KATEDRA I ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ A.M. WE

WROCŁAWIU

Prof. dr hab.

Barbara

Barbara

Świątek

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

KARNA LEKARZA

Odpowiedzialność karna lekarza

Odpowiedzialność związana z zapisami:
• Kodeksu Karnego
• Ustaw tworzących prawo medyczne

Odpowiedzialność związana z:
• popełnieniem błędu lekarskiego
• innymi czynami popełnionymi w
związku z
wykonywaniem zawodu lekarza
• innymi czynami karalnymi

Odpowiedzialność karna związana z

popełnieniem błędu medycznego

TRADYCYJNA

DEFINICJA

BŁĘDU

MEDYCZNEGO

Błąd lekarski jest postępowaniem wbrew
podstawowym, powszechnie uznanymi
zasadami współczesnej (aktualnej) wiedzy
lekarskiej. Obejmuje ono zarówno działanie
jak i zaniechanie działania.
Błąd lekarski popełnić można wyłączne z
winy nieumyślnej.
Karalny jest błąd lekarski zawiniony.

Zasady odpowiedzialność karnej związanej z

popełnieniem błędu medycznego

NIEUMYŚLNOŚĆ

KODEKS

KARNY

Art. 9. § 1. Czyn

zabroniony

popełniony

jest

umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia,
to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość
jego popełnienia, na to się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie,
jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia,
popełnia go jednak na skutek niezachowania
ostrożności wymaganej w danych okolicznościach,
mimo że możliwość popełnienia tego czynu
przewidywał albo mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność,
którą ustawa uzależnia od określonego następstwa
czynu

zabronionego,

jeżeli

następstwo

to

przewidywał albo mógł przewidzieć.

Zasady odpowiedzialność karnej związanej z

popełnieniem błędu medycznego

STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI

KODEKS KARNY

Art. 26. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu
uchylenia

bezpośredniego

niebezpieczeństwa

grożącego

jakiemukolwiek

dobru

chronionemu

prawem,

jeżeli

niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro
poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratując dobro
chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca
dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od
dobra ratowanego.
§ 3. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności,
sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet
odstąpić od jej wymierzenia.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli sprawca poświęca
dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z
narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.
§ 5. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy z
ciążących na sprawcy obowiązków tylko jeden może być
spełniony.

Skutki błędu medycznego

- nieumyślne spowodowane śmierci,
- spowodowanie ciężkiego uszczerbku

na zdrowiu,

- spowodowanie naruszenia czynności

narządów ciała lub rozstroju zdrowia,

- narażenie na bezpośrednie

niebezpieczeństwo utraty życia lub
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

Obowiązek ratowania życia

KODEKS KARNY

Art. 162. § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się
w

położeniu

grożącym

bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy,
mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej
osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela
pomocy, do której jest konieczne poddanie się
zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w
których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze
strony instytucji lub osoby do tego powołanej

.

Obowiązek ratowania życia

USTAWA O ZAWODZIE LEKARZA

(Dz. U. z 1997 r.

nr 28 poz. 152)

Art. 30. Lekarz ma obowiązek udzielać
pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy
zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować
niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego
uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju
zdrowia, oraz w innych przypadkach nie
cierpiących zwłoki.

9

Kodeks Karny

Art. 155.  Kto nieumyślnie powoduje
śmierć człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności od
3 miesięcy do lat 5.

Nieumyślne spowodowanie

śmierci

Uszkodzenia ciała

KODEKS KARNY

Art. 156. § 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na
zdrowiu w postaci:

1)pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy,
zdolności płodzenia,
2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby
nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie
zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej,
całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do
pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego
zeszpecenia lub zniekształcenia ciała, podlega
karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest
śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12

.

Uszkodzenia ciała

KODEKS KARNY

Art. 157. § 1. Kto

powoduje

naruszenie

czynności

narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w
art. 156 § 1,podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.
§ 2.Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.
§ 3.Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa
nieumyślnie,podlega

grzywnie,

karze

ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli
naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia
nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia
prywatnego.
§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój
zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest
osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w §
3 następuje na jej wniosek.

