Układ pokarmowy

Bóle brzucha

Klasyfikacja patofizjologiczna

Klasyfikacja patofizjologiczna
•

Ból somatyczny

•

Ból trzewny

•

Ból odniesiony

Bóle brzucha

• Bóle trzewne – odczucia związane z

rozciąganiem lub obkurczaniem narządów
jamy brzusznej (przełyku, żołądka, jelit)
- uczucie ucisku, pełności o różnej lokalizacji

• Bóle somatyczne – ból ze ścian jamy

brzusznej i otrzewnej. Receptory w
otrzewnej ściennej, krezce, sieci mniejszej i
przeponie. Wrażliwe na ucisk, tarcie,
skręcenie, pociąganie, toksyny, nacieczenie
zapalne,

Ból trzewny

• Ból trzewny jest skutkiem pobudzenia receptorów

bólowych narządów wewnętrznych i otrzewnej trzewnej.

Receptory te są pobudzane przez takie bodźce, jak

rozciąganie, skurcz, nacisk, pociąganie i wzrost

temperatury. Ból nie jest jednak związany bezpośrednio

z działaniem bodźca bólowego.

• Charakterystyka bólu trzewnego:

tępy, przemijający, kolkowy, słabo zlokalizowany

narastający stopniowo, często towarzyszą mu objawy
wegetatywne (nudności, wymioty, pocenie się) lub
dyskomfort często zlokalizowany symetrycznie wzdłuż
linii pośrodkowej jamy brzusznej, nasila się w
spoczynku.

Ból somatyczny

• Ból somatyczny jest skutkiem pobudzenia

receptorów bólowych otrzewnej ściennej i ściany

brzucha. Receptory związane z przewodzeniem tego

rodzaju bólu odbierają bodźce wywołane pociąganiem,

cięciem, uciskiem i zmianą temperatury.

• Charakterystyka bólu somatycznego:

– ostry, przedłużający się, dobrze ograniczony, zwykle

o nagłym początku, nasilany przez ruch, kaszel,

głęboki oddech, zmianę pozycji, najwyraźniej

odczuwany w miejscu zmienionym chorobowo.

– może mu towarzyszyć wzrost napięcia mięśni jamy

brzusznej (tzw. obrona mięśniowa) i inne objawy

otrzewnowe spowodowane zapaleniem otrzewnej

ściennej.

Bóle brzucha

• Bóle otrzewnowe – otrzewna ścienna

unerwiona przez czuciowe włókna
somatyczne (otrzewna trzewna niewrażliwa
czuciowo)

• Charakterystyka

ból nasila się pod wpływem ucisku, zmiany
pozycji ciała, głębokiego oddechu, kaszlu.
Jest ostry i wyraźnie odgraniczony

• w ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego,

uchyłka jelit, pęcherzyka żółciowego,

Ból odniesiony

Ból odniesiony jest odczuwany w miejscu
odległym od uszkodzonych narządów
wewnętrznych, powierzchownie, w obrębie skóry
lub mięśni. Jest dobrze zlokalizowany i odczuwany
w okolicy odpowiadającej dermatomom
unerwianym przez ten sam segment rdzenia
kręgowego, do którego dochodzą dośrodkowe
włókna trzewne unerwiające chory narząd.

Przykładem może być ból towarzyszący
chorobom dróg żółciowych: bodziec bólowy jest
przewodzony włóknami dośrodkowymi, które
wchodzą do rdzenia kręgowego na poziomie T5–
T9, a dermatomy unerwione przez ten sam
segment obejmują plecy oraz prawą łopatkę, i w
tej okolicy chory odczuwa ból.

Bóle brzucha

• Ostry ból brzucha to silny ból o charakterze

somatycznym, który się pojawia nagle lub którego

natężenie narasta w ciągu kilku dni. Zazwyczaj jest

objawem chorób o ostrym przebiegu, które mogą

być niebezpieczne dla zdrowia i życia oraz

wymagają szybkiego postępowania diagnostyczno-

terapeutycznego, w tym często doraźnego leczenia

operacyjnego (tzw. ostry brzuch).

• Przewlekły ból brzucha ma zwykle charakter

trzewny i trwa miesiącami lub latami (>6–12 mies.).

Może być stały o zmiennym natężeniu lub – częściej

– pojawia się okresowo, utrzymując się dniami lub

tygodniami. Jest objawem przewlekłej choroby

organicznej lub zaburzeń czynnościowych układu

pokarmowego.

