KATEDRA MEDYCYNY SĄDOWEJ A.M. WE

WROCŁAW

ZAKŁAD PRAWA MEDYCZNEGO

Prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek

Odpowiedzialność

karna, cywilna i

zawodowa w praktyce

lekarza rodzinnego

Odpowiedzialność karna lekarza

Odpowiedzialność związana z zapisami:
• Kodeksu Karnego,
• Ustaw tworzących prawo medyczne.

Odpowiedzialność związana z:
• popełnieniem błędu lekarskiego,
• innymi czynami popełnionymi w
związku z wykonywaniem zawodu
lekarza,
• innymi czynami karalnymi.

Odpowiedzialność karna związana z

popełnieniem błędu medycznego

TRADYCYJNA

DEFINICJA

BŁĘDU

MEDYCZNEGO

Błąd lekarski jest postępowaniem wbrew
podstawowym, powszechnie uznanymi
zasadami współczesnej (aktualnej) wiedzy
lekarskiej. Obejmuje ono zarówno działanie
jak i zaniechanie działania.
Błąd lekarski popełnić można wyłączne z
winy nieumyślnej.
Karalny jest błąd lekarski zawiniony.

ZANIECHANIE

KODEKS KARNY

Art. 2. Odpowiedzialności karnej za

przestępstwo skutkowe popełnione przez

zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył

prawny, szczególny obowiązek

zapobiegnięcia skutkowi.

Zasady odpowiedzialności karnej

związanej z popełnieniem błędu

medycznego

Zasady odpowiedzialność karnej związanej z

popełnieniem błędu medycznego

NIEUMYŚLNOŚĆ

KODEKS KARNY
Art. 9. § 1. Czyn zabroniony popełniony jest

umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia,

to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość

jego popełnienia, na to się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie,

jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia,

popełnia go jednak na skutek niezachowania

ostrożności wymaganej w danych okolicznościach,

mimo że możliwość popełnienia tego czynu

przewidywał albo mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność,

którą ustawa uzależnia od określonego następstwa

czynu zabronionego, jeżeli następstwo to

przewidywał albo mógł przewidzieć.

Zasady odpowiedzialność karnej związanej z

popełnieniem błędu medycznego

STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI

KODEKS KARNY

Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu

uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego

jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli

niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro

poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro

chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca

dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od

dobra ratowanego.
§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności,

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet

odstąpić od jej wymierzenia.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca

dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z

narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.
§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z

ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być

spełniony.

W rozważaniach na temat odpowiedzialności
karnej lekarzy M. Filar wyjątkowo trafnie
stwierdził:
„Mówiąc z pewnym uproszczeniem, lekarz
naraża się na tę odpowiedzialność w trzech
typowych sytuacjach:

– gdy nie leczy, lecz powinien,
– gdy leczy nie tak, jak powinien,
– gdy leczy, choć nie powinien.”

Odpowiedzialność karna związana z

popełnieniem błędu medycznego

Skutki błędu medycznego

- nieumyślne spowodowane śmierci,
- spowodowanie ciężkiego uszczerbku

na zdrowiu,

- spowodowanie naruszenia czynności

narządów ciała lub rozstroju zdrowia,

- narażenie na bezpośrednie

niebezpieczeństwo utraty życia lub
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

Obowiązek ratowania życia

KODEKS KARNY

Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się
w położeniu grożącym bezpośrednim
niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy,
mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej
osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela
pomocy, do której jest konieczne poddanie się
zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w
których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze
strony instytucji lub osoby do tego powołanej

.

Obowiązek ratowania życia

USTAWA O ZAWODZIE LEKARZA (Dz. U. z
1997 r. nr 28 poz. 152)

Art. 30. Lekarz ma obowiązek udzielać
pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy
zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować
niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego
uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju
zdrowia, oraz w innych przypadkach nie
cierpiących zwłoki.

11

Kodeks Karny

Art. 155.  Kto nieumyślnie powoduje śmierć

człowieka, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Nieumyślne spowodowanie

śmierci

Uszkodzenia ciała

KODEKS KARNY
Art. 156.
§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w
postaci:
1)pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy,
zdolności płodzenia,
2)innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby
nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie
zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej,
całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w
zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub
zniekształcenia ciała, podlega karze pozbawienia
wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest
śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12.

Uszkodzenia ciała

KODEKS KARNY

Art. 157. § 1. Kto powoduje naruszenie czynności

narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony

w art. 156 § 1,podlega karze pozbawienia wolności od

3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała

lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo

pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2

działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do

roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3,

jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój

zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z

oskarżenia prywatnego.
§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub

rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a

pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie

przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej

wniosek.

KODEKS KARNY

Art. 157a. § 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała
dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający
jego życiu,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli
uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka
poczętego są następstwem działań leczniczych,
koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa
grożącego zdrowiu lub życiu kobiety ciężarnej albo
dziecka poczętego.

§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która
dopuszcza się czynu określonego w § 1.

Uszkodzenia ciała

Uszkodzenia ciała

KODEKS KARNY

Art. 217. § 1. Kto uderza człowieka lub w
inny sposób narusza jego nietykalność
cielesną, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało
wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego
albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział
naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić
od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia
prywatnego.