Uszkodzenia ciała

KODEKS KARNY

Art. 217. § 1. Kto uderza człowieka lub w
inny sposób narusza jego nietykalność
cielesną,podlega

grzywnie,

karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało
wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego
albo

jeżeli

pokrzywdzony

odpowiedział

naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić
od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia
prywatnego.

Narażenie na skutek

KODEKS KARNY

Art. 160.§1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad
osobą narażoną na niebezpieczeństwo,podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2
działa

nieumyślnie,podlega

grzywnie,

karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w §
1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
niebezpieczeństwo.

§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3
następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Odpowiedzialność za wykonywanie

zabiegu leczniczego bez zgody

pacjenta

KODEKS KARNY

Art. 192. § 1. Kto wykonuje zabieg leczniczy
bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie

następuje

na

wniosek

pokrzywdzonego.

INTERPRETACJE POJĘCIA „ZABIEG

LECZNICZY

”

”

„Pojęcie to obejmować może zarówno działania
polegające na badaniu stanu zdrowia, tzn. najszerzej
rozumianą

diagnostykę,

całokształt

działalności

profilaktycznej,

wszelkie

postępowanie

terapeutyczne ... rehabilitacyjne... postępowania
związane z pracami badawczymi w dziedzinie
medycyny, farmakologii, fizjologii i biologii, także
badania połączone z eksperymentem”. Reasumując
„zabieg leczniczy” w kontekście tego artykułu oznacza
wszelką czynność medyczną , „gdyż przedmiotem
ochrony

prawno-karnej

jest

w

nim

prawo

samostanowienia (autonomia) pacjenta w sferze jego
zdrowia i życia”

Prof. dr hab.
Leszek Kubicki

INTERPRETACJE POJĘCIA „ZABIEG

LECZNICZY

”

”

„Podstawową trudnością na gruncie problematyki wpływu
braku zgody pacjenta na odpowiedzialność karną lekarza
jest ustalenie przedmiotowego zakresu pojęcia „zabieg
leczniczy” jako znamienia art. 192 k.k.”

„Jako „zabieg lekarski” zdefiniowaliśmy każdą czynność
lekarską lub leczniczą, która ze względu na właściwą jej
technikę medyczną łączy się z naruszeniem integralności
cielesnej pacjenta (np. zabieg operacyjny, iniekcja,
pobranie płynu rdzeniowego) lub fizycznym wniknięciem w
ciało pacjenta bez naruszenia tkanki cielesnej (np.. sonda
żołądkowa). Chodzi tu więc zarówno o zabieg o charakterze
terapeutycznym (tj. mającym cel leczniczy), jak i nie
terapeutycznym (tj. nie mającym tego celu). Kłóciłoby się ze
zdrowym rozsądkiem, gdyby posługując się wykładnią
czysto językową występujące na gruncie art. 192 k.k.
pojęcie „zabieg leczniczy” ograniczyć jedynie do zabiegu
mającego charakter terapeutyczny.”

Prof. dr hab. Marian Filar

INTERPRETACJE POJĘCIA „ZABIEG

LECZNICZY

”

”

„Przestępstwo z art. 192 k.k. jest przestępstwem
umyślnym. Może mieć miejsce w obu formach złego
zamiaru:

-w formie zamiaru bezpośredniego, kiedy lekarz wie, iż
brakuje prawnie ważnej zgody pacjenta na zabieg

-w formie zamiaru ewentualnego (kiedy lekarz przewiduje
możliwość, że pacjent nie wyraził ważnej prawnie zgody na
zabieg i godzi się na to, że mimo takiej zgody zabiegu tego
dokona .”

Prof. dr hab.
Marian Filar

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

EUTANAZJA

KODEKS

KARNY

Art. 150. § 1. Kto zabija człowieka na jego
żądanie i pod wpływem współczucia dla
niego,podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.

§ 2. W

wyjątkowych

wypadkach sąd może

zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a
nawet odstąpić od jej wymierzenia

.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

POMOC PRZY SAMOBÓJSTWIE

KODEKS

KARNY

Art. 151. Kto namową lub przez udzielenie
pomocy doprowadza człowieka do targnięcia
się na własne życie,podlega karze pozbawienia
wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

KODEKS

KARNY

Art. 152. § 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę
z naruszeniem przepisów ustawy,podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie
ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem
przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.

