PROCESY INTEGRACJI
EUROPEJSKIEJ
(A. Jurkowska-Gomułka, T.
Skoczny)

Wykład

dla II r. MSM WZ UW

(także MSM Płock)

21 h

PROCESY INTEGRACJI
EUROPEJSKIEJ

Struktura wykładu:
1. Prawo rynku wewnętrznego jako podstawa procesów integracji

gospodarczej w UE (1 h)

2. „Swobody przepływu” (10 h)
3. „Reguły konkurencji” (10 h)

Podstawowy podręcznik:

1. Prawo UE. Prawo materialne i polityki. Pod red. J. Barcza, W-wa 2005

(cz. I i III)

(po ukazaniu się poz. 2 – głównie cz. I)
2. Wspólne reguły konkurencji. Tom XXIV „Systemu prawa UE. Podręcznik.

Warszawa 2010 (w druku)

Zob. też sylabus oraz materiały dydaktyczne

„powieszone” na stronach internetowych WZ UW

1. Istota i podstawy prawne rynku
wewnętrznego

1. Unia Europejska – historia i istota:

(a) od trzech wspólnot europejskich (1951/1957), przez UE w

formule trzech filarów (1992) do jednolitej UE na podstawie

Traktatu z Lizbony obowiązującego od 1.12.2009 r.

(b) podstawy prawne UE: TUE (cele; zasady demokratyczne;

ramy instytucjonalne; wzmocniona współpraca; wspólna

polityka zagraniczna i bezpieczeństwa) oraz TFUE

2. Polska członkiem UE od 1.05.2004 na

zasadach Traktatu Akcesyjnego i Aktu

Akcesyjnego, a w konsekwencji:

(a) prymat prawa UE nad prawem polskim
(b) bezpośrednie stosowanie prawa UE (głównie

rozporządzeń)

1. Istota i podstawy prawne rynku
wewnętrznego

3. „Integracja gospodarcza” jako jeden z głównych celów UE

(preambuła i art. 3 i 4 TUE; różne postanowienia TFUE);

stosunek do innych celów

4. „Integracja gospodarcza” w ramach UE głównie poprzez

„ustanowienie rynku wewnętrznego” i „ustanowienie unii

gospodarczej i walutowej”; inne „polityki i działania”

gospodarcze UE (art. 3 i 4 TUE i różne postanowienia TFUE);

5. „Ustanowienie rynku wewnętrznego” i „ustanowienie unii

gospodarczej i walutowej” wśród kompetencji UE

(a) wśród „kompetencji wyłącznych” – „unia celna”, „ustanowienie reguł
konkurencji niezbędnych do funkcjonowania rynku wewnętrznego”, „polityka
pieniężna” w strefie euro (art. 3 ust. 1 lit. a/, b/ i c/TFUE)
(b) „rynek wewnętrzny” wśród kompetencji dzielonych (art. 4 ust. 2 pkt a TFUE)
(c) inne – sektorowe i horyzontalne – polityki i działania UE a „ustanowienie
rynku wewnętrznego”

1. Istota i podstawy prawne rynku
wewnętrznego

6. „Ustanowienie rynku wewnętrznego” a „ustanowienie reguł

konkurencji”

(a) pojęcie rynku wewnętrznego” (art. 26 ust. 2 TFUE); „obszar bez granic

wewnętrznych” + „swobody przepływu” + inne postanowienia TFUE
(b) „reguły konkurencji” jako „inne postanowienia” TFUE (wspólne reguły w

dziedzinie konkurencji) – tytuł VII części III
(c) podstawowa rola „reguł konkurencji” dla ustanowienia i zapewnienia rynku

wewnętrznego, chociaż eliminacja – przez Traktat z Lizbony - zadania

„stworzenia systemu niezakłóconej konkurencji na rynku wewnętrznym” (ex art.

3 ust. 1 lit. g/ TWE); wolna konkurencja tylko jako element „otwartej gospodarki

rynkowej z wolną konkurencją” jako podstawy UGW (art. 119 ust. 1 i 2 TFUE; ex

art. 4 ust. 1 i 2 in fine TWE)
- dodanie odrębnego „Protokołu w sprawie rynku wewnętrznego i konkurencji”,

który stanowi, że:
- „rynek wewnętrzny, zdefiniowany w art. [26 ust. 2 TFUE] obejmuje system

zapewniający niezakłóconą konkurencję” i
- „w tym celu Unia podejmuje w razie konieczności środki na mocy postanowień

Traktatu, w tym art. [352] TFUE”
(d) wzmocnienie zasady zapewnienia usług użyteczności publicznej (art. 14

TFUE) + „Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym”,

odchodzący od dominacji zasady niezakłóconej konkurencji

1. Istota i podstawy prawne rynku
wewnętrznego

Wykład nie obejmuje:

a) szczegółowych regulacji rynku wewnętrznego (część II

podręcznika pod red. J. Barcza)
b) gospodarczych polityk i działań UE o charakterze sektorowym

(część IV podręcznika pod red. J. Barcza), w tym:
- wspólnej polityki rolnej i rybołówstwa
- (zewnętrznej) wspólnej polityki handlowej
- polityki gospodarczej i pieniężnej
- wspólnej polityki transportowej
- innych polityk i działań UE, w tym w sektorach

infrastrukturalnych (np. w energetyce, komunikacji

elektronicznej).
W odniesieniu do dwóch ostatnich obszarów zob. podręcznik:

Prawo UE. Polityki sektorów infrastrukturalnych. Aspekty prawne,

pod red. A. Jurkowskiej i T Skocznego, Instytut Wydawniczy

EuroPrawo, Warszawa 2010.

2. „Swobody przepływu”
2.1. Ogółem

1. Podstawy prawne:

A. SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW [1] (1) /1/

Podstawa prawna: cz. III. Tytuł II (art. 28-37 TFUE)
Wyjątki: ex WPWiS; Pol. Euratomu; WPRiR – cz. III tytuł II (art. 38-44 TFUE)

B. SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB, USŁUG I KAPITAŁU

(cz. III tytuł IV TFUE) [2]

2.1. Swobodny przepływ osób (2)
2.1.1. Swoboda przepływu pracowników (rozdz. 1: art. 45-48

TFUE) /2/
2.1.2. Swoboda przedsiębiorczości (rozdz. 2: art. 49-55 TFUE) /3/
2.2. Swobodny przepływ usług (3) /4/ (rozdz. 3: art. 56-62 TFUE)

swoisty wyjątek: WPT (tytuł Vi TFUE)
2.3. Swobodny przepływ kapitału i płatności (4): kapitału /5/ i

płatności /6/(rozdz. 4: art. 63-66 TFUE)

2. „Swobody przepływu”
2.1. Ogółem

2. Istota i struktura „swobód

przepływu”:

a) „wolności gospodarcze” ustanowione poprzez

bezpośrednie stosowanie i bezpośredni skutek zakazów

skierowanych do państw członkowskich (PC jako podmioty

zobowiązane ze swobód); traktatowa dopuszczalność

ograniczeń
b) swobodny przepływ (1) „towarów”, (2) „ludzi” (pracy

najemnej i pracy na własny rachunek, świadczenia usług) i

(3) „kapitału”; rozgraniczenie między tymi czynnikami
c) zakres przedmiotowy + zakres podmiotowy + treść +

wyjątki (ograniczenia i wyłączenia)
d) stosunek między swobodami/konwergencja swobód

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

1. Swobodny przepływ towarów:

A) Unia celna (art. 28 ust. 1 TFUE)

a) zakaz ceł i opłat o skutku równorzędnym do ceł (art. 30

TFUE)
b) Wspólna Taryfa Celna (jako instrument wspólnej polityki

handlowej) (art. 28 ust. 1, art. 31-32 oraz tytuł II części V TFUE –

poza zakresem wykładu)

B) Współpraca celna (art. 33 TFUE) - poza zakresem wykładu
C) Zakaz ograniczeń ilościowych (art. 34-37 TFUE); nakaz

przekształcenia państwowych monopoli handlowych (art. 37 TFUE)

jest raczej „regułą konkurencji” – patrz niżej „3. Reguły

konkurencji”

D) Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego – ustanowiony poza

tytułem II części III TFUE (art. 110 TFUE)

E. Wykład nie obejmuje innych zagadnień dotyczących swobodnego

przepływu towarów wynikających z aktów prawa wtórnego i

orzecznictwa ETS

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

2. Towar i reguły pochodzenia towarów:

A) Brak definicji normatywnej towaru

B) Rozumienie orzecznicze i przykłady :

a) wszelkie produkty posiadające wartość

wymierną w pieniądzu i mogące jako takie

stanowić przedmiot transakcji handlowych

(sprawa 7/68 Komisja v. Włochy)
b) za towary w orzecznictwie uznane zostały m.in.

energia elektryczna, gaz, śmieci (nawet jeśli wartość

negatywna)
c) rozróżnienie miedzy „towarami” a „usługami czy

„kapitałem” (sygnał telewizyjny a nagranie na kasecie

wideo; monety wycofane z obiegu i będące środkiem

płatniczym; towar stanowiący element usługi)

