Psychospołeczne skutki

Psychospołeczne skutki

bezrobocia –

bezrobocia –

SYNDROM

SYNDROM

BEZROBOTNEGO

BEZROBOTNEGO

PRACA A PSYCHIKA LUDZKA

PRACA A PSYCHIKA LUDZKA

Praca osoby ludzkiej jest wartością i źródłem

wartości człowieka. Skoro tak, to wyrasta pytanie o
to, jak zmienia się świat wartości ludzi
pozbawianych pracy i pozostających bez
pracy?

Najczęściej w analizach społecznych skutków

bezrobocia zauważa sie dwa bardzo ważne wątki:
marginalizacją, jaka ma miejsce w przypadku
pozostawania bez pracy oraz obciążenie
społeczeństwa, jakie bezrobocie powoduje dla
życia państwowego i społecznego.

CO ODCZUWA OSOBA

CO ODCZUWA OSOBA

BEZROBOTNA?

BEZROBOTNA?

Tracąc pracę człowiek traci jednocześnie krąg

relacji społecznych, w jakich funkcjonował. W jego
życie wkraczają dwie nowe grupy osób i
charakterystyczne dla nich relacje: urzędnicy i inni
bezrobotni. Bezrobotny jest niejako skazany na
uczestnictwo w nowych dla niego zjawiskach
społecznych. A ta nowa rzeczywistość niesie
konieczność adaptacji.

Nadto znika wiele relacji społecznych, urywają

się kontakty zawodowe, człowiek pozostaje poza
zasięgiem aktywnego życia zawodowego. Bezrobotny
odczuwać to może jako odrzucenie, czuje sie
bezużytecznym a nawet niepożądanym.

Osoba bezrobotna …

Osoba bezrobotna …

CZŁOWIEK BEZROBOTNY

CZŁOWIEK BEZROBOTNY

Nowe doświadczenia osoby bezrobotnej wymuszają

konieczność przewartościowania dotychczasowego stylu

życia.

Sytuacji osoby pozostającej bez pracy nie ułatwia to, że

często w odczuciu społecznym, w zależności od

uwarunkowań kulturowych, spotyka ona z różnym

natężeniem występujący pogląd, iż osoba, która traci

pracę, jest mniej wartościową społecznie.

Człowiek bezrobotny poddany takiej presji wartościowania

społecznego szybciej traci motywację do poszukiwania

nowej pracy i obniża się jego poziom samooceny.

Dla wielu bezrobotnych utrata pracy to osobista, życiowa

porażka, osobisty dramat, nowe trudne doświadczenia w

życiu rodzinnym, rozrastające się ubóstwo, ale także

utrata źródła satysfakcji, zadowolenia i radości oraz sensu

dalszego życia.

BEZROBOCIE A

BEZROBOCIE A

PRZESTRZEŃ PSYCHICZNA I

PRZESTRZEŃ PSYCHICZNA I

AKSJOLOGICZNA

AKSJOLOGICZNA

PRZESTRZEŃ PSYCHIOCZNA - utrata pracy, z tego punktu
widzenia, jest czynnikiem dezintegracji życia psychicznego
człowieka; jest źródłem rozmaitych niepokojów osobistych,
lęków o przyszłość swoją i swoich najbliższych. Pojawiają się
duże napięcia nerwowe i poczucie zagubienia osobistego.

Wzajemnie przeplatające się fazy, szoku, optymizmu i

pesymizmu.

PRZESTRZEŃ AKSJOLOGICZNA - bezrobocie sprzyja
rozkładowi przestrzeni aksjologicznej, gdyż bezrobotny gubi
hierarchię wartości
i norm. Dodatkowo pojawia się u niego przekonanie, że
wszystko, co dotychczas miało sens, zostało utracone.

