r. pr. Jerzy Owczarek

Prawo rolne

radca prawny Jerzy Owczarek

jerzy.owczarek@law-group.pl

Rolnictwo dla absolwentów nierolniczych studiów wyższych

(Edycja XIV)

Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW

Warszawa, 2010 r.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego

r. pr. Jerzy Owczarek

Konstytucja

Umowy międzynarodowe –

uprzednia zgoda

wyrażona w ustawie*

Ustawy

Umowy międzynarodowe

Rozporządzenia*

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 87. Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.

1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy,

ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania

organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Art. 91. Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r.

1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej,
stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest

uzależnione od wydania ustawy.

2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo

przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

3. Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację

międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w

przypadku kolizji z ustawami.

PRAWO WSPÓLNOTOWE

PIERWOTNE  Umowy międzynarodowe między państwami członkowskimi
WTÓRNE

 Akty wydawane przez organy wspólnot europejskich

1/ Rozporządzenia

(bezpośrednie stosowanie, obowiązek państw członkowskich do uchylenia norm

sprzecznych)
2/ Dyrektywy

(adresatem wyłącznie państwa członkowskie, obowiązek wdrożenia)

3/ Decyzje (akty indywidualne, adresatem państwa i osoby, dla nich wiążące)
4/ Opinie i Zalecenia

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

Ustawa z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Nr 80, poz. 717)

Art. 6.
1. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z
innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości.

2. Każdy ma prawo, w granicach określonych ustawą, do:
1/ zagospodarowania terenu, do którego ma tytuł prawny, zgodnie z warunkami
ustalonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli nie narusza to chronionego
prawem interesu publicznego oraz osób trzecich;
2/ ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenów należących do
innych osób lub jednostek organizacyjnych.

Art. 14.
8. Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483)

Art. 23.

Podstawą ustroju rolnego państwa jest gospodarstwo rodzinne.

Zasada ta nie narusza postanowień art. 21 i art. 22.

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592)

Art. 21.

1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.

2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane

na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

***

ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami

(Tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zmianami)  art. 6.

****

Art. 22.

Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko

w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego

Art. 5.
1. Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:
1/ prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz
2/ w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha.
2. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, o której mowa w ust. 1 pkt 2, będących przedmiotem współwłasności uwzględnia
się powierzchnię nieruchomości rolnych odpowiadających udziałowi we współwłasności takich nieruchomości, a w przypadku
współwłasności łącznej uwzględnia się łączną powierzchnię nieruchomości rolnych stanowiących przedmiot współwłasności.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do ustalania powierzchni użytków rolnych będących przedmiotem współposiadania na
podstawie umowy dzierżawy.

Art. 6.
1. Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, będącą właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych o
łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej 300 ha, prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne, posiadającą
kwalifikacje rolnicze, zamieszkałą w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w
skład tego gospodarstwa.
2. Uważa się, że osoba fizyczna osobiście prowadzi gospodarstwo rolne, jeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące
prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie.
3. Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli:
1/ uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub wykształcenie średnie lub wyższe, lub
2/ osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w gospodarstwie rolnym przez okres co najmniej 5 lat.
4. Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 5 ust. 2 i 3.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r.

(sygn. akt P 4/99, Publikowane OTK 2001 Nr 1, poz. 5)

Zasadę wyrażona w art. 23 Konstytucji RP i wpisaną w nią koncepcję gospodarstwa rodzinnego, należy rozumieć jako:
" (…) jako wytyczną dla organów władzy państwowej. Przepisy realizujące tę koncepcję nie mogą naruszać postanowień
art. 21 Konstytucji, a więc także prawa dziedziczenia. Oznacza to, że rodzinny charakter określonego gospodarstwa
nie uzasadnia wprowadzenia innego mechanizmu przejścia własności w przypadku śmierci właściciela
(współwłaściciela) niż dziedziczenie. Podobnie nie powinien on być interpretowany jako podstawa eliminowania uprawnień
właściciela gospodarstwa i przymusowego tworzenia własnościowych wspólnot rodzinnych. (...)
Oczywiste przy tym jest, że gospodarstwo rodzinne nie jest celem samym w sobie. Z wymienionego przepisu Konstytucji
wynika, że powinno ono stanowić efektywną formę gospodarowania, pozwalającą prowadzić produkcję rolną w celu
nie tylko zapewniania "godziwego" utrzymania rodzinom rolniczym, ale także najpełniejszego zaspokojenia potrzeb
społeczeństwa„.

Przepisy szczególna dotyczące dziedziczenia (art. 1059, 1060, 1062, 1063, 1064, 1087 Kodeksu cywilnego) zostało uznane za
niezgodne z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Art. 31 Konstytucji

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego
prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i
tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego,
bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te
nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Art. 64 Konstytucji

1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa
własności.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r.

