POWIKŁANIA HEMODIALIZY

Powikłania hemodializ:

• Ostre

• Przewlekłe

Ostre powikłania hemodializ:

 Hipotonia dializacyjna

 Hipertonia dializacyjna

 Kurcze mięsni

 Świąd skóry

 Odczyny gorączkowe

 Zespół pierwszego użycia dializatora

 Zespół niewyrównania

 Hiperkaliemia hipokaliemia

 Hipoglikemia

 Hipoksemia dializacyjna

 Zator powietrzny

 hemoliza

Hipotonia

śróddializacyjna

- jest to obniżenie ciśnienia

tętniczego krwi występujące w
trakcie zabiegu hemodializy. Dotyczy
osób starszych, z cukrzycą,
chorobami serca( choroba
niedokrwienna, przerost lewej
komory), dysfunkcją autonomicznego
układu nerwowego.

Przyczyny hipotonii:

• Nadmierne obniżenie objętości krwi krążącej
( nadmierne obniżenie wagi oczekiwanej u pacjenta, zbyt

duża lub zbyt szybka ultrafiltracja u chorych z

nadmiernym przyrostem masy ciała między dializami,

niskie stężenie sodu w płynie dializacyjnym)

• Zbyt wysoka lub zbyt niska temperatura dializatu w

stosunku do temperatury ciała pacjenta

• Octanowy płyn dializacyjny

• Przyjęcie leków hipotensyjnych bezpośrednio przed dializą

• Gorączka

• Choroby układu sercowo – naczyniowego

• Krwawienia

• Hemoliza

• Reakcja na błony dializacyjne

Objawy towarzyszące

hipotonii:

• Niepokój

• Uczucie osłabienia

• Bladość

• Wzmożona potliwość

• Zawroty i bóle głowy

• Tachykardia

• Nudności, wymioty

• Zaburzenia świadomości

• Utrata przytomności

Postępowanie w zależności

od rodzaju i nasilenia

objawów:

• Ułożyć pacjenta w pozycji

Trendelenburga i nieco na boku,
zmierzyć ciśnienie tętnicze krwi i
zastosować tlenoterapię,

• Zmniejszyć do minimum lub

zatrzymać ultrafiltrację

• Przetoczyć dożylnie 0,9% NaCl 250 –

300 ml.

Zapobieganie hipotonii

przez:

• Oznaczenie prawidłowej tzw „ suchej masy ciała
• Stosowanie mniejszej ultrafiltracji i/lub

przepływu krwi poniżej 200 ml/min

• Stosowanie wodorowęglanowego płynu

dializacyjnego

• Profilowanie ultrafiltracji i stężenia sodu
w płynie dializacyjnym
• Nie stosować leków hipotensyjnych w czasie

zabiegu hemodializy

• Pacjenci nie powinni spożywać posiłków tuż

przed i w trakcie zabiegu hemodializy.

Hipertonia

śróddializacyjna

- jest to wzrost ciśnienia tętniczego krwi
w trakcie zabiegu hemodializy.

Objawy:

- Bóle głowy

- Nudności, wymioty
Przyczyny:

- Znaczne przewodnienie chorego,

- Hiperkalcemia dializacyjna

- Hipoglikemia dializacyjna

- Wydializowanie leków hipotensyjnych

Kurcze mięśni

• Występują u około 20 % pacjentów

leczonych dializami. Dotyczą głównie

mięśni kończyn dolnych. Pojawiają się w

drugiej połowie zabiegu, a zwłaszcza przed

jego zakończeniem.

Przyczyny:
- niewłaściwe oszacowanie „suchej” masy

ciała chorego

- Zbyt duża ultrafiltracja

- Hipotonia śróddializacyjna

- Niskie stężenie sodu w płynie dializacyjnym

Zapobieganie kurczom

mięśni:

• Właściwie ocenić „suchą” masę ciała

pacjenta

• Unikać zbyt szybkiego odwadniania
• Stosować wodorowęglanowy płyn

dializacyjny

• Stosować ćwiczenia rehabilitacyjne
W celu złagodzenie objawów można podać

dożylnie 10-20 ml 10% NaCl lub 20 ml 20%
Glukozy lub przetoczyć 250-300 ml 0,9%
NaCl.

Świąd skóry

Występuje u 5 – 75 % hemodializowanych

pacjentów. Jest dokuczliwym powikłaniem

nasilającym się w trakcie zabiegu hemodializy.

Przyczyny:

- Polineuropatie

- Nadczynność przytarczyc

- Podwyższenie poziomu wapnia, magnezu,

fosforu w surowicy krwi.

Jeżeli świąd występuje jedynie w czasie

zabiegu może być reakcją na błonę dializatora

lub innego materiału używanego w

dializoterapii.

Odczyny gorączkowe

- pojawiające się w trakcie hemodializy lub po

jej zakończeniu są reakcją na obecne w płynie

dializacyjnym lub dializatorze substancje

pirogenne lub są objawem infekcji.

Przyczyny:
- Endotoksyny bakteryjne w płynie

dializacyjnym

- Zakażenia w obrębie dostępów naczyniowych

- Zakażenia jatrogenne

- Rzadziej płyny, preparaty krwi.
Objawy: gorączka o różnym nasileniu.

Postępowanie:

• Niewielki wzrost temperatury – podać lek

przeciwgorączkowy,

• W przypadku ciężkich odczynów z

dreszczami, wymiotami i obniżeniem

ciśnienia tętniczego krwi należy przerwać

zabieg, zdezynfekować aparat, wymienić

dializator i linię krwi.