Narażenie na skutek

KODEKS KARNY

Art. 160. §1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą
narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa
nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3
sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.

§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na
wniosek pokrzywdzonego.

Odpowiedzialność za wykonywanie

zabiegu leczniczego bez zgody

pacjenta

KODEKS KARNY

Art. 192. § 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy
bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie

następuje

na

wniosek

pokrzywdzonego.

INTERPRETACJE POJĘCIA „ZABIEG

LECZNICZY

”

”

„Pojęcie to obejmować może zarówno działania
polegające na badaniu stanu zdrowia, tzn. najszerzej
rozumianą diagnostykę, całokształt działalności
profilaktycznej, wszelkie postępowanie
terapeutyczne ... rehabilitacyjne ... postępowania
związane z pracami badawczymi w dziedzinie
medycyny, farmakologii, fizjologii i biologii, także
badania połączone z eksperymentem”. Reasumując
„zabieg leczniczy” w kontekście tego artykułu oznacza
wszelką czynność medyczną, „gdyż przedmiotem
ochrony prawno-karnej jest w nim prawo
samostanowienia (autonomia) pacjenta w sferze jego
zdrowia i życia”

Prof. dr hab. Leszek

Kubicki

INTERPRETACJE POJĘCIA „ZABIEG

LECZNICZY

”

”

„Podstawową trudnością na gruncie problematyki wpływu
braku zgody pacjenta na odpowiedzialność karną lekarza
jest ustalenie przedmiotowego zakresu pojęcia „zabieg
leczniczy” jako znamienia art. 192 k.k.”

„Jako „zabieg lekarski” zdefiniowaliśmy każdą czynność
lekarską lub leczniczą, która ze względu na właściwą jej
technikę medyczną łączy się z naruszeniem integralności
cielesnej pacjenta (np. zabieg operacyjny, iniekcja,
pobranie płynu rdzeniowego) lub fizycznym wniknięciem w
ciało pacjenta bez naruszenia tkanki cielesnej (np.. sonda
żołądkowa). Chodzi tu więc zarówno o zabieg o charakterze
terapeutycznym (tj. mającym cel leczniczy), jak i nie
terapeutycznym (tj. nie mającym tego celu). Kłóciłoby się ze
zdrowym rozsądkiem, gdyby posługując się wykładnią
czysto językową występujące na gruncie art. 192 k.k.
pojęcie „zabieg leczniczy” ograniczyć jedynie do zabiegu
mającego charakter terapeutyczny.”

Prof. dr hab. Marian Filar

INTERPRETACJE POJĘCIA „ZABIEG

LECZNICZY

”

”

„Przestępstwo z art. 192 k.k. jest przestępstwem
umyślnym. Może mieć miejsce w obu formach złego
zamiaru:

-w formie zamiaru bezpośredniego, kiedy lekarz wie, iż
brakuje prawnie ważnej zgody pacjenta na zabieg,

-w formie zamiaru ewentualnego (kiedy lekarz przewiduje
możliwość, że pacjent nie wyraził ważnej prawnie zgody na
zabieg i godzi się na to, że mimo takiej zgody zabiegu tego
dokona .”

Prof. dr hab. Marian

Filar

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

EUTANAZJA

KODEKS KARNY

Art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego
żądanie i pod wpływem współczucia dla niego,
podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może
zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a
nawet odstąpić od jej wymierzenia

.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

POMOC PRZY SAMOBÓJSTWIE

KODEKS KARNY

Art. 151. Kto namową lub przez udzielenie
pomocy doprowadza człowieka do targnięcia
się na własne życie, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

KODEKS

KARNY

Art. 152. § 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę
z naruszeniem przepisów ustawy, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie
ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem
przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.

§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2,
gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety
ciężarnej, podlega karze pozbawienia wolności od 6
miesięcy do lat 8.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

KODEKS

KARNY

Art. 153. § 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety
ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa
ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub
podstępem doprowadza kobietę ciężarną do
przerwania ciąży, podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy
dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety ciężarnej, podlega
karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

KODEKS

KARNY

Art. 154. § 1. Jeżeli następstwem czynu
określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć
kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w
art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety
ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i
warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. (Dz. U. z
1993 r. nr 17, poz. 78 z późn. zm.)

Art. 4a. 1. Przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie
przez lekarza, w przypadku gdy:

1)ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety
ciężarnej,

2)badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne
wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i
nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej
choroby zagrażającej jego życiu,

3)zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w
wyniku czynu zabronionego.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu
ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania
ciąży.

Art. 4a. 2. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2
przerwanie ciąży jest dopuszczalne do chwili
osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety ciężarnej; w
przypadku określonym w ust. 1 pkt 3 lub 4, jeżeli od
początku ciąży nie upłynęło więcej niż 12 tygodni.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2,
przerwania ciąży dokonuje lekarz w szpitalu.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa o pobieraniu i

przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z dnia 1

lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 169, poz. 1411)

Art. 12. [Pobranie od żywego dawcy]
1. Komórki, tkanki lub narządy mogą być pobierane od