Ból ostry

• 1) choroby żołądka i jelit

– a) perforacja wrzodu trawiennego

– b) zapalenie wyrostka robaczkowego

– c) perforacja jelit

– d) niedrożność jelit – zadzierzgnięcie przepukliny, skręcenie,

zawęźlenie lub wgłobienie jelita, zamknięcie światła jelita

ciałem

obcym lub nowotworem

– e) ostre stany zapalne żołądka i jelit

– f) zapalenie lub perforacja uchyłków jelita grubego

– g) zapalenie uchyłka Meckela

• 2) choroby wątroby, trzustki i śledziony

– a) ostre zapalenie trzustki

– b) zapalenie pęcherzyka żółciowego

– c) kolka żółciowa

– d) zapalenie dróg żółciowych i wątroby

– e) stany prowadzące do ostrego przekrwienia wątroby –

zakrzepica
żył wątrobowych, niewydolność serca

– f) pęknięcie śledziony

Ból ostry

• 3) choroby układu moczowo – płciowego

– a) kamica moczowa

– b) odmiedniczkowe zapalenie nerek

– c) zapalenie pęcherza moczowego

– d) ciąża pozamaciczna

– e) skręt lub torbiel przydatków

– f) zapalenie przydatków

• 4) choroby metaboliczne

– a) ketonowa kwasica cukrzycowa

– b) porfiria

– c) mocznica

• 5) choroby alergiczne

– a) nadwrażliwość pokarmowa

– b) obrzęk naczynioruchowy

• 6) zatrucie toksynami egzogennymi – ołowiem,

arsenem,
rtęcią, grzybami (Sromotnik)

Ból ostry

•

7) choroby naczyń

– a) zator tętnicy krezkowej

– b) zakrzepica żył trzewnych

– c) rozwarstwienie aorty brzusznej

• 8) choroby narządów klatki piersiowej

– a) choroba wieńcowa (szczególnie zawał ściany dolnej serca)

– b) zapalnie mięśnia sercowego i osierdzia

– c) zapalenie płuc i opłucnej

– d) zator tętnicy płucnej

• 9) choroby układu krwiotwórczego – plamica Schönleina- Henocha

• 10) choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego

– a) niedoczynność przytarczyc

– b) rak rdzeniasty tarczycy

– c) przewlekła niewydolność nadnerczy

– d) nadczynność tarczycy (przełom tyreotoksyczny)

– e) enteropatia cukrzycowa

– f) przełom nadnerczowy

– g) przełom hiperkalcemiczny.

Ból przewlekły

Ból przewlekły może mieć podłoże organiczne lub
czynnościowe:

• 1) przyczyny czynnościowe

a) zespół jelita drażliwego

b) dyspepsja czynnościowa
c) przewlekły czynnościowy ból brzucha

• 2) przyczyny organiczne

a) przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka i

dwunastnicy, choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku
b) kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
c) przewlekłe zapalenie trzustki
d) nowotwory narządów jamy brzusznej
e) nieinfekcyjne zapalenia jelit – choroba
Leśniowskiego i Crohna, wrzodziejące zapalenie

jelita grubego, niedokrwienne i popromienne
zapalenie jelit, zapalenie jelit w przebiegu kolagenoz

Ból przewlekły

f) choroby infekcyjne i pasożytnicze jelit – gruźlica, promienica,
tasiemczyca, glistnica, włośnica, schistosomoza, choroba

Whipple’a,
zapalenie uchyłków
g) przewlekłe zapalenie wątroby
h) celiakia
i) zaburzenia trawienia dwucukrów (np. laktazy) i inne stany
prowadzące do fermentacji (zespół rozrostu bakteryjnego)
j) choroby kręgosłupa i stawów biodrowo-krzyżowych – zmiany
zwyrodnieniowe, zapalenia, nowotwory
k) choroby układu nerwowego – stwardnienie rozsiane, półpasiec,
nerwoból.

Bóle brzucha –

charakterystyka

• Wywiad:

• Lokalizacja cały brzuch czy jego część

• Promieniowanie

• Charakter bólu

• Nasilenie bólu

• Objawy towarzyszące (nudności, wymioty,

wzdęcia, biegunka, zaparcia, zgaga, dreszcze,

gorączka, częstomocz, zmiana zabarwienia

moczu, żółtaczka

• Czynniki wywołujące (posiłek, rodzaj potrawy,

oddawanie stolca, zmiana pozycji ciała)

• Czynniki uśmierzające (posiłek, leki, oddanie

stolca, wymioty)

• Czas pojawienia się bólu – pora dnia i roku

Bóle brzucha

• Zmiany wątroby, śledziony i nerek – torebki

narządowe unerwione czuciowo, reagują na

rozciągnie, np. szybkie powiększanie się

• Zmiany narządów pozaotrzewnowych , np.

układ moczowy bogato unerwiony czuciowo.