• Pobrać krew do badania bakteriologicznego,

• Podać antybiotyk

• Ustalić i usunąć źródło infekcji

Zapobieganie

• Ścisłe przestrzeganie procedur

dotyczących zapobiegania zakażeniom

wewnątrzszpitalnym

• Dezynfekcja aparatu do hemodializy po

każdym zabiegu

• Kontrola bakteriologiczna płynu do

hemodializy

• Profilaktyka zakażeń w obrębie dostępów

naczyniowych

• Prowadzenie dokumentacji.

Zespół pierwszego użycia

dializatora

• Jest to zespół objawów o charakterze

nadwrażliwości, występujący podczas
pierwszego użycia dializatora.

Przyczyny:
- Alergia na materiały wykorzystywane

do produkcji materiałów do
hemodializy.

- Reakcja na tlenek etylenu używany do

sterylizacji

Rodzaje reakcji na

dializator:

1. Anafilaktyczna;

występuje zwykle w

czasie pierwszych 5 min dializy.

Objawy: świąd skóry, pokrzywka, ból

brzucha, biegunka, niepokój, gwałtowna

duszność, ból w klatce piersiowej, obrzęk

krtani, zatrzymanie krążenia.

2.

Niespecyficzna;

powikłanie częstsze,

ale mniej groźne, może wystąpić w ciągu

pierwszych 60 min dializy.

Objawy: świąd, kaszel, nieżyt śluzowy

nosa, łzawienie, ucisk w klatce piersiowej,

ból w okolicy krzyżowo- lędźwiowej.

Zespół niewyrównania

• Jest to powikłanie w postaci zespołu

neurologicznego, które może wystąpić

podczas pierwszych zabiegów hemodializy

lub wkrótce po ich zakończeniu. Dotyczy

pacjentów z ostrą i przewlekłą

niewydolnością nerek z bardzo wysokim

stężeniem mocznika i kreatyniny w

surowicy krwi, dużą kwasicą metaboliczną

i znacznie przewodnionych.
Objawy: niepokój, bole głowy, dezorientacja,

drżenie mięśni, zaburzenia widzenia,

wymioty, drgawki, śpiączka, zgon.

Hiperkaliemia

• Wzrost stężenia potasu w surowicy

krwi powyżej 5,5 mmol/l.

Przyczyny: błąd dietetyczny, kwasica

w przebiegu hiperkatabolizmu,

krwawienie z przewodu pokarmowego,

recyrkulacja krwi w obrębie przetoki,

hemoliza.

Objawy: uczucie drętwienia kończyn,

obniżone napięcie mięśni, tachykardia,

hipotensja, biegunka, zmiany w EKG.

Hipokaliemia

• To obniżenie stężenia potasu w

surowicy krwi poniżej 3,5 mmol/l.

Przyczyny: biegunki, intensywne

pocenie się, niedożywienie,

Objawy: obniżenie siły mięśniowej,

zaburzenia świadomości, zmiany w
EKG.

Hipoglikemia

Przyczyny: nieprawidłowo leczona

cukrzyca, niespożycie posiłku po
podaniu insuliny, niedożywienie,
wyniszczenie, choroby wątroby,
żywienie pozajelitowe, wydializowanie
glukozy z surowicy krwi.

Objawy: wymioty, wzrost ciśnienia

tętniczego krwi, drżenia mięśniowe,
utrata przytomności.

Hipoksemia dializacyjna

• Obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu

do 30 mmHg.

Występuje u pacjentów z POChP,
z niewydolnością krążenia.

Zator powietrzny

• Przyczyną może być nieszczelność połączenia igły tętniczej

z linią krwi, zbyt mała podaż krwi z dostępu naczyniowego,

źle zabezpieczony cewnik do hemodializy, niekontrolowany

wlew kroplowy w trakcie dializy.

Objawy:

- Duszność

- Sinica

- kaszel

- Uczucie ciężaru w klatce piersiowej

- Jeżeli pacjent siedzi to powietrze dostaje się do naczyń

mózgowych,

- Pozycja leżąca: powietrze przedostaje się do prawego

przedsionka i prawej komory ( niewydolność

prawokomorowa – obrzęk płuc)

- Przechodzenie powietrza wywołuje silny ból, chorzy krzyczą!

Postępowanie:

- Natychmiast przerwać zabieg,
- Ułożyć pacjenta w pozycji

Trendelenburga i na lewym boku,

- Podać tlen przez maskę, jeżeli pacjent

nieprzytomny zaintubować

- Podać leki przeciwdziałające zakrzepom,
- Nie pionizować chorego przez

kilkanaście godzin,

Hemoliza

• Występuje bardzo rzadko!
Przyczyny: zbyt duże rozcieńczenie koncentratu,

przegrzanie płynu dializacyjnego, pozostałości po

reutylizacji dializatora, nieprawidłowe

funkcjonowanie pompy krwi, wysoki ciśnienie w

liniach krwi( zagięcie).

Objawy: bóle brzucha i w okolicy lędźwiowej,

duszność, niepokój, uczucie ciężaru w klatce

piersiowej, bóle wieńcowe, bóle w przetoce,

czynność serca początkowo przyspiesza, a

następnie zwalnia, skóra zimna, wilgotna.

Postępowanie: przerwać zabieg, zastosować

tlenoterapię.

PRZEWLEKŁE POWIKŁANIA

HEMODIALIZY

- Ze strony układu sercowo- naczyniowego,

- Infekcyjne

- Hematologiczne ( niedokrwistość)

- Zaburzenia gospodarki wapniowo-

fosforanowej

- Zaburzenia gospodarki lipidowej

- Zaburzenia hormonalne i metaboliczne

- Seksualne

- Neurologiczne

- Stan psychiczny

- Zaburzenia odżywiania