EMOCJE BEZROBOTNEGO

EMOCJE BEZROBOTNEGO

SKUTKI BEZROBOCIA

SKUTKI BEZROBOCIA

Dzieci i młodzież wychowująca się

w rodzinach, w których występuje
problem bezrobocia są narażone

na

„psychologiczne

dziedziczenie” tegoż

bezrobocia

lub pewnych cech z nim związanych.

Jakie to cechy i jakie mechanizmy

są z tym związane?

TRANSFER NIEWŁAŚCIWYCH

TRANSFER NIEWŁAŚCIWYCH

WZORCÓW

WZORCÓW

Rodzinne opowieści i przekonania

Duży wpływ na zachowanie ludzkie mają

sądy dotyczące świata i samych siebie.
Bogatym ich źródłem są opowieści i
przekonania rodzinne przekazywane
werbalnie bądź niewerbalnie kolejnym
pokoleniom (TRANSFER).

Leżą one u podstaw interpretacji zdarzeń

życiowych, podejmowania decyzji i innych
zachowań.

PRZEKAZ NEGATYWNYCH WZORCÓW

PRZEKAZ NEGATYWNYCH WZORCÓW

Życie jednostki w rodzinie z problemem

bezrobocia nie opiera się na tzw.

„prawdziwym” obrazie rzeczywistości, tylko

na rodzinnych konstrukcjach

społecznych – silnie utrwalonych poglądach

na rzeczywistość, tworzonych i umacnianych

w dialogu międzypokoleniowym.

Te poglądy mogą silnie zaburzać prawidłową

ocenę rzeczywistości lub znacznie ją

ograniczać. Są to niewłaściwe wzorce, które

rodzina sobie sama narzuca, utrudniając

dostrzeżenie nowych aspektów życia czy

odmiennych sposobów funkcjonowania.

SYNDROM BEZROBOTNEGO c.d.

SYNDROM BEZROBOTNEGO c.d.

Członkowie rodzin często uzasadniają długotrwałe,

niepożądane zachowanie, przekonując siebie, że

nie mają wyboru i „muszą z tym żyć”.

Przykłady niewłaściwych sądów i przekonań:

„Biedny już zawsze biednym pozostanie…”

„My malutcy niewiele możemy w życiu zdziałać…”

„ Nasza rodzina zawsze ma pecha…”

Psychospołeczne skutki

Psychospołeczne skutki

bezrobocia

bezrobocia

Z drugiej strony – jak wynika z badań nad rodzinami

dotkniętymi bezrobociem najważniejsze są

czynniki takie jak:

1.

Spójny i pozytywny system przekonań,

dostarczający wskazówek jak postępować w

przyszłości;

2.

Umiejętność skutecznego organizowania

zasobów, które „osłabiają” odczuwanie stresu;

3.

Zbiór spójnych rodzinnych procesów

komunikacyjnych dających możliwość otwartej

ekspresji.

RODZINA A BEZROBOCIE

RODZINA A BEZROBOCIE

Prowadzi to do kolejnego ważnego

czynnika - „prężności rodziny”

czyli zdolności rodziny do regeneracji, elastyczności

w poszukiwaniu rozwiązań problemów,

umiejętności przystosowania się do zmiennych

warunków oraz odzyskiwania równowagi po

przeżytych nieszczęściach.

Ten obszar powinien stanowić wyzwanie dla

wszystkich służb zajmujących się rodzinami, w

tym pracowników pomocy społecznej.

Psychologiczne skutki

Psychologiczne skutki

bezrobocia

bezrobocia

Według teorii społecznego uczenia się, w

okresie kiedy dorastamy uczymy się
całego szeregu zachowań poprzez tzw.:
modelowanie. Polega ono na tym, że
młody człowiek obserwuje, a następnie
powtarza zachowania innych, przy czym
największe znaczenie modelujące w tym
procesie mają członkowie rodziny –
głównie rodzice (osoby znaczące).