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

C) Reguły pochodzenia

a) „produkty pochodzące z państw członkowskich” + „produkty

pochodzące z państw trzecich znajdujące się w swobodnym

obrocie w państwach członkowskich” (art. 28 ust. 2 i art. 29 TFUE),

tj. produkty, wobec których dopełniono formalności

przywozowych, pobrano wszystkie wymagane cła i opłaty o skutku

równoważnym, jeśli nie skorzystały z całkowitego lub częściowego

zwrotu tych ceł lub opłat (art. 29 TFUE)

b) proste pochodzenie z kraju wytworzenia a pochodzenie w

przypadku przetworzenia; reguły pochodzenia określone wg

rozporządzenia Rady nr 2913/92 (Kodeks Celny UE)

c) nowe pochodzenie – reguła 2 x < 50%:
- wartości produktu po przetworzeniu w stosunku do produktów

wyjściowych albo
- nowych części pochodzących z państwa przetworzenia

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

3. Zakaz nakładania nowych ceł i opłat o skutku

równoważnym do ceł (art. 30 TFUE)

A) Zakaz wprowadzania ceł przywozowych [importowych] i

wywozowych [eksportowych], w tym ceł fiskalnych (art. 30

TFUE); cła – opłaty (daniny) nakładane wg taryfy celnej

B) Zakaz stosowania opłat o skutku równorzędnym

[do ceł]

(art. 30 TFUE)
- bark normatywnej definicji opłat o skutku równorzędnym do ceł
- zgodnie z orzecznictwem wszelkiego rodzaju opłaty

nakładane jednostronnie przez PC na produkty

wspólnotowe w związku z przekroczeniem granicy, na

podstawie przepisów innych niż taryfa celna lub przepisy

podatkowe (sprawy 2-3/69 fundusz emerytalny szlifierzy)
- np. opłaty weterynaryjne, fitosanitarne, za udzielenie licencji

eksportowej, związane ze zbieraniem danych statystycznych

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

4. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego

(art. 110 TFUE)

A) dot. „podatków”, a nie ww. „opłat o skutku równoważnym do

ceł”; zakaz art. 110 TFUE granicą suwerenności podatkowej PC

B) Zakaz opodatkowania (dyskryminacyjnego sensu

stricte) „towarów podobnych” (art. 110 akapit 1

TFUE)

a) towary podobne (< niż identyczne), jeśli:

- klasyfikowane w taki sam sposób z punktu widzenia

regulacji podatkowych, celnych lub statystycznych lub

- jeśli zaspokajają te same potrzeby i mogą być używane

zamiennie

b) podatki dyskryminacyjne (z reguły wyższe dla

towarów zagranicznych); np. różne stawki podatkowe na

alkohole produkowane w Grecji i poza Grecją (sprawa C-

230/89 Komisja v. Grecja)

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

C) Zakaz opodatkowania protekcjonistycznego

(art. 110 akapit 2 TFUE)

a) towary niekoniecznie podobne;
b) ochrona określonego towaru krajowego

(protekcjonizm) jako cel działania PC
c) np. brytyjski reżim podatkowy wina i piwa

(sprawa 170/78 Komisja v. Wlk. Brytania)

czy francuski reżim podatkowy koniaku i

whisky (sprawa 168/78 Komisja v. Francja)

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

5. Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych i

środków o skutku równoważnym do ograniczeń

ilościowych (pozataryfowych) w przywozie (art. 34

TFUE) i w wywozie (art. 35 TFUE)

A) brak definicji traktatowych, zarówno (właściwych)

„ograniczeń ilościowych” jak i „środków o skutku

równoważnym

a. ograniczenia ilościowe: kontyngenty, kwoty, plafony itp.

b. definicja „środków o skutku równoważnym” wg dyrektywy

70/50 z 1969 r.: „środki, które prowadzą do

uniemożliwienia przywozu towarów…, a także takie,

które przywóz utrudniają lub zwiększają jego koszty”
c. „środki” – ustawy, rozporządzenia, przepisy administracyjne,

zalecenia i inne działania praktyczne

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

B) Rozwój orzecznictwa dot. „środków o skutku

równoważnym”:
a) podstawowa formuła Dassonville
b) formuły Cassis de Dijon
c) powrót do źródeł – sprawa Keck i Mithouard

C. Podstawowa formuła Dassonville (sprawa 8/74)

a. stan faktyczny

b. Formuła: Wszystkie zasady handlowe wprowadzone

przez PC, które są w stanie zakłócić bezpośrednio lub

pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie handel

wewnątrzwspólnotowy muszą być uznane za środki o

skutkach równoważnych do ograniczeń ilościowych.

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

D. Formuły Cassis de Dijon (sprawa 120/78)
a. Stan faktyczny
b. Trzy formuły (trzecia najważniejsza)
1. Zasada wzajemnego uznania

a. Towar legalnie wprowadzony na rynek jednego PC
powinien być dopuszczony do obrotu także w innych PC
b. „nowe podejście” do harmonizacji prawa w drodze
tzw. dyrektyw ramowych

2. Zasada odwróconej dyskryminacji

PC może stosować surowsze normy jakościowe tylko
wobec towarów krajowych, nie zaś tych pochodzących z
innych PC.

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

3. Formuła wymogów imperatywnych

a. W braku reguł wspólnych (harmonizacyjnych), przeszkody w

przepływie towarów w ramach WE wynikające z różnic między

przepisami krajowymi odnoszącymi się do składu produktów muszą

być akceptowane o tyle, o ile te przepisy krajowe, stosowane bez

dyskryminacji, są konieczne dla spełnienia obowiązkowych wymagań

(wymogów imperatywnych) (tzw. reguła rozsądku/rule of reason/)
b. wg orzeczenia w sprawie Cassis de Dijon wymogami tymi są: (1)

efektywność nadzoru podatkowego; (2) ochrona zdrowia

publicznego; (3) uczciwość transakcji handlowych; (4) ochrona

konsumenta.
c. W późniejszych orzeczeniach do tej listy dodane zostały przez ETS:

(5) ochrona środowiska; (6) ochrona warunków pracy; (7) utrzymanie

równowagi finansowej kas chorych; (8) ochrona praw podstawowych;

(9) pluralizm mediów i inne.
d. Przepisy krajowe muszą być proporcjonalne do zakładanych celów,

a jeśli PC dysponuje mniej restryktywnymi środkami osiągnięcia tych

samych celów, jest zobowiązane je użyć.

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

E. Powrót do źródeł – sprawa Keck i Mithouard (sprawy

C-267/91 i 268/91)
a. Stan faktyczny
b.

Formuła:

Należy

rozróżnić

między

środkami

ograniczającymi dostęp do rynku krajowego towarów

[zagranicznych] jako takich (ich składu kształtu, wymiarów,

wagi, opakowania), i tym samym mających charakter

dyskryminacyjny, a środkami dotyczącymi sposobów

sprzedaży i reklamy, które w jednakowy sposób

nakierowane są na wszystkie towary [krajowe i

zagraniczne], a także wiążą wszystkich sprzedawców.
c. Te drugie nie są objęte zakazem „środków o skutku

równoważnym do ograniczeń ilościowych”
d. Czy zakaz handlu w niedzielę (ograniczenie godzin

otwarcia sklepów w niektóre dni) podlega temu zakazowi ?

2. „Swobody przepływu”;
2.2. Swobodny przepływ towarów

6. Dopuszczalne stosowanie ograniczeń i środków ilościowych

do towarów zagranicznych - derogacje traktatowe (art. 36

TFUE)

a) cztery względy uzasadniające wprowadzanie ograniczeń i

środków ilościowych (wyliczenie wyczerpujące)

1) moralność publiczna, bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny,
2) ochrona zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub roślin,
3) ochrona narodowych dóbr kultury
4) ochrona

własności przemysłowej i handlowej

b) dwa kryteria oceny ich dopuszczalności

1) ukryta, arbitralna dyskryminacja
2) proporcjonalność/konieczność/niezbędność

c) Powołanie się na art. 36 TFUE nie jest możliwe, jeśli WE wydała dyrektywę

zapewniającą harmonizację środków niezbędnych do osiągnięcia

specyficznego celu, któremu miałoby służyć odwołanie się do art. 36 TFUE
d) przykładowe orzeczenia: bezpieczeństwo dostaw paliw (72/83

Campus Oil); zakaz przywozu napojów alkoholowych do Szwecji (C-

170/04 Klas Rosengren i in./Riksäklageren)
e. „dopuszczalne ograniczenia” a „wymogi imperatywne” ?

2. „Swobody przepływu”;
2.3.1. „Swobody osobowe”

A. Rodzaje „swobód osobowych” (swobód

personalnych):

a) swoboda przepływu pracowników
b) swoboda samozatrudnienia (prawo zakładania

przedsiębiorstw)
c) swoboda przepływu usług

B. „Osobowy” kontekst integracji

a) „Osoby” (osoby fizyczne i prawne; osoby aktywne

gospodarczo; inne osoby – członkowie rodzin, studenci, emeryci,

obywatele państw trzecich)
b) „Obywatele” (obywatelstwo UE [art. 20 ust. 1 TFUE];

obywatelskie „prawo do swobodnego przemieszczania się i

przebywania na terytorium PC” [art. 20 ust. 2 lit. a i art. 21 ust.