§ 3. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2,
gdy

dziecko

poczęte

osiągnęło

zdolność

do

samodzielnego życia poza organizmem kobiety
ciężarnej,podlega karze pozbawienia wolności od 6
miesięcy do lat 8.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

KODEKS

KARNY

Art. 153. § 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety
ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa
ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub
podstępem

doprowadza

kobietę

ciężarną

do

przerwania ciąży,podlega karze pozbawienia wolności
od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy
dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety ciężarnej,podlega
karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

KODEKS

KARNY

Art. 154. § 1. Jeżeli

następstwem

czynu

określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć
kobiety ciężarnej, sprawca podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w
art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety
ciężarnej, sprawca podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

Ustawa o planowaniu rodziny,

ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności
przerywania ciąży. (Dz.U. z 1993 r nr 17, poz. 78 z póź. zm.)

Art. 4a. 1. Przerwanie ciąży może być dokonane

wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy:

1)ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub

zdrowia kobiety ciężarnej,

2)badania prenatalne lub inne przesłanki

medyczne

wskazują

na

duże

prawdopodobieństwo

ciężkiego

i

nieodwracalnego

upośledzenia

płodu

albo

nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu,

3)zachodzi uzasadnione podejrzenie, że

ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

PRZERYWANIE CIĄŻY

Ustawa o planowaniu rodziny,

ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności
przerywania ciąży.

Art. 4a.

2. W przypadkach określonych w ust. 1

pkt 2 przerwanie ciąży jest dopuszczalne do
chwili osiągnięcia przez płód zdolności do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety
ciężarnej; w przypadku określonym w ust. 1
pkt 3 lub 4, jeżeli od początku ciąży nie
upłynęło więcej niż 12 tygodni.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1
pkt 1 i 2, przerwania ciąży dokonuje lekarz w
szpitalu.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa

o

pobieraniu

i

przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Z 1995 r, nr
138, poz 682, z póź. zm)

Art. 9. 1. Komórki, tkanki i narządy mogą być
pobierane

od

żywego

człowieka

w

celu

przeszczepienia innej osobie, przy zachowaniu
następujących warunków:

1)pobranie następuje na rzecz krewnego w linii
prostej, osoby przysposobionej, rodzeństwa lub
małżonka oraz, z zastrzeżeniem art. 10, na rzecz
innej osoby bliskiej,

7)kandydat na dawcę ma pełną zdolność do
czynności prawnych i wyraził dobrowolnie przed
lekarzem pisemną zgodę na pobranie komórek,
tkanek lub narządu w celu ich przeszczepienia
określonemu biorcy; wymóg określenia biorcy
przeszczepu nie dotyczy pobrania szpiku lub innej
regenerującej się komórki i tkanki,

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa

o

pobieraniu

i

przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Art. 9. 1. 

8)

kandydat

na

dawcę

został

uprzedzony o skutkach dla biorcy wynikających z
wycofania zgody na pobranie komórek, tkanek lub
narządu, związanych z ostatnią fazą przygotowania
biorcy do dokonania ich przeszczepienia,

9)kandydat na biorcę został poinformowany o
ryzyku związanym z zabiegiem pobrania komórek,
tkanek i narządu oraz o możliwych następstwach
pobrania dla stanu zdrowia dawcy, a także wyraził
zgodę na przyjęcie komórek, tkanek lub narządu od
tego dawcy; wymóg wyrażenia zgody na przyjęcie
przeszczepu od określonego dawcy nie dotyczy
szpiku lub innych regenerujących się komórek i
tkanek

.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa

o

pobieraniu

i

przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Art. 12. 1. Dane osobowe dotyczące dawcy i
biorcy przeszczepu są objęte tajemnicą i
podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o
tajemnicy zawodowej i służbowej oraz w
przepisach dotyczących dokumentacji medycznej
prowadzonej przez zakłady opieki zdrowotnej.