(sygn. akt K 18/04, OTK-A 2005 Nr 5, poz. 49)

"Ustalanie i realizacja celów wspólnej polityki rolnej nie tylko nie naruszają konstytucyjnych zasad ustroju
rolnego w Rzeczypospolitej Polskiej, ale powinny uwzględniać istniejący stan rzeczy. Oparta na takich zasadach wspólna
polityka rolna nie zagraża - zwłaszcza w płaszczyźnie prawnej - konstytucyjnie gwarantowanym strukturom
ustrojowym rolnictwa polskiego„

1/ Traktat między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Królestwem
Hiszpanii, Republiką Francuską, Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów,
Republiką Austrii, Republiką Portugalską, Republiką Finlandii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii
i Irlandii Północnej (Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej) a Republiką Czeską, Republiką Estońską, Republiką Cypryjską,
Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Republiką Węgierską, Republiką Malty, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowenii,
Republiką Słowacką dotyczący przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki
Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki
Słowackiej do Unii Europejskiej, podpisany w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864) - jest
zgodny z preambułą, art. 8 ust. 1, art. 21 ust. 1, art. 38, art. 83, art. 87, art. 90 ust. 1, art. 91 ust. 3 oraz nie jest niezgodny z
art. 1, art. 2, art. 4, art. 5, art. 6, art. 10, art. 13, art. 18, art. 23, art. 25 ust. 4, art. 31, art. 62 ust. 1, art. 79 ust. 1, art. 95,
art. 101 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 188 pkt 1, art. 193, art. 227 ust. 1 i art. 235 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2/ Akt dotyczący warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki
Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki
Słowackiej oraz dostosowań w Traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej, będący integralną częścią Traktatu, o
którym mowa w pkt 1, jest zgodny z preambułą, art. 8 ust. 1, art. 21 ust. 1, art. 38, art. 83, art. 87, art. 91 ust. 3 oraz nie
jest niezgodny z art. 1, art. 2, art. 4, art. 5, art. 6, art. 10, art. 13, art. 18, art. 23, art. 25 ust. 4, art. 31, art. 62 ust. 1, art. 79
ust. 1, art. 95, art. 101 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 188 pkt 1, art. 193, art. 227 ust. 1 i art. 235 Konstytucji.
3/ Akt Końcowy, będący integralną częścią Traktatu, o którym mowa w pkt 1, nie jest niezgodny z preambułą, art. 1,
art. 2, art. 4, art. 5, art. 6, art. 8 ust. 1, art. 10, art. 13, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 23, art. 25 ust. 4, art. 31, art. 38, art. 62
ust. 1, art. 79 ust. 1, art. 83, art. 87, art. 91 ust. 3, art. 95, art. 101 ust. 1, art. 178 ust. 1, art. 188 pkt 1, art. 193, art. 227 ust.
1 i art. 235 Konstytucji.

r. pr. Jerzy Owczarek

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze

zmianami)

Systematyka Kodeksu cywilnego

Księga pierwsza. Część ogólna

 art. 1-125 KC

Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe

 art. 126-352 KC

Księga trzecia. Zobowiązania

 art. 353-921(16) KC

Księga czwarta. Spadki

 art. 922-1088 KC

Ustawy ściśle związane z Kodeksem cywilnym

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
(Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zmianami);

 1-184 KRO

Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece
(Tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361)

 1-128 UKWH

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Przepisy Kodeksu cywilnego istotne dla przedmiotu Prawa rolnego

Definicja - Nieruchomość rolna (grunt rolny)

 art. 46¹ KC

Definicja – Gospodarstwo rolne

 55(3) KC

Ochrona wierzyciela osoby prowadzącej gospodarstwo rolne

 55(4) KC

Prawo pierwokupu udziału nieruchomości rolnej

 166 KC

Zniesienie współwłasności gospodarstwa

 213-218 KC

Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne

 271-279 KC

Przedawnienie roszczeń ze sprzedaży płodów gospodarstwa

 554 KC

Rękojmia za wady fizyczne przy sprzedaży zwierząt

 570-572 KC

Kontraktacja

 613-626 KC (625)

Dzierżawa

 693-709 KC (701/708)

Dziedziczenie ustawowe gospodarstw rolnych

 1059-1064 KC

Wykonanie zapisu przy spadku obejmującym gospodarstwo

 1067 KC

Dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne

 1070-1079 KC

Odpowiedzialność za długi spadkowe gospodarstwa

 1081 KC

Dziedziczenie wkładu w rolniczej spółdzielni produkcyjnej

 1087 KC

RZECZY

Art. 44 KC

RZECZY RUCHOME

NIERUCHOMOŚCI

art. 46 KC

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 45.
Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne.