Ból brzucha przewodzony przez nerwy Th10-

Th12 do odpowiednich dermatomów

• Promieniowanie bólu do brzucha z

narządów poza jamą brzuszną

– Choroby serca (zawał serca, zapalenie

osierdzia), płuc (zapalenie płuc), opłucnej

– Angina brzuszna – miażdżyca tętnicy głównej

i odgałęzień unaczynniająca jelita – bóle

brzucha po większych posiłkach

Bóle brzucha – charakterystyka

Rak żołądka
• ból tępy, ciągły, niezależny od pory i rodzaju posiłku,

ból pojawia się późno (w zaawansowanym stadium)

Przepuklina rozworu przełykowego z refluksem
• ból napadowy, tępy połączony ze zgagą, rozpierający,

poza dolną częścią mostka, często w pozycji leżącej

(wzrost tłoczni brzusznej), łagodnieje w pozycji stojącej

Niedrożność jelit
• bóle skurczowe (kolka) skojarzone z nudnościami,

wymiotami, nieoddawanie stolca i gazów,

umiejscowienie w zależności ok. lokalizacji niedrożności

• rtg. j. brzusznej

Bóle brzucha –

charakterystyka

Zapalenie pęcherzyka żółciowego
• silny ból skojarzony z nudnościami,

wymiotami, w okolicy podżebrowej prawej,
promieniujący do łopatki, bolesność przy
palpacji ok. prawego górnego kwadrantu
brzucha

• gorączka
• bad. dodatk.: ? bilirubina i fosf. alk. we krwi
• RTG, USG: obecność kamieni

Bóle brzucha – charakterystyka

Zapalenie trzustki:

• silny ból, skojarzony z wymiotami, nudnościami,

w ok. pępkowej i nadbrzusza z prom. do łopatki

i grzbietu, bolesność przy palpacji

• gorączka, leukocytoza, ? amylaza
Choroba wrzodowa

• ból o nieregularnej rytmiczności lub

nawracający wiosną i jesienią. Po posiłku ulega

osłabieniu we wrzodzie XII, a nasileniu we

wrzodzie żołądka, Bolesność w środkowym

nadbrzuszu

• endoskopia i rtg żołądka i XII

Bóle brzucha – charakterystyka

Zapalne choroby jelit
• bóle skurczowe lub tępe w ok. pępka lub podbrzusza

połączone ze wstrętem do jedzenia, utratą masy ciała,

wymiotami, biegunką z domieszka krwi w colitis ulcerosa

• rtg + kolonoskopia – colitis ulcerosa – owrzodzenia,

zwężenia, polipy, brak haustracji – Ch. Crohna - zwężenie

jelita, przetoki, na przemian z prawidłowym obrazem

Zawał jelita
• ból o zmiennym umiejscowieniu o narastającym

nasileniu, niekiedy domieszka krwi w stolcu

• gorączka, leukocytoza, objawy wstrząsu
• Rtg- cechy niedrożności

Bóle brzucha – charakterystyka

Zapalenie uchyłków jelita grubego
• bóle w okolicy podbrzusza,
• gorączka, leukocytoza
• Kolonoskopia, rtg, USG, TK
Zapalenie wyrostka robaczkowego
• ból w nadbrzuszu, później w prawej okolicy

biodrowej, szybko narastający,

• towarzyszące objawy- nudności, wymioty, objawy –

Blumberga, Rowsinga, badanie doodbytnicze

dodatnie

• gorączka, leukocytoza
• Rtg– niekiedy niedrożność

Objawy alarmujące

Objawy alarmujące nasuwają mocne podejrzenie organicznej
przyczyny bólu:

• 1) ostry ból brzucha z wymiotami lub nagłym zatrzymaniem stolca –

wskazuje na niedrożność (ostry brzuch)

• 2) nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym (m.in. żółtaczka,

zmiany w okolicy odbytu, guz brzucha)

• 3) obecność krwi w stolcu i przewlekły ból brzucha – mogą być

objawem raka jelita grubego lub nieswoistych zapaleń jelit; może

im
towarzyszyć niedokrwistość mikrocytarna z powodu przewlekłego
krwawienia, a w zapaleniach także gorączka

• 4) ostry ból brzucha z krwawieniem z dolnego odcinka przewodu

pokarmowego – może świadczyć o niedokrwieniu jelit lub
infekcyjnym zapaleniu jelita grubego

• 5) zmniejszenie masy ciała i przewlekły ból – są objawami

niepokojącymi i wskazują na chorobę nowotworową lub

nieswoiste
zapalenia jelit; podobnie guz w jamie brzusznej

• 6) ból brzucha w nocy (budzi chorego).

Objawy chorób przewodu

pokarmowego

• Dysfagia – utrudnione połykanie
• Zgaga (pieczenie w dołku) – uczucie pieczenia

za mostkiem

• Dyspepsja, niestrawność – różne dolegliwości

np. wzdęcia, niesmak w ustach, nudności itp.

