Epidemiologia chorób

zakaźnych

Jolanta Niścigorska

Klinika Chorób Zakaźnych

PAM

Epidemiologia

Nauka o rozmieszczeniu chorób w

populacji i determinujących je
czynnikach

Kryteria
• Czas ( dzień, miesiąc lub rok

wystąpienia objawów)

• Osoby ( wiek, płeć, zawód)
• Miejsce( region, kraj, kontynent, glob)

Czynnik chorobotwórczy

( patogen)

• * Każdy organizm, który może

wniknąć do innego ustroju,
wywołując w nim stan chorobowy

• *Każdy drobnoustrój, hodowla

tkankowa lub toksyna zdolne do
wniknięcia do ciała ludzkiego i
spowodowanie w nim szkody (EU)

Zakażenie

• Choroba spowodowana przez czynnik

chorobotwórczy ( powielający się

drobnoustrój+ uszkodzenie tkanki ),

• np. tężec- Clostridium tetani-

tetanospazmina

• Uwaga ! Clostridium botulinum – zatrucie
• ( intoksykacja)
• Kolonizacja – zakażenie
• Zakażenie pasożytnicze-dawniej zarażenie
• ( infestacja)

Prawidłowa flora ustroju

człowieka

Jama ustna i zęby:
Gronkowce
Streptococcus

mutans

Kretki ( Borrelia

vincentii)

Actinomycetes
Prevotella
Wrzecionowce

Zatoki oboczne nosa
Str. pneumoniae, milleri
Haemophilus influenzae
Actinomycetes
Bacteroides
Wrzecionowce
Peptococcus
Propionibacterium

Prawidłowa flora ustroju

człowieka, c.d.

Gardło
Gronkowce
Paciorkowce zieleniące
Str. pneumoniae,

pyogenes

Heamophilus infl. i in.
Maczugowce
Wrzecionowce
Prevotella, Candida

Skóra
Gronkowce( S.A., CN)
Paciorkowce
Mikrokoki
Maczugowce
Propionibacterium
Drożdże

Prawidłowa flora ustroju

człowieka, c.d.

• Jelito cienkie
E. coli
Inne pałeczki

Enterobacteriaceae

Enterokoki
Drożdże

• Jelito grube
Jak w jelicie cienkim
+Actinomyces
Bacteroides
Clostridium
Bifidobacterium
Eubacterium

Prawidłowa flora ustroju

człowieka, c.d.

Pochwa
Lactobacillus
Paciorkowce
Maczugowce
Mykoplazmy
Peptokoki
Actinomycetes
Drożdże

Krocze i cewka

moczowa

Tak jak skóra i jelito

grube

+ Mykoplazmy

Choroba zakaźna

=Zakażenie, które przenosi się z

człowieka na człowieka

Nie wszystkie zakażenia są chorobami

zakaźnymi

np. zapalenie wsierdzia ( Str. sanguis)-

nie jest chorobą zakaźną,

Chorobotwórczość

( patogenność)

• Zdolność patogenu do spowodowania

choroby

• Różne mechanizmy

chorobotwórczości( fimbrie- E.coli,
hemaglutynina- wirus grypy,
adhezyny, zymodemy- Entamoeba
histolytica)

Zjadliwość (wirulencja)

• Zdolność czynnika chorobotwórczego

do spowodowania ciężkiej choroby

Przebieg zakażenia- od

bezobjawowego, poprzez łagodne do
ciężkiego

Zakaźność

• Zdolność czynnika chorobotwórczego

do rozprzestrzeniania się w populacji

• Miara-stopień mnożenia się zakażeń

= liczba przypadków wtórnych ,
wynikłych z pojedynczego,
pierwotnego przypadku w całkowicie
wrażliwej populacji

Zależność pomiędzy

gospodarzem, patogenem i

środowiskiem

• Czynniki zależne od gospodarza
* Warunkują stopień ekspozycji na czynnik

chorobotwórczy

* Indywidualna reakcja na zakażenie
-podróże, zachowania seksualne, higiena

osobista, zawód, przebywanie w
zatłoczonych miejscach, wczesniejsze
nabycie odporności, sposób odżywiania,
choroby towarzyszące

Zależność pomiędzy

gospodarzem, patogenem i

środowiskiem

• Czynniki zależne od drobnoustroju
* zakaźność
* chorobotwórczość
* zjadliwość
* zdolność do przetrwania w ustroju

ludzkim, środowisku

* zdolność do przeciwstawienia się

odporności gospodarza lub działaniu

leków

Zależność pomiędzy

gospodarzem, patogenem i

środowiskiem

• Wpływy środowiska
* temperatura
* kurz
* wilgotność
* wektory zwierzęce

Źródła i rezerwuary

zakażenia

Czynniki chorobotwórcze:
A. Endogenne ( własna flora

gospodarza)

B. Egzogenne
Rezerwuar zakażenia:
A/ populacja ludzka( nosiciele, chorzy)
B/ populacja zwierzęca
C/ środowisko

Drogi przenoszenia zakażeń

• Najczęstsze- z człowieka na człowieka
A/ horyzontalne, np. grypa
B/ wertykalne, np. toksoplazmoza
• Choroby odzwierzęce- zoonozy
• Czynniki chorobotwórcze przenoszone

ze środowiska: Listeria
monocytogenes, Legionella
pneumophila, Clostridium tetani

Drogi przenoszenia zakażeń,

c.d.

• Przedmioty z otoczenia chorego
Gronkowce złociste, paciorkowce
• Nośniki ( wektor)-żywy organizm, który

może przenosić zakażenie z jednego
gospodarza na innego ( stawonogi)

Plasmodium, Borrelia burgdorferi,

kleszczowe zomr

• Kontakt bezpośredni, w tym seksualny
Liszajec, leptospiroza, kiła, rzeżączka

Drogi przenoszenia

zakażeń, c.d.

• Droga wziewna
Grypa, odra, chlamydiozy, legionelloza
• Droga pokarmowa
Salmonelozy, kampylobakteriozy,

zapalenie wątroby t.A

• Wszczepienie ( inokulacja)
HBV,HCV, HIV, wąglik

Epidemia

• Epidemia- wystąpienie zachorowań na

daną chorobę w liczbie wyraźnie

przewyższającej przeciętną

• Endemia- występowanie choroby

zakaxnej w ciągu długiego,

nieokreślonego czasu na danym

obszarze stale( np.malaria w Afryce)

• Pandemia- epidemia występująca w

skali globalnej( grypa, dżuma, cholera,

AIDS)

Nowe patogeny

• W ciągu ostatnich 40lat pojawienie

się :

A. Wirusów: HCV, HEV, HIV, HHV6-8,

HFV ( Ebola, Marburg)

B. Bakterii: Legionella pneumophila,

Borrelia burgdorferi

C. Pierwotniaków : Cryptosporidium,

Enterocytozoon beneusii,

Encephalitozoon cuniculi( AIDS)

Nowe oblicze starych

patogenów

• Zakażenia szpitalne:
MRSA, MRCNS, VRE
• Lekooporność
Gruźlica, malaria
• Modyfikacje genetyczne
Wąglik jako broń biologiczna