żywego dawcy w celu przeszczepienia innej osobie, przy

zachowaniu następujących warunków:
1) pobranie następuje na rzecz krewnego w linii prostej,

rodzeństwa, osoby przysposobionej lub małżonka oraz, z

zastrzeżeniem art. 13, na rzecz innej osoby, jeżeli

uzasadniają to szczególne względy osobiste; (…)
7) kandydat na dawcę ma pełną zdolność do czynności

prawnych i wyraził dobrowolnie przed lekarzem pisemną

zgodę na pobranie komórek, tkanek lub narządu w celu ich

przeszczepienia określonemu biorcy; wymóg określenia

biorcy przeszczepu nie dotyczy pobrania szpiku lub innej

regenerującej się komórki i tkanki;

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu

komórek, tkanek i narządów z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 169,

poz. 1411)

Art. 12. [Pobranie od żywego dawcy]
1. 5) kandydat na dawcę został przed wyrażeniem

zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany o

rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z tym zabiegiem

i o dających się przewidzieć następstwach dla jego

stanu zdrowia w przyszłości przez lekarza

wykonującego zabieg oraz przez innego lekarza

niebiorącego bezpośredniego udziału w pobieraniu i

przeszczepieniu komórek, tkanek lub narządu; (…)
7) kandydat na dawcę ma pełną zdolność do

czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed

lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek,

tkanek lub narządu w celu ich przeszczepienia

określonemu biorcy; wymóg określenia biorcy

przeszczepu nie dotyczy pobrania szpiku lub innej

regenerującej się komórki i tkanki;

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa o pobieraniu i

przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z dnia 1
lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 169, poz. 1411)

Art. 19. [Ochrona danych osobowych]

1. Dane osobowe dotyczące dawcy i biorcy
przeszczepu są objęte tajemnicą i podlegają ochronie
przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i
służbowej oraz w przepisach dotyczących
dokumentacji medycznej prowadzonej przez zakłady
opieki zdrowotnej.

2. Jeżeli narząd ma być pobrany od żywego dawcy,
przepis ust. 1 nie dotyczy ujawnienia danych
osobowych o dawcy i o biorcy odpowiednio tym
osobom.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa o pobieraniu i przeszczepianiu

komórek, tkanek i narządów z dnia 1 lipca 2005 r. (Dz. U. Nr 169,

poz. 1411)
Rozdział 10. Przepisy karne

Art. 43. [Rozpowszechnianie ogłoszeń] Kto rozpowszechnia ogłoszenia

o odpłatnym zbyciu, nabyciu lub o pośredniczeniu w odpłatnym zbyciu

lub nabyciu komórki, tkanki lub narządu w celu ich przeszczepienia,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia

wolności do roku.
Art. 44. [Zbycie w celu uzyskania korzyści majątkowej] 1. Kto w celu

uzyskania korzyści majątkowej nabywa lub zbywa cudzą komórkę,

tkankę lub narząd, pośredniczy w ich nabyciu lub zbyciu bądź bierze

udział w przeszczepianiu pozyskanych wbrew przepisom ustawy

komórek, tkanek lub narządów, pochodzących od żywego dawcy lub ze

zwłok ludzkich, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3.
2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego

w ust. 1 stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności od

lat 5.
Art. 46. [Brak pozwolenia na pobór lub przeszczep] Kto, bez

wymaganego pozwolenia, pobiera komórkę, tkankę lub narząd w celu

ich przeszczepienia albo je przeszczepia, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TAJEMNICA LEKARSKA I SŁUŻBOWA

Ustawa o zawodzie lekarza

Art. 40. 1. Lekarz ma obowiązek zachowania
w tajemnicy informacji związanych z
pacjentem, a uzyskanych w związku z
wykonywaniem zawodu.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:1.tak
stanowią ustawy, (...)

3. Lekarz, z zastrzeżeniem sytuacji, o których
mowa w ust. 2 pkt 1-4, 6 i 7, jest związany
tajemnicą również po śmierci pacjenta.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TAJEMNICA LEKARSKA I SŁUŻBOWA

KODEKS KARNY

Art. 266. § 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub

przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub

wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w

związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą,

działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub

naukową, podlega grzywnie, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie

nieuprawnionej informację stanowiącą tajemnicę

służbową lub informację, którą uzyskał w związku z

wykonywaniem czynności służbowych, a której

ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony

interes, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1

następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ – ZAWIADOMIENIE

O PRZESTĘPSTWIE

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO
Art. 304. § 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu

przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek

zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 § 3

stosuje się odpowiednio.
§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze

swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa

ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o

tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne

czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania

przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego

zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów

przestępstwa.
§ 3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie

śledztwa jest obowiązkowe, lub własne dane świadczące o

popełnieniu takiego przestępstwa Policja przekazuje wraz z

zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ - ZAWIADOMNIE O

PRZESTĘPSTWIE

KODEKS KARNY
Art. 240. § 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym

przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu

zabronionego określonego w art. 118, 127, 128, 130, 134, 140,

148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłocznie organu

powołanego do ścigania przestępstw, podlega karze pozbawienia

wolności do lat 3
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał

zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia,

że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym

lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa

również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub

usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.
§ 3. Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy

przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego

najbliższym

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM
SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

KODEKS

POSTĘPOWANIA KARNEGO

Art. 74. § 1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia
swej niewinności ani obowiązku dostarczania
dowodów na swoją niekorzyść.
§ 2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:
1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym
badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności
ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego
pobrać odciski, fotografować go oraz okazać go w
celach rozpoznawczych innym osobom,

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

KODEKS

POSTĘPOWANIA KARNEGO

c.d. art.74. § 2.