1TFUE]) ”; ograniczenia wynikające z traktatów i środków

przyjętych na ich podstawie [art. 21 ust. 1 in fine TFUE])
c) Wizy, azyl, imigracja i inne polityki związane ze swobodnym

przepływem osób (tytuł V) – poza zakresem wykładu

2. „Swobody przepływu”;
2.3.1. „Swobody osobowe”

C. Wspólne elementy „swobód osobowych”

1. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

(art. 48 TFUE; rozporządzenia 1408/71 i 574/72, zmienione

rozporządzeniem 883/2004) „pracowników” (i ich rodzin,

emerytów i rencistów) oraz „osób prowadzących działalność

gospodarczą na własny rachunek” („samozatrudnionych”)

a.

Wybrane wspólne reguły przy jednoczesnym

zachowaniu własnych rozwiązań PC:

- zasada równego traktowania

- sumowanie okresów ubezpieczenia z różnych PC

- regulacja ustawodawstwem wyłącznie jednego PC

- zagwarantowanie praw nabytych.

b. Koordynacja obejmuje m.in. emerytury, renty,

świadczenia na wypadek bezrobocia, świadczenia

rodzinne, świadczenia na wypadek choroby i

macierzyństwa (nie dotyczy pomocy społecznej)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.1. „Swobody osobowe”

2. Wzajemne uznawanie kwalifikacji „samozatrudnionych”

(art. 53 TFUE) i „usługodawców” (art. 62 TFUE) oraz

„pracowników” wykonujących zawody regulowane

A. Dyrektywa 2005/36/WE w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych;

dwa systemy uznawania kwalifikacji: ogólny, sektorowy

B. System ogólny uznawania kwalifikacji:

- zasada zaufania do rzetelności kształcenia odbywanego w

innym PC

- brak harmonizacji zasad i merytorycznej zawartości przygotowania

zawodowego

- brak automatyzmu w uznawaniu kwalifikacji

C. System sektorowy uznawania kwalifikacji

- zamknięta lista zawodów (lekarze, dentyści, aptekarze, weterynarze, pielęgniarki

i położne, architekci),

- dyrektywa zawiera szczegółowe wytyczne co do sposobu kształcenia,

- uznanie kwalifikacji zawodowych następuje automatycznie

D. Tzw. europejski paszport (europass) – 5 dokumentów: europejskie CV,

europejska informacji o znajomości języków, dodatkowych certyfikatach i

dyplomach oraz o europejskiej mobilności

2. „Swobody przepływu”;
2.3.2. Swoboda przepływu
pracowników

Swoboda przepływu pracowników (art.

45-49 TFUE)

A. Zakres podmiotowy: „pracownik” (w

rozumieniu prawa UE - szerokim)

a) status:
- przede wszystkim „pracownik zależny” (osoba

świadcząca pracę za wynagrodzeniem w warunkach

podporządkowania poleceniom pracodawcy)
- ale także „pracownicy niezależni” (samozatrudnieni,

„zatrudnienie niepracownicze”) (dyrektywa 2004/38/WE)
b) charakter: osoba podejmująca aktywność

zarobkową – rzeczywistą i efektywną (dochodową)
c) orzecznictwo: sprawy: 66/85 Lawrie-Blum, 415/93

Bosman

2. „Swobody przepływu”;
2.3.2. Swoboda przepływu
pracowników

B. Istota (art. 45 ust. 1 i 2 TFUE)

a) „zakaz dyskryminacji ze względu na

przynależność państwową” (równe traktowanie

obywateli wszystkich PC)
- bezpośrednie odniesienie do art. 18 akapit TFUE)
- zakaz dyskryminacji bezpośredniej i pośredniej

b) „ w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i

innych warunków pracy” (kształcenia

zawodowego, uprawnień socjalnych, podatków itp.)

2. „Swobody przepływu”
2.3.2. Swoboda przepływu
pracowników

C. Szczegółowe uprawnienia

1.

Cztery uprawnienia szczegółowe „pracowników” z innych

PC (art. 45 ust. 3 TFUE oraz dyrektywa 2004/38/WE)

a

. prawo do podjęcia zatrudnienia (prawo przyjęcia oferty zatrudnienia w

państwie przyjmującym, prawo korzystania z usług pośrednictwa pracy)

a następnie jego realizacji na tych samych warunkach co pracownik

miejscowy (prawo korzystania ze wszystkich praw pracowniczych, np.

swobody zrzeszania się, szkoleń zawodowych, korzyści socjalnych)
b. prawo do swobodnego (bezwizowego) przemieszczania się w tym celu

po terytorium PC (prawo wyjazdu i wjazdu)
c. prawo do przebywania w tym celu w innym PC - powyżej 3 miesięcy, o

ile posiadają dochody lub środki finansowe
d. prawo do pozostawania na terytorium PC po ustaniu zatrudnienia (na

warunkach określonych przez Komisję), np. gdy: (a) pracownik stał się

bezrobotny, (b) pracownik nabył uprawnienia emerytalne lub rentowe

bądź korzysta ze świadczeń chorobowych lub kształci się zawodowo);

prawo do stałego pobytu po upływie 5 lat nieprzerwanego zamieszkania

w innym PC

2. „Swobody przepływu”
2.3.2. Swoboda przepływu
pracowników

2. Uprawnienia wtórne dla członków rodzin

(dyrektywa 2004/38/WE) pracowników

migrujących (łączenie rodzin)

a. członkowie rodziny pracowniczej (małżonkowie i

partnerzy, dzieci do 21 lat, inni pozostający na

utrzymaniu pracownika)
b. podjęcie zatrudnienia w państwie przyjmującym
c. kształcenie (w tym nauka zawodu i szkolenia

zawodowe) dla dzieci pracownika migrującego
d. dodatkowe świadczenia wpisane w system edukacji

państwa przyjmującego (np. stypendia)
e. rozróżnienie uprawnień członków rodziny pracownika,
o ile nie są oni obywatelami UE

2. „Swobody przepływu”;
2.3.2. Swoboda przepływu
pracowników

D. Dozwolone ograniczenia:

1) „porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne,

zdrowie publiczne” (art. 45 ust. 3 TFUE + dyrektywa

2004/38/WE)

– ograniczenia nie mogą mieć charakteru ekonomicznego
– zagrożenie realne, aktualne, wystarczająco poważne

Orzecznictwo: sprawa Yvonne Van Duyn; sprawa 115-116/91 Adoui i Cornuaille

2) „zatrudnienie w administracji publicznej” (art. 45

ust. 4 TFUE)

– takie zatrudnienie, które obejmuje „udział bezpośredni lub pośredni w

wykonywaniu władzy publicznej i funkcji, które mają na celu ochronę

generalnych interesów państwa” (sprawa Komisja v. Luksemburg)
- wyjątek od swobody przepływu pracowników interpretowany wąsko przez

ETS

3) przejściowe ograniczenia wynikające z traktatów

akcesyjnych (np. 2+3+2 wg traktatu przyjmującego

do UE Polskę)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.3. Swoboda przedsiębiorczości

Swoboda przedsiębiorczości (art. 49-55 TFUE)

A. Zakres przedmiotowy

a. Pojęcie przedsiębiorczości – brak definicji traktatowej;

definicja orzecznicza: „…samodzielne i rzeczywiste wykonywanie

działalności gospodarczej przy pomocy trwałego urządzenia w innym PC

na czas nieokreślony” (sprawa C-213/89 Factortame)
b. Trzy elementy „przedsiębiorczości”
- samodzielność (pierwotne i wtórne prowadzenie działalności

gospodarczej, w tym „tworzenie agencji, oddziałów i filii”, art.. 49 akapit

2 TFUE)
- transgraniczność, ale też możliwość powołania się na art. 49 w sprawie,

w której istnieje „element wspólnotowy” (sprawa 115/78 Knoors)
- stałość (sprawa C-55/94 Gebhard)
c) dwa rodzaje przedsiębiorczości (art. 49 akapit 2 TFUE):
- prowadzenie i wykonywanie działalności na własny rachunek”

(samozatrudnienie) i
- „zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami”.