Art. 46.
§ 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak
również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych
stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
§ 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy. (ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych
i hipotece)

Definicja nieruchomości z art. 46 KC, umożliwia wyróżnienie nieruchomości:
1/ gruntowych, tj. części powierzchni ziemskiej, stanowiących odrębny przedmiot własności,
2/ budynkowych, tj. budynków trwale z gruntem związanych, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od
gruntu przedmiot własności,
3/ lokalowych, tj. części budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot
własności.

Nieruchomości budynkowe i lokalowe, wymagają przepisu szczególnego, gdyż są złamaniem tzw. zasady
superficies solo cedit, wyrażonej m.in. w art. 48 KC, zgodnie z którym:
Art. 48.
Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i
inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub
zasiania.
Art. 47.
§ 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.
§ 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej
zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.
§ 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Przykłady nieruchomości budynkowych:

1/ Art. 235 KC – budynki i urządzenia zniesiona na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste

2/ Art. 272 KC – budynki i urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie Skarbu
Państwa oddanym w użytkowanie

3/ Art. 5 dekretu z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (tzw.
dekret warszawski)

Art. 235 KC
§ 1.

Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu

terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i
innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie
gruntu w użytkowanie wieczyste.
§ 2. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem
związanym z użytkowaniem wieczystym.

Art. 272 KC
§ 1. Jeżeli rolniczej spółdzielni produkcyjnej zostaje przekazany do użytkowania zabudowany grunt Skarbu Państwa,
przekazanie budynków i innych urządzeń może nastąpić albo do użytkowania, albo na własność.
§ 2. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie
Skarbu Państwa stanowią własność spółdzielni, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu zostało zastrzeżone, iż mają się
stać własnością Skarbu Państwa.
§ 3. Odrębna własność budynków i innych urządzeń, przewidziana w paragrafach poprzedzających, jest prawem związanym
z użytkowaniem gruntu.

Art. 5 Dekretu warszawskiego
Budynki oraz inne przedmioty, znajdujące się na gruntach, przechodzących na własność gminy m. st. Warszawy, pozostają
własnością dotychczasowych właścicieli, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Przykłady nieruchomości lokalowych:
Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zmianami).

Art. 2.

1. Samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej "lokalami", mogą stanowić odrębne nieruchomości.
2. Samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb
przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.
Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne.
3. Spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2, stwierdza starosta w formie zaświadczenia.
4. Do lokalu mogą przynależeć, jako jego części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w
granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane
dalej "pomieszczeniami przynależnymi". (…)

Art. 3.
1. W razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością
lokali. Nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej, dopóki trwa odrębna własność lokali.
2. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.
3. Udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią
pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Udział właściciela
samodzielnych

lokali niewyodrębnionych w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej tych lokali wraz z

powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich
przynależnymi.
(…)

Art. 7.
1. Odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo
orzeczenia sądu znoszącego współwłasność.
2. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest
wpis do księgi wieczystej.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Różne kryteria definiowania pojęcia nieruchomości (tzw. znaczenia):

1/ Prawne:

 Część powierzchni ziemskiej stanowiąca odrębny przedmiot własności,

tj. kryterium jednorodnego stanu prawnego, art. 46 KC.

2/ Wieczysto-księgowe

 Objęte jedną księgą wieczystą.

Art. 21 UKWiH - Właściciel kilku nieruchomości stanowiących całość gospodarczą lub graniczących z sobą może żądać
połączenia ich w księdze wieczystej w jedną nieruchomość.

3/ Geodezyjne

 Stanowiące jedną działkę geodezyjną.

Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, definiuje

pojęcie działki, jako: „ciągły obszar, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z
otoczenia za pomocą linii granicznymi”.

4/ Faktyczne

 o jednorodnym sposobie korzystania (np. pastwisko, rów, sad).

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zmianami)

Art. 1.
1. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien
poszanowanie, ochronę i opiekę.
2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.
3. Organy administracji publicznej podejmują działania na rzecz ochrony zwierząt, współdziałając w tym zakresie z
odpowiednimi instytucjami i organizacjami krajowymi i międzynarodowymi.