2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz

badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego

ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że

dokonywane są przez uprawnionego do tego

pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań

wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego,

jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w

szczególności oskarżony jest obowiązany przy

zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi,

włosów lub wydzielin organizmu.
§ 3. W stosunku do osoby podejrzanej można dokonać

badań lub czynności, o których mowa w § 2 pkt 1, a

także, przy zachowaniu wymagań określonych w § 2
pkt 2, pobrać krew, włosy lub

wydzieliny organizmu

.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM
SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

(Rozporządzenie rady Ministrów w sprawie sposobu postępowania przy
wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów (Dz. U. nr 141, poz.
1186, 2005 r.)

§ 21. 1. Policjant zwraca się o niezbędną pomoc od
instytucji państwowych, organów administracji
publicznej oraz jednostek gospodarczych
prowadzących działalność w zakresie użyteczności
publicznej, zgłaszając żądanie udzielenia pomocy do
osób pełniących funkcje tych organów albo
kierowników tych instytucji lub jednostek
gospodarczych albo innych osób upoważnionych do
podejmowania decyzji koniecznych do udzielenia
żądanej pomocy lub w danym czasie dysponujących
możliwościami jej udzielenia. (…)

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

(Rozporządzenie rady Ministrów w sprawie sposobu

postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień

policjantów (Dz. U. nr 141, poz. 1186, 2005 r.)

§ 22. 1. Żądanie, o którym mowa w § 21, może być

zgłoszone ustnie przez każdego policjanta

potrzebującego niezbędnej pomocy:
1)w sytuacjach niecierpiących zwłoki, a zwłaszcza w

przypadku wykonywania przez policjanta czynności

służbowych w celu ratowania życia, zdrowia lub

wolności człowieka albo ochrony mienia oraz w

trakcie pościgu za sprawcą czynu zabronionego pod

groźbą kary;
2)jeżeli policjant wykonuje czynności służbowe na

pisemne polecenie sądu, prokuratora lub organu

administracji publicznej.
§ 24. W nagłych wypadkach policjant zwraca się

ustnie do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy,

powiadamiając tę osobę o nagłym wypadku oraz

przekazując jej informacje, o których mowa w § 21 ust.

3.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM SPRAWIEDLIWOŚCI I

POLICJĄ

(Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w

sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję,

Dz. U.

2002. 97. 880)
§ 1. 
1. Osobie zatrzymanej przez Policję, zwanej dalej „osobą

zatrzymaną”, udziela się niezwłocznie pierwszej pomocy

medycznej lub poddaje niezbędnym badaniom lekarskim w

przypadku, gdy osoba ta znajduje się w stanie zagrażającym

życiu lub zdrowiu, w szczególności gdy osoba ta:
1)ma widoczne obrażenia ciała lub utraciła przytomność,
2)oświadcza, że cierpi na schorzenia wymagające stałego lub

okresowego leczenia,
3)żąda udzielenia jej pierwszej pomocy medycznej i

przeprowadzenia niezbędnych badań lekarskich.

2. Pomocy, o której mowa w ust. 1, udziela się również, gdy z

posiadanych przez Policję informacji lub okoliczności

zatrzymania wynika, że osoba zatrzymana może być chora na

choroby zakaźne.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

(Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w

sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję,

Dz.

U. 2002. 97. 880)

§ 3. 1. Pierwszej pomocy medycznej osobie

zatrzymanej udziela lub badanie lekarskie tej osoby

przeprowadza lekarz najbliższego zakładu opieki

zdrowotnej.
2. Przewiezienie osoby zatrzymanej do publicznego

zakładu opieki zdrowotnej w celu udzielenia pierwszej

pomocy lub przeprowadzenia badania lekarskiego, z

zastrzeżeniem ust. 3, zapewnia Policja.
3. Jeżeli stan zdrowia osoby zatrzymanej wskazuje na

potrzebę użycia do jej przewiezienia specjalnego

środka transportu sanitarnego, przewiezienia

dokonuje się takim środkiem, a w szczególności

środkiem pogotowia ratunkowego.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK WSPÓŁPRACY Z WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

(Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w

sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję,

Dz.

U. 2002. 97. 880)

4. Po udzieleniu pierwszej pomocy medycznej lub

przeprowadzeniu badania lekarskiego osoby zatrzymanej

lekarz wydaje zaświadczenie lekarskie o istnieniu lub

braku przeciwwskazań medycznych do zatrzymania i

umieszczenia w pomieszczeniu dla zatrzymanych lub

wystawia skierowanie do innego zakładu opieki

zdrowotnej celem wykonania badań diagnostycznych lub

leczenia. Zaświadczenie dołącza się do dokumentacji

sporządzonej w związku z zatrzymaniem osoby.
5. W przypadku gdy osoba zatrzymana nie wyraża zgody

na udzielenie jej pierwszej pomocy medycznej lub

przeprowadzenie niezbędnego badania lekarskiego albo

swoim zachowaniem uniemożliwia wykonanie tych

czynności, lekarz okoliczność tę odnotowuje w

zaświadczeniu lekarskim, o którym mowa w ust. 4, a

dyżurny jednostki organizacyjnej Policji dokonującej

zatrzymania – w książce wydarzeń jednostki

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO –

Art. 117.:

§ 4:

Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z

ministrem właściwym do spraw zdrowia, określi, w
drodze rozporządzenia, warunki i tryb
usprawiedliwienia niestawiennictwa oskarżonych,
świadków i innych uczestników postępowania z
powodu choroby oraz sposób wyznaczania lekarzy
uprawnionych do wystawiania zaświadczeń
potwierdzających niemożność stawienia się na
wezwanie lub zawiadomienie organu
prowadzącego postępowanie (...).