• Wiatry – wzdęcie, odbijania, oddawania gazów
• Nudności – uczucie zbliżania się wymiotów
• Odruchy wymiotne – mimowolne skurcze z

odruchami wymiotnymi

• Wymioty – wyrzucanie treści żołądkowej

Objawy chorób przewodu

pokarmowego

• Biegunka – oddawanie zwiększonej ilości

luźnego stolca

• Zaparcie – utrudnione oddawanie

stwardniałego kału

• Ból brzucha – różna charakterystyka
• Anoreksja – jadłowstręt psychiczny, utrata

łaknienia

• Kolka – ból brzucha przychodzący falami
• Melaena – stolce smołowate
• Tenesmus – bolesne parcie na stolec

Nudności

• Nudności – odczucie zbliżających się wymiotów,

• Odruchy wymiotne bez wymiotów – seria

kurczowych, poronnych ruchów oddechowych z

zamkniętą głośnią i ustami z jednoczesnymi

skurczami m. brzucha.

• Towarzyszące objawy ślinotok, bladość,

częstoskurcz serca, omdlewanie, poty, osłabienie

• Przyczyny: polekowe : np. glikozydy

naparstnicy, lewodopa, metronidazol, kodeina,

antybiotyki, leki cytostatyczne,
mocznica, napromieniania, hiperkalcemia, ch.

wątroby, p. żółciowego, stany zapalne żołądka i

jelit, ch. lokomocyjna, alkoholizm

Nudności

• Nudności to nieprzyjemne, niebolesne, subiektywne

uczucie potrzeby zwymiotowania.

• Wymioty to gwałtowne wyrzucenie treści żołądka przez

usta, w wyniku silnych skurczów mięśni brzucha i klatki

piersiowej.

• Regurgitacja to przemieszczanie się zawartości żołądka

do jamy ustnej bez wysiłku i bez odruchów

charakterystycznych dla wymiotów.

• Ruminacja (przeżuwanie) to żucie i połykanie

pokarmu cofającego się z żołądka do jamy ustnej

wskutek świadomego zwiększenia ciśnienia w jamie

brzusznej w kilka minut po zjedzeniu lub w trakcie

jedzenia.

• Nudności i wymioty mogą występować niezależnie od

siebie, ale najczęściej są ze sobą powiązane. Nierzadko

towarzyszą innym objawom dyspeptycznym, takim jak

ból w nadbrzuszu, zgaga, odbijanie i jadłowstręt.

Niestrawność i wzdęcie

• Niestrawnością chorzy określają bóle brzucha,

wzdęcia, odbijania, nudności, niesmak w ustach,

• Opóźnione opróżnianie żołądkowe zależy od rodzaju

pokarmu (o dużej kwaśności, i zawartości tłuszczu),

odruchów jelitowo-żołądkowych, humoralnych (gastryna,

cholecystokinina pobudzają, enterogastron, GIP hamują)

chorób (ch. wrzodowa, nieżyt zanikowy, wagotomia

• Uczucie pełności – najczęściej z powodu aerofagii –

połykania powietrza.

• Przyczyny niestrawności: organiczna niedrożność

odźwiernika (rak, polipy trzonu i odźwiernika żołądka,

zapalne lub bliznowate zwężenie odźwiernika, ucisk z

zewnątrz) atonia lub obniżona kurczliwość żołądka

(zapalenie pęcherzyka żółciowego, choroby wątroby,

trzustki, migrena, MIC, zapalenie i guzy miednicy małej,

po lekach-fenotiazyna), czynniki psychoemocjonalne.

Wymioty

Wymioty: aktywne, odruchowe opróżnianie żołądka

• Zwracanie pokarmu – brak skurczu dolnego

zwieracza przełyku, bierne, nie związane z kurczami i

nudnościami,

• przyczyną może być przeszkoda w połykaniu
Wywiad:

• Okoliczności wystąpienia, częstość, związek z

posiłkami, alkoholem, z innymi dolegliwościami (bóle

brzucha, gorączka, dreszcze, żółtaczka, biegunka

• Przebyte zabiegi operacyjne na przew. pokarmowym
Wymioty brunatne („fusy od kawy”) lub zawierające

krew – krwawienie z górnego odcinka przew.

pokarmowego. (kwaśna hematyna)

Wymioty żółtawe, zielonkawe – domieszka żółci

Wymioty z domieszką krwi

Krwawienie z górnego odcinka przewodu

pokarmowego (powyżej więzadła wieszadłowego XII -

Treitza)

•

Świeża krew, skrzepy

•

Fusy od kawy (krew pozostawała w żołądku przez kilka

godzin (hemoglobina zdążyła przejść w kwaśną

hematynę)

•

Związek z posiłkiem, lekami (salicylany)

•

Towarzyszące objawy – niedokrwistości, wstrząsu

(bladość, poty, tachykardia,

Różnicowanie z krwiopluciem (krew jasnoczerwona,

spieniona, związek z kaszlem nie z wymiotami (ew. krew

połykana)

Przyczyny: wrzód trawienny, po lekach (salicylany,

żółciowe zapalenie żołądka, mocznica, rak żołądka

Wymioty

Przyczyny:

• czynniki organiczne – niedrożność górnego odcinka p.

pokarmowego (rak), choroba wrzodowa, zwężenie

odźwiernika,

• czynnościowe upośledzenie opróżniania żołądka,

• stany zapalne jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego,

zapalenie wątroby, kolka żółciowa, zapalenie trzustki,

W przebiegu innych chorób:

• niewydolność nerek, kolka nerkowa, choroby układu

nerwowego (?ciśnienie wewnątrzczaszkowego - uraz,

krwiak), zapalenie opon mózgowych, migrena,

encefalopatia nadciśnieniowa,

• zatrucie, np. lekami, zaburzenia metaboliczne

(kwasica ketonowa)

Zgaga

Zgaga – piekący ból za dolna częścią mostka,

połączony z z niesmakiem w ustach,
występujący po jedzeniu i w pozycji leżącej

Refluksowe zapalenie przełyku
• Przyczyna – upośledzona funkcja dolnego

zwieracza przełyku.