Art. 7.
1. Zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2 może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na podstawie decyzji wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce pobytu zwierzęcia i przekazane:
1/ schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę domowe lub laboratoryjne, lub
2/ państwowej jednostce organizacyjnej prowadzącej gospodarstwo rolne, jeżeli jest to zwierzę gospodarskie, lub
3/ ogrodowi zoologicznemu lub schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych,
sportowych lub utrzymywane w ogrodach zoologicznych.
1a. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podejmowana jest z urzędu lub na wniosek Policji, lekarza weterynarii lub upoważnionego
przedstawiciela organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.
1b. Przekazanie zwierzęcia, o którym mowa w ust. 1, następuje za zgodą podmiotu, któremu zwierzę ma być przekazane.
1c. W przypadku braku zgody, o której mowa w ust. 1b, lub wystąpienia innych okoliczności uniemożliwiających przekazanie zwierzęcia podmiotom, o
których mowa w ust. 1, zwierzę może zostać nieodpłatnie przekazane innej osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej
osobowości prawnej albo osobie fizycznej, która zapewni mu właściwą opiekę.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podlega natychmiastowemu wykonaniu.
2a. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje prawo wniesienia odwołania do samorządowego kolegium odwoławczego w terminie 3 dni
od daty doręczenia decyzji. Samorządowe kolegium odwoławcze rozpoznaje odwołanie w terminie 7 dni.
3. W przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu, policjant, a
także upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, może odebrać mu
zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia przez ten organ decyzji w przedmiocie
odebrania zwierzęcia.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 3, kosztami transportu, utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia obciąża się jego
dotychczasowego właściciela lub opiekuna.
5. Do należności z tytułu kosztów określonych w ust. 4 stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
6. Odebrane zwierzę podlega zwrotowi, jeżeli sąd nie orzeknie w trybie art. 35 ust. 3 przepadku zwierzęcia, a także jeżeli postępowanie
karne w tej sprawie zostanie umorzone.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 46

KC.

Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub
mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w
rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji
ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 ze zmianami).

Art. 3.
Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt:
1/ o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i
krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony:
a/ przeznaczony do produkcji leśnej lub
b/ stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo
c/ wpisany do rejestru zabytków;
2/ związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle,
urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi,
szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 55

KC.

Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami
lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić
zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem
gospodarstwa rolnego.

Art. 55

KC.

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do
prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
1/ oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2/ własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do
nieruchomości lub ruchomości;
3/ prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub
ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4/ wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5/ koncesje, licencje i zezwolenia;
6/ patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7/ majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8/ tajemnice przedsiębiorstwa;
9/ księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Art. 55

KC.Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład

przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 55

KC.

Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest
odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania
związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa,
chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach,
mimo zachowania należytej staranności.
Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości
nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w
chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.
Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć
ani ograniczyć.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------

Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

(Tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954)

Art. 8A [Rolnicze wyłączenia z egzekucji]

§ 1. Jeżeli zobowiązanym jest rolnik prowadzący gospodarstwo rolne, egzekucji nie podlegają również:
1) jeden koń wraz z uprzężą, jedna krowa, dwie kozy, jeden tryk i dwie owce, jedna maciora oraz dziesięć sztuk drobiu;
2) jedna jałówka lub cieliczka w przypadku braku krowy;
3) zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, o którym mowa w pkt 1 i 2, aż do najbliższych zbiorów;
4) jeden pług, jeden zespół bron, jeden kultywator, jeden kierat, jedna sieczkarnia, jeden wóz, jedne sanie robocze;
5) zboże lub inne ziemiopłody, niezbędne do najbliższych siewów lub najbliższego sadzenia w gospodarstwie rolnym
zobowiązanego;
6) zwierzęta gospodarskie w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu potomstwa oraz to potomstwo w okresie:
źrebaki do 5 miesięcy, cielęta do 4 miesięcy, jagnięta do 3 miesięcy, prosięta do 2 miesięcy i koźlęta do 5 miesięcy;
7) zakontraktowane zwierzęta rzeźne, jeżeli ich waga nie odpowiada warunkom handlowym albo termin dostawy nie upłynął
lub nie upływa w miesiącu przeprowadzenia egzekucji;
8) jeden ciągnik na 25 ha powierzchni gruntów, nie mniej jednak niż jeden ciągnik na gospodarstwo rolne, wraz z
urządzeniami towarzyszącymi niezbędnymi do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów;
9) jeden silnik elektryczny;
10) podstawowe maszyny i narzędzia rolnicze w ilości niezbędnej do pracy w gospodarstwie rolnym zobowiązanego;
11) podstawowy sprzęt techniczny niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcji w gospodarstwie
specjalistycznym zobowiązanego;
12) zapasy paliwa i części zamienne niezbędne do normalnej pracy ciągnika i maszyn rolniczych na okres do
zakończenia cyklu produkcyjnego;
13) nawozy oraz środki ochrony roślin w ilości niezbędnej na dany rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego zobowiązanego;
14) stado użytkowe kur niosek w okresie pierwszych 6 miesięcy nośności;
15) stado podstawowe zwierząt futerkowych oraz zwierzęta futerkowe, co do których hodowca zawarł umowę
kontraktacyjną na dostawę skór z tych zwierząt;
16) zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, o którym mowa w pkt 6, 7, 14 i 15, aż do najbliższych zbiorów;
17) zapasy opału na okres 6 miesięcy;
18) zaliczki kontraktacyjne.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 8A – ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