Ustawa o lekarzu sądowym z dn. 15.06.2007 r.

(wchodzi w życie od 01.02.2008 r.)

Art. 1.
2. (…) Przepisy ustawy stosuje się w przypadkach

dotyczących usprawiedliwiania niestawiennictwa z

powodu choroby, na wezwanie lub zawiadomienie

sądu lub organu prowadzącego postępowanie

karne, zwanych dalej „organem uprawnionym” (…)

3. Przepisów ustawy nie stosuje się do osób

pozbawionych wolności, których usprawiedliwienie

niestawiennictwa z powodu choroby regulują

odrębne przepisy.

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

Art. 2.
1. Lekarzem sądowym w rozumieniu ustawy jest

lekarz, z którym prezes sądu okręgowego

zawarł umowę o wykonywanie czynności

lekarza sądowego

2. Lekarz sądowy wystawia zaświadczenia

potwierdzające zdolność albo niezdolność do

stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie

organu uprawnionego (…) na obszarze

właściwości danego sądu okręgowego.

3. Lekarz sądowy przy wykonywaniu czynności

związanych z wydawaniem zaświadczeń

korzysta z ochrony prawnej przysługującej

funkcjonariuszom publicznym.

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

Ustawa o lekarzu sądowym z dn. 15.06.2007 r.

Art. 5.
1.

Lekarzem sądowym może zostać lekarz, który spełnia

następujące warunki:

1)

ma prawo wykonywania zawodu na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej;

2)

ma pełną zdolność do czynności prawnych;

3)

nie był karany za przestępstwo lub przestępstwo

skarbowe;

4)

ma nieposzlakowaną opinię

5)

uzyskał rekomendację okręgowej rady lekarskiej;

6)

ma tytuł specjalisty lub specjalizację I lub II stopnia.

2.

Lekarzem sądowym nie może zostać lekarz, wobec

którego jest prowadzone postępowanie:

1)

o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego lub

przestępstwa skarbowe;

2)

związane z niedostatecznym przygotowaniem

zawodowym;

3)

w przedmiocie niezdolności do wykonywania zawodu

lekarza.

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

Ustawa o lekarzu sądowym z dn. 15.06.2007 r.

Art. 6.
1. Prezes sądu okręgowego zwraca się z

pisemnym wnioskiem do właściwej okręgowej

rady lekarskiej o przekazanie listy

kandydatów na lekarzy sądowych, określając

liczbę kandydatów w danych specjalnościach.

(…)

Art. 7.
1. Prezes sądu okręgowego prowadzi wykaz

lekarzy sądowych dla obszaru właściwości

danego sądu okręgowego. (…)

Art. 8.
1. Informacje o miejscach, dniach i godzinach

przyjęć lekarzy sądowych (…) wywiesza się

na tablicach ogłoszeń w siedzibach

podmiotów (…).

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

Ustawa o lekarzu sądowym z dn. 15.06.2007 r.

Art. 11. Lekarz sądowy wystawia zaświadczenie po

uprzednim osobistym zbadaniu uczestnika

postępowania i po zapoznaniu się z dostępną

dokumentacją medyczną.

Art. 12.
2. Właściwym dla wystawienia zaświadczenia jest

lekarz sądowy objęty wykazem lekarzy dla

obszaru sądu okręgowego właściwego dla

miejsca pobytu uczestnika postępowania.

3. Jeżeli stan zdrowia uczestnika postępowania

uniemożliwia stawienie się na badanie, lekarz

sądowy przeprowadza badanie i wydaje

zaświadczenie w miejscu pobytu tej osoby.

4. W przypadku pobytu uczestnika postępowania w

szpitalu, hospicjum (…) lekarz sądowy może

wydać zaświadczenie na podstawie udostępnionej

dokumentacji, bez osobistego badania uczestnika

postępowania. Przyczynę odstąpienia od

osobistego badania lekarz podaje w

zaświadczeniu.

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

Ustawa o lekarzu sądowym z dn. 15.06.2007 r.

Art. 13. Zaświadczenie może być wystawione po

okazaniu wezwania lub zawiadomienia (…) lub po

złożeniu oświadczenia o otrzymaniu [ww.] i

okazaniu dokumentu potwierdzającego

tożsamość.

Art. 14. 1. Uczestnik postępowania jest obowiązany

przedstawić lekarzowi sądowemu posiadaną

dokumentację medyczną (…)
2. Zakład opieki zdrowotnej oraz lekarze

udzielający świadczeń zdrowotnych są obowiązani

niezwłocznie, na żądanie lekarza sądowego,

udostępnić mu dokumentację medyczną z

przebiegu leczenia osoby ubiegającej się o

zaświadczenie.

Art. 18. 1. Lekarzowi sądowemu przysługuje

wynagrodzenie za każde wydane zaświadczenie.

Art. 19. 1. Prezes sądu okręgowego (…) wstrzymuje

wypłatę wynagrodzenia: w razie uzasadnionych

wątpliwości co do rzetelności zaświadczenia (…).

