Przedsiębiorstwa komunalne
Zagadnienia organizacyjno-prawne

O.Lissowski

DZIAŁALNOŚC GOSPODARCZA

JEDNOSTEK SAMORZADU

TERYTORIALNEGO

PRZEDSIEBIORSTWA KOMUNALNE

Podstawy prawne



Ustawa o gospodarce komunalnej z dnia 20 grudnia 1996

[Dz.U z 1997r. Nr 9,poz.43 z późn.zm.]



Ustawa o samorzadzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990



Ustawa o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1889



Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998

Inne
Ustawa o finansach publicznych , prawo budżetowe, prawo
zamówień publicznych, ustawa o partnerstwie publiczne prywatnym,
Kodeks spółek handlowych,

Literatura



Kosikowski C. Publiczne prawo gospodarcze Polski i
Unii Europejskiej . Wyd. LexisNexis 2007. s.311-319

GOSPODARKA KOMUNALNA



Def. art.1

1. - wykonywanie przez jednostki samorządu

terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia
zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowych

2. - w szczególności zadania o charakterze

użyteczności publicznej , których celem jest bieżące
i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb
ludności w drodze świadczenia usług powszechnie
dostępnych.

ZADANIA WŁASNE GMINY

Ust. z dnia 8 marca 1990r.o samorządzie terytorialnym (art.7)

1)ład przestrzenny, gospodarka terenami i ochrona środowiska,
2)gminne drogi, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego
3)wodociągi, zaopatrzenie w wodę , kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków,

utrzymanie czystości i porządku, urządzeń sanitarnych, wysypisk,

unieszkodliwianie odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i

cieplną,

4)lokalny transport zbiorowy,
5) Ochrona zdrowia,
6)Pomoc społeczna, w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze,
7)komunalne budownictwo mieszkaniowe,
8)oświata, szkoły podst., przedszkola, inne placówki oświatowo-wychowawcze,
9)kultura, w tym biblioteki komunalne i inne placówki upowszechniania kultury,
10)kultura fizyczna, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe,
11)targowiska i hale targowe,
12)zieleń komunalna i zadrzewienia,
13)cmentarze komunalne,
14)porządek publiczny i ochrona przeciwpożarowa,
15)Utrzymanie gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz

obiektów administracyjnych

16) Zapewnienie kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.

REALIZACJA ZADAŃ

JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Samodzielnie

-

wewnętrzne jedn. organizacyjne

-

jednostki gospodarki pozabudżetowej, (zakład

budżetowy)

-

Spółki jednoosobowe j.s.t.

Wspólnie z podmiotami zewnętrznymi

-

porozumienia między j.s.t.

-

spółki,

-

fundacje , stowarzyszenia

Zlecanie na zewnątrz na podstawie umów
-

zamówienia publiczne,

-

partnerstwo

publiczno-prywatne,

Działalność gospodarcza gmin poza

sferą użyteczności publicznej



W formie spółek prawa handlowego (tworzenie i przystępowanie)

WARUNKI:



Łączne zaistnienie przesłanek:

- niezaspokojone potrzeby wspólnoty
- bezrobocie i bezskuteczne próby aktywizacji gosp. innymi
środkami , albo



Zbycie składnika mienia lub wniesienie do spółki spowoduje poważną
stratę



Brak ograniczeń w przypadku spółek zajmujących się działalnością
doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu
terytorialnego a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy.
Art.9 i 10 u.g.k

Zakład budżetowy -

cechy porównawcze

Zakład budżetowy

Przedsiębiorstwo

państw. użyt. publ.

Spółka handlowa

ust. o gosp. kom i

prawo budżetowe

ust. o p.p.

k.s.h.

brak osob. prawnej

osoba prawna

osoba prawna

kierownik

dyrektor

zarząd

brak samodzieln.

inwestycyjnej

samodzielność

inwestycyjna

samodzielność

inwestycyjna

odpowiedz .

finans.jedn.organ.

- rozl. saldem

własna odpowiedz.

finansowa

Wwasna odpowiedz.

finansowa

brak samodzieln.

majątkowej

samodzielność

majątkowa

samodzielność

majątkowa

wył. non- profit

wył.non -profit

for-profit i non -profit

Kierunki modernizacji gospodarki

komunalnej



Prywatyzacja i eksternalizacja , Nowe publiczne zarządzanie NPM



Zmiana roli: od dostarczyciela dóbr i usług do zarządcy
dostarczycielami dóbr i usług; od roli operatora do roli organizatora,
regulatora i kontrolera



Zamówienia wewnętrzne (in house)i, wspólne usługi (shared
services)



Typy rozwiązań w zakresie świadczenia usług publicznych:

- usługi sektora publicznego
- zamówienia publiczne
- partnerstwo publiczno-prywatne
- regulowany rynek usług prywatnych



Wrażliwość na potrzeby obywatela – responsiveness, customer
experience, customer strategy, citizen-centric government.



Informatyzacja, społeczeństwo informacyjne , Digital-era-
governance



Partnerstwo, PFI - PPP

EKSTERNALIZACJA I PRYWATYZACJA

W GOSPODARCE KOMUNALNEJ

•

„SOCJALIZM MUNICYPALNY” vs.”MENEDŻERYZM KOMUNALNY”

•

Zasady „nowego publicznego zarządzania” (J.Boston)

-

nacisk na zarządzanie a nie na politykę,

-

przesunięcie akcentów od kontroli nakładów, zasad i procedur
biurokratycznych w kierunku kontroli wymiernych rezultatów,

-

decentralizacja zarządzania wraz z rozwojem nowych mechanizmów
sprawozdawczości, monitorowania i odpowiedzialności,

-

preferowanie prywatnej przedsiębiorczości – zlecanie zadań na
zasadzie kontraktów i przetargów,

-

naśladowanie pewnych praktyk sektora prywatnego w zakresie
zarządzania – „performance government”

-

preferowanie bodźców finansowych w stosunku do niefinansow.