2. Jeżeli przeszczep ma być pobrany od żywego
człowieka, przepis ust. 1 nie dotyczy ujawnienia
danych osobowych o dawcy i o biorcy
odpowiednio tym osobom.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TRANSPLANTACJA

Ustawa

o

pobieraniu

i

przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Art. 20. 1. Kto

w

celu

uzyskania

korzyści

majątkowej nabywa lub zbywa cudze komórki,
tkanki i narządy, pośredniczy w ich nabyciu lub
zbyciu bądź bierze udział w przeszczepianiu
pozyskanych wbrew przepisom ustawy komórek,
tkanek lub narządu, pochodzących od żywego
człowieka lub ze zwłok ludzkich,polega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia
przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło
dochodu, podlega karze pozbawienia wolności od
roku do lat 10.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TAJEMNICA LEKARSKA I SŁUŻBOWA

Ustawa o zawodzie lekarza

Art. 40. 1. Lekarz ma obowiązek zachowania
w

tajemnicy

informacji

związanych

z

pacjentem, a uzyskanych w związku z
wykonywaniem zawodu.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:1.tak
stanowią ustawy, (...)

3. Lekarz, z zastrzeżeniem sytuacji, o których
mowa w ust. 2 pkt 1-4, 6 i 7, jest związany
tajemnicą również po śmierci pacjenta

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

TAJEMNICA LEKARSKA I SŁUŻBOWA

KODEKS KARNY

Art. 266. § 1. Kto, wbrew przepisom ustawy lub
przyjętemu na siebie zobowiązaniu, ujawnia lub
wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w
związku z pełnioną funkcją, wykonywaną pracą,
działalnością publiczną, społeczną, gospodarczą lub
naukową, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie
nieuprawnionej informację stanowiącą tajemnicę
służbową lub informację, którą uzyskał w związku z
wykonywaniem czynności służbowych, a której
ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony
interes,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1
następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ – ZAWIADOMIENIE
O PRZESTĘPSTWIE

KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO

Art. 304. § 1. Każdy

dowiedziawszy

się

o

popełnieniu

przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek
zawiadomić o tym prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 § 3
stosuje się odpowiednio.

§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze
swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa
ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o
tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne
czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania
przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego
zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów
przestępstwa.

§ 3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie
śledztwa jest obowiązkowe, lub własne dane świadczące o
popełnieniu takiego przestępstwa Policja przekazuje wraz z
zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ - ZAWIADOMNIE O
PRZESTĘPSTWIE

KODEKS KARNY

Art. 240. § 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym
przygotowaniu

albo

usiłowaniu

lub

dokonaniu

czynu

zabronionego określonego w art. 118, 127, 128, 130, 134, 140,
148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłocznie organu
powołanego do ścigania przestępstw,podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3

§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał
zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia,
że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym
lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa
również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub
usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.

§ 3. Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy
przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego
najbliższym

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI

I

POLICJĄ

KODEKS

POSTĘPOWANIA KARNEGO

Art.

74. § 1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia

swej

niewinności

ani

obowiązku

dostarczania

dowodów na swoją niekorzyść.

§ 2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:

1)oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym

badaniom

nie

połączonym

z

naruszeniem

integralności ciała; w szczególności wolno od
oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz
okazać go w celach rozpoznawczych innym osobom,

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI

I

POLICJĄ

KODEKS

POSTĘPOWANIA KARNEGO

c.d. art.

74. § 2. 2)badaniom psychologicznym i

psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z
dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem
chirurgicznych, pod warunkiem że dokonywane są
przez uprawnionego do tego pracownika służby
zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i
nie

zagrażają

zdrowiu

oskarżonego,

jeżeli

przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w
szczególności oskarżony jest obowiązany przy
zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi
lub wydzielin organizmu.
§ 3. W stosunku do osoby podejrzanej można dokonać
czynności wymienionych w § 2 pkt 1, a także za jej
zgodą, przy zachowaniu wymagań określonych w § 2
pkt 2, pobrać krew lub wydzieliny organizmu.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

(Rozp. Rady Min. w

sprawie spr. Szczegółowego trybu korzystania przez policjantów z pomocy
instytucji państwowych, organów adm. rządowej i samorządu teryt., jedn. gosp.
org. Społecznych oraz osób Dz. U. z 1996, nr 107, poz 501)

§

 2. 1. Policjanci

w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych (...), zwanych
dalej "czynnościami służbowymi", podejmowanych w celu
rozpoznawania, wykrywania przestępstw i wykroczeń,
zapobiegania

im

oraz

wykonania

poleceń

sądu,

prokuratora,

organów

administracji

państwowej

i

samorządu terytorialnego, mają prawo:

1)żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych,
organów

administracji

rządowej

i

samorządu

terytorialnego

oraz

jednostek

gospodarczych

prowadzących działalność w zakresie użyteczności
publicznej,
2)zwracania się o udzielenie niezbędnej pomocy do
innych niż wymienione w pkt 1 jednostek gospodarczych
oraz do organizacji społecznych,

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

(Rozp. Rady Min. w

sprawie spr. Szczegółowego trybu korzystania przez policjantów z pomocy
instytucji państwowych, organów adm. rządowej i samorządu teryt., jedn. gosp.
org. Społecznych oraz osób Dz. U. z 1996, nr 107, poz 501)

§ 2. c.d

3)

zwracania się, w nagłych

wypadkach, do każdej osoby o udzielenie doraźnej
pomocy.

2. Policjanci mogą zwracać się z żądaniem lub prośbą
o udzielenie pomocy, jeżeli wykonanie czynności
służbowej byłoby bez tej pomocy niemożliwe lub
znacznie utrudnione.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Zarządzenie Min. Spaw Wew. I Adm. w sprawie trybu
przeprowadzania badań lekarskich osób zatrzymanych przez
Policję (M. P. z 1997r, nr 40, poz 414)

§ 1. 1. Badanie lekarskie osoby zatrzymanej przez Policję,

zwanej dalej "osobą zatrzymaną", przeprowadza się, jeżeli
zachodzi uzasadniona obawa, że osoba ta znajduje się w
stanie zagrażającym jej życiu lub zdrowiu.

2. Badanie lekarskie osoby zatrzymanej przeprowadza się w
szczególności, gdy: 1)osoba zatrzymana ma widoczne
obrażenia ciała lub utraciła przytomność,

2)oświadcza

ona,

że

cierpi

na

schorzenia

wymagające stałego lub okresowego leczenia,

3)z posiadanych przez Policję informacji lub z

okoliczności zatrzymania wynika, że osoba ta może być
chora zakaźnie.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Zarządzenie Min. Spaw Wew. I Adm. w sprawie trybu
przeprowadzania badań lekarskich osób zatrzymanych przez
Policję

§ 3. Badanie

lekarskie

osoby

zatrzymanej

przeprowadza się po wyrażeniu na nie zgody
przez tę osobę. Zgoda taka nie jest wymagana,
jeżeli

stan

zdrowia

osoby

zatrzymanej

uniemożliwia złożenie przez nią oświadczenia w
tym przedmiocie lub gdy inne przepisy tak
stanowią

.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Zarządzenie Min. Spaw Wew. I Adm. w sprawie trybu
przeprowadzania badań lekarskich osób zatrzymanych przez
Policję

§ 5. 1. Badanie lekarskie osoby zatrzymanej przeprowadza lekarz
właściwego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, położonego
najbliżej jednostki Policji dokonującej zatrzymania.

2. Badanie lekarskie osoby zatrzymanej jest przeprowadzane w
zakładzie określonym w ust. 1.

5. Po przeprowadzeniu badania osoby zatrzymanej lekarz wydaje
zaświadczenie lekarskie o istnieniu lub braku przeciwwskazań
medycznych do zatrzymania.

6. W przypadku gdy osoba zatrzymana swoim zachowaniem
uniemożliwia przeprowadzenie badania lekarskiego, lekarz
okoliczność tę odnotowuje w zaświadczeniu lekarskim, o którym
mowa w ust. 5, a dyżurny jednostki Policji dokonującej
zatrzymania - w książce wydarzeń jednostki.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Rozporządzenie Min. Sprawiedliwości i Zdr. i Op. Społ. w sprawie
warunków

i

trybu

usprawiedliwienia

niestawiennictwa

oskarżonych, świadków i innych uczestników procesu karnego z
powodu choroby. ( Dz. U. Z 1999 r, nr 111, poz. 706)

§ 2. 1. Organ prowadzący postępowanie karne usprawiedliwia
niestawiennictwo uczestników tego postępowania z powodu
choroby, po przedłożeniu przez nich zaświadczenia wystawionego
przez:

1)lekarza

publicznego

zakładu

opieki

zdrowotnej

wyznaczonego przez kierownika zakładu opieki zdrowotnej,
sprawującego taką opiekę w miejscu zamieszkania lub pobytu
uczestnika procesu - z zastrzeżeniem ust. 3,

2)ordynatora oddziału szpitala, w którym osoba wezwana

lub zawiadomiona przebywa na leczeniu,

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Rozporządzenie Min. Sprawiedliwości i Zdr. i Op. Społ. w sprawie
warunków

i

trybu

usprawiedliwienia

niestawiennictwa

oskarżonych, świadków i innych uczestników procesu karnego z
powodu choroby.

c.d

§ 2. 1

. 

3)lekarza udzielającego świadczeń

zdrowotnych w zakładzie opiekuńczo-leczniczym,
zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, sanatorium,
prewentorium, innym nie wymienionym z nazwy
zakładzie przeznaczonym dla osób, których stan
zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub
całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednim
stałym pomieszczeniu, w których uczestnik przebywa
na leczeniu.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Rozporządzenie Min. Sprawiedliwości i Zdr. i Op. Społ. w sprawie
warunków

i

trybu

usprawiedliwienia

niestawiennictwa

oskarżonych, świadków i innych uczestników procesu karnego z
powodu choroby.

c.d

§ 2. 

2. Niestawiennictwo z powodu choroby

uczestników procesu karnego, będących żołnierzami w
czynnej

służbie

wojskowej

albo

innymi

osobami

uprawnionymi do korzystania ze świadczeń zdrowotnych
udzielanych przez zakłady opieki zdrowotnej tworzone i
utrzymywane przez Ministrów Obrony Narodowej lub
Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Przedsiębiorstwo
Państwowe "Polskie Koleje Państwowe", usprawiedliwia się
również po przedłożeniu przez nich zaświadczenia
wystawionego przez właściwego lekarza wojskowego,
właściwego lekarza służby zdrowia Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji lub lekarza Kolejowej Służby
Zdrowia.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Rozporządzenie Min. Sprawiedliwości i Zdr. i Op. Społ. w sprawie
warunków

i

trybu

usprawiedliwienia

niestawiennictwa

oskarżonych, świadków i innych uczestników procesu karnego z
powodu choroby.

c.d

§ 2. 3. W nagłych wypadkach upoważniony lekarz

może wydać zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1,
osobie zamieszkałej poza terenem jego działania,
przesyłając odpis wydanego zaświadczenia lekarzowi
właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania
zbadanej osoby.

Odpowiedzialność karna za czyny nie

związane z błędem lekarskim ale z

wykonywaniem zawodu lekarza

OBOWIĄZEK

WSPÓŁPRACY

Z

WYMIAREM

SPRAWIEDLIWOŚCI I POLICJĄ

Rozporządzenie Min. Sprawiedliwości i Zdr. i Op. Społ. w sprawie
warunków

i

trybu

usprawiedliwienia

niestawiennictwa

oskarżonych, świadków i innych uczestników procesu karnego z
powodu choroby.

§ 5. 1. Lekarze, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, są

zobowiązani przyjmować osoby ubiegające się o
wydanie zaświadczeń w określonych dniach i
godzinach uzgodnionych z kierownikami zakładów
opieki zdrowotnej, a w razie obłożnej choroby tych
osób - odwiedzić je w domu.
2. Informacje o dniach i godzinach przyjęć tych
lekarzy należy wywiesić w zakładach opieki
zdrowotnej, w których wykonują czynności.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA

LEKARSKA,

POJĘCIE

DOKUMENTU

KODEKS KARNY

art.

115

§ 14. Dokumentem

jest

każdy

przedmiot lub zapis na komputerowym
nośniku informacji, z którym jest związane
określone prawo albo który ze względu na
zawartą w nim treść stanowi dowód prawa,
stosunku prawnego lub okoliczności mającej
znaczenie prawne

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA LEKARSKA, POŚWIADCZENIE
NIEPRAWDY

KODEKS KARNY

art. 271. § 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna
osoba uprawniona do wystawienia dokumentu,
która poświadcza w nim nieprawdę co do
okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega
karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat
5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca, podlega
grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 3. Jeżeli

sprawca

dopuszcza

się

czynu

określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej

lub

osobistej,

podlega

karze

pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA LEKARSKA, PODROBIENIE
DOKUMENTU