§ 2. Egzekucji nie podlega ponadto nadwyżka inwentarza żywego ponad ilości określone w § 1,
jeżeli naczelnik urzędu skarbowego, po uzgodnieniu z wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta), uzna
ją za niezbędną do prowadzenia tego gospodarstwa rolnego, a dłużnik zobowiąże się do spłacenia
egzekwowanej należności w terminie lub w ratach określonych przez wierzyciela. W
przypadku niedotrzymania przez zobowiązanego warunków spłaty należności podjęte zostaną dalsze
czynności egzekucyjne.
§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 2, egzekucji nie podlega także taka ilość paszy, jaka jest
niezbędna do utrzymania inwentarza żywego objętego wyłączeniem.
§ 4. Wyłącza się spod egzekucji zajęte zwierzęta gospodarskie, wpisane do ksiąg zwierząt
zarodowych albo uznane za rozpłodniki odpowiednie do dalszej hodowli, jeżeli nie mogą być
sprzedane osobie, która wykaże, że posiada gospodarstwo rolne, w którym istnieją warunki do dalszej
hodowli.
§ 5. Wierzytelność pieniężna, przypadająca rolnikowi z tytułu umowy kontraktacji, może być zajęta
egzekucyjnie do wysokości 25% należności za dostarczony towar bez uwzględnienia
ewentualnych potrąconych pożyczek i zaliczek kontraktacyjnych.
§ 6. Przepis § 5 stosuje się odpowiednio do świadczeń w naturze przypadających rolnikowi z tytułu
umowy kontraktacyjnej.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 maja 1996 r. w sprawie określenia
przedmiotów należących do rolnika prowadzącego gospodarstwo, które nie podlegają
egzekucji sądowej (Dz. U. Nr 63, poz. 300),
Wydane na podstawie art. 830 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania
cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zmianami.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Egzekucja przez sprzedaż gospodarstwa rolnego

Art. 1064(14) -1064(23) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
(Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zmianami)

(…)
Art. 1064

. [Dopuszczalność innych egzekucji]

§ 1. Prowadzenie egzekucji ze składników przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, w tym egzekucji administracyjnej, nie
stanowi przeszkody do wszczęcia egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, jeżeli o to wnosi
dłużnik lub wierzyciel prowadzący egzekucję, a także gdy jest oczywiste, że egzekucja przez sprzedaż doprowadzi do zaspokojenia
wierzycieli, którzy wcześniej wszczęli egzekucję. Na postanowienie sądu służy zażalenie.
§ 2. Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu wszczynającego egzekucję w trybie wskazanym w § 1, egzekucje wszczęte
wcześniej umarza się, a dotychczasowi wierzyciele z mocy prawa przystępują do egzekucji prowadzonej według przepisów
niniejszego rozdziału.

Art. 1064

. [Bilans]

§ 1. Zarządca niezwłocznie sporządzi bilans przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego dłużnika.
§ 2. Jeżeli dłużnik i wszyscy wierzyciele nie ustalili ceny sprzedaży przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego, wyceny
przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego dokonuje co najmniej dwóch biegłych. W razie rozbieżności w wycenie dokonanej przez
biegłych, wartość przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego ustala sąd.

Art. 1064

. [Solidarna odpowiedzialność nabywcy]

§ 1. Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego w egzekucji prowadzonej według przepisów niniejszego
rozdziału jest odpowiedzialny solidarnie z dłużnikiem za ujawnione w toku egzekucji zobowiązania związane z
prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego według zasad określonych w art. 55(4) Kodeksu cywilnego.
§ 2. Jeżeli przed zawarciem umowy sprzedaży przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego nabywca spłacił lub przejął zobowiązania,
o których mowa w § 1, wartość przejętych należności zalicza się na poczet ceny kupna. Jeżeli nabywca wcześniej wpłacił cenę
niepomniejszoną o tę wartość, zarządca zwraca mu nadwyżkę w terminie tygodniowym od daty zawarcia umowy sprzedaży.
Zaliczenie lub zwrot nadwyżki nastąpi na podstawie dokumentów urzędowych lub prywatnych z podpisem urzędowo
poświadczonym, stwierdzających spłatę lub przejęcie zobowiązań wymienionych w § 1.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Egzekucja przez zarząd przymusowy gospodarstwa rolnego