USTALENIE ZDOLNOŚCI DO STAWANIA PRZED

SĄDEM

Kodeks karny

Art. 115. § 13. [Funkcjonariusz publiczny]

Funkcjonariuszem publicznym jest:
1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2) poseł, senator, radny,
2a)

poseł do Parlamentu Europejskiego,

3) sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu

postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad

finansowym organem postępowania przygotowawczego,

notariusz, komornik, kurator sądowy, osoba orzekająca w

organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,

4) osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego

organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że

pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w

zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji

administracyjnych,

5) osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub

organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni

wyłącznie czynności usługowe,

6) osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji

państwowej,

7) funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa

publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,

8) osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Kodeks karny

Art. 115.
§ 19. [Osoba pełniąca funkcję publiczną]

Osobą pełniącą funkcję publiczną jest

funkcjonariusz publiczny, członek organu

samorządowego, osoba zatrudniona w

jednostce organizacyjnej dysponującej

środkami publicznymi, chyba że wykonuje

wyłącznie czynności usługowe, a także inna

osoba, której uprawnienia i obowiązki w

zakresie działalności publicznej są określone

lub uznane przez ustawę lub wiążącą

Rzeczpospolitą Polską umowę

międzynarodową.

Kodeks karny

Art. 228 [Sprzedajność pełniącego funkcję publiczną]

§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje

korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega

karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje

korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za

zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa, podlega

karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z

pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności

służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej

albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.

§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje

korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 6. Karom określonym w § 1-5 podlega odpowiednio także ten,

kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej w państwie

obcym lub w organizacji międzynarodowej, przyjmuje korzyść

majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści

żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej

otrzymania.

Kodeks karny

Art. 229. [Przekupstwo]

§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej

osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę

pełniącą funkcję publiczną do naruszenia przepisów prawa lub udziela

albo obiecuje udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub osobistej

za naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności

od roku do lat 10.

§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej

funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej

wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 5. Karom określonym w § 1-4 podlega odpowiednio także ten, kto

udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie

pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji

międzynarodowej, w związku z pełnieniem tej funkcji.

§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1-5, jeżeli

korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte

przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym

fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie

istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się

dowiedział.

Komentarze prawników

Garus-Ryba J., Liszewska A.: „Problem odpowiedzialności karnej

lekarza za przestępstwo łapownictwa biernego.”

„Znacznie więcej problemów pojawia się wówczas, gdy podejmujemy

próbę dokonania prawnokarnej oceny przyjmowania korzyści przez
tzw. szeregowych lekarzy w zamian za wykonanie czynności
zawodowych, a nie w związku z zajmowaniem określonego
stanowiska w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej. [...] Wydaje
się, że charakter wykonywanej czynności jest w dużym stopniu
zależny od kompetencji, jakie ma szeregowy lekarz w zakresie
decydowania o porządku procesu udzielania świadczeń zdrowotnych
w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej. Kompetencje te
wyznacza regulamin porządkowy zakładu opieki zdrowotnej, który
ustala kierownik tego zakładu (art. 18a ustawy o ZOZ). Dlatego też
należałoby każdorazowo zbadać, czy przyjmując korzyść majątkową
lub osobistą od pacjenta lekarz zrobił to w związku z
wykorzystywaniem przysługujących mu regulaminowo uprawnień
władczych, związanych z decydowaniem o porządku udzielania
świadczeń zdrowotnych. Nie można zatem jednoznacznie wykluczyć
możliwości przypisania przestępstwa łapownictwa biernego także
lekarzowi, który nie zajmuje formalnie stanowiska kierowniczego w
publicznym zakładzie opieki zdrowotnej.”

Komentarze prawników

Surkont M.: „Warunki odpowiedzialności

lekarza za łapownictwo bierne.”

„Lekarz nie przestaje pełnić funkcji

publicznej, gdy ciąży na nim obowiązek
leczenia chorych. Jednakże wykonywanie
czynności typowo leczniczych z zakresu
profilaktyki, diagnostyki bądź terapii nie
nadaje lekarzowi przymiotu osoby pełniącej
funkcję publiczną”.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA LEKARSKA, POJĘCIE
DOKUMENTU

KODEKS KARNY

art. 115 § 14. Dokumentem jest każdy
przedmiot lub zapis na komputerowym
nośniku informacji, z którym jest związane
określone prawo albo który ze względu na
zawartą w nim treść stanowi dowód prawa,
stosunku prawnego lub okoliczności mającej
znaczenie prawne

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA LEKARSKA, POŚWIADCZENIE
NIEPRAWDY

KODEKS KARNY

art. 271. § 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna
osoba uprawniona do wystawienia dokumentu,
która poświadcza w nim nieprawdę co do
okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat
5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca, podlega
grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu
określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej lub osobistej, podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA LEKARSKA, PODROBIENIE
DOKUMENTU

KODEKS KARNY

art. 270. § 1. Kto, w celu użycia za
autentyczny, podrabia lub przerabia dokument
lub takiego dokumentu jako autentycznego
używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA LEKARSKA, ZNISZCZENIE
DOKUMENTU

KODEKS KARNY

Art. 276. Kto niszczy, uszkadza, czyni
bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument,
którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać,
podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

FAŁSZYWE ZEZNANIA

KODEKS KARNY

Art. 233. § 1. Kto, składając zeznanie mające
służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub
w innym postępowaniu prowadzonym na
podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub
zataja prawdę, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.

