Epidemiologia chorób
zakaźnych

„Jednostka chorobowa, to związany

ze sobą zespół niekorzystnych dla

organizmu objawów o znanym,

określonym składzie, znanej

patogenezie i znanym obrazie zmian

patomorfologicznych". Najczęściej

znany jest przebieg czasowy i

stopień powiązania tych objawów

oraz ich następstwa dla organizmu.

CHOROBY ZAKAŹNE

CHOROBY NIEZAKAŹNE

1 . Rezerwuar czynników

zakaźnych — zakażenie

bezobjawowe, nosiciele,

chorzy, zakażone
zwierzęta, środowisko

życia

1 . Środowisko życia — rodzaj

pracy, rodzaj mieszkania,

stosunki międzyludzkie, klimat,

teren, opieka lekarska,
zanieczyszczenia wód i

powietrza

2. Źródła zakażenia —

chorzy, nosiciele

2. Miejsca zgromadzenia

szkodliwych czynników —

chemicznych, mechanicznych,
fizycznych, psychicznych

3. Czynniki działające

chorobotwórczo —

bakterie, mikoplazmy,

wirusy, grzyby,
pierwotniaki, pasożyty

wielokomórkowa

3. Czynniki działające

chorobotwórczo — związki
chemiczne, zjawiska fizyczne,

czynniki mechaniczne, czynniki

psychiczne, osobnicze czynniki

genetyczne, czynniki

współdziałające

4. Drogi szerzenia się

zakażeń • bezpośrednie •

pośrednie jednoogniowe •
pośrednie wieloogniowe

4. Mechanizmy działania na

jednostkę i populację ludzką •

bezpośrednie • pośrednie proste
• pośrednie złożone

5. Wrota zakażeń (zarażeń)

• naturalne otwory ciała •

uszkodzony naskórek i
nabłonek

5. Narządy lub układy

organizmu szczególnie

narażone na działanie
szkodliwych czynników

Ogólne prawa
epidemiczne



I. Prawo zagęszczania populacji



II. Prawo długości drogi



III. Prawo styczności ewolucyjnej



IV. Prawo skuteczności odpowiedzi
(reakcji) organizmu na działanie
szkodliwego czynnika

I. Prawo zagęszczania
populacji



Nasilenie działania czynnika
szkodliwego na zdrowie populacji
(ludzkiej, zwierzęcej, roślinnej) jest
wprost proporcjonalne do jej
zagęszczenia. Skupienie osobników w
miejscu działania szkodliwego czynnika
jest przyczyną ujemnego wpływu na
ogólną zdrowotność tej grupy ludzi.

II. Prawo długości drogi



Nasilenie działania czynnika
szkodliwego na zdrowie
poszczególnych jednostek
populacji jest odwrotnie
proporcjonalne do długości drogi
od miejsca największego stężenia
czynnika (źródła) do wrażliwego
organizmu.

II. Prawo długości drogi



Dłuższa droga oznacza słabsze
działanie (lub znamiennie niższą
możliwość wywołania choroby). Im
dalej znajduje się organizm od
źródła promieniowania, źródła
drgań lub źródła dźwięków, tym
słabsze jest niekorzystne działanie
na organizm.

III. Prawo styczności
ewolucyjnej



Nasilenie działania czynnika
szkodliwego na zdrowie
poszczególnych jednostek
populacji jest odwrotnie
proporcjonalne do częstotliwości
ewolucyjnej styczności z nim
przodków aktualnej populacji.

III. Prawo styczności
ewolucyjnej



Brak kontaktu lub rzadkie kontakty
albo bardzo małe (naturalne)
stężenie czynnika w czasie rozwoju
ewolucyjnego przodków jest
przyczyną silniejszego działania i
większych uszkodzeń organizmu.

IV. Prawo skuteczności
odpowiedzi (reakcji)
organizmu na działanie
szkodliwego czynnika



Stopień skutecznej odpowiedzi
obronnej organizmu zawarty jest w
zakresie od 0% do 100%.
Skuteczność odpowiedzi zależna
jest od licznych warunków.
Najważniejszy z nich to szybkość i
nasilenie działania szkodliwego
czynnika (szkodliwych czynników).



Można wyróżnić trzy grupy:



— np. zatrucie gazem (chlor, tlenek
węgla, cyjanowodór); oddziaływanie
anafilaktyczne z burzliwymi
objawami, do zejścia śmiertelnego
włącznie. Do tej grupy należą urazy
(które należy odróżnić od chorób)
mechaniczne, wypadki
komunikacyjne, wybuchy, postrzały.

• Działanie
natychmiastowe,
bezpośrednie, szybkie



Praktycznie organizm nie ma
możliwości obrony przed tego
rodzaju czynnikiem; jeśli jego
działanie nie jest śmiertelne, to
wówczas organizm likwiduje skutki
występujące po działaniu czynnika.

• Działanie przewlekłe,
wolne, pośrednie



— przykładem mogą być związki
chemiczne w małych dawkach, jak
leki (lekozależność), alkohol
(alkoholizm). Większość zakażeń
należy także do tej grupy. Organizm
może zwalczać sam czynnik, jak i
skutki jego działania.

• Działanie przewlekłe,
wolne, pośrednie



Obserwowane jednostki chorobowe
stanowią sumę odpowiedzi obronnych
na działanie czynnika jak i na
likwidację skutków jego działania. W
badaniu całych populacji lub
wybranych losowo prób epidemiolog
dokładnie spostrzega i odróżnia
mechanizmy działania od skutków
widocznych w populacji.

• Działanie odległe



występowanie skutków genetycznych w

następnych pokoleniach. Przykładem

mogą być nowotwory płuc u ludzi

zatrutych iperytem w czasie I wojny

światowej, podobne nowotwory u palaczy

papierosów, wady genetyczne u dzieci

Japończyków napromieniowanych podczas

wybuchów bomb atomowych, a także

wady genetyczne u dzieci, których matki

w czasie ciąży używały określonych leków.

• Działanie odległe



Przy wykrywaniu ważniejszych
czynników działających przez długi
okres lub w odległych latach życia
organizmu stosowane są metody
epidemiologiczne.

Elementy historii
epidemiologii chorób
zakaźnych



Epidemie chorób zakaźnych od zarania

dziejów były postrachem i

nieszczęściem dla ludności.