2. „Swobody przepływu”;
2.3.3. Swoboda przedsiębiorczości

B. Rozgraniczenie między swobodą przedsiębiorczości

a innymi swobodami, w tym swoboda przepływu

kapitału (art. 49 akapit 2 TFUE)

C. Zakres podmiotowy

a) Beneficjenci swobody przedsiębiorczości (art. 49 i 54-55

TFUE):
- osoby fizyczne (obywatele UE)
- przedsiębiorstwa (spółki) „przynależne” do UE
b) 2 kryteria „przynależności” spółki do UE (art. 54 TFUE):
1) założenie (powstanie) zgodnie z ustawodawstwem PC
2) statutowa siedziba, zarząd lub główne przedsiębiorstwo w PC
c) Orzecznictwo: sprawa 81/87 Daily Mail

2. „Swobody przepływu”;
2.3.3. Swoboda przedsiębiorczości

D. Istota

1. Zakaz dyskryminacji czy zakaz ograniczeń?

„Ograniczenia

swobody przedsiębiorczości… są zakazane” (art. 49 akapit 1 zd. 1 TFUE)
a. (szeroki) zakaz dyskryminacji bezpośredniej i pośredniej ze względu na

„obywatelstwo” i przynależność” (art. 49 i 54 TFUE) – patrz wyżej
b. zakaz ograniczeń – ograniczenia swobody przedsiębiorczości możliwe, gdy:
1) stosowane w sposób niedyskryminacyjny
2) uzasadnione bezwzględnymi przyczynami dotyczącymi interesu powszechnego
3) odpowiednie do zamierzonego celu
4) proporcjonalne.
c. Orzecznictwo: sprawy C-212/97 Centros, C-55/94 Gebhard

2. Uprawnienia akcesoryjne

(orzecznictwo + dyrektywa nr 2004/38/WE),

głównie:

- prawo wjazdu i pobytu
- prawo pozostawania na terytorium państwa członkowskiego
po zakończeniu działalności na zasadzie samozatrudnienia
- możliwość korzystania ze swobody przedsiębiorczości przez obywateli państw

stowarzyszonych z UE (sprawy: C-63/99 Głoszczuk, C-268/99 Jany)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.3. Swoboda przedsiębiorczości

E. Dopuszczalne ograniczenia:

a) wyjątek związany z „wykonywaniem

władzy publicznej” (art. 51 akapit 1 TFUE;

sprawa 2/74 Reyners)
- interpretowany restryktywnie w świetle prawa

UE, z uwzględnieniem zasady proporcjonalności
- nie rozciąga się automatycznie na całe zawody
b) wyjątki związane z „względami porządku

publicznego, bezpieczeństwa publicznego

lub zdrowia publicznego (art. 52 ust. 1 TFUE )

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

Swoboda przepływu usług (art. 56-62 TFUE)

A. Zakres przedmiotowy

a) Traktatowa definicja „usługi” (art. 57 akapit 1 TFUE)
„świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w

zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o

swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.
- pozytywnie: „za wynagrodzeniem”
- negatywnie: gdy nie objęta innymi „swobodami przepływu”

b) Usługi obejmują zwłaszcza (art. 57 akapit 2 TFUE):
a) działalność o charakterze przemysłowym,
b) działalność o charakterze handlowym,
c) działalność rzemieślniczą,
d) wykonywanie wolnych zawodów”.

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

c) 3 elementy definicji „usługi” w świetle

orzecznictwa

- odpłatność (sprawa C-159/90 Grogan)
- transgraniczność (swoboda przepływu usług: czynna,

bierna, na odległość, całość w państwie trzecim)

- czasowość (sprawa C-55/94 Gebhard)

d) działalność nielegalna w jednym PCz, a legalna w

innym PCz: czy podlega swobodzie przepływu usług?

(orzecznictwo: sprawa C-275/92 Schindler, sprawa C-

159/90 Grogan)

e) Nie obejmuje przepływu usług transportowych,

bankowych i ubezpieczeniowych (art. 58 ust. 1 i 2

TFUE)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

B. Rozgraniczenie swobody świadczenia

usług i innych swobód:

a. subsydiarność zasady swobody usług wobec

swobody przedsiębiorczości (art. 57 akapit 3 TFUE)
b. swoboda świadczenia usług a swoboda

przedsiębiorczości (sprawa Gebhard)
c. Swoboda świadczenia usług a swoboda

[przepływu pracownikiów (sprawa 113/89 Rush

Portuguesa)
d. Swoboda świadczenia usług a swoboda

przepływu towarów (sprawa 155/73 Sacchi, sprawa

Schindler)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

C. Zakres podmiotowy (beneficjenci):

a. obywatele UE
b. podmioty gospodarcze, które mają
siedzibę na obszarze UE zarejestrowane
według prawa jednego z PC)
c. osoby z państw trzecich (tylko jeśli
występują w roli usługobiorców)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

D. Istota:

a. zakaz dyskryminacji (zasada traktowania narodowego)

- „ograniczenia w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są

zakazane w odniesieniu do obywateli PC mających swe przedsiębiorstwo

w PC innym niż państwo odbiorcy świadczenia” (art. 56 akapit 1 TFUE);
- „działalność wykonywana przejściowo przez podmiot z innego PC

wykonywana na tych samych warunkach, jakie PC nakłada na własnych

obywateli” (art. 57 akapit 3 TFUE)

b. zakaz ograniczeń:

– zakaz wydawania przepisów prawa krajowego, które utrudniają

korzystanie ze swobody świadczenia usług (sprawa 76/90 Säger);
- dozwolone są środki krajowe, które mają na celu ochronę interesu

ogólnego, są proporcjonalne do zamierzonego celu i respektują kontrolę

nad usługodawcą sprawowaną w jego kraju pochodzenia (podobne do

„wymogów imperatywnych” z orzeczenia w sprawie Cassis de Dijon)

c. Uprawnienia akcesoryjne

(jak w przypadku swobody

przedsiębiorczości)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

E. Dopuszczalne ograniczenia (jak w przypadku

swobody przedsiębiorczości, art. 62 TFUE)
a. wykonywanie władzy publicznej (art. 62 w zw.
z art. 51 akapit 1 TFUE; sprawa Reyners)
b. względy porządku publicznego,
bezpieczeństwa publicznego i zdrowia
publicznego (art. 62 w zw. z art. 52 akapit 1
TFUE); zastosowanie wymaga spełnienia testów
interesu ogólnego, braku dyskryminacji,
obiektywnej konieczności i proporcjonalności)

2. „Swobody przepływu”;
2.3.4. Swoboda przepływu usług

F. Dalsza liberalizacja swobody przepływu

usług w ramach Strategii lizbońskiej



projekt Dyrektywy ramowej w sprawie usług

(Dyrektywa usługowa) – świadczenie usług

według zasady państwa pochodzenia



finalny tekst Dyrektywy (dyrektywa nr

2006/123/WE w sprawie usług na rynku

wewnętrznym) – zasada swobody

świadczenia usług

2. „Swobody przepływu”
2.4. Swoboda przepływu kapitału i
płatności

Swobodny przepływ kapitału i płatności

(art. 63-66 TFUE)

A. Pierwotna (ex art. 67-73 TWE):

- przepływ płatności zliberalizowany wcześniej niż przepływ

kapitału
- brak bezpośredniego stosowania art. 67 ust. 1 TWE
- stopniowa liberalizacja przez tzw. dyrektywy kapitałowe

(1960, 1963, 1988) „w zakresie niezbędnym dla prawidłowego

funkcjonowania wspólnego rynku”
- pełna liberalizacja wprowadzona Traktatem z Maastricht jako

warunek ustanowienia UGiW

B. Obecna (art. 63 ust. 1 i 2 TFUE) - pełna swoboda

wewnętrzna (między PC) i zewnętrzna (między PC

a krajami trzecimi)

2. „Swobody przepływu”
2.4. Swoboda przepływu kapitału i
płatności

C. Definicje „kapitału” i ”płatności”

a. brak definicji „płatności” i „kapitału” w TFUE

b. definicje orzecznicze:

- „płatność” - transfer środków pieniężnych związany z realizacją

świadczenia wzajemnego w ramach transakcji służącej wykonaniu innych

swobód (charakter akcesoryjny)

- „kapitał” - jednostronne przeniesienie z jednego do drugiego PC wartości,

która jednocześnie stanowi pewien majątek, w celu inwestycyjnym

c. przepływ kapitału a przepływ płatności – np. transfer walut obcych w

celu opłacenia usług turystycznych czy medycznych płatność = przelew

płatności (sprawy poł. 286/82 i 26/83 Luisi Carbone); przewóz banknotów - w

zależności od celu (sprawa 203/80 Casati)

d. przelew kapitału a przepływ towarów, usług czy

przedsiębiorczości – monety mogą być uznane za towar, gdy nie są

ustawowym środkiem płatniczym czy nie są w obiegu (sprawa Regina v.