• Zgagę nasila picie alkoholu, kawy,

spożywanie ostrych przypraw i owoców
cytrusowych

• Diagnostyka: endoskopia, ph-metria

Zaburzenia połykania

• Zaburzenie połykania – dysfagia

• Połykanie: faza ustna, gardłowa, przełykowa.

• Wywiad: objawy na początku aktu połykania, czy w

trakcie, trudności połykania pokarmów stałych czy także

płynów, czy wywołują ból, wymioty, dysfagia stała, czy

okresowa, czy się nasila.

• Upośledzenie fazy gardłowej – choroba układu

nerwowo-mięśniowego. Niebezpieczeństwo zachłyśnięcia

• Upośledzenie fazy przełykowej: zaburzenia motoryki

przełyku w raku przełyku, w twardzinie układowej,

neuropatii cukrzycowej.

• Achalazja przełyku brak perystaltyki w środkowym

segmencie przełyku i brak rozluźnienia dolnego

zwieracza przełyku. Powyżej przeszkody przełyk się

rozszerza, dochodzi do zalegania pokarmu i zwracania.

Zaparcia

• Rzadziej niż prawidłowe, rzadziej niż co 2 dzień oddawanie

małych ilości mniej niż 50g nadmiernie suchych stolców

• Zaparcie z niewydolnością wypełniania się

odbytnicy.

– upośledzenie kurczliwości jelit

– przeszkoda organiczna w jelicie grubym

– wrodzony, bezzwojowy megacolon (Ch. Hirschprunga)

– polekowe – opiaty, antycholinergiki,

• Zaparcie z niewydolnością opróżniania odbytnicy

– uszkodzenie nerwów dośrodkowych,

ośrodka w rdzeniu krzyżowym lub n. odśrodkowych

– podwyższenie progu wrażliwości na zmianę ciśnienia

wewnątrz odbytnicy

– miejscowe ch. odbytu np: Guzki krwawnicze

– nowotworowe zwężenie odbytnicy

– osłabienie m. tłoczni brzusznej

– czynniki psychologiczne

Biegunka

Biegunka - częste tzn. więcej niż 3 razy na dobę przez

co najmniej 2 dni oddawanie płynnych, wodnistych i

stolców.

Przyczyny: wpływ toksyn bakterii, hormonów

jelitowych (gastryna, VIP),

• zapalenia, owrzodzenia błony śluzowej jelit (wysięk

zapalny)

• po resekcji jelit (zmniejszona powierzchnia

wchłaniania), przy zaniku kosmków jelitowych,

przetokach, nadczynność tarczycy (zwiększony pasaż)

• nadmiar kwasów żółciowych (hamują wchłanianie

wody) przy wzroście bakterii jelitowych (zwężenie)

• stolce tłuszczowe (półpłynne, o dużej objętości) –

upośledzone trawienie i wchłanianie tłuszczów

Biegunka

Wywiad: częstość oddawania stolca w dzień, noc (kilka-

kilkadziesiąt), konsystencja (płynne, półpłynne), barwa

(wodniste, brunatne), bóle brzucha, wzdęcia, bolesne

parcie na stolec, obecność nie strawionych resztek

pokarmu, śluzu, gazów

Czas trwania biegunki, okoliczności wystąpienia,

wystąpienie w rodzinie, związek ze spożywanym

posiłkiem, towarzyszące objawy, gorączka, wysypka

skórna, branie leków, przewlekłe choroby (RZS,

neuropatia cukrzycowa, kolagenozy)

Typy biegunek:

• Biegunka z dużą ilością stolca - barwy jasnej, płynne,

pieniste, duża ilość – choroba jelita cienkiego, ew.

początkowa cześć okrężnicy

• Stolce tłuszczowe – steatorrhoea – niewydolność trzustki

• Biegunka ze zmniejszona objętością stolca – z bolesnym

parciem, ze śluzem, domieszka krwi, choroba końcowej

części okrężnicy

Biegunka

Biegunka o zakaźnej etiologii

• gorączka, dreszcze, nudności, wymioty,

• Salmonella, Shigella, E. Coli, wirusy, pasożyty

(lamblioza pełzakowica)

• zakażona gronkowcem żywność
Po mleku – niedobór laktazy
Po antybiotykach (linkomycyna, klindamycyna,

neomycyna) dysbakterioza

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit

(klindamycyna)

Biegunka nocna – autonomiczna neuropatia

cukrzycowa

Biegunki w colistis ulcerosa
wysiek zapalny + nadkażenie bakt.