Art. 1064(1) – 1064(14) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zmianami)

Art. 1064

. [Zarząd nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym]

§ 1. Przeciwko dłużnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą w formie
przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest dopuszczalna egzekucja z
dochodów uzyskiwanych z tej działalności przez ustanowienie zarządu
przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym.
§ 2. Do zarządu ustanowionego na podstawie § 1 stosuje się odpowiednio przepisy o
zarządzie w toku egzekucji z nieruchomości, z uwzględnieniem artykułów
poniższych.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Tekst jednolity Dz. U. Nr 136, poz.
969 ze zmianami)

Art. 2. [Gospodarstwo rolne]
1. Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej
powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących
się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki,
nieposiadającej osobowości prawnej.
2. Za działalność rolniczą uważa się produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję
materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą,
roślin ozdobnych, grzybów uprawnych, sadownictwa, hodowlę i produkcję materiału zarodowego
zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcję zwierzęcą typu przemysłowego fermowego
oraz chów i hodowlę ryb.

Art. 4. [Hektary przeliczeniowe; okręgi podatkowe]
1. Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi:
1) dla gruntów gospodarstw rolnych - liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na
podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i
budynków oraz zaliczenia do okręgu podatkowego;
2) dla pozostałych gruntów - liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym - art. 3:

1. Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki,
nieposiadające osobowości prawnej, będące:
1/ właścicielami gruntów, z zastrzeżeniem ust. 2;
2/ posiadaczami samoistnymi gruntów;
3/ użytkownikami wieczystymi gruntów;
4/ posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego,
jeżeli posiadanie:
a/ wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa

lub z innego tytułu prawnego

albo
b/ jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub
będących w zarządzie Lasów Państwowych; w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne
Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa

i Lasów Państwowych.

2. Jeżeli grunty znajdują się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego ciąży na
posiadaczu samoistnym.

3. Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały w całości lub w części wydzierżawione na podstawie umowy
zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących
uzyskiwania rent strukturalnych, podatnikiem podatku rolnego jest dzierżawca.

4. Jeżeli grunty gospodarstwa rolnego zostały wniesione do spółdzielni produkcyjnej jako wkład gruntowy, podatnikiem
podatku rolnego jest spółdzielnia produkcyjna.

5. Jeżeli grunty, o których mowa w art. 1, stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub
więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, a obowiązek podatkowy
ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach), z zastrzeżeniem ust. 6.

6. Jeżeli grunty, o których mowa w ust. 5, stanowią gospodarstwo rolne, obowiązek podatkowy ciąży na tej
osobie będącej współwłaścicielem (posiadaczem), która to gospodarstwo prowadzi w całości.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zmianami).

Art. 2 ust. 1 pkt. 2:
Ilekroć w ustawie jest mowa o bezrobotnym - oznacza to osobę (…), jeżeli:

d/
nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu
przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.

), o

powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe
lub
nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub
domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,

e/
nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych
produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku
dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w
indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim
gospodarstwie,

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Rozporządzenie Rady (WE) Nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r. ustanawiające
wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i
ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniające rozporządzenia (EWG) nr
2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr
1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE) nr 2529/2001
(Dz. U. UE L Nr 270, poz. 1 ze zmianami)

Gospodarstwo  oznacza wszystkie jednostki produkcyjne zarządzane przez rolnika,

które znajdują się na terytorium tego samego Państwa Członkowskiego;

Działalność rolnicza  oznacza produkcję, hodowlę lub uprawę produktów rolnych,

włączając w to zbiory, dojenie, chów zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt dla celów
gospodarczych, lub utrzymywanie gruntów w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną
środowiska (…).

Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemu wsparcia
bezpośredniego (Dz. U. Nr 35, poz. 217 ze zmianami).

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 140 Kodeksu cywilnego

W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego
właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze
społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności
może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach
może rozporządzać rzeczą.

1/ Społeczno – gospodarcze przeznaczenie prawa.
2/ Zagospodarowania przestrzenne.
3/ Prawo sąsiedzkie 144-154 KC.

Art. 144 Kodeksu cywilnego
Właściciel

nieruchomości

powinien

przy

wykonywaniu

swego

prawa

powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z
nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-
gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Zasiedzenie – art. 172 – 176 KC.

Art. 172 Kodeksu cywilnego
§ 1. Posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada
nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że
uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał
posiadanie w złej wierze.