Thompson); sprzedaż losów loteryjnych, nabycie akcji czy nieruchomości – w

zależności od celu/skutku (sprawy C-275/92 Schindler, C-208/00 Überseering)
e. zakup nieruchomości – przepływ kapitału, gdy nieruchomość stanowi

samodzielne dobro inwestycyjne
f. „Nomenklatura przepływu kapitału” – dyrektywa 88/361

2. „Swobody przepływu”
2.4. Swoboda przepływu kapitału i
płatności

D. Istota i zakres - od 1.1.1994 r. na mocy Traktatu z

Maastricht (art. 56-57 TWE); bez zmian w Traktacie z
Lizbony (art. 63 TFUE)

a. pełna wewnętrzna (między PC) i zewnętrzna (między PC a
krajami trzecimi) swoboda przepływu kapitału (art. 63 ust. 1
TFUE)
b. pełna wewnętrzna (między PC) i zewnętrzna (między PC a
krajami trzecimi) swoboda przepływu płatności (art. 63 ust. 1
TFUE)
c. przejaw zakazu bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji ze
względu na przynależność państwową
d. ale też zakaz ograniczeń (dostępu do rynku) - np. regulacje
dot. tzw. złotych akcji czy nabycia określonej liczby udziałów
(sprawy C-98/01 KE/Wlk. Brytania, C-367/98 KE/Portugalia)

2. „Swobody przepływu”
2.4. Swoboda przepływu kapitału i
płatności

E. Traktatowe ograniczenie swobody przepływu kapitału

(a) do/z państw trzecich (b) w zakresie inwestycji
bezpośrednich (w tym zakupu nieruchomości),
transferów związanych z przedsiębiorczością,
usługami finansowymi lub obrotem papierami
wartościowymi
a. zasada standstill na 31.12.1993 /1999 r. (art. 64 ust. 1
TFUE)
b. ew. szybsza liberalizacja na podstawie środków PE i Rady
podjętych w drodze zwykłej procedury (art. 64 ust. 2 TFUE)
c. ale także – chociaż jw. drodze specjalnej procedury (PC -
jednomyślnie) „środki stanowiące krok wstecz” -
deliberalizacja (art. 64 TFUE)

2. „Swobody przepływu”
2.4. Swoboda przepływu kapitału i
płatności

F. Dopuszczalne ograniczenia przepływu kapitału (art.

65 TFUE)
a. przez PC w zakresie (a) prawa podatkowego dot.

nierezydentów, (b) zapobiegania naruszeniom przepisów,

zwłaszcza w sferze podatków i nadzoru ostrożnościowego,

lub deklarowania przepływów kapitału lub dla zapewnienia

porządku lub bezpieczeństwa publicznego (art. 65 ust. 1

TFUE);
b. nie mogą to być środki arbitralnej dyskryminacji lub

ukrytych ograniczeń (art. 65 ust. 3 TFUE
c. środki takie może też podejmować KE lub Rada dla

zapewnienia prawidłowego funkcjonowania rynku

wewnętrznego (art. 65 ust. 4 TFUE)
d. dodatkowa możliwość stosowania ograniczeń na

podstawie „wymogów imperatywnych” (sprawa C-478/98

KE/ Belgia, C-367/98 KE/ Portugalia)

2. „Swobody przepływu”
2.4. Swoboda przepływu kapitału i
płatności

G. Środki ochrony UGiW (art. 66 TFUE) –

super wyjątkowo:

a. ograniczenie swobody przepływu kapitału do/z
państw trzecich
b. „w wyjątkowych okolicznościach”
c. „poważne trudności” w funkcjonowaniu UGiW
d. Rada (na wniosek KE i po konsultacji z EBC) „może”
podjąć środki ochronne
e. „na okres nieprzekraczający 6 miesięcy”
f. „o ile środki te są bezwzględnie konieczne”
g. ani razu nie zostały podjęte

3. „Reguły konkurencji”.
3.1. Podstawy i zakres reguł konkurencji na
rynku wewnętrznym UE

A) Podstawy aksjologiczne

a. Pierwotnie „stworzenie systemu niezakłóconej konkurencji na

rynku” jako jedno z zadań WE (art. 3 ust. 1 lit. g TWE), ale w

praktyce prymat „celu integracyjnego” (tworzenia rynku

wspólnego/wewnętrznego) nad celem „niezakłóconej konkurencji”
b. Od Traktatu z Maastricht, który dodał zasadę „gospodarki

rynkowej z wolną konkurencją” jako podstawę UGW (art. 4(1)i(2) in

fine TWE); w praktyce coraz szersze odchodzenie od dominacji

„integracji” nad „konkurencją” na rynku wewnętrznym i

ekonomizacja polityki konkurencji
c. Od Traktatu z Lizbony (od 1.12.2009 r.) „swobody przepływu” +

„reguły konkurencji” – dwie strony medalu o nazwie „rynek

wewnętrzny obejmujący system niezakłóconej konkurencji” (art.

26 ust. 2 oraz art. 3 ust. 1 lit. b TFUE + „Protokół w sprawie rynku

wewnętrznego i konkurencji”
d. Ochrona „skutecznej konkurencji” (workable/effective

competition)

3. „Reguły konkurencji”.
3.1. Podstawy i zakres reguł konkurencji na
rynku wewnętrznym UE

B. Grupy i rodzaje „wspólnych reguł

konkurencji” UE:

a. dwie grupy reguł konkurencji niezbędnych do

funkcjonowania rynku wewnętrznego – tytuł VII:

Wspólne reguły w dziedzinie konkurencji... Rozdz. 1:

Reguły konkurencji TFUE

1) Reguły konkurencji skierowane do przedsiębiorstw
Zakaz praktyk ograniczających konkurencję
(1) - zakaz porozumień ograniczających konkurencję i
(2) - zakaz nadużywania pozycji dominującej
(3) Przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji
2) Reguły konkurencji skierowane do państw członkowskich
(4) Nakaz przekształcenia państwowych monopoli handlowych
(5) Państwa członkowskie a przedsiębiorstwa publiczne
(6) Zakaz antykonkurencyjnej pomocy państwa

b. generalne i sektorowe reguły konkurencji

3. „Reguły konkurencji”.
3.1. Podstawy i zakres reguł konkurencji na
rynku wewnętrznym UE

C. „Wspólne reguły konkurencji” UE –

charakterystyka ogólna

a. „Ustanawianie reguł konkurencji niezbędnych do

funkcjonowania rynku wewnętrznego” - wyłączna

kompetencja UE (art. 3 ust. 1 lit, b TFUE)
a. Źródła prawa konkurencji UE – pierwotne (głównie art. 101-

109 TFUE) i wtórne (głównie rozporządzenia Rady i KE)
b. Charakter norm wspólnotowego prawa konkurencji –

bezpośrednie stosowanie i bezpośredni skutek (przede

wszystkim art. 101 i 102, art. 106 ust. 1 i art. 107 ust. 1 TFUE

oraz rozporządzenia)
c. Rozwój wspólnotowego prawa konkurencji – do i po 1.05.2004
d. Organy stosowania „wspólnych reguł konkurencji” UE – KE,

organy i sądy krajowe - patrz niżej głownie rozp. 1/2003

3. „Reguły konkurencji”.
3.2. Zakaz praktyk ograniczających
konkurencję

Praktyki ograniczające konkurencję –

przesłanki ogólne

A) Zakres przedmiotowy – zakaz kolektywnych (art. 101 TFUE) i

jednostronnych (art. 102 TFUE) praktyk ograniczających

konkurencję

B) Zakres podmiotowy – „przedsiębiorstwo”; szerokie rozumienie

funkcjonalne; jeden podmiot gospodarczy (single economic unit);

przedsiębiorstwo prywatne i publiczne

C) Wewnętrzna granica jurysdykcji - wpływ na handel między

państwami członkowskimi
a. początkowo przesłanka orzecznicza („wpływ odczuwalny”)
b. Obwieszczenie KE z 2004 r.: reguła NAAT (Not-Appreciable

Affect Trade), dwie kumulatywne przesłanki „wpływu

nieodczuwalnego”:
- udział w rynku > 5%
- całkowity obrót > 40 mil. euro

3. „Reguły konkurencji”.
3.2. Zakaz praktyk ograniczających
konkurencję

D) Zakres przestrzenny

a. ochrona konkurencji na „rynku wewnętrznym” (art.

101 ust. 1 i art. 102 TFUE) lub na „znacznej jego

części” (art. 102 TFUE); zasada skutku
b. eksterytorialne stosowanie nawet do spółek nie

mających spółek zależnych (sprawa

Woodpulp I

)

E) Charakter zakazów praktyk

ograniczających konkurencję:

a. względny zakaz porozumień ograniczających

konkurencję (art. 101 TFUE)
b. bezwzględny zakaz nadużywania pozycji

dominującej (art.. 102 TFUE)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.1. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

Względny zakaz porozumień ograniczających

konkurencję (art. 101 TFUE)

1. Względność zakazu:

a. porozumienia spełniające przesłanki zakazu

sformułowane w art. 101(1) TFUE są „niezgodne z rynkiem

wewnętrznym i zakazane” (porozumienia zakazane) (art.