Krew w stolcu

• Świeża krew w stolcu świadczy o krwawieniu z

dolnego odcinka przewodu pokarmowego

• Przy masywnym krwotoku z górnego odcinka np.

wrzód trawienny, żylaki przełyku, przebicie

tętniaka może być obecna również świeża krew

• Krwawienie z towarzyszącą gorączką i

biegunką sugeruje stan zapalny,

• Dodatkowa obecność śluzu i krew wymieszana

z luźnymi stolcami w colitis ulcerosa

• Krew w sformowanych stolcach w nowotworze

j. grubego (pozostała część jelita wchłania wodę.

• Krew nie zmieszana ze stolcem krwawienie z

dolnej części odbytnicy (np. guzki krwawnicze)

Krew w stolcu

• Wywiad: ocena ilości, częstości i czasu krwawienia,

domieszka krwi w stolcu czy tylko krew i skrzepy.

Czy towarzyszy biegunka, gorączka, bóle brzucha,

utrata masy ciała.

• Przyczyny: uchyłki esicy, pęknięte naczynia,

skręcone polipy, naczyniaki jelita grubego.

• obfity krwotok z odbytnicy z towarzyszącym

wstrząsem ciężkie krwawienie z wrzodu trawiennego

lub przebijającego się tętniaka aorty brzusznej.

• częste płynne stolce z domieszka krwi colitis

ulcerosaa

• Krew pokrywająca stolec – guzki krwawnicze,

przetoki lub szczelina odbytu

• Krew zmieszana ze stolcem – rak zstępnicy.

Smoliste stolce

Smoliste stolce melaena (o czarnym jak smoła

zabarwieniu) zawierające krew

• Powstają w wyniku działania kwasu silnego na krew i

działaniu bakterii jelitowych

• Stolce smoliste świadczą o krwawieniu z górnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Przyczyną najczęściej wrzód trawienny, zapalenie

błony śluzowej lub żylaki przełyku, rak żołądka,

przepuklina rozworu przełykowego, rak wstępnicy lub

poprzecznicy.

• Badanie dodatkowe: badanie na krew utajoną – próba

benzydynowa lub aminofenazonowa (colon-albumin

test), cech niedokrwistości z niedoboru żelaza,

• badania endoskopowe, rtg

Żółtaczka

•

Żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych

spowodowane nagromadzeniem bilirubiny we krewi i

tkankach

•

Bilirubina powstaje z hemoglobiny, w hapatocytach

wątroby łączy się z kw. glukuronowym i wydzielana jest do

żółci i XII, a w jelicie cienkim pod wpływem bakterii

jelitowych ulega przemianie do urobilonogenu i

wydzielana jest ze stolcem. Część ulega zwrotnemu

wchłonięciu i może być wydalana z krwi przez nerki.

•

Przyczyny żółtaczki:

–

Nadmierne wytwarzania wolnej (niezwiązanej)

bilirubiny np. niedokrwistość hemolityczna oraz

uszkodzenia hepatocyta.

–

W cholestazie - upośledzenie transportu związanej

bilirubiny do żółci np. w uszkodzenie miąższu wątroby,

przeszkoda w odpływie żółci kamień, guz

Badanie przedmiotowe

• Oglądaniem należy ocenić wygląd ogólny pacjenta,

przyjmowaną pozycję ciała (np. pozycja siedząca z

podkurczonymi nogami w ostrym zapaleniu trzustki),

kolor skóry (bladość, żółtaczka), obecność przepuklin,

wodobrzusza, rozdęcia brzucha, blizn, obocznego

krążenia żylnego, ruchów perystaltycznych.

• Badaniem palpacyjnym ustala się punkt

największej tkliwości, obecność płynu w jamie

brzusznej, guzów, obrony mięśniowej i innych

objawów otrzewnowych, przepuklin.

• Osłuchiwaniem można wykryć ściszenie lub brak

perystaltyki (zapalenie otrzewnej), wzmożenie

dźwięków (biegunka, wczesna niedrożność).

• Opukiwaniem stwierdza się stłumienie odgłosu

bębenkowego (płyn w jamie otrzewnej) lub zniesienie

stłumienia wątrobowego (perforacja żołądka lub jelit).

BADANIE BRZUCHA

Oglądanie

•

Poszukuje się rozciągnięcia powłok

brzusznych,

•

patologicznych oporów,

•

widocznej perystaltyki,

•

rozstępów i blizn.

Powiększenie brzucha

• Zwiększenie objętości brzucha, jego obwodu i

uwypuklenia, ostre i przewlekłe zależy od

nagromadzenia się gazu, płynu, tkanki nowotworowej,

przyczyna guz, przesięk

• Ostre – niedrożność porażenna lub szybkie

gromadzenie się płynu.