§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby
przyjmujący zeznanie, działając w zakresie
swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o
odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie
lub odebrał od niego przyrzeczenie.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

FAŁSZYWE ZEZNANIA

KODEKS KARNY
Art. 233. § 3. Nie podlega karze, kto, nie wiedząc o

prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania,

składa fałszywe zeznanie z obawy przed

odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub

jego najbliższym.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie

kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1) fałszywe zeznanie, opinia lub tłumaczenie dotyczy

okoliczności nie mogących mieć wpływu na

rozstrzygnięcie sprawy,

2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie,

opinię lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby
nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy

.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

NIEDOPEŁNIENIE OBOWIĄZKÓW SŁUŻBOWYCH

KODEKS KARNY

Art. 231. § 1. Funkcjonariusz

publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub
nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu
publicznego lub prywatnego, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w
§ 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub
osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku
do lat 10.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa
nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje
znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ZAGROŻENIE EPIDEMIOLOGICZNE

KODEKS KARNY

Art. 165.:

§ 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia

wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach:
1)powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się

choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej, (…)

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy

do lat 8

.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze

pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć

człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób,

sprawca, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do

12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć

człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób,

sprawca, podlega karze pozbawienia wolności od 6

miesięcy do lat 8.

Choroby zakaźne

Choroby zakaźne

Ustawa z dn. 6.09.2001 r. o chorobach zakaźnych i

zakażeniach. (Dz. U. nr 126, poz. 1384):

Art. 35. 1. Kto:

1) wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, o którym

mowa w art. 20 ust. 3-6, oraz art. 21 ust. 1-3, nie

zgłasza przypadków zakażenia, zachorowania,

podejrzenia o zakażenie, zachorowanie lub zgonu na

chorobę zakaźną,

2) nie stosuje się do obowiązków wynikających z art. 5 i

13, nakazów lub zakazów określonych w art. 25 –

podlega grzywnie.

2. Postępowanie w sprawach o czyny określone w ust.

1 jest prowadzone na podstawie przepisów Kodeksu

postępowania w sprawach o wykroczenia.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ZNIEWAŻANIE ZWŁOK

KODEKS KARNY

Art. 262. § 1. Kto znieważa zwłoki, prochy
ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego,
podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ŚRODKI KARNE

KODEKS

KARNY

Art. 39. Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska,
wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia
określonej działalności gospodarczej,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) przepadek przedmiotów,

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ŚRODKI KARNE

KODEKS

KARNY

c.d. Art. 39. Środkami karnymi są:

5) obowiązek naprawienia szkody,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.

• Odpowiedzialność cywilna jest niezależna

od odpowiedzialności karnej, zawodowej,

administracyjnej i służbowej.
• Celem tej odpowiedzialności jest

naprawienie szkody pacjenta.
• Szkodą jest każdy uszczerbek na dobrach

prawnie chronionych.
Wyróżnia się dwa rodzaje szkody:
• szkodę majątkową (uszczerbek materialny

na osobie lub mieniu),
• szkodę niemajątkową (doznaną krzywdę,

czyli cierpienie fizyczne i kalectwo).

Odpowiedzialność cywilna

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie

zobowiązania powoduje odpowiedzialność

kontraktową w rozumieniu art. 471 k.c.

Wyrządzenie szkody spowodowane czynem

niedozwolonym powoduje

odpowiedzialność deliktową w rozumieniu

art. 415 k.c.

Jeżeli niewykonanie lub nienależyte

wykonanie przez dłużnika (sprawcę)

istniejącego zobowiązania jest jednoczenie

czynem niedozwolonym np. wyrządzeniem

szkody na pacjencie, uszkodzeniem ciała

lub powstaniem rozstroju zdrowia, to może

on odpowiadać z odpowiedzialności

kontraktowej lub deliktowej. W tej sytuacji

zachodzi zbieg odpowiedzialności w

rozumieniu art. 443 k.c.

Odpowiedzialność cywilna

•

Odpowiedzialność cywilna jest

odpowiedzialnością majątkową dłużnika.

•

W zasadzie jest to odpowiedzialność

nieograniczona. Ograniczenia występują przy

egzekucji.

•

Dłużnik odpowiada za dług całym swoim

majątkiem obecnym i w przyszłości.

Przesłanki odpowiedzialności cywilnej:
•

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie

zobowiązania,

•

Powstanie szkody o charakterze majątkowym

(na osobie lub mieniu) lub niemajątkowym

(krzywda),

•

Związek przyczynowy pomiędzy działaniem a

wyrządzoną szkodą.

Odpowiedzialność cywilna

Wysokość pieniężnego odszkodowania

odpowiadać musi wartości materialnej szkody

w znaczeniu art. 444 k.c.

Odszkodowanie obejmuje wszelkie wynikłe

wydatki poniesione przez poszkodowanego

lub jego rodzinę.