Świadczą o tym malowidła w jaskiniach,

wykopaliska archeologiczne i najstarsze

zapisy historyczne zachowane w

różnych częściach świata a szczególnie

w naszym rdzeniu cywilizacyjnym,

wywodzącym się ze starożytnego Egiptu

przez starożytną Grecję i Rzym, przez

literaturę żydowską, później arabską i

łacińską.

Elementy historii
epidemiologii chorób
zakaźnych



Nie tak dawno bo w 19 i w pierwszej

połowie 20 wieku epidemie ospy

prawdziwej, dżumy i cholery, a w 1918

r. grypy „hiszpanki” (około 20 milionów

zmarłych w Europie) dziesiątkowały

całe społeczeństwa. Najbliższym

przykładem mogą być epidemie cholery

w XIX w. w Lublinie. Epidemii takich

było 11 i były one przyczyną około 30

tys. zgonów, a miasto w XIX w. liczyło od

9 do 17 tys. osób.

Czarna śmierć



Najtragiczniejszą epidemią w historii
ludzkości była niewątpliwie dżuma. Zrodziła
się na Bliskim Wschodzie.



Już w 542 roku mieszkańcy Konstantynopola
masowo zapadali na chorobę, która
objawiała się wysoką gorączką,
halucynacjami, obrzękiem oraz ciemnymi
plamami na ciele. Ból towarzyszący
chorobie doprowadzał do szaleństwa.
Choroba pustoszyła miasto przez 4
miesiące. Zabijała 10 tys. osób dziennie.

Czarna śmierć



Rozwój żeglugi śródziemnomorskiej
sprawił, iż choroba opanowała
kolejne kraje. Jej apogeum w
Europie przypadło na lata 1347-
1390. Dżuma najbardziej
śmiercionośna okazała się w
dużych miastach, gdzie roznoszona
była przez szczury.

Czarna śmierć



W ciągu pierwszych 4 lat zaraza pochłonęła
66 milionów ludzi. Przez następne 40 lat
zabiła niemal połowę mieszkańców Europy.



"Czarna śmierć" rozprzestrzeniała się z
prędkością 75 kilometrów dziennie.



Epidemia w Europie samorzutnie
przygasała, po czym wybuchała na nowo: w
1630 w Mediolanie, w 1650 w Barcelonie, w
1665 w Londynie i w 1720 w Marsylii.

Dżuma-wczoraj i dziś



Dżuma uważana za chorobę przeszłości,
coraz częściej pojawia się w dzisiejszych
krajach Trzeciego Świata.



W 1994 roku zaatakowała Indie zabijając
ponad 100 osób.



Według Światowej Organizacji Zdrowia
(WHO) w Afryce, Azji i Ameryce
Południowej co roku na dżumę umiera
około 1500 osób.

Cholera



Konkurentką dżumy w masowym
uśmiercaniu ludzi był cholera.



Jej bakterie dostają się do organizmu
człowieka drogą pokarmową lub przez
kontakt z chorymi.



Do symptomów tej choroby należy wysoka
gorączka, wymioty i silna biegunka. Chory
może odwodnić się nawet w ciągu kilku
godzin.



Cholera jeśli nie jest leczona, może
spowodować zgon po 2-5 dniach.

Cholera w historii



1817 roku epidemia cholery wybuchła w
Kalkucie. Stamtąd kupcy i żeglarze przenieśli
ją do niemal każdego zakątka na ziemi.



W 1830 roku zaraza dotarła do Rosji, gdzie
zabiła co dwudziestego Rosjanina. Rok
później cholera zaatakowała Wielką Brytanię,
zabijając 78 tys. osób.



Wkrótce dotarła także do naszego kraju
zarażając co trzydziestego Polaka.

Cholera- wczoraj i dziś



W 1832 roku epidemia zaczęła

wygasać, aby powrócić na początku

nowego stulecia.



Od 1900 roku w Indiach na cholerę

zmarło 20 mln osób. Podobnie w

Sudanie, Etiopii czy Somalii.



Na początku lat 90. epidemia cholery

wybuchła także w Peru zabijając 500

tys. osób.

Cholera- współcześnie



W 1994 roku wojna plemienna w Rwandzie
doprowadziła do tragicznych warunków
sanitarnych. Rozkładające się zwłoki
zanieczyściły wodę powodując epidemię
cholery, która każdego dnia zabijała 1000
osób. Gdy zaraza osiągnęła swe ekstremum
co minutę umierał przynajmniej jeden
zarażony tą śmiertelną chorobą.



W ciągu 10 dni zmarło 20 tys. osób.

Podstawowe pojęcia w
epidemiologii chorób
zakaźnych

Zarazek



Czynnik etiologiczny choroby zakaźnej

nazywany jest drobnoustrojem

chorobotwórczym albo zarazkiem.

Pojęciem zarazka określa się żywy

organizm wywołujący chorobę

zakaźną (bionozę). Rozmnażanie się

zarazka wywołuje w organizmie

określone objawy patologiczne,

nazywane chorobą zakaźną.

Zarazek



Z określenia tego wynika, że
pojęcie zarazka jest szerokie i
obejmuje bakterie, wirusy,
pierwotniaki i grzyby. Drobnoustroje
chorobotwórcze (zarazki) są
pasożytami przystosowanymi do
życia w organizmie człowieka lub
zwierzęcia.

Rezerwuar zarazków



Rezerwuarem zarazków nazywa się

środowisko ludzkie i zwierzęce wraz

z warunkami naturalnymi na

ograniczonym terenie, w którym

krąży drobnoustrój wywołujący

określoną chorobę. Inaczej ujmując,

rezerwuarem zarazka nazywamy

skupisko pojedynczych źródeł

zakażenia wraz z ich biocenozą.

Źródło zakażenia

Za źródło zakażenia uważa się

organizm ludzki lub zwierzęcy, w
którym:



są drobnoustroje chorobotwórcze,



namnażają się one,



dostają się one do otaczającego
środowiska, a więc mogą zakażać
kolejno dalsze wrażliwe organizmy.

Źródłem zakażenia mogą
być:



chorzy ludzie i chore zwierzęta,



nosiciele (tzw. zdrowi i ozdrowieńcy),

tak ludzie, jak i zwierzęta,



zwłoki ludzi lub zwierząt, przez krótki

okres po śmierci,



w sztucznych warunkach

laboratoryjnych, na skutek

nieostrożności lub wypadku,

pojemniki z hodowanymi

drobnoustrojami.



Z powyższych rozważań wynika, że
źródłem zakażenia

nie są i nie

mogą być

zbiorniki wodne,

pokarmy, ziemia, przedmioty, itp.