• Wodobrzusze:

– Płyn przesiękowy - nadciśnienie wrotne, marskość

wątroby, zakrzep żył wątrobowych, niewydolność

krążenia, zaciskające zapalenie osierdzia,

hipoproteinemia (zespół nerczycowy,

gastroenteropatia wysiękowa)

– Płyn wysiękowy – (białko >40g/l) w zapaleniu

otrzewnej gruźliczej, nowotworowej, torbiele jajnika,

trzustki

BADANIE BRZUCHA

•

Opory patologiczne

Czasami spostrzegane są duże guzy

patologiczne w obrębie jamy brzusznej.

•

Rozstępy skórne

przemawiają za świeżymi

zmianami w objętości brzucha, wywołanymi

ciążą, wodobrzuszem lub wyniszczeniem.

Rozstępy purpurowe są typowe dla zespołu

Cushinga.

•

Blizny

świadczą z reguły o przebytej operacji.

BADANIE BRZUCHA

Obmacywanie

•

Należy się upewnić, czy ręce badającego są

ciepłe, celem uniknięcia napinania powłok

brzusznych przez pacjenta, co powoduje

zamazanie objawów.

•

Podczas badania powinno się usiąść lub

przyklęknąć z boku chorego, tak aby

przedramię badającego było położone poziomo.

•

Ułatwia to palpację, którą należy wykonywać

dłonią położoną płasko na brzuchu i zginającą

się w stawach śródręcznopaliczkowych.

•

Nie należy mocno naciskać bez upewnienia się,

obserwując twarz chorego, czy badanie

palpacyjne nie jest bolesne.

BADANIE BRZUCHA

•

Opory patologiczne

Należy uważnie zbadać każdy kwadrant brzucha

w celu stwierdzenia jakichkolwiek oporów. Należy

ustalić ich etiologię, uwzględniając wielkość,

kształt i spoistość, lokalizację, ruchomość

związaną z oddychaniem oraz odgłos opukowy.

•

Tkliwość

Jeśli pacjent uskarża się na ból brzucha, należy

wybadać tkliwe miejsce. Należy stwierdzić, czy

dolegliwości się nasilają, czy też osłabiają przy

raptownym odrywaniu palców od powierzchni

brzucha (objawy otrzewnowe), oraz czy podczas

palpacji brzuch jest miękki czy też twardy

(obrona mięśniowa), oraz czy nie jest napięty z

powodu mimowolnego skurczu mięśni ściany

brzusznej.

BADANIE BRZUCHA

Opukiwanie

Opukiwanie
•

Opukując wątrobę i śledzionę, jeżeli jest badalna,

stwierdza się stłumienie wypuku,

•

nad nerkami natomiast występuje z reguły wypuk

jawny.

•

Przy wodobrzuszu stwierdza się przemieszczające się

stłumienie. Odgłos opukowy nad jednym bokiem

zmienia się ze stłumionego na jawny po obróceniu się

pacjenta na drugi bok, gdy wypełnione gazami jelita

unoszą się nad pozostałą zawartością jamy brzusznej.

Objaw pluskania można wywołać, ale tylko jeśli

wodobrzusze jest ewidentne, co sprawia, że próba ta

staje się zbyteczna.

•

W niedrożności bądź zaparciu wypuk znad jamy

brzusznej może być bębenkowy (nadmiernie jawny).

BADANIE BRZUCHA

Osłuchiwanie

•

W rozpoznawaniu chorób przewodu pokarmowego

osłuchiwanie ma ograniczoną wartość.

U osób szczupłych może być słyszalny w

nadbrzuszu szmer pochodzący z aorty, który

jednak niekoniecznie świadczy o chorobie aorty.

W przypadku zaparć odgłosy jelitowe są zwykle

głośniejsze, o wyższym natężeniu i częstsze, w

odróżnieniu do niedrożności jelit, gdzie

perystaltyka jest osłabiona, a nawet zniesiona.

BADANIE BRZUCHA

Objawy patologiczne:

•

Objaw Blumberga

Jest to pojawienie się większej bolesności przy

szybkim oderwaniu ręki od brzucha aniżeli przy

ucisku – sugeruje zapalenie otrzewnej.

•

Objaw Rowsinga

Uciska się brzuch głęboko w lewym dolnym

kwadrancie, a następnie nagle unosi rękę. Ból w

przeciwległym prawym dolnym kwadrancie

brzucha podczas ucisku na lewy dolny

kwadrant, a także przy nagłym zaprzestaniu

ucisku, jest dodatnim objawem Rowsinga.

Sugeruje ostre zapalenie wyrostka

robaczkowego.

BADANIE BRZUCHA

•

Objaw Chełmońskiego

Służy on do badania bolesności wątroby. Lewą

dłoń umieszcza się płasko nad dolną częścią

klatki piersiowej od przodu ponad wątrobą, a

następnie dłoń tę uderza się drugą ręką. To

samo dla porównania wykonuje się po stronie

lewej.

