PAMIĘĆ I MYŚLENIE

Pamięć - jest jednym z najważniejszych procesów psychicznych leżących u podstaw wszystkich innych procesów poznawczych.

Nawet odbiór wrażeń jest związany z pamięcią, dzięki temu możemy mówić o pamięci zmysłowej. Utrwalone w ten sposób ślady w korze mózgowej stanowią podstawę dla dalszych skojarzeń i porównań.

Elementarne zjawiska, które składają się na powstawanie doświadczeń człowieka sprawiają, że potrafi on coraz lepiej dostosowywać się do środowiska.

Według niektórych badaczy pamięć to zapamiętywanie i uczenie się.

Pamięć polega na:

• Zapamiętywaniu

• Przechowywaniu

• Odtwarzaniu

materiału zmysłowego, wyobrażeniowego i myślowego

Pamięć jest taką funkcją systemu nerwowego, która polega na utrwalaniu zdobytego w toku najróżnorodniejszych działań poznania rzeczywistości oraz na utrwalaniu związków organizmu z otaczającym światem.

PAMIĘĆ

zapamiętywanie odtwarzanie

zapamiętywanie pamiętanie przypominanie
niezamierzone
(mimowolne) rozpoznawanie

zapominanie

zamierzone zniekształcanie
(dowolne)

mechaniczne sensowne

mnemotechniczne

Zapamiętywanie dowolne

• Mechaniczne – powtarzanie (charakterystyczne dla najmłodszych)

• Mnemotechniczne – kojarzenie- określanie wzajemnych związków w trakcie

uczenia się

• Sensowne – ze zrozumieniem

Pamiętanie – indywidualne

• Zniekształcanie- nie zawsze jesteśmy w stanie uzupełnić wiadomości bo nie jesteśmy pewni treści

Emocje wpływają na zniekształcanie i zapominanie

Odtwarzanie

• Przypominanie (dotyczy przyswojonego materiału)

• Rozpoznawanie – fragment wystarczy aby sobie przypomnieć (rozpoznanie wzrokowe- mieliśmy do czynienia bodźcem, rozpoznajemy podobny)

TYPY PAMIĘCI

Obrazowa – oparta na odzwierciedleniu zmysłowym (rozwinięty u malarzy, muzyków, pisarzy, ludzi wykorzystujących obraz w twórczości)

Słowno- logiczna - (poprzez słowa wyrażanie obrazów) polega na zapamiętywaniu i odtwarzaniu myśli wyrażanych słowem. Nastawiona jest na wychwytywanie związków między przedmiotami a zjawiskami, które wyrażane są w formie uogólnione i w formie praw naukowych.

Zmysłowa – wzrokowa, słuchowa, dotykowa itd.

CECHY PAMIĘCI

• Pojemność pamięci i szybkość zapamiętywania (im człowiek jest w stanie zapamiętać więcej materiału tym pojemniejszą ma pamięć)

• Trwałość pamięci (im dłużej pamięta tym trwalszą ma pamięć)

• Wierność pamięci (zgodność odtwarzanego materiału z zapamiętanym)

• Gotowość pamięci (umiejętność szybkiego przypominania sobie treści, które w danej chwili są potrzebne) Decyduje o użyteczności giętkości wiedzy.

ZASADY UCZENIA SIĘ

Żeby proces uczenia był skuteczny muszą być spełnione warunki

1. Właściwe nastawienie się ucznia do materiału (procesu uczenia się)

• Aktywność w czasie uczenia się (zaangażowanie)

• Rozumienie sensu i potrzeby uczenia się (należy widzieć cel)

• Zainteresowanie przedmiotem (chęć pogłębienia wiedzy)

2. warunki zewnętrzne

• Hałas ogranicza możliwość uczenia się

• Samopoczucie (stres, zmęczenie)

• Temperatura

• Czynniki zewnętrzne (telefon, TV)

• Potrzeb biologiczne (głód)

PRAWA UCZENIA

• Przeciwdziałanie zapominaniu (ćwiczenia)

• Rozłożenie nauki w czasie

  1. sprawdzenie materiału (notatek)

  2. czytanie notatek

  3. stopniowe przyswajanie materiału

• od ilości powtórzeń zależy jakość przyswojonego materiału

• robienie przerw

• należy starać się zrozumieć treść

MYŚLENIE

- Odzwierciedlenie w świadomości otaczającej nas rzeczywistości w sposób pośredni i uogólniony. W procesie tym ujmowane są ogólne cechy przedmiotów odnoszące się do całej grupy przedmiotów i zjawisk.