Psychologiczne aspekty bezrobocia

Psychologiczne aspekty bezrobocia

Perspektywa społecznego uczenia się

:

Przykład eksperymentu nad modelowaniem

agresji:

Wśród dzieci przedszkolnych, które obserwowały jak osoba

dorosła zachowuje się agresywnie wobec zabawek,

zanotowano tendencję do naśladowania modela, a nawet

do wyrażania „większej ekspresji” w zachowaniu niż model.

Eksperyment ten zapoczątkował całą serię innych badań nad

modelowaniem. Wielu badaczy uważa, że modelowanie

dalece wykracza poza zewnętrzne upodabnianie się i

zawiera również elementy przekonań, sądów, emocji itd.

Nie musi więc być wiernym odtworzeniem zachowania

zewnętrznego ale może być jego wewnątrzpsychicznym

równoważnikiem.

Psychologiczne

Psychologiczne

aspekty bezrobocia

aspekty bezrobocia

poczucie umiejscowienia kontroli (J.B. Rotter)

i

wyuczona bezradność (M.E.P. Seligman)

Psychologiczne skutki bezrobocia

Psychologiczne skutki bezrobocia

Poczucie umiejscowienia kontroli to

przekonanie o tym że:

1.

Wszystko (lub wiele) co się dzieje w moim
życiu zależy od czynników zewnętrznych
(zewnętrzne umiejscowienie poczucia
kontroli)

2.

Wszystko (lub wiele) co się dzieje w moim
życiu zależy ode mnie (wewnętrzne
poczucie umiejscowienia kontroli)

Psychologiczne skutki bezrobocia

Psychologiczne skutki bezrobocia

Badania prowadzone w ramach tej koncepcji

pokazały, że ludzie o

wewnętrznym

poczuciu umiejscowienia kontroli

, że:

-

mają wyższy status socjoekonomiczny;

mają wyższy status socjoekonomiczny;

-

mają silniejszą motywację osiągnięć (gdyż

mają silniejszą motywację osiągnięć (gdyż

dłużej rozwiązują zadania, poświęcają więcej

dłużej rozwiązują zadania, poświęcają więcej

czasu na podejmowanie decyzji i wierzą, że to

czasu na podejmowanie decyzji i wierzą, że to

oni mają wpływ na końcowy rezultat);

oni mają wpływ na końcowy rezultat);

-

potrafią lepiej kontrolować swoje zachowanie.

potrafią lepiej kontrolować swoje zachowanie.

WEWNĘTRZNE POCZUCIE

WEWNĘTRZNE POCZUCIE

UMIEJSCOWIENIA KONTROLI

UMIEJSCOWIENIA KONTROLI

Osoby z wewnętrznym poczuciem umiejscowienia

kontroli, c.d.:

-

są bardziej niezależne w sądach;

są bardziej niezależne w sądach;

-

są mniej podatne na konformizm i sugestię;

są mniej podatne na konformizm i sugestię;

-

są mniej podatne na frustrację;

są mniej podatne na frustrację;

-

wykazują niższy poziom lęku i wyższy poziom

wykazują niższy poziom lęku i wyższy poziom

samoakceptacji.

samoakceptacji.

WYUCZONA BEZRADNOŚĆ

WYUCZONA BEZRADNOŚĆ

Jeżeli człowiek nie odnosi sukcesów przez dłuższy okres czasu,

obawia się porażki niejako „na zapas” - w przyszłości, co
powoduje zaniechanie działań w określonym kierunku.

Badania w tym zakresie pokazały że bezradnością można się

„zarażać”, czyli przejmować przekonania innych NA
TEMAT NP. BEZROBOCIA. Bezradność można również
wzmacniać dając gotowe recepty, wyręczając we
wszystkim bezrobotnego

.

DO CZEGO PROWADZI WYUCZONA

DO CZEGO PROWADZI WYUCZONA

BEZRADNOŚĆ?

BEZRADNOŚĆ?

W sensie psychospołecznym bezradność prowadzi

do trojakich konsekwencji:

1.

Deficyty poznawcze – bezrobotny jest
przekonany, że „nie ma takich sytuacji w
których możliwe jest odpowiednie działanie i
kontrola”;

2.