KODEKS KARNY

art. 270. § 1. Kto,

w

celu

użycia

za

autentyczny, podrabia lub przerabia dokument
lub takiego dokumentu jako autentycznego
używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

DOKUMENTACJA

LEKARSKA,

ZNISZCZENIE

DOKUMENTU

KODEKS KARNY

Art. 276. Kto

niszczy,

uszkadza,

czyni

bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument,
którym

nie

ma

prawa

wyłącznie

rozporządzać,podlega

grzywnie,

karze

ograniczenia

wolności

albo

pozbawienia

wolności do lat 2.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

FAŁSZYWE ZEZNANIA

KODEKS KARNY

Art. 233. § 1. Kto, składając zeznanie mające
służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub
w innym postępowaniu prowadzonym na
podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub
zataja prawdę, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3.

§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby
przyjmujący zeznanie, działając w zakresie
swoich uprawnień, uprzedził zeznającego o
odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie
lub odebrał od niego przyrzeczenie.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

FAŁSZYWE ZEZNANIA

KODEKS KARNY

Art. 233. § 3. Nie podlega karze, kto, nie wiedząc o
prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania,
składa

fałszywe

zeznanie

z

obawy

przed

odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub
jego najbliższym.

§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:
1)fałszywe zeznanie, opinia lub tłumaczenie dotyczy
okoliczności

nie

mogących

mieć

wpływu

na

rozstrzygnięcie sprawy,

2)sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe

zeznanie, opinię lub tłumaczenie, zanim nastąpi,
chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

KORZYŚĆ MAJĄTKOWA

KODEKS KARNY

art. 228. § 1. Kto, w związku z pełnieniem
funkcji

publicznej,

przyjmuje

korzyść

majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub
takiej

korzyści

żąda,

podlega

karze

pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

NIEDOPEŁNIENIE OBOWIĄZKÓW SŁUŻBOWYCH

KODEKS

KARNY

Art. 231. § 1. Funkcjonariusz

publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub
nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu
publicznego

lub

prywatnego,podlega

karze

pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w
§ 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub
osobistej,podlega karze pozbawienia wolności od roku
do lat 10.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa
nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega
grzywnie,

karze

ograniczenia

wolności

albo

pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje
znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ZAGROŻENIE EPIDEMIOLOGICZNE

KODEKS KARNY

Art. 165. § 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla
życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w
wielkich

rozmiarach:1)powodując

zagrożenie

epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej
albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej,podlega karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8

.

§ 2.Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3.Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest
śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu
wielu osób, sprawca, podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12.

§ 4.Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest
śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu
wielu osób, sprawca, podlega karze pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ZNIEWAŻANIE ZWŁOK

KODEKS KARNY

Art. 262. § 1. Kto znieważa zwłoki, prochy
ludzkie

lub

miejsce

spoczynku

zmarłego,podlega

grzywnie,

karze

ograniczenia

wolności

albo

pozbawienia

wolności do lat 2.

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ŚRODKI

KARNE

KODEKS

KARNY

Art. 39. Środkami karnymi są:

1)

pozbawienie praw publicznych,

2)

zakaz

zajmowania

określonego

stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub
prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

3)

zakaz prowadzenia pojazdów,

4)

przepadek przedmiotów,

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ŚRODKI KARNE

KODEKS KARNY

c.d. Art. 39. Środkami karnymi są:

5)

obowiązek naprawienia szkody,

6)

nawiązka,

7)

świadczenie pieniężne,

8)

podanie wyroku do publicznej wiadomości

Odpowiedzialność karna za inne czyny

mogące mieć związek z zawodem lekarza

ŚRODKI KARNE

KODEKS KARNY

Art. 41. § 1. Sąd może orzec zakaz zajmowania

określonego

stanowiska

albo

wykonywania

określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy
popełnieniu

przestępstwa

stanowiska

lub

wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze
zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu
zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

§ 2. Sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej
działalności gospodarczej w razie skazania za
przestępstwo

popełnione

w

związku

z

prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze jej
prowadzenie

zagraża

istotnym

dobrom

chronionym prawem