Nosicielstwo, nosiciele



Pod pojęciem nosicielstwa rozumie się
stan specyficznej równowagi
immunobiologicznej wytwarzającej się
między drobnoustrojem i zakażonym
organizmem. Chorobotwórczy
drobnoustrój namnaża się i jest
wydalany na zewnątrz, ale nie działa
patogennie na organizm.

Nosicielstwo, nosiciele



Osobnika, który nie wykazuje
widocznych objawów chorobowych,
ale równocześnie wydala zarazki z
kałem, moczem, plwociną innymi
wydzielinami, wydalinami i płynami
ustrojowymi lub łuszczącą się skórą —
nazywamy nosicielem. Jest on
potencjalnym źródłem zakażenia dla
całego otoczenia.

Nosicieli można podzielić
na:



Zdrowych, tj. takich, którzy nie
chorowali i nie spostrzegali u siebie
zaburzeń czynności organizmu, a minio
to wyosabnia się od nich zarazki. Jest to
typowy obraz zakażenia
bezobjawowego. Zwykle w surowicy
krwi nosicieli stwierdza się podwyższony
poziom przeciwciał specyficznych dla
wyosobnionego drobno ustroju.

Nosicieli można podzielić
na:



Odmianą tego nosicielstwa jest,
szczególnie niebezpieczne, tzw.
nosicielstwo przedchorobowe,
spostrzegane np. po zakażeniu
hepadnawirusem (wzw typu B) lub
wirusem HIV (choroba AIDS),
występujące przed wystąpieniem
objawów choroby.

Nosicieli można podzielić
na:



Ozdrowieńców, tj. takich, którzy
chorowali i w okresie
rekonwalescencji wydzielają
chorobotwórczy drobnoustrój



Ze względu na długotrwałość
wydzielania zarazków, nosicieli
można równie podzielić na stałych i
okresowych

Drogi szerzenia się
zakażeń



Bezpośrednie



Pośrednie



Wieloogniwowe

Do bezpośrednich dróg
zaliczamy:



drogę łożyskową w czasie ciąży i drogę
pochwową w czasie porodu;



kontakty bezpośrednie, jak np.
pocałunki, stosunki płciowe i
podawanie ręki,



ukąszenia i zadrapania przez
zwierzęta;



kontakty bezpośrednie z chorymi
podczas badań i zabiegów lekarsko-
pielęgniarskich.

Do dróg pośrednich
zalicza, się:



drogę powietrzno-kropelkową i
powietrzno-pyłową,



droga wodno- pokarmowa



przedmioty codziennego użytku, w
tym drogę jatrogenną



gleba



owady

Droga powietrzno-
kropelkowa



składa się z jednego ogniwa: człowiek-
kropelki śluzu-człowiek, rzadziej ogniwem
jest kurz.



Na tej drodze przenosi się znaczna liczba
zarazków zakażających drogi oddechowe,
a także wywołujących uogólnione choroby
organizmu. Przykładem są pałeczki
dżumy, wirusy ospy wietrznej, grypy i
kataru; pneumokoki i dwoinki zapalenia
opon mózgowych oraz prątki gruźlicy.

Droga pokarmowo-wodna



zwykle składa się z kilku ogniw:
człowiek (kał)-woda-produkty
spożywcze-człowiek lub człowiek (kał)-
muchy-produkty spożywcze-człowiek.



Drogą pokarmowo-wodną szerzą się:
cholera, dur brzuszny i paradury,
czerwonka, zatrucia pokarmowe,
gruźlica i niektóre choroby odzwieżęce

Przez przedmioty
codziennego użytku



Np. przez używanie tych samych
ręczników przenosi się rzeżączkę,
grzybowe i bakteryjne choroby
skórne, a także choroby pasożytnicze,
jak np. świerzb, książki, czasopisma,
zabawki dziecięce, niezbyt dokładnie
myte naczynia używane do picia lub
jedzenia

Droga jatrogenna



niezamierzone przenoszenie
zarazków przez narzędzia używane
podczas leczenia i diagnozowania
chorób (igły, strzykawki, skopy, jak
również krew oraz podczas
zabiegów lekarskich,
pielęgniarskich

Gleba



może pośredniczyć w przenoszeniu
znacznej liczby zarazków. Z gleby
wyosabnia się laseczki beztlenowe
(Clostridium), które występują
najczęściej pod postacią
przetrwalników. Bezpośrednio z gleby
człowiek zakaża się beztlenowcaml
przy skaleczeniach i zranieniach

Owady



Ze względu na swoje właściwości
biologiczne, mogą być nosicielami
zarazków (źródłem zakażenia). Mogą
chorować i ginąć z powodu zakażenia
drobnoustrojami chorobotwórczymi
groźnymi dla nich i dla człowieka, ale
najczęściej są one mechanicznymi
przenosicielami mikroorganizmów,
zarówno na powierzchni swego ciała, jak
też wewnątrz różnych narządów.

Do owadów odgrywających
dużą rolę w szerzeniu się
chorób zakaźnych zaliczamy:



• wszy — w naszych warunkach
klimatycznych są zarówno źródłem
zakażeniu jak i przenosicielami
riketsji wywołujących dur plamisty,



• pchły — żyjąc na kilku ssakach,
przenoszą pałeczki dżumy ze
szczurów na ludzi. Są one także
przenosicielami szeregu różnych,
niebezpiecznych drobnoustrojów,

Do owadów odgrywających
dużą rolę w szerzeniu się
chorób zakaźnych zaliczamy:



muchy — są przenosicielami zarazków
wywołujących choroby przewodu
pokarmowego, np. pałeczek duru
brzusznego i durów rzekomych,
pałeczek czerwonki i enterowirusów.
Znane są badania wskazujące, że w
nabłonku jelita muchy namnażają się
wirusy poliomyelitis,

Do owadów odgrywających
dużą rolę w szerzeniu się
chorób zakaźnych zaliczamy:



komary — w klimacie umiarkowanym

przenoszą znaczną liczbę tzw.

arbowirusów i zarodźce zimnicy. W

klimacie subtropikalnym i tropikalnym

komary na między innymi

przenosicielami wirusa żółtej gorączki,



kleszcze — są nosicielami i

przenosicielami niektórych wirusów

np. zapalenia mózgu, a także riketsji i

bakterii.