101(1) TFUE) i są (skutek prawny) nieważne (art. 101(2)

TFUE);
b. jednakże do ww. porozumień zakazanych, spełniających

(dodatkowo) przesłanki sformułowane w art. 101(3) TFUE,

zakazu art. 101(1) TFU nie stosuje się, czyli porozumienia te

są spod niego wyłączone (art. 101(3) TFUE) (porozumienia

wyłączone); w konsekwencji nie są one nieważne;
c. bezpośrednie stosowanie i bezpośredni skutek art. 101(1)

i (3) TFUE, stąd art. 101(1) – zasada, art. 101(3) – wyjątek

(wyjątek legalny); patrz niżej rozp. 1/2003

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.1. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

Względny zakaz porozumień ograniczających

konkurencję (art. 101 TFUE)

2. Porozumienia zakazane (art. 101(1) TFUE)

A. Przesłanki traktatowe:

a. generalny zakaz wszelkiej kooperacji

(porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych), której

celem lub skutkiem jest ograniczenie (zapobieżenie,

ograniczenie lub zakłócenie) konkurencji;
b. przykładowe wyliczenie zakazanych porozumień

horyzontalnych (karteli) i wertykalnych;
c. najcięższe ograniczenia konkurencji (hard-core

restrictions)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.1. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

B. Odczuwalność ograniczeń konkurencji

a. przesłanka orzecznicza – kryteria jakościowe i

ilościowe

b. Obwieszczenie z 2001 r.; niezakazane

porozumienia bagatelne/o mniejszym znaczeniu

(minor importance), czyli nie zawierające

odczuwalnych ograniczeń konkurencji:
- nieprzekroczenie przez strony porozumienia udziału w

rynku 10% - w przypadku porozumień między

konkurentami (horyzontalnych) lub 15% - w przypadku

porozumień miedzy nie-konkurentami (wertykalnych) oraz
- niezawieranie klauzul powodujących najcięższe

ograniczenia konkurencji (hard-core clauses)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.1. Zakaz
praktyk ograniczających konkurencję

Względny

zakaz porozumień ograniczających

konkurencję (art. 101 TFUE)

3. Skutki zawierania porozumień zakazanych

A. Porozumienia zakazane przez art. 101(1) TFUE) [i nie

wyłączone na podstawie art. 101(3) TFUE]:
a. są „nieważne z mocy prawa” (sankcja cywilnoprawna) (art.

101(2) TFUE)
b. nieważność dotyka tylko czynności prawnych (porozumień

lub decyzji)
c. nieważność „z mocy prawa” (brak konieczności jej

stwierdzenia w drodze aktu stosowania prawa)

B. Stwierdzenie zawarcia porozumienia ograniczającego

konkurencję przez organ ochrony konkurencji

wywołuje też sankcje administracyjnoprawne: nakaz

zaniechania i ew. karę pieniężną; patrz niżej rozp.

1/2003

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.2. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

Względny zakaz porozumień ograniczających

konkurencję (art. 101 TFUE)

4. Porozumienia wyłączone (art. 101(3) TFUE)
A. System wyłączeń

a. Przesłanki (kryteria) wyłączenia - dwie pozytywne i dwie

negatywne (art. 101(3) TFUE + wytyczne KE w sprawie

stosowania art. 81(3) TWE (2004)
b. Wyłączenia indywidualne i grupowe do 30.04.2004; od

1.05.2004 r.; wyłączenia grupowe (na mocy rozporządzeń

KE) oraz wyjątki legalne (na mocy indywidualnej

samooceny przedsiębiorstw)
c. Wyłączenia generalne i sektorowe
d. Możliwość cofnięcia przywileju wyłączenia grupowego na

mocy kompetencyjnych rozporządzeń Rady (art. 29 rozp.

1/2003)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.2. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

B. Przesłanki wyłączeń grupowych i

wyjątków legalnych (art. 101(3)

TFUE + Wytyczne KE z 2004 r.)

a. Przyczynianie się do polepszenia produkcji lub

dystrybucji (1. przesłanka pozytywna)
b. Nienakładanie ograniczeń niekoniecznych dla

realizacji ww. celów (1. przesłanka negatywna)
c. Zastrzeżenie dla użytkowników słusznej części

zysku (2. przesłanka pozytywna)
d. Brak możliwości eliminowania konkurencji na

znacznej części rynku (2. przesłanka negatywna)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.2. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

C. W większości nowe rozporządzenia wyłączające:

a. porozumienia horyzontalne specjalizacyjne

(2658/2000) i B+R (2659/2000) + Wytyczne
b. porozumienia wertykalne (2790/1999) +

Wytyczne (projekt zmian z 2009 r.); w tym

samochodowe (1400/2002) + Wyjaśnienia
c. porozumienia dotyczące transferu technologii

(772/2004) + Wytyczne)
d. porozumienia sektorowe: w transporcie

lotniczym (487/2009) i morskim (Rady: 246/2009

i KE: 906/2009) + wytyczne); w ubezpieczeniach

(358/2003)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.2. Zakaz
porozumień ograniczających
konkurencję

D. Nowe typ wyłączeń grupowych:

a. Brak list klauzul wyłączonych (białych);

listy klauzul niewyłączonych (czarnych), w

tym najcięższych ograniczeń
b. Podejście ekonomiczne – zasadnicze

znaczenie udziału w rynku:
- 20-25% - w porozumieniach kooperacyjnych
- 30-40% - w porozumieniach dystrybucyjnych

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.3. Zakaz
nadużywania pozycji dominującej

Bezwzględny zakaz nadużywania pozycji

dominującej (art. 102 TWE)

A. Bezwzględność zakazu

a. Brak legalnych podstaw wyłączenia (wyjątku)
b. Niestwierdzenie praktyki w procesie stosowania prawa

na podstawie różnych przesłanek („obiektywne

uzasadnienie”, „efektywność”)

B. Sankcje

a. Brak określenia sankcji cywilnoprawnej
b. Sankcje administracyjnoprawne: nakaz zaniechania +

kara pieniężna

C. Przesłanki zakazu (art. 102 TFUE)

(3)„Nadużycie” przez jednego lub kilku przedsiębiorstw

(2) „pozycji dominującej” na (1) „rynku” wewnętrznym

lub jego istotnej części + przykładowe wyliczenie

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.3. Zakaz
nadużywania pozycji dominującej

D. Rynek właściwy (relewantny)

a. Brak definicji traktatowej; Obwieszczenie w

sprawie rynku właściwego z 1997 r.; test: SSNIP
b. Produktowo (główne kryterium:

substytutywność/ wymienialność; miary:

substytutywność popytu i podaży, potencjalna

konkurencja)
b. Geograficznie (główne kryterium: homogeniczne

warunki konkurencji; miary: np. Koszty transportu,

zwyczaje konsumentów)
c. Czasowo – rynek wyznaczony np. porą roku lub

sytuacja polityczną

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.3. Zakaz
nadużywania pozycji dominującej

E. Pozycja dominująca (definicja orzecznicza)

a. brak definicji normatywnej
b. definicja orzecznicza (sprawy United Brands czy Hoffman La-
Roche) - pozycja siły ekonomicznej umożliwiająca zapobieganie
skutecznej konkurencji przez stwarzanie możliwości działań
istotnie niezaleznych od konkurentów, klientów i konsumentów
c. miary: struktura rynku, bezwzględny (powyżej 50/65%) i
względny udział w rynku, czynniki wskazujące na dominację
rynkową
d. Pozycja po stronie podaży (na rynku sprzedaży) lub popytu
(na rynku zakupów)
e. pozycja jednego przedsiębiorstwa lub kilku
przedsiębiorstw (kolektywna pozycja dominująca)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.3. Zakaz
nadużywania pozycji dominującej

F. „Nadużycie” pozycji dominującej

a. brak definicji normatywnej; „nadużycie” a nie

„posiadanie”
b. definicja orzecznicza (sprawa Hoffman-La Roche) –

zachowanie wpływające na strukturę rynku o osłabionej

już konkurencji, utrudniające zachowanie istniejącej

jeszcze konkurencji lub jej rozwój poprzez środki

odbiegające od normalnej konkurencji opartej na jakości

c. praktyki antykonkurencyjne, eksploatacyjne i

strukturalne; przykładowe wyliczenie czterech

przykładowych środków (art. 101 TFUE)
d. praktyki antykonkurencyjne – wykluczenie

(wytyczne z 2009 r.); np. odmowa dostępu do urządzeń

kluczowych

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4.
Reguły stosowania art. 101 i 102
TFUE

A. System obowiązujący od 1.05.2004

(rozporządzenie Nr 1/2003)

a. Bezpośrednie stosowanie i bezpośredni

skutek art. 101(1) i (3) TFUE
b. Brak zgłoszeń, brak wyłączeń

indywidualnych
c. Wyłączenia legalne (art. 101(3) TFUE) i

rozporządzenia wyłączające
d. Prawodawcza, wyjaśniająca i

precedensowa rola Komisji

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4. Reguły
stosowania zakazów praktyk ograniczających
konkurencję

B. Bezpośrednie stosowanie art. 101 i

102 TFUE (art. 1 i art. 2 rozp. 1/2003)
a. art. 101 ust. 1 i art. 102 FFUE –
zakazane bez konieczności uprzedniej
decyzji; ciężar dowodu - zarzucający
naruszenie
b. art. 101 ust. 3 TFUE – nie zakazany bez
konieczności uprzedniej decyzji; ciężar
dowodu – beneficjent

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4. Reguły
stosowania zakazów praktyk ograniczających
konkurencję

C. Relacja między art. 101 i 102 TWE a

prawem (art. 3 rozp. 1/2003)

a. Nakaz równoległego stosowania przez organy

krajowe art. 101 i 102 TFUE do praktyk

rozpatrywanych na gruncie prawa krajowego, jeżeli

spełnione są także przesłanki art. 101 ust. 1 art. i 102

TFUE
b. Zakaz podejmowania przez nie sprzecznych decyzji

na gruncie prawa krajowego i art. 101 TFUE; prawo

stosowania ostrzejszych sankcji do praktyk

jednostronnych
c. Wyłączenie dla krajowego prawa kontroli

koncentracji i przepisów krajowych chroniących inne

cele (np. prawa z.n.k.)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4. Reguły
stosowania zakazów praktyk ograniczających
konkurencję

D. Właściwość i uprawnienia (rozp. 1/2003):

a. Właściwe do stosowania art. 101 i 102 są: KE

(art. 4) i krajowe organy ochrony konkurencji (k.o.o.k.)