Daje nam możliwość poznania tego, czego nie zaobserwowaliśmy bezpośrednio, ale o czym możemy wnioskować wiedząc jak przebiegają zjawiska i jakim podlegają prawom.

Posługując się uogólnieniami możemy wnioskować o tym co było, co jest i co będzie.

Myślenie polega na wyszukiwaniu ogólnych cech rzeczy oraz związków między nimi. Słowa, którymi się posługujemy w procesie myślenia są symbolami rzeczy i zjawisk oraz związków między nimi.

„Kształtowanie pojęć u dziecka jest najważniejszym zadaniem wychowawcy”

STADIA MYŚLENIA

• obrazowo- ruchowe

• konkretne

• abstrakcyjne

obrazowo- ruchowe

powstaje dzięki czynnościom i operacjom jakie zachodzą u człowieka w różnych sytuacjach praktycznych. Początkiem dla tego typu myślenia jest kształtowanie się obrazów przedmiotów i zjawisk.

Te typ przejawia się raczej w czynnościach i działaniu niż w słowach (obserwowany najwcześniej – w okresie dzieciństwa)

Ten rodzaj myślenia jest najczęściej związany z konkretną sytuacją i bezpośrednim działaniem.

Konkretne

Dalsze stadium myślenia obrazowego. W myśleniu konkretnym mają zastosowanie wyobrażenia i spostrzeżenia stosownie do zadania. Odgrywa szczególnie dużą rolę w działalności produkcyjnej. (również charakterystyczne dla okresu dzieciństwa, jeśli dziecko dotyka konkretnego przedmiotu jest w stanie lepiej rozwiązać zadanie)

Abstrakcyjne

(ok. 12 roku życia) wyraża się w słowach i liczbach, ale przede wszystkim w symbolach. Polega na oderwaniu od przedmiotów, w momencie kiedy mamy już wykształcone pewne pojęcia, pozwala to na operowanie symbolami.

POZIOMY MYŚLENIA

• praktyczne

• pragmatyczne

• teoretyczne

praktyczne

wszystkie procesy myślowe pozostają w związku z rzeczywistością zmysłową. Niekiedy ten poziom myślenia nazywamy obrazowo- ruchowym (sensoryczno- motorycznym)

pragmatyczne

w którym procesy ukierunkowane są na osiąganie celów wymierzalnych i dokonywanie zmian w rzeczywistości. Wykorzystywany jest tutaj dorobek naukowy w postaci układu pojęć oraz praw naukowych. Zasadniczym materiałem tego typu myślenia jest zestawienie, obliczanie i tworzenie zbiorów, klas przedmiotów, uogólnianie i abstrahowanie.

teoretyczne

wymaga opanowania pełnego układu pojęć naukowych i symboli. W oparciu o nie tworzone są pojęcia i prawa nauki.

PROCESY MYŚLENIA

• uogólnianie

• abstrahowanie

uogólnianie

myślowe łączenie przedmiotów i zjawisk mających cechy wspólne w klasy przedmiotów. Aby pojęcia mogły spełniać swoją rolę w procesach poznawania i myślenia muszą spełniać pewne warunki:

1. pojęcia powinny być zupełne – powinny obejmować wszystkie cechy typowe dla danej klasy przedmiotów

2. powinny być dokładne – nie powinny uwzględniać cech, które są charakterystyczne dla niektórych przedmiotów

3. powinny być jasne – takie aby w każdej chwili można było uprzytomnić sobie ich treść

4. powinny być wyraźne – odnoszące się do określonego zespołu przedmiotów

abstrahowanie

jest oderwaniem w myśli poszczególnych cech przedmiotów, w których one występują.

CECHY MYŚLENIA

• jasność pojęć, krytycyzm

• giętkość

• rozległość

• szybkość

CZYNNOŚCI MYŚLENIA

• analiza

• synteza

• porównywanie

• organizowanie

• rozwiązywanie problemów

• abstrahowanie

• uogólnianie

Główne formy myślenia

• pojęcia, sądy