Wrota zakażenia



Wrotami zakażenia mogą być
wszystkie otwory naturalne ciała
ludzkiego oraz uszkodzona skóra.
Są to miejsca, przez które z
otaczającego środowiska do
organizmu dostają się zarazki

Okres wylęgania



Jest to czas od wniknięcia zarazka do

organizmu do wy pienia pierwszych

objawów chorobowych. W tym okresie

zarazek przystosowuje się do

warunków panujących w organizmie,

namnaża się i zaczyna działać

patogennie. Znane są zakażenia o

krótkim (tzw. ostre choroby zakaźne) i

o długim okrasie wylęgania (np. wirus

HIV, wirus wścieklizny).

Epidemia



Jest to nadmierna zapadalność na

określoną chorobę w określonej

czasowo i terytorialnie populacji

ludzkiej. Zasięgiem swoim epidemia

może obejmować rodzinę, wieś,

miasto, część kraju, a niekiedy

nawet cały kraj. Pojęcie epidemii

jest względne i uzależnione od

biologicznych właściwości zarazka.

Epidemia



Na przykład rozpoznanie 500
zachorowań na grypę w mieście
liczącym 100 tyś. ludności nie
upoważnia lekarza do stwierdzenia
epidemii grypy, natomiast
rozpoznanie w tym mieście zatrucia
toksyną laseczki jadu kiełbasianego u
10-15 osób można uznać za epidemię.

Endemia



Występowanie zachorowań na daną

chorobę wśród ludności na określonym

terenie w liczbie utrzymującej się na

podobnym poziomie przez długi okres

czasu (wiele lat). Związane to jest z

warunkami naturalnymi np. bagna-

malaria, puszcza- kleszcze i zapalenie

mózgu), lub warunkami bytowymi

ludności.

Endemia



Czasem endemiczne występowanie
jakiejś choroby związane jest ze
szczególnie rozpowszechnionym
nosicielstwem określonego zarazka w
populacji ludzkiej lub zwierzęcej.
Tereny endemiczne w świecie są
miejscem, z którego wychodzą
epidemie i pandemie niektórych
chorób zakaźnych.

Pandemia



Nazwa ta obejmuje epidemie
szybko rozprzestrzeniających się
chorób zakaźnych, obejmujących
swoim zasięgiem kilka państw,
jeden z kontynentów lub cały świat.
Znane są pandemie takich chorób,
jak dżuma, cholera, śpiączka
afrykańska, żółta gorączka i grypa.

Gospodarz



Gospodarzem nazywa się organizm
kręgowca lub bezkręgowca, który
jest wrażliwy na zakażenie
drobnoustrojem.

Przenosiciel



Stawonóg lub kręgowiec, który przenosi
zarazki z jednego na innych gospodarzy.
Przenosiciele mogą przenosić zarazki
mechanicznie, na powierzchni swego ciała
albo w narządach wewnętrznych. Znani są
również przenosiciele będący
równocześnie źródłem zakażenia, tzn. że w
ich organizmie namnaża się zarazek.
Przykładem może być wesz przenosząca
zarazki duru plamistego.

Łańcuch epidemiczny



Pod pojęciem tym rozumie się
kolejne etapy przenoszenia się
drobnoustrojów z jednego
gospodarza na drugiego, tego
samego lub innego gatunku.

Łańcuch epidemiczny



Mamy tu: źródło zakażenia, drogę lub
drogi przenoszenia i wrota zakażenia albo
organizm wrażliwy.



Łańcuch taki może być jednoogniwowy,
gdy między źródłem zakażenia i
wrażliwym organizmem pośredniczy jeden
element środowiska (woda, kropelki śluzu,
kleszcze) lub wieloogniwowy, gdy
pośredniczy więcej elementów.

Sanityzacja



Czynność polegająca na zmniejszeniu
ilości drobnoustrojów w określonym
środowisku do tzw. bezpiecznego
poziomu. Do czynności takich zalicza się:
wietrzenie pomieszczeń, mycie rąk, ciała i
powierzchni, zamiatanie i odkurzanie
odkurzaczami, malowanie ścian i mebli,
wycieranie na mokro, płukanie w wodzie,
pranie bielizny, filtrowanie powietrza.

Deratyzacja
(odszczurzanie)



Zespół czynności mających na celu
zwalczanie małych gryzoni, a
zwłaszcza szczurów i myszy, które
często są nosicielami lub
przenosicielami chorobotwórczych
drobnoustrojów.

Deratyzacja



Metody deratyzacji dzielą się na:
biologiczne (ochrona zwierząt dzikich i
hodowla domowych zwierząt tępiących
szczury myszy oraz — zabronione w Polsce
— wywoływanie sztucznej epizoocji);
mechaniczno-fizyczne (pułapki, bicie
prądem elektrycznym, strzelanie i wiele
innych); chemiczne (trutki pokarmowe,
gazy i in.). Te ostatnie są stosowane
najczęściej.

Dezynfekcja
(odkażanie)



Zespół czynności zmierzających do

unieszkodliwienia (zniszczenia, zabicia)

drobnoustrojów chorobotwórczych

znajdujących się poza organizmem

żywiciela (człowieka, rośliny, zwierzęcia)

oraz czynników (owady, drobne gryzonie)

biorących udział w ich rozprzestrzenianiu.



Odróżnia się tu trzy zasadnicze działy:

dezynfekcję właściwą, dezynsekcję i

deratyzację.

Dezynfekcja właściwa



Zespół czynności mających na celu
zniszczenie wegetatywnych form
drobnoustrojów chorobotwórczych,
znajdujących się poza organizmem
żywiciela, za pomocą związków
chemicznych nazywanych środkami
odkażającymi. Niektórzy autorzy zaliczają
tu także takie postępowanie, jak
pasteryzacja, tyndalizacja, naświetlanie
promieniami UV.

Dezynsekcja



Zespół czynności mających na celu
unieszkodliwienie szkodliwych dla człowieka
owadów, pajęczaków, skorupiaków, które są
jednią z dróg przenoszenia zakażeń
(zarazków) i inwazji (pierwotniaków i
większych pasożytów- z organizmów
chorych lub nosicieli na organizmy zdrowe.
Najczęściej jest to odwszawianie, walka z
muchami, pchłami, komarami i kleszczami.

Kordon sanitarny



Przymusowe i całkowite przerwanie

wszelkiej łączne z obszarem objętym

epidemią określonej (najczęściej ostrej i

niebezpiecznej) choroby zakaźnej (cholera,

dżuma, żółta gorączka, dur plamisty;

dawniej także ospa prawdziwa). Kordonem

sanitarnym można otoczyć jedno miasto,

określony obszar kraju lub cały kraj. Po

wyleczeniu chorych i przeprowadzeniu

szczepień ochronnych kordon można

„zdjąć".

