Obawa, żeby nie wypaść niemądrze i nie

zostać odrzuconym.

27

Dziękuję za uwagę

28

29

30

31

32

Dziękuję za uwagę