Deficyty motywacyjne – brak motywacji do
działania, do zmiany;

3.

Deficyty emocjonalne – apatia, lęk, brak chęci
do konstruktywnego działania, depresja.

Syndrom bezrobotnego -

Syndrom bezrobotnego -

podsumowanie

podsumowanie

Syndrom bezrobotnego

to zespól reakcji

nieadekwatnego przystosowania się osoby do zaistniałej
sytuacji bezrobocia.

Cechą znamienną postępowania tych osób jest to, iż

budują je na przekonaniu o tym, ze to państwo ich oszukało.
Bez żadnych skrupułów podejmują prace na czarno, zajmują
się drobnym handlem, działalnością dorywcza, wszystko po
to, by zarobić grosze na życie.

Inna forma postępowań bezrobotnych jest

występowanie tych, w których dominuje nastrój
depresyjny. Już sam fakt utraty pracy odczytywany jest
przez bezrobotnych jako przerwanie kariery zawodowej,
załamanie ich linii życia, w skrajnych przypadkach, jako
zapowiedz wizji końca swojego życia. Występowanie tych
zjawisk rzutuje na postępowania, które staja sie
nieadekwatne do sytuacji, często nasycone agresją wobec
innych i
rzeczywistości.

Rola pracownika socjalnego w

Rola pracownika socjalnego w

pracy z osoba bezrobotną

pracy z osoba bezrobotną

:

:

Biorąc pod uwagę wszystkie omówione czynniki, można

stwierdzić, że przed osobami pracującymi na rzecz osób
bezrobotnych i ich rodzin jawi się wiele kwestii. Należy
bowiem:

1. Nie dopuścić do utrwalenia wzorców zaczerpniętych z rodziny z

problemem bezrobocia,

2. Wytworzyć nowe przekonania, sądy, nawyki i styl bycia u

młodych osób, które wychowują się w rodzinach z problemem
bezrobocia, aby ten stan nie stał się również ich udziałem.

3. Pomagać by nie wzmacniać poczucia bezradności (nie „dawać

wędki zamiast ryby”)

4. Zwiększyć świadomość osób bezrobotnych, że bezrobocie jest

nie tylko pochodną trudnego rynku pracy, ale również jest
wymiarem psychologicznym i rodzinnym.

Jak jeszcze można pomóc?

Jak jeszcze można pomóc?

I. Powstanie

systemu

szkoleniowego, przygotowującego

klientów do pracy w systemie „na odległość”.

II. Podniesienie, w środowiskach

klientów

poziomu

wiedzy na temat nowoczesnych, elastycznych form zatrudniania.

III. Pobudzenie współpracy różnych instytucji na rzecz tworzenia
internetowych miejsc pracy.
IV. Wypracowanie

(we współpracy ponadnarodowej) propozycji

modyfikacji prawnych, sprzyjających pracy poprzez Internet.

WSPARCIE

WSPARCIE

PSYCHOLOGICZNE

PSYCHOLOGICZNE

Do podstawowych cech, które należałoby wykształcić u bezrobotnych
zaliczyć należy:
a) wysoką wiarę we własne możliwości, przy jednoczesnej realnej
ocenie swoich predyspozycji;
b) komunikatywność rozumianą jako łatwość w nawiązywaniu
kontaktów

i przedstawianiu swoich opinii;

c) Umiejętność pracy w grupie, w tym doceniania wkładu pracy innych
osób;
d) Poczucie odpowiedzialności, połączone ze zdolnością do stawiania
czoła

wyzwaniom;

e) Determinacja w dążeniu

do wyznaczonych

celów.

Z doświadczeń wynika, że jeśli chodzi o

wsparcie psychologiczne, formą pracy z

bezrobotnymi, dającą najlepsze rezultaty są

warsztaty z udziałem niewielkiej grupy

klientów i odpowiednio przygotowanego

trenera.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