Art. 174 Kodeksu cywilnego
Posiadacz rzeczy ruchomej nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz
nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------

Ustawa z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zmianami).
Art. 1.
1. Nieruchomości wchodzące w skład gospodarstw rolnych, zwane dalej "nieruchomościami", i znajdujące się w dniu wejścia
w życie ustawy w samoistnym posiadaniu rolników stają się z mocy samego prawa własnością tych rolników, jeżeli oni sami
lub ich poprzednicy objęli te nieruchomości w posiadanie na podstawie zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy
sprzedaży, zamiany, darowizny, umowy o dożywocie lub innej umowy o przeniesienie własności, o zniesienie
współwłasności albo umowy o dział spadku.
2. Rolnicy, którzy do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy [4.11.1971 r.] posiadają nieruchomości jako
samoistni posiadacze nieprzerwanie od lat pięciu, stają się z mocy samego prawa właścicielami tych
nieruchomości, chociażby nie zachodziły warunki określone w ust. 1.
Jeżeli jednak uzyskali posiadanie w złej wierze, nabycie własności następuje tylko wtedy, gdy posiadanie trwało
co najmniej przez lat dziesięć.

Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (tekst
jednolity Dz. U. Nr 231, poz. 1700 ze zmianami).
Art. 63 ust. 2 i 3
2/ Do ostatecznych decyzji wydanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1971 r. o
uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 i z 1975 r. Nr 16, poz. 91) nie stosuje się
przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia
nieważności i uchylenia lub zmiany decyzji.
3/ Postępowanie administracyjne toczące się w sprawach, o których mowa w ust. 2, podlega umorzeniu.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 166 Kodeksu cywilnego
§ 1. W razie sprzedaży przez współwłaściciela nieruchomości
rolnej udziału we współwłasności lub części tego udziału
pozostałym współwłaścicielom przysługuje prawo pierwokupu, jeżeli
prowadzą gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym.
Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy współwłaściciel prowadzący
jednocześnie gospodarstwo rolne sprzedaje swój udział we współwłasności
wraz z tym gospodarstwem albo gdy nabywcą jest inny współwłaściciel
lub osoba, która dziedziczyłaby gospodarstwo po sprzedawcy.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ogólne przepisy dotyczące prawa pierwokupu  art. 596 – 602 KC.

Art. 596. Jeżeli ustawa lub czynność prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby
druga strona sprzedała rzecz osobie trzeciej (prawo pierwokupu), stosuje się w braku przepisów szczególnych przepisy niniejszego
rozdziału.
Art. 597.
§ 1. Rzecz, której dotyczy prawo pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa
nie wykona.
§ 2. Prawo pierwokupu wykonywa się przez oświadczenie złożone zobowiązanemu. Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży rzeczy, której
dotyczy prawo pierwokupu, wymaga zachowania szczególnej formy, oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być złożone w tej
samej formie.
Art. 598.
§ 1. Zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu powinien niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o treści umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią.
§ 2. Prawo pierwokupu co do nieruchomości można wykonać w ciągu miesiąca, a co do innych rzeczy - w ciągu tygodnia od otrzymania
zawiadomienia o sprzedaży, chyba że zostały zastrzeżone inne terminy.
Art. 599.
§ 1. Jeżeli zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu sprzedał rzecz osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeżeli nie zawiadomił uprawnionego o
sprzedaży lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością, ponosi on odpowiedzialność za
wynikłą stąd szkodę.
§ 2. Jednakże jeżeli prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnego,
współwłaścicielowi albo dzierżawcy, sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna.
Art. 600.
§ 1. Przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku między zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej treści, co
umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą trzecią, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Jednakże postanowienia umowy z osobą
trzecią, mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne.
§ 2. Jeżeli umowa sprzedaży zawarta z osobą trzecią przewiduje świadczenia dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógłby spełnić,
może on swe prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń. Jednakże gdy prawo pierwokupu przysługuje Skarbowi Państwa lub
jednostce samorządu terytorialnego z mocy ustawy, takie świadczenie dodatkowe uważa się za nie zastrzeżone.
Art. 602.
§ 1. Prawo pierwokupu jest niezbywalne. Jest ono niepodzielne, chyba że przepisy szczególne zezwalają na częściowe wykonanie tego prawa.
§ 2. Jeżeli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonywają prawa pierwokupu, pozostali mogą wykonać je w całości.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------

Przepisy szczególne dotyczące zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego – art. 212 – 218 Kodeksu
cywilnego

Art. 213. Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między
współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna
to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele.