Kwarantanna



Odosobnienie i poddanie obowiązkowej

obserwacji lekarskiej i zdrowych ludzi i

zwierząt (rzadko roślin), którzy zetknęli

się z chorymi lub przyjechali z terenów

endemicznych (epidemicznych), na

których panują choroby wysoko

zakaźne.

Czas kwarantanny nie może

być krótszy od średniego okresu wylęgu

nią danej choroby.

W ten sposób

wykrywa się jednostki zakażone (chore)

i leczy, przez co nie dopuszcza się do

zakażenia określonej populacji

Przełom w zwalczaniu epidemii chorób zakaźnych
miał miejsce w pierwszej połowie 20 w.
Jakie warunki odegrały główna rolę w tym
zakresie w Polsce?



a) Postęp naukowy ogólny i w medycynie,

a szczególnie znane odkrycia zarazków i

leków (środków antyseptycznych i

dezynfekcyjnych) przez mikrobiologów,

lekarzy i chemików;



b) Opracowanie i zastosowanie

szczepionek i szczepień ochronnych

ludności, zapoczątkowanych właśnie przez

mikrobiologów , lekarzy i chemików (L.

Pasteur, R. Koch, P. Ehrlich, J. Lister, J.

Bordet, a w Polsce T. Browicz i O. Bujwid) i

licznych innych specjalistów.

Przełom w zwalczaniu epidemii chorób zakaźnych
miał miejsce w pierwszej połowie 20 w.
Jakie warunki odegrały główna rolę w tym
zakresie w Polsce? Wymieniamy ważniejsze:



c) Stworzenie w Anglii, od 1830 r.,

podstaw epidemiologii naukowej i

organizacja skutecznie działających

jednostek przeciw epidemicznych przy

administracjach państw, ziem i miast.

Wprowadzono między innymi: zarządzenia

izolacji osób chorych od zdrowych,

przerywanie dróg szerzenia się zarazy

miedzy ludźmi, izolowanie i chowanie

zmarłych, higiena spożywanej wody i

gotowanie żywności, kontrola ruchu

ludności i towarów.

Przełom w zwalczaniu epidemii chorób zakaźnych
miał miejsce w pierwszej połowie 20 w.
Jakie warunki odegrały główna rolę w tym
zakresie w Polsce? Wymieniamy ważniejsze:



d) Odkrycie i masowe wprowadzenie

antybiotyków i innych leków przeciw

bakteryjnych.



e) Podniesienie poziomu wiedzy

zdrowotnej, sanitarnej i higienicznej

wśród ludności.

Przełom w zwalczaniu epidemii chorób zakaźnych
miał miejsce w pierwszej połowie 20 w.
Jakie warunki odegrały główna rolę w tym
zakresie w Polsce? Wymieniamy ważniejsze:



f) Podniesienie stopy życiowej całej
ludności i związana z tym ochronę
środowiska w postaci wodociągów,
kanalizacji, asenizacji i utylizacji odpadów i
śmieci.



g) Wprowadzenie w oparciu o
demokratyczne prawa jednostki
odpowiednich przepisów prawnych
dotyczących ochrony zdrowia wszystkich
członków społeczeństwa.

Ekologia organizmu a
diagnostyka różnych
chorób



Znajomość podstawowych zależności i
praw ekologicznych stwierdzanych między
organizmem i drobnoustrojami i wzajemnie
między poszczególnymi gatunkami
drobnoustrojów w organizmie, znacznie
ułatwia rozumienie zarówno
odpowiedniego postępowania
terapeutycznego (np. leczenie
antybiotykami) jak i przyczyn pojawiania
się epidemii (np. zakażeń w szpitalach).

Wzajemne oddziaływanie
na siebie, różnych
gatunków drobnoustrojów



synergizm albo współdziałanie, np.

korzystne lub niekorzystne dla

organizmu;



obojętność albo brak widocznej

zależności;



antagonizm albo przeciw działanie,

także może być korzystne lub nie

korzystne dla organizmu.

Rodzaje współżycia
drobnoustrojów z
organizmem



Stosunki między organizmem (ssaka) a

mikroorganizmami mogą układać się w

różny i zmienny w czasie sposób. Należy

zawsze pamiętać, że w każdym układzie

- oddechowym, pokarmowym, na i w

skórze, w pochwie oddziaływanie

drobnoustrojów może się znacznie

różnić. W jednych układach stosunki te

są prawidłowe, a równocześnie w innych

mogą być niekorzystne.

Rodzaje współżycia
drobnoustrojów z
organizmem



a. Brak drobnoustrojów
(abakterioza), jest to sytuacja
biologiczna, a nie rodzaj
współżycia,;



b. Symbioza;



c. Komensalizm i oportunizm;



d. Pasożytnictwo.

Brak drobnoustrojów -
abakterioza



a) w warunkach naturalnych u płodów
wewnątrz macicy,



b) w warunkach sztucznych w hodowli
zwierząt wolnych od zarazków, tzw.
hodowle "germ free". Ściśle biorąc są
to zwierzęta wolne od wszystkich
drobnoustrojów, a nie tylko od
chorobotwórczych, tj. od zarazków,

Brak drobnoustrojów -
abakterioza



c) prawie zupełny brak
drobnoustrojów (bakterii) stwierdza
się podczas wyjałowienia
organizmu antybiotykami o
szerokim zakresie działania, które
niszczą bakterie symbiotyczne i
komensalne.

Brak drobnoustrojów -
abakterioza



Badania wykazały, że naturalny lub
sztucznie

otrzymany

stan

abakteriozy (braku bakterii w
organizmie) jest niekorzystny, a
nawet

niebezpieczny

dla

normalnego

funkcjonowania

organizmu.

Brak drobnoustrojów -
abakterioza



W organizmach zwierząt wolnych od
bakterii nie rozwijają się mechanizmy
obronne, wytwarzanie globulin jest
znacznie obniżone, a przypadkowe
zakażenie

takiego

zwierzęcia

bakteriami nie patogennymi (dla tego
gatunku w warunkach naturalnych)
często jest przyczyną śmierci.

Bez bakterii nie da się żyć



Prawda jest taka, że bez bakterii nie

można żyć. Dowodem mogą być

badania prowadzone na mysich

noworodkach, które hodowano w

jałowych warunkach. Choć zwierzętom

nic nie dolegało, żyły krócej, prawie

nie miały śledziony a ich serca były o

jedną trzecią mniejsze.