Chory wskazuje po której stronie odczuł większą

bolesność.

•

Objaw Goldflama

Lewą dłoń przykłada się w najwyższym punkcie

kąta kręgosłupowo – żebrowego po stronie lewej,

a później po stronie prawej. W grzbiet

przyłożonej dłoni uderza się zwiniętą w pięść

prawą ręką. Wyraźna bolesność w tym teście

sugeruje ostre zapalenie nerek.

BADANIE BRZUCHA

•

Objaw Murphy’ego

Przy ucisku kciukiem pod prawy łuk żebrowy, w

czasie głębokiego oddychania, często powstaje

silny ból i z tego powodu przerwanie oddechów.

Jest to dodatni test dla rozpoznania ostrego

zapalenia pęcherzyka żółciowego.

•

Objaw chełbotania

W płynie obecnym w jamie brzusznej wzbudza

się falowanie, uderzając krótko i sprężyście w

boczną stronę brzucha opuszkami 2-3 palców.

Falowanie badający wyczuwa, przykładając

rozwartą dłoń po stronie przeciwnej. Następnie

poleca się choremu, aby silnie ucisnął

zewnętrznym brzegiem swojej dłoni brzuch w linii

pośrodkowej. Ucisk uniemożliwia przepływ fali,

badający jej nie czuje.

Badania pomocnicze

Podstawowe badania pomocnicze wykonywane w celu

ustalenia

przyczyny bólu brzucha:

• morfologia krwi

• badania biochemiczne krwi – stężenia elektrolitów, amylazy,

glukozy, mocznika, kreatyniny, bilirubiny, CK-MB lub troponiny

sercowej oraz aktywności AST, ALT, GGTP i ALP

• EKG

• badanie stolca na obecność krwi

• badanie ogólne i bakteriologiczne moczu

• USG jamy brzusznej.

• Stwierdzenie przez lekarza objawów alarmujących lub

nieprawidłowych wyników badań pomocniczych powinno

zawęzić rozpoznanie różnicowe i skłonić do bardziej

szczegółowej i ukierunkowanej diagnostyki.

• Potwierdzenie albo wykluczenie zmian organicznych wymaga

wykonania badań:
endoskopowego i obrazowych (USG, TK, MR),
a w niektórych przypadkach także:

• oceny histologicznej wycinków błony śluzowej

Choroba refluksowa przełyku - GERD

(Gastro-Esophageal Reflux Disease)

• Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest to

zespół objawów i/lub zmian morfologicznych

powstających w następstwie wstecznego odpływu

żołądkowo-przełykowego

• Objawy GERD:

ból za mostkiem (piekący, zarzucanie kwaśnej treści)
zgaga
odbijania
ból i pieczenie w nadbrzuszu
nudności
odynofagia (ból podczas przełykania)
zapalenie gardła i krtani
zapalenie zatok

GERD

• Objawy ze strony układu

oddechowego:

• poranna chrypka
• przewlekły kaszel
• świszczący oddech w nocy lub po

przebudzeniu

• hyperwentylacja
• epizody bezdechu

GERD

Diagnostyka GERD:
• gastroskopia
• 24-godzinne ciągłe monitorowanie pH
• manometria przełyku
• rtg
• scyntygrafia
• próba Bernsteina
• próba oczyszczania przełyku z kwasu

Choroby dróg żółciowych

• Ostre i przewlekłe zapalenie dróg żółciowych
• Kamica – najczęściej złogi cholesterolowe
• Rak pęcherzyka
• Wywiad: bóle w prawym podżebrzu, kolka ma

charakter napadowy, kurczowy, promieniowanie bólu

do prawej łopatki, barku, z towarzyszącymi

nudnościami wymiotami

• Żółtaczka mechaniczna – kamica przewodu

żółciowego wspólnego

• Możliwość rozwoju zapalenia bakteryjnego z

powstaniem wodniaka i ropniaka pęcherzyka

żółciowego i ew. zapalenia otrzewnej – objawy

ostrego brzucha.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Uklad pokarmowy
układ pokarmowy budowa i funkcja
układ pokarmowy
Uklad pokarmowy 1
10 Uklad pokarmowyid 11141 ppt
uklad pokarmowy 6
Układ pokarmowy człowieka
Układ pokarmowy spełnia bardzo ważne zadanie
Układ pokarmowy
układ pokarmowy karta pracy
84 Uklad pokarmowy
Układ pokarmowy4, Ratownicto Medyczne, Anatomia
układ pokarmowyi oddechowy, do szkoły, ściągi
układ pokarmowy(2), Operon - biologia - notatki
Anatomia - Układ pokarmowy, Wychowanie Fizyczne (materiały i notatki)), Anatomia

więcej podobnych podstron

interna uklad pokarmowy

Document Outline