(art. 5) + sądy krajowe (art. 6); obowiązek

wyznaczenia k.o.o.k. (art. 35)
b. KE ma prawo:
- nakazać zaniechanie + służące temu środki; + tylko

stwierdzić naruszenie (art. 7);
- zarządzić środki tymczasowe (art. 8);
- zaakceptować zobowiązania firm (art. 9);
- nie stwierdzić spełnienia art. 101 ust. 1 lub spełnienie

art. 101 ust. 3 lub naruszenia art. 102 (art. 10);
- nakładać kary pieniężne (art. 23-24)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4. Reguły
stosowania zakazów praktyk ograniczających
konkurencję

E. Współpraca KE z organami i sądami

krajowymi (rozp. 1/2003):

a. Współpraca KE z k.o.o.k.:
- nakaz ścisłej współpracy, przekazywanie sobie

kopii dokumentów, informowanie o wszczęciu,

postępowań i planowanych decyzjach (art. 11);
- wymiana informacji i dowodów (art. 12);
- zawieszenie lub umorzenie postępowania (art.

13);
- Komitet Doradczy ds. Praktyk (art. 14);
- Obwieszczenie w sprawie współpracy KE z k.o.o.k.

(2004); Europejska Sieć Organów Konkurencji (ECA

Network)

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4. Reguły
stosowania zakazów praktyk ograniczających
konkurencję

b. Współpraca KE ze „zwykłymi” sądami krajowymi

(art. 15):
- pomoc informacyjna na życzenie sądu;
- przekazywanie kopii wyroków sądów krajowych do KE;
- prawo przedstawiania sądom pisemnych i – za zgodą

sądu – ustnych uwag przez k.o.o.k. i KE; w tym celu mogą

one prosić sądy o dokumenty;
- Obwieszczenie w sprawie współpracy KE z sądami (2004)
c. Jednolite stosowanie art. 101 i 102 (art. 16):
zakaz wydawania przez organy i sądy krajowe decyzji i

wyroków sprzecznych z wydaną decyzją KE;
- obowiązek unikania wydania przez sąd decyzji sprzecznej

z rozważaną decyzją KE; prawo umorzenia postępowania

3. „Reguły konkurencji”. 3.2.4. Reguły
stosowania zakazów praktyk ograniczających
konkurencję

F. Procedury:

a. Rozporządzenie 1/2003: uprawnienia

dochodzeniowe (art. 17-22); przedawnienia

(art. 25-26); przesłuchania i tajemnica

zawodowa (art. 27-28);
b. Rozporządzenie 773/2004 w sprawie

prowadzenia postępowań z art. 101 i 102 TFUE
c. Obwieszczenie KE w sprawie postępowania

ze skargami o naruszenie art. 101 i 102 TFUE

(2004)
d. Obwieszczenie KE w sprawie „listów

wyjaśniających” w dot. nowych kwestii

związanych ze stosowaniem art. 101 i 102 TFUE

(2004)

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Ogólnie

A. Rozwój: trzy fazy:

1) 1958-1990: ograniczona możliwość

przeciwdziałania na podstawie zakazów praktyk

(art. 81 [dzisiaj 101] i 82 [dzisiaj 102] TWE);

2) 1990-2004: prewencyjna kontrola koncentracji

na podstawie Rozporządzenia Nr 4064/89 zm.

Rozporządzeniem Nr 1310/97 - do 30.04.2004

3) 2004 – prewencyjna kontrola koncentracji na

podstawie Rozporządzenia nr 139/2004 – od

1.05.2004

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Ogólnie

B. System obowiązujący od 1.05.2004:

a. Przedmiot kontroli – „koncentracje”
b. Zasięg kontroli – koncentracje o

„wymiarze wspólnotowym”
c. Kryteria kontroli – tzw. testy

konkurencji (testy ewaluacji

kontrolowanych koncentracji); „Wytyczne

w sprawie fuzji horyzontalnych”
d. Charakter interwencji - kontrola

prewencyjna
e. Procedura kontroli

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Rozporządzenie 139/2004

A. Przedmiot kontroli (art. 3 + Obwieszczenie

jurysdykcyjne)
„Koncentracja” to trwała zmiana kontroli (struktury

rynku) (art. 3 ust. 1) będąca rezultatem:
a. połączenia (fuzji) (art. 3 ust. 1 lit. a) lub
b. [samodzielne i wspólne, bezpośrednie lub pośrednie]

przejęcia kontroli (akwizycji) (art. 3 ust. 1 lit. b), w tym

przez utworzenie wspólnego przedsiębiorstwa (joint

ventures); przez akwizycje kapitałowe, majątkowe lub inne
c. „kontrola” – „decydujący wpływ” (art. 3 ust. 3)
d. „wspólne przedsiębiorstwo” koncentracyjne –

„pełniące w sposób trwały wszystkie funkcje

samodzielnego przedsiębiorstwa” (art. 3 ust. 4)
e. koncentracje horyzontalne, wertykalne i

konglomeratowe

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Rozporządzenie 139/2004

B. Zasięg kontroli i właściwość organów

kontroli (art. 1 + Obwieszczenie

jurysdykcyjne)
a. KE – koncentracje o wymiarze wspólnotowym

(art. 21 ust. 2 i 3); organy krajowe – koncentracje o

wymiarze narodowym; zasada one stop shop;

prawo PC do ochrony bezpieczeństwa publicznego,

pluralizmu mediów i reguł ostrożnościowych na

rynkach finansowych (art. 21 ust. 4)
b. dwa rodzaje progów zgłoszenia jako kryteriów

rozgraniczenia właściwości Komisji i organów

krajowych (art. 1 ust. 2 i 3); progi mierzone

obrotem światowym i wspólnotowym + zasada 2/3

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Rozporządzenie 139/2004

c. mechanizm korekcyjny (wzajemne

przekazywanie sobie spraw)

- przekazanie (ex ante) sprawy z KE do organów

krajowych przed zgłoszeniem (art. 4 ust. 4)
- przekazanie (ex ante) sprawy z organów

krajowych do KE przed zgłoszeniem (art. 4 ust. 5)
- przekazanie (ex post) sprawy z KE do organów

krajowych po zgłoszeniu do KE (art. 9); tzw.

klauzula niemiecka
- przekazanie (ex post) sprawy z organów

krajowych do KE po zgłoszeniu (art. 22); tzw.

klauzula holenderska

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Rozporządzenie 139/2004

C. Kryteria kontroli (art. 2)

a. Zasadniczy test istotnego utrudnienia

skutecznej konkurencji (Significant Impedement

of Effective Competition, SIEC)
b. Przykładowy test pozycji dominującej

(indywidualnej lub kolektywnej) (sprawa

Airtours/First Choice)
c. Szczegółowe kryteria oceny

antykonkurencyjnych skutków koncentracji (art.

2 ust. 1); dominujące kryterium udziału w rynku
d. Ocena wspólnych przedsiębiorstw także przez

pryzmat art. 101 ust. 1 i 3 TFUE (art. 2 ust. 4)

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Rozporządzenie 139/2004

d. Wytyczne w sprawie oceny koncentracji

horyzontalnych (2004)

- badanie udziałów w rynku i stopnia koncentracji na rynku

przy pomocy testu HHI (suma kwadratów udziałów w rynku

uczestników koncentracji) i wskaźnika jego zmiany

(wskaźnika Delta); udziały w rynku poniżej 25%, poziom HHI

poniżej 100 oraz wzrost HHI o 250 – przy indeksie HHI

miedzy 1000 a 2500 lub o 150 – przy indeksie HHI ponad

2000 – brak spełnienia testu SIEC
- efekty nieskoordynowane (jednostronne) i skoordynowane
- uwzględnienie w ocenie także; władzy popytowej odbiorcy,

barier dostępu do rynku, korzyści proefektywnościowych i

skutków dla sanacji firm upadających

e. Wytyczne w sprawie oceny koncentracji

wertykalnych i konglomeratowych (2008)

4. Prewencyjna kontrola koncentracji.
4.1. Rozporządzenie 139/2004

D. Kontrola prewencyjna:

a. zgłoszenie zamiaru (art. 4),
b. czasowy zakaz dokonania koncentracji (art. 7)

E. Dwufazowość postępowania kontrolnego

a. I faza (wstępna) – 25 + 35 dni; II faza

(zasadnicza) – 90 + 20 + 15 dni
b. Faza wstępna i decyzje KE (art. 6): zgoda, zgoda

warunkowa, decyzja o wszczęciu badania zasadniczego

w razie „poważnych wątpliwości”
c. Faza zasadnicza i decyzje KE (art. 8): zgoda,

zgoda warunkowa, zakaz, podział przedsiębiorstwa;

przekazanie państwu członkowskiemu (art. 9)

F. Pozostałe elementy procedury kontroli

5. Państwa członkowskie a
konkurencja. 5.1. Ogólnie

A. Zobowiązania PC UE w zakresie

zapewnienia (skutecznej) konkurencji

w obrocie towarami i usługami

a. w obrocie towarami - nakaz przekształcenia

państwowych monopoli handlowych (art. 37

TFUE)
b. w obrocie usługami – szczególny reżim

prawny dla „przedsiębiorstw publicznych” (art.