Symbioza



Pod pojęciem symbiozy rozumiemy
zjawisko wzajemnego wspierania
potrzeb życiowych przez dwa
(rzadko więcej) organizmy) albo
mikroorganizm i organizm, np.
przez wytwarzanie witamin.

Symbioza



Symbiontami dla organizmu ludzkiego

są: pałeczka okrężnicy (E. coli),

pałeczki kwasu mlekowego

(Lactobacterium) u dorosłych i pałeczki

rozdwojone (Bifidobacterium) u dzieci,

żyjące w jelitach i wytwarzające szereg

witamin. Obecność ich jest konieczna

dla prawidłowego rozwoju i stanu

zdrowia organizmu

Komensalizm



Komensalizmem nazywamy taki rodzaj
współżycia, w którym drobnoustrój
wykorzystuje składniki pokarmowe i
miejsce w organizmie, ale nie
uszkadza go. Większość
drobnoustrojów żyjących w organizmie
i zaliczanych do tzw. normalnej flory
jest komensalami organizmu.

Komensalizm



Część badaczy dzieli komensalizm
na dwie podgrupy: oportunizm,
obejmujący drobnoustroje
warunkowo chorobotwórcze oraz
komensalizm prawdziwy,
obejmujący drobnoustroje w
zasadzie obojętne dla organizmu..

Komensalizm



Należy pamiętać, że w warunkach

naturalnych nawet symbionty czasem

mogą przejść w stan pasożytnictwa, np.

pałeczka jelitowa po dostaniu się do

miedniczek nerkowych.



Także komensale, co zależy od aktualnej

odporności organizmu, czasem stają się

pasożytami. Możliwa jest także sytuacja

odwrotna, tzn. pasożyty mogą stać się

komensalami. Sytuację taką określa się

nazwą nosicielstwa

Pasożytnictwo



Pasożytami i zarazkami nazywamy
te mikroorganizmy, które zdolne są
do niekorzystnego działania i w
dogodnej sytuacji działają
niekorzystnie, chorobotwórczo na
organizm. Zagadnienia te omawiane
są na licznych zajęciach z nauk
klinicznych i profilaktycznych.

Biocenoza naturalna
organizmu



Biocenozą nazywamy zbiór
mikroorganizmów w organizmie,
utrzymujących się (ilościowo i jakościowo)
w stanie korzystnej równowagi biologicznej.
Układ biocenotyczny warunkowany jest
synergizmem i antagonizmem wzrostowym
drobnoustrojów, a także oddziaływaniem pH
i temperatury mikrośrodowiska, a w jelitach
także sposobem odżywiania się badanej
osoby

Biocenoza naturalna
organizmu



Po urodzeniu organizm dziecka jest
szybko zasiedlany przez drobno
ustroje znajdujące się w jego
środowisku. Drobnoustroje te
najczęściej pochodzą od matki lub
personelu pielęgnującego i tworzą
w organizmie biocenozę albo
normalną florę organizmu.

Biocenoza naturalna
organizmu



Ewolucyjnie organizm człowieka
jest przystosowany do współżycia
z. "normalnymi" drobnoustrojami,
które wytwarzają witaminy lub są
potrzebne do uruchomienia
szeregu mechanizmów
odpornościowych w młodym
organizmie.

Biocenoza sztuczna
organizmu



W razie zaniku prawidłowej flory bakteryjnej, np.

po zastosowaniu niektórych antybiotyków, do

organizmu, a szczególnie do jelit wprowadza się

bakterie zastępcze. Służą do tego liczne preparaty

dostępne w aptekach, np. Lakcid zawierający

żywe liofilizowane pałeczki rozdwojone

Bifidobacterium bifidumum lub pałeczki mlekowe

Lactobacillus oporne na działanie podstawowych

antybio tyków. Można także, w razie konieczności,

używać kwaśnego mleka. Bakterie w nim zawarte

dostają się do jelit i tam przez pewien czas

zastępują bakterie naturalne.

Normalna flora dróg
oddechowych



W drogach oddechowych
mikroorganizmy występują głównie
w gardle i w nosie. Pęcherzyki
płucne i oskrzeliki są jałowe, a
oskrzela i tchawica zawierają
drobnoustroje tylko dostające się
tu przypadkowo (ze strumieniem
powietrza).

Normalna flora dróg
oddechowych



W gardle i w nosie prawie
wszystkich ludzi występują: a)
ziarniaki Gram dodatnie –
paciorkowce tlenowe i beztlenowe,
gronkowce, mikrokoki; b) ziarniaki
Gram ujemne - dwoinki.

Normalna flora dróg
oddechowych



W gardle i jamie ustnej znacznej
części populacji ludzkiej występują
także: a) mikoplazmy (to nie są
bakterie!) b) grzyby - drożdże
Candida albicans (u ok. 30% ludzi), c)
Entamoeba gingivalis (pierwotniak), d)
Nocardia sp., (grzyby), f) Herpesvirus
hominis (wirus opryszczki pospolitej).

Normalna flora
przewodu
pokarmowego



Przewód pokarmowy jest układem

narządów o budowie i czynnościach

dogodnych do życia mikroorganizmów. O

florze jamy ustnej była mowa przy

omawianiu flory gardła. W przełyku i

żołądku przejściowo występuje flora

dostająca się tu z jamy ustnej i układu

oddechowego. W niedokwaśności żołądka

występuje tu bogatsza flora. Przejściowo w

żołądku mogą występować także

enterowirusy i reowirusy.

Normalna flora
przewodu
pokarmowego



W dwunastnicy najczęściej
występują podobne rodzaje i
gatunki drobnoustrojów jak w
żołądku.

Normalna flora
przewodu
pokarmowego



Najbogatsza flora znajduje się w
jelitach. Typowymi przedstawicielami
normalnej flory jelitowej są: a)
pałeczka okrężnicy(Escherichia coli) i
pałeczki mlekowe (Lactobacillus), u
dorosłych są to symbionty jelita
grubego, b) pałeczki rozdwojone
(Bifidobacterium), symbionty
występujące w jelicie grubym u
dzieci,

Normalna flora
przewodu
pokarmowego



c) paciorkowiec kałowy

(Streptococcus faecalis), d) laseczka

sienna (Bacillus subtilis). W jelitach

żyją także pierwotniaki, takie jak:

Entamoeba coli, Endolimax nana i

Trichomonas hominis. Prawie zawsze

można z kału wyosobnić grzyby,

szczególnie Candida albicans oraz

niektóre gatunki entero- i reowirusów.