-

nacisk na minimalizację kosztów i wzrost efektywności

WSPÓLNE USŁUGI – SHARED SERVICES



Eksternalizacja usług wewnętrznych



Koncentracja lub konsolidacja funkcji, działań , zasobów w
wyodrębnionych jednostkach, które świadczą następnie usługi
dla klientów którymi są inne jednostki administracji.

Prywatyzacja własności

infrastruktury

i zarządzania w usługach

publicznych

Model

Charakterystyka

Niemiecki / GOGO

Infrastruktura publiczna/
zarządzanie publiczne

Francuski / GOCO

Infrastruktura publiczna/
zarządzanie prywatne

Angielski / COCO

Infrastruktura prywatna/
zarządzanie prywatne/
nadzór publiczny

Przemysłowy

Infrastruktura prywatna/
zarządzanie prywatne/
kontrola publiczna

Prywatyzacja kapitału

i warunków oferowania usług

publicznych

Warunki

oferowania

usług

Własność

kapitału

publiczna

Własność

kapitału

prywatna

całkowita

reglamentacja
publiczna

drogi publiczne

wywóz śmieci,

rynek
częściowo
regulowany

publiczne drogi
płatne

składowanie śmieci

rynek

środki transportu

środki transportu

Partnerstwo publiczno-

prywatne

ustawa z 19 grudnia 2008



Przez umowę o ppp partner prywatny zobowiązuje
się do realizacji przedsięwzięcia za
wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo w
części wydatków na jego realizację lub poniesienia
ich przez osobę trzecią, a podmiot publiczny
zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu
celu przedsięwzięcia, a w szczególności poprzez
wniesienie wkładu własnego

.

Partnerstwo publiczno-prywatne

- przedmiot

(ust. o ppp. z 19 grudnia 2008)



Przedsięwzięcie:

- budowa lub remont obiektu budowlanego
- świadczenie usług
- wykonanie dzieła w szczególności wyposażenie

składnika majątkowego w urządzenia podwyższające
jego wartość lub użyteczność ,

- inne świadczenie



połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem
składnikiem majątkowym , który jest
wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia
publiczno-prywatnego lub jest z nim związany.

PPP – typologie



Zakres: PFI (finnans.infrastruktury) i PPP (bardziej ogólne)



Przedmiot: BOT,DBFO,BOO, BTL, BOR itp..



Formy prawne: partnerstwo umowne i instytucjonalne
(spółka projektowa)



Regulacje ustawowe:

- ust. o ppp z 19 grudnia 2008
- ust. o zam.publ. z 29 stycznia 2004 (koncesja na roboty
budowlane)
- ustawa o koncesjach na roboty budowlane i usługi



Charakter umowy: cywilnoprawna i publicznoprawna

interpretacja umów o ppp.

Pozytywne czynniki atrakcyjności PPP

• transfer ryzyk do sektora prywatnego

• rozwiązanie problemu ograniczeń budżetowych
sektora publicznego

• wykluczenie lub ograniczenie sięgania w ostatniej instancji
do środków publicznych

• redukcja środków publicznych związanych w formie
inwestycji kapitałowej

• redukcja finalnych kosztów obsługi administracyjnej

• poprawa zdolności do ponoszenia obciążeń eksploatacyjnych

• ułatwianie podejścia kreatywnego i innowacyjnego

• zwiększenie zintegrowanej zdolności władz publicznych
do rozwiązywania problemów

• poprawa zdolności do podejmowania inwestycji budowlanych

• Inne : redukcja finalnych kosztów świadczenia usług, redukcja
kosztów administracji publicznej, redukcja całkowitych kosztów
projektu, przyspieszenie ustalania i wykonawstwa projektu, sprzyja
rozwojowi lokalnej gospodarki i transferowi technologii do lokalnych
przedsiębiorców

Negatywne czynniki atrakcyjności

PPP

• długotrwałość czasu poświęcanego na negocjowanie kontraktu

• duże opóźnienia w negocjacjach

• wysokie koszty udziału w negocjacjach

• ryzyka powiązań i nadużyć korupcyjnych w znacznej skali

• Inne : niewiele projektów kończy się zawarciem umowy, zagrożenia
wynikające z braku potrzebnych doświadczeń i umiejętności,
prowadzi do wyższych bezpośrednich opłat ponoszonych przez
użytkowników, nakładane są nadmierne ograniczenia na uczestników,
duże ryzyko spoczywające na prywatnych przedsiębiorcach,
kłopoty z ustaleniem przez władze jasnych celów i kryteriów oceny,
może prowadzić do wysokich kosztów projektów, duże opóźnienia
powodowane przez debaty polityczne, ograniczenie możliwości
egzekwowania odpowiedzialności za projekt, ograniczenie
możliwości zatrudnienia.

Warunki efektywności i

postępowanie przy PPP



Konieczność dobrego zaplanowania (wymaga czasu)



Konieczna wizja przyszłego funkcjonowania rynku usług



Decyzje muszą wynikać ze strategii i celów gminy



Konieczna głęboka analiza, biznes-plan,



Konieczna właściwa polityka informacyjna



Konieczny lider projektu



Najważniejsze są skutki finansowe dla budżetu i mieszkańców



Konieczność uwzględniania zmiany funkcji gminy – od
zarządzania podmiotami komunalnymi do nadzoru



Jasne określenie oczekiwań i warunków dla partnera



Dobre doradztwo



Konieczność stałego monitorowania realizacji umowy i
rozliczania z efektów. (Zysnarski J. )