Sąd w myśl art. 445 k.c. może przyznać

poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem

zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną

krzywdę. Przysługuje prawo do

zadośćuczynienia za cierpnie fizyczne i

moralne, tzw. nawiązka za ból. Sąd ustala

wysokość tego odszkodowania biorąc pod

uwagę m.in.: stopień oraz czas trwania

cierpień fizycznych i psychicznych (w tym

zabiegi operacyjne), trwałość skutków,

rokowanie na przyszłość, wiek (im młodszy

poszkodowany, tym wyższy stopień krzywdy).

Odpowiedzialność cywilna

Odpowiedzialność cywilna

Ustawa o Zakładach Opieki Zdrowotnej
Art. 19 a.
1. W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta, o

których mowa w art. 18. ust. 2 [

Ochrona danych

zawartych w dokumentacji medycznej

]

i ust. 3

pkt. 1 [

Udostępnienie dokumentacji osobom nie

upoważnionym

]

oraz w art. 19 ust.1. pkt. 1 – 4 i

ust. 3 [

Złamanie praw pacjenta

], sąd może

przyznać poszkodowanemu odpowiednia sumę
tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną
krzywdę na podstawie art. 448 kodeksu
cywilnego.

2. W razie zawinionego naruszenia prawa pacjenta

do umierania w spokoju i godności, sąd może na
żądanie najbliższego członka rodziny, innego
przedstawiciela ustawowego lub opiekuna
faktycznego, zasądzić odpowiednia sumę
pieniężną na wskazany przez nich cel społeczny
na podstawie art. 448 kodeksu cywilnego.

Odpowiedzialność cywilna

Kodeks cywilny.
Art. 448.:
W razie naruszenia dobra osobistego, sąd

może przyznać temu, czyje dobro osobiste
zostało naruszone odpowiednią sumę
tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za
doznana krzywdę lub na jego żądanie
zasądzić odpowiednia sumę pieniężną na
wskazany przez niego cel społeczny,
niezależnie od innych środków
potrzebnych do usunięcia skutków
naruszenia.

Odpowiedzialność cywilna

Inną formą odpowiedzialności jest tzw.
odpowiedzialność solidarna w rozumieniu
art. 441 § 1 i § 2 k.c. W myśl tego artykułu
jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za
szkodę spowodowaną czynem
niedozwolonym, ich
odpowiedzialność jest solidarna np.
świadczenie zdrowotne udzielone było przez
zespół np. dwóch lekarzy, pielęgniarkę lub
innego pracownika ochrony zdrowia.

Odpowiedzialność cywilna

Pracownika zatrudnionego w zakładzie
leczniczym nie łączy z pacjentem żaden
stosunek umowny. Pracownik zakładu
leczniczego, realizujący działalność tego
zakładu, jest wobec pacjenta osobą trzecią. Za
szkody wyrządzone przez niego
odpowiedzialność cywilną ponosi zakład.
Zakład leczniczy ponosi odpowiedzialność
zarówno w przypadku, gdy został popełniony
błąd, jak i gdy szkoda jest wynikiem np. błędu
organizacyjnego.
Zakład leczniczy może wystąpić z
roszczeniem regresowym skierowanym do
pracownika, który szkodę zawinił.
Postępowanie zakładu leczniczego wynika
z przepisów kodeksu pracy (art. 120 k.p.).

Odpowiedzialność zawodowa

Ustawa o izbach lekarskich z dn.

17.05.1989 r. (Dz. U. nr 30, poz. 158)

Art. 4. 1. Zadaniem samorządu lekarzy jest w

szczególności:

1) sprawowanie pieczy i nadzoru nad należytym

i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza,

2) ustanawianie obowiązujących wszystkich

lekarzy zasad etyki i deontologii zawodowej

oraz dbałość o ich przestrzeganie, (…)

2. Zadania określone w ust. 1 samorząd lekarzy

wykonuje w szczególności przez: (…)

9) sprawowanie sądownictwa lekarskiego w

zakresie odpowiedzialności zawodowej lekarzy

oraz sądownictwa polubownego, (…)

Odpowiedzialność zawodowa

Ustawa o izbach lekarskich z dn. 17.05.1989 r.

(Dz. U. nr 30, poz. 158)

Art. 41.
Członkowie samorządu lekarzy podlegają

odpowiedzialności zawodowej przed sądami

lekarskimi za postępowanie sprzeczne z zasadami

etyki i deontologii zawodowej oraz za naruszenie

przepisów o wykonywaniu zawodu lekarza.

Art. 42.
1. Sąd lekarski może orzec następujące kary:

1) upomnienie,
2) nagana,
3) zawieszenie prawa wykonywania zawodu lekarza

na okres od sześciu miesięcy do trzech lat,

4) pozbawienie prawa wykonywania zawodu

lekarza.

Odpowiedzialność zawodowa

Ustawa o izbach lekarskich z dn.

17.05.1989 r. (Dz. U. nr 30, poz. 158)

Art. 48.
Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności

zawodowej o ten sam czyn toczy się

niezależnie od postępowania karnego lub

postępowania dyscyplinarnego, wszczętego w

jednostce organizacyjnej, w której przepisy

szczególne przewidują takie postępowanie.

Może ono być jednak zawieszone do czasu

ukończenia postępowania karnego.

Wykłady z „Prawa medycznego” są

dostępne w formie elektronicznej na

stronie internetowej Zakładu Prawa

Medycznego Katedry Medycyny

Sądowej pod adresem:

http://www.forensic.am.wroc.pl/dyda.

html