Normalna flora
przewodu
pokarmowego



U około 25% ludzi występują jeszcze

bakterie (komensale-oportuniści),

które łatwo przechodzą na

patogenny tryb życia. Należą do nich

odmieniec pospolity (Proteus

vulgaris), pałeczka ropy błękitnej

(Pseudomonas aeruginosa), niektóre

przecinkowce (Vibrio spp.), czasem

Spirochaeta spp. oraz niektóre

rodzaje beztlenowców

(anaerobiontów).

Normalna flora
przewodu
pokarmowego



Należy pamiętać, że skład normalnej
flory jelit ulega ciągłym zmia nom,
które uzależnione są od sposobu
odżywiania się i rodzaju pokarmów.
Znajdujące się w jelitach bakterie,
poza wytwarzaniem witamin, ułatwiają
trawienie pożywienia i przyswajanie
szeregu związków chemicznych

Normalna flora
pochwy



Pochwa zdrowej kobiety jest
siedliskiem bakterii aż do
sklepienia i ze wnętrznego ujścia
macicy. Powyżej tego ujścia
zaczyna się strefa bez bakteryjna.

Normalna flora
pochwy



W normalnych warunkach w pochwie

znajdują się bakterie z rodzaju

Lactobacillus szczególnie Lactobacillus

acidophilus (laseczki kwasotwórcze), a

także Bifidobacterium bifidum (pałeczka

rozwidlona), które rozkładają zawarty w

łuszczących się komórkach glikogen na

glukozę, a tą z kolei na kwas mlekowy.



W pochwie wytwarza się kwaśne śro

dowisko o pH 4,0-4,5

Normalna flora
pochwy



Chroni ono układ moczowo-płciowy
przed zakażeniem innymi bakteriami.
Jeśli działanie prawidłowej flory pochwy
zostanie zaburzone, wówczas dostają
się tu bakterie komensalne i
chorobotwórcze. Środowisko zaburzone
można unormować przez do miejscowe
wprowadzanie np. preparatu Lakcid.

Normalna flora skóry



Na skórze ludzkiej, szczególnie w jej

porach, żyją niektóre gatunki

drobnoustrojów. Spotyka się tu:

gronkowce (Staphylococcus

epidermidis), ziarniaki (Micrococ cus

luteus), paciorkowce, Streptococcus

spp., laseczki, Bacillus spp.,

drożdze, Candi da albicans i czasem

pałeczki Gram-ujemne.

Normalna flora skóry



Na skutek kontaktu ze
środowiskiem na skórze występują
(niekiedy bardzo obficie)
drobnoustroje saprobiontyczne i
saprofityczne, ze środowiska
takiego jak przedmioty, ziemia,
ubranie.

Normalna flora narządów
moczowo-płciowych



Na skórze i na błonach narządów
moczowo-płciowych u kobiet i u
mężczyzn występują: gronkowiec
biały (skórny), paciorkowce (grupa
D), pałeczka okrężnicy, ziarniaki
beztlenowce oraz szereg
saprobiontycznych,
niepatogennych pałeczek Gram-
ujemnych.

Normalna flora narządów
moczowo-płciowych



W mastce często spotyka się

Mycobacterium smegmatis (prątek

mastki). Przy ujściu cewki moczowej

występują często niektóre gatunki

Mycoplasma oraz Acholeplasma

laidlawii. Ilość i jakość drobnoustrojów

tych narządów zależy od stanu

zdrowia ustroju i od stosowanych

zabiegów higienicznych.

W normalnych warunkach w

innych narządach oraz w
wydzielinach i wydalinach (łzy,
mocz, płyn mózgowo-rdzeniowy,
żółć, pot) drobnoustroje nie
występują.

Dlaczego ważna jest
mikrobiologia w
epidemiologii?

Znajomość ekologii

mikroorganizmów współżyjących w

organizmie, z organizmem i ze

sobą, jest przydatna do:



prawidłowej oceny roli

drobnoustrojów (które są

pożyteczne, obojętne, szkodliwe),



do prawidłowej oceny stanu

zdrowia organizmu,

Dlaczego ważna jest
mikrobiologia w
epidemiologii?



do oceny wyników badań mikro
biologicznych (kiedy i które
bakterie są pasożytami) oraz



do prawidłowego planowania
leczenia antybiotykami,
szczególnie o szerokim
zakresie działania (czy istnieje
konieczność niszczenia flory
potrzebnej organizmowi).

Dlaczego ważna jest
mikrobiologia w
epidemiologii?



W epidemiologii i mikrobiologii
sanitarnej służy do oceny stopnia
zanieczyszczenia środowiska (np.
szpitalnego), w tym także wody i
żywności, przez drobnoustroje,
szczególnie przez chorobotwórcze
zagrażające zakażeniami osób
zdrowych lub pacjentów.

Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej



Diagnostyka chorób wirusowych jest
najtrudniejsza, ponieważ wirusy
rozmnażają się tylko w żywych komórkach
ssaków (lub innych gospodarzy). Hodowla
licznych linii komórek, przydatnych do
izolacji wirusów, jest kosztowna pod
względem ekonomicznym i pod względem
przygotowania (wiedzy) specjalistów –
wirusologów.

Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej



Z tych powodów diagnostyka wybranych
chorób wirusowych, np. wirusowych zapaleń
wątroby, zakażenia wirusem HIV, wirusowych
biegunek u dzieci, oparta jest głównie na
badaniach serologicznych (wykrywanie
poziomu przeciwciał w surowicy) lub na
badaniach (biochemicznych) z dziedziny
biologii molekularnej, np. wykrywanie
obecności swoistego DNA wirusa. Badania
takie wykonywane są w pracowniach
specjalistycznych.

Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej



Diagnostyka chorób wywoływanych
przez bakterie oraz określanie
poziomu (ilości) bakterii w środowisku
przeprowadzane są w pracowniach
specjalistycznych, to jest w szpitalach,
w stacjach sanitarno-
epidemiologicznych i w akademiach
medycznych.

Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej



Diagnostyka chorób wywoływanych
przez bakterie oraz określanie
poziomu (ilości) bakterii w środowisku
przeprowadzane są w pracowniach
specjalistycznych, to jest w szpitalach,
w stacjach sanitarno-
epidemiologicznych i w akademiach
medycznych.

Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej



W tych celach organizowane są
pracownie mikrobiologii
lekarskiej, do diagnostyki chorób
bakteryjnych (gatunki i
patogenność), a także do
określania wrażliwości bakterii na
działanie antybiotyków.

Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej



Do profilaktyki i zwalczania zakażeń

szpitalnych a także do badania

sterylności w zakładach produkcji

leków organizowane są pracownie

mikrobiologii sanitarnej

(środowiskowej i produkcyjnej).

Podobne pracownie organizowane są

także do badania różnych rodzajów

żywności, krajowej i importowanej.

Mikrobiologia lekarska i
sanitarna

MIKROBIOLOGIA LEKARSKA

MIKROBIOLOGIA SANITARNA

Izolacja:

głównie zarazków

wszystkich drobnoustrojów

Pobieranie materiałów:

- od chorego (nosiciela), z tzw.

materiałów biologicznych

- z powierzchni przedmiotów;

- z wody i płynów;

- z powietrza;

- z pokarmów, ubrań i pościeli;

- z opatrunków i in.

Metody pobierania:

1) bezpośrednio (do pożywek)

1) odciski, popłuczyny powierzchni

2) strzykawkami

2) próbki powietrza (kurzu)

3) do naczyń (sterylne probówki,

pojemniki, płytki Petriego)

3) próbki wody i różnych

płynów

4) wymazy z ran i in.

4) próbki żywności (z naczyń)

5) do podłoży transportowych

5) inne próbki ze środowiska

Mikrobiologia lekarska i
sanitarna c.d.

Hodowla:

1) na pożywkach wzbogaconych

(i różnicujących)

1) na pożywkach prostych,

(wzbogaconych i różnicujących)

2) w temperaturze około 37 °C

2) w temperaturze 10 - 42 °C

Metody hodowli:

- szybkie

- normalne

Antybiogramy: szeroki zakres

- zależnie od celu badania

Typowanie fagami:

- wyjątkowo

- raczej nie

tak

–

wybrane

rodzaje:

Staphylococcus i Pseudomonas

Polskie uregulowania
prawne

Ustawa z dnia z dnia 6 września

2001 r. o chorobach zakaźnych i
zakażeniach (Dz.U.01.126.1384).
Przepisy ustawy stosuje się do chorób
zakaźnych i zakażeń, których wykaz
określa załącznik nr 1 do ustawy
(ograniczenie przedmiotowe ustawy).

Zasady i tryb postępowania
w zakresie zapobiegania i
zwalczania chorób
zakaźnych i zakażeń u
ludzi, a w szczególności:



rozpoznawanie i śledzenie sytuacji
epidemiologicznej oraz



podejmowanie działań
przeciwepidemicznych i
zapobiegawczych celem
unieszkodliwienia źródła zakażenia i
przecięcia dróg szerzenia,



w tym również uodpornienie osób
wrażliwych na zakażenie



W zakresie zapobiegania
chorobom zakaźnym i
zakażeniom ustawa nakłada na
osoby przebywające na
obszarze Rzeczypospolitej
Polskiej określone w art.5, ust
1 tej ustawy obowiązek:



poddawania się badaniom mającym
na celu wykrywanie zakażeń i chorób
zakaźnych, w tym również
poddawania się postępowaniu
mającemu na celu pobranie lub
dostarczenie materiału do tych badań,



poddawania się obowiązkowym
szczepieniom ochronnym,



poddawania się obowiązkowemu
leczeniu, obowiązkowej
hospitalizacji, izolacji,
kwarantannie i nadzorowi
epidemiologicznemu,



udzielania wyjaśnień istotnych dla
zapobiegania chorobom zakaźnym.

Obowiązkowi poddawania
się badaniom mającym na
celu wykrywanie zakażeń i
chorób zakaźnych,
podlegają:



1. Kobiety w ciąży, które były
narażone na zakażenie HIV, oraz
noworodki urodzone przez matki
zakażone HIV lub krętkiem bladym



2. Osoby, które były narażone na
zakażenie poprzez kontakt z
osobami zakażonymi, chorymi lub
materiałem zakaźnym - badaniom
w kierunku błonicy, cholery,
czerwonki, duru brzusznego, durów
rzekomych A, B i C, nagminnego
porażenia dziecięcego,



3.Nosiciele i ozdrowieńcy po błonicy,
cholerze, durze brzusznym, durach
rzekomych A, B, C, salmonellozach i
czerwonce wywołanej pałeczkami
Shigella



4. Osoby podejmujące lub wykonujące
prace, przy wykonywaniu których
istnieje możliwość przeniesienia
zakażenia na inne osoby - badaniom w
kierunku zakażenia prątkami gruźlicy,
pałeczkami duru brzusznego, durów
rzekomych A, B, C, innymi pałeczkami
z rodzaju Salmonella i Shigella



5. Uczniowie szkół oraz studenci szkół
wyższych kształcących do wykonywania
prac, o których mowa w pkt 4 -
badaniom w kierunku zakażenia
prątkami gruźlicy, pałeczkami duru
brzusznego, durów rzekomych A, B, C,
innymi pałeczkami z rodzaju Salmonella
i Shigella, bezpośrednio przed
rozpoczęciem praktycznej nauki zawodu

Obowiązkowej hospitalizacji
podlegają:

1) osoby chore na gruźlicę płuc w okresie

prątkowania oraz osoby z uzasadnionym
podejrzeniem o prątkowanie,

2) osoby chore i podejrzane o zachorowanie

na:



a) błonicę,



b) cholerę,



c) dur brzuszny,



d) dury rzekome A, B, C,

Obowiązkowej hospitalizacji
podlegają:



e) dżumę,



f) nagminne porażenie dziecięce oraz inne
ostre porażenia wiotkie, w tym zespół
Guillaina-Barrégo,



g) tularemię,



h) zapalenie mózgu,



i) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,



j) żółtą gorączkę i wirusowe gorączki
krwotoczne



Obowiązkowemu leczeniu
ambulatoryjnemu podlegają osoby
chore na gruźlicę płuc. Wypełnienie
obowiązku polega na poddawaniu
się badaniom lekarskim oraz innym
badaniom diagnostycznym i
stosowaniu zaleconego leczenia.

osoby zdrowe, które pozostawały

w styczności z chorymi na cholerę,

dżumę płucną i wirusowe gorączki

krwotoczne przez okres nie dłuższy

niż: w przypadku cholery - 5 dni,

dżumy płucnej - 6 dni, wirusowych

gorączek krwotocznych - 21 dni od

ostatniego dnia styczności.

Obowiązkowej kwarantannie lub
nadzorowi epidemiologicznemu
podlegają