86 TWE); różne typy „przedsiębiorstw

publicznych”

c. „pomoc publiczna” na warunkach art.

107-109 TFUE

5. Państwa członkowskie a konkurencja.
5.2. Nakaz przekształcenia państwowych
towarowych monopoli handlowych

Niedopuszczalność państwowych

towarowych monopoli

handlowych (art. 37 TFUE)
A. Państwowe monopole

handlowe (p.m.h.) (art. 37 ust. 1

akapit 2 TFUE)



B. Nakaz przekształcenia p.m.h.

(art. 37 ust. 1 i 2 TFUE)

5. Państwa członkowskie a konkurencja.
5.3. Konkurencja a przedsiębiorstwa
publiczne

Przedsiębiorstwa publiczne w sferze usług i

finansów a reguły konkurencji (art. 106

TFUE)

A. „Przedsiębiorstwa publiczne” – 2 kategorie, 4 rodzaje:

a. „przedsiębiorstwa publiczne lub przedsiębiorstwa, którym

przyznano prawa wyłączne lub specjalne” (art. 106 ust. 1 TFUE)

b. „przedsiębiorstwa, którym powierzono świadczenie usług w

ogólnym interesie gospodarczym i monopole skarbowe” (art. 106

ust. 2 TFUE)

B. Ograniczony zakres dopuszczalności przedsiębiorstw

publicznych (art. 106 ust. 1 TFUE)

a. „przedsiębiorstwo publiczne” sensu stricte – decydujący wpływ

ręki publicznej (dyrektywa 80/723/WE)
b. zakaz wprowadzania i utrzymywania środków sprzecznych z art..

18 [zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową) i

art. 101-109 TFUE

5. Państwa członkowskie a konkurencja.
5.3. Konkurencja a przedsiębiorstwa
publiczne

C. Zakres wyłączenia stosowania reguł konkurencji do

przedsiębiorstw publicznych (art. 106 ust. 2 w zw. z

art. 14 TWE)

a. art. 14 TWE –”usługi w ogólnym interesie gospodarczym” jako wspólna

wartość UE
b. Strategia lizbońska (2001); Informacja Komisji: Usługi w ogólnym interesie

w Europie (2001); Zielona Księga w sprawie usług w ogólnym interesie

(2003); dodany do Traktatu z Lizbony „Protokół w sprawie usług

świadczonych w interesie ogólnym” (2009)
c. przedsiębiorstwa świadczące „usługi w ogólnym interesie gospodarczym”

podlegają TFUE, w tym „wspólnym regułom konkurencji”, jeżeli
- nie stanowią one prawnej lub faktycznej przeszkody świadczenia tych usług;
- wyłączenie nie może jednak „wpływać na rozwój handlu” sprzecznie z

„interesem Unii”

D. Uprawnienia KE do egzekwowania art. 106 ust. 1 i 2

TFUE (art. 106 ust. 3 TFUE):

a. Dyrektywy i decyzje KE
b. w tym: liberalizacja telekomunikacji

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

A. „Rynek wewnętrzny” a „pomoc publiczna” (art. 107-109

TFUE)
a. „pomoc”: przysporzenie korzyści finansowych

przedsiębiorstwu – bezpośrednio (np. dotacje) lub pośrednio

(np. ulga podatkowa), transfer pieniężny do przedsiębiorstwa

(np. kredyt korzystnie oprocentowany) lub zaniechanie pobrania

daniny publicznej (np. składek na ubezpieczenie społeczne)
b. pomoc zakazana, pomoc dozwolona, pomoc dopuszczalna

B. Traktatowe przesłanki pomocy zakazanej (art. 107 ust. 1

TFUE):
a. przesłanki identyfikujące pomoc publiczną:
- pomoc państwa lub ze środków publicznych
- faworyzująca beneficjentów (selektywność)
b. przesłanki zakazu:
- mająca charakter antykonkurencyjny
- wpływająca na handel między państwami członkowskimi

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

C. Przesłanki niepodlegania „wsparcia finansowego”

ręki publicznej pod art. 107 ust. 1 TFUE, gdyż nie

przysparza korzyści przedsiebiorstwom:
a. Wsparcie finansowe udzielone zgodnie z zasadą

inwestora prywatnego (MEPI Test) nie jest pomocą

publiczną
b. Pomoc stanowiąca rekompensatę za świadczenie usług

użyteczności publicznej nie jest pomocą publiczną

(sprawa Altmark Trans)

D. Wyłączenie spod zakazu art. 107 ust. 1 na

podstawie art. 106 ust. 2 TFUE
a. pomoc dla przedsiębiorstw publicznych
b.

decyzja Komisji w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 TWE

(2005) do usług użyteczności publicznej

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

E. Pomoc dozwolona (art. 107 ust. 2 TFUE) –

wyłączenie automatyczne (obligatoryjne)

a. Pomoc socjalna

(

przyznawana indywidualnym

konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez

dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów)

b. Pomoc w wypadku klęsk żywiołowych

(

mająca na

celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi

lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi)

c. Pomoc dla Niemiec

-

przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki

Federalnej Niemiec dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie,

w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych

skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem.
- ulegnie derogacji w 5 lat po wejściu w życie Traktatu z Lizbony

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

F. Pomoc publiczna dopuszczalna (art. 107 ust. 3

TFUE) – wyłącznie uznaniowe
a. Rodzaje pomocy dopuszczalnej na podstawie

art. 107 ust. 3 TFUE

-

pomoc regionalna:

- pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których

poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan

niedostatecznego zatrudnienia (art. 107 ust. 3 lit. a TFUE)
- pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub

niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w

zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem (art. 107 ust. 3 lit. c TFUE)
- p

omoc prorozwojowa:

pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych

projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub

mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce PC (art. 107 ust. 3 lit.

b TFUE)
-

pomoc dla ochrony kultury:

pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i

zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i

konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem (art. 107

ust. 3 lit. d TFUE)
-

inne formy pomocy:

jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc większością

kwalifikowaną, na wniosek Komisji (art. 107 ust. 3 lit. e TFUE)

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

b. Trzy kategorie pomocy dopuszczalnej w świetle

prawa wtórnego (regionalna, sektorowa,

horyzontalna)

G. Pomoc regionalna

a. Zasady oceny projektów krajowej pomocy regionalnej

- Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej

2007-2013 (2006)
b. Zasady oceny dużych projektów inwestycyjnych -

Rozporządzenie Komisji Nr 1628/2006 w sprawie

stosowania art. 87 i 88 TWE do regionalnej pomocy

inwestycyjnej

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

H. Pomoc sektorowa

a. przesłanki pomocy sektorowej (przywrócenie

zdolności do działania, degresywność, ograniczoność w

czasie, cele restrukturyzacyjne)
b. sektory objęte pomocą sektorową
- Usługi pocztowe (1998)
- Energetyka - koszty utracone (2001)
- Hutnictwo (2002)

- Przemysł stoczniowy (2006 i 2008)

- Kinematografia (2007 i 2009); sieci

szerokopasmowe (2009); radio i telewizja (2009)

- Usługi finansowe (bankowe) w okresie kryzysu

(2009)

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

I. Pomoc horyzontalna

a. Rozumienie
b. Pomoc de minimis (rozp. KE Nr 1998/2006 z

2006 r.) - 200 tys. euro w 3 lata; 1 mil. euro w 3

lata w drogownictwie)
c. Wyłączenia grupowe; 994/1998 r. – odrębne;

rozp. KE Nr 800/2008 z 2008 r. łączne: dla

dziesiątków rodzajów pomocy, w tym: dla MSP,

socjalna, regionalna, na ochronę środowiska,

wsparcie przedsiębiorczości kobiet, działalność

B+R, innowacje
d. Instrumenty szczególne

5. Państwa członkowskie a
konkurencja.
5.4. Konkurencja a pomoc publiczna

J. Uprawnienia Rady UE i KE oraz tryb egzekwowania

przestrzegania art. 107 TFUE (art. 108-109 TFUE)
a. Procedury - Rozporządzenie Nr 659/1999 + rozporządzenie

KE 794/2004 zm. rozporządzeniem 1125/2009
b. Postępowanie w przypadku pomocy podlegającej

obowiązkowi zgłoszenia

c. Postępowanie w sprawie zgłaszania pomocy nowej

d. Postępowanie w sprawie zwrotu nielegalnej pomocy

publicznej i pomocy publicznej wykorzystanej niezgodnie z

przeznaczeniem (Obwieszczenie z 2007 r.)
e. Postępowanie w sprawie zgłaszania pomocy istniejącej;

„pomoc istniejąca” zgodnie z Traktatem Akcesyjnym Polski do

UE
f. Stosowanie reguł pomocy publicznej przez sądy krajowe
(Obwieszczenie z 2009 r.)
g. Postępowanie przed Prezes UOKiK (ustawa z 2004 r.)