Art. 214.
§ 1. W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z
nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy
przemawia za wyborem innego współwłaściciela.
§ 2. Jeżeli warunki przewidziane w paragrafie poprzedzającym spełnia kilku współwłaścicieli albo
jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich,
który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia.
§ 3. Na wniosek wszystkich współwłaścicieli sąd zarządzi sprzedaż gospodarstwa rolnego
stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
§ 4. Sprzedaż gospodarstwa rolnego sąd zarządzi również w wypadku niewyrażenia zgody przez
żadnego ze współwłaścicieli na przyznanie mu gospodarstwa.

Art. 215. Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy
gospodarstwo rolne może być podzielone, lecz liczba wydzielonych części jest mniejsza od liczby
współwłaścicieli.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 216.
§ 1. Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego
porozumienia.
§ 2. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone.
Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:
1/ typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności,
2/ sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich
otrzymania.
§ 3. Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty
lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do przepisu art. 212 § 3.
§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się do spłat na rzecz małżonka w razie zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, które
stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków.

Art. 217. Współwłaściciel, który w wyniku zniesienia współwłasności otrzymał gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w skład
tego gospodarstwa nieruchomości rolne zbył odpłatnie przed upływem pięciu lat od chwili zniesienia współwłasności, jest
obowiązany pozostałym współwłaścicielom, którym przypadły spłaty niższe od należnych, wydać - proporcjonalnie do
wielkości ich udziałów - korzyści uzyskane z obniżenia spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego
prowadzenia tego gospodarstwa.

Art. 218.
§ 1. Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, lecz do chwili zniesienia współwłasności w tym
gospodarstwie mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż przez pięć lat, a
gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni - nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności.
Ograniczenie terminem powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.
§ 2. Do uprawnień wynikających z przepisów paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio przepisy o służebności
mieszkania.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 554 KC.
Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności
przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu
oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu
sprzedaży płodów rolnych i leśnych przedawniają się z upływem
lat dwóch.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Kontraktacja (art. 613-626 Kodeksu cywilnego)

Art. 613.
§ 1. Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną
ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie
umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy
szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia.
§ 2. Ilość produktów rolnych może być w umowie oznaczona także według obszaru, z którego produkty te mają być
zebrane.
§ 3. Przepisy dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje się odpowiednio.
§ 4. Przez producenta rolnego rozumie się również grupę producentów rolnych lub ich związek.

Art. 625. Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji gospodarstwo producenta przeszło w posiadanie innej osoby, prawa i
obowiązki z tej umowy wynikające przechodzą na nowego posiadacza. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy przejście
posiadania było następstwem odpłatnego nabycia gospodarstwa, a nabywca nie wiedział i mimo zachowania należytej
staranności nie mógł się dowiedzieć o istnieniu umowy kontraktacji.

Art. 626. § 1. Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji producent wniósł posiadane gospodarstwo jako wkład do rolniczej
spółdzielni produkcyjnej, spółdzielnia ta wstępuje w prawa i obowiązki producenta, chyba że stan wniesionego gospodarstwa
stoi temu na przeszkodzie.
§ 2. Jeżeli stan gospodarstwa producenta w chwili jego przystąpienia do spółdzielni nie pozwala na wykonanie umowy
kontraktacji przez spółdzielnię, umowa wygasa, a producent obowiązany jest zwrócić pobrane zaliczki i kredyty bankowe; inne
korzyści wynikające z tej umowy obowiązany jest zwrócić w takim zakresie, w jakim ich nie zużył w celu wykonania umowy.
§ 3. Jeżeli producent po przystąpieniu do spółdzielni dokonywa indywidualnie sprzętu zakontraktowanych zbiorów, ponosi on
wyłączną odpowiedzialność za wykonanie umowy kontraktacji.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Dzierżawa (art. 693-709 Kodeksu cywilnego)

Art. 693.
§ 1. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i
pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić
wydzierżawiającemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być również oznaczony w
ułamkowej części pożytków.

Art. 695. § 1. Dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat trzydzieści poczytuje się po upływie tego terminu za
zawartą na czas nie oznaczony.

Art. 701. Do rzeczy ruchomych objętych ustawowym prawem zastawu wydzierżawiającego należą także rzeczy
służące do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeżeli znajdą się w obrębie przedmiotu dzierżawy.

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH (PROW)

(Zagadnienia wybrane)

Podstawowe akty prawne:

ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju
obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
(D. U. Nr 64, poz. 427 ze zmianami)
 dalej „UWROW”

rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września
2005 r. w sprawie wsparcia obszarów wiejskich przez
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich - EFRROW
(Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005 r., s. 1 ze zmianami)
 dalej „Rozporządzenie nr 1698/2005”

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 1 – ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich (… )

Ustawa określa:

1/ zadania oraz właściwość organów i jednostek organizacyjnych w zakresie wspierania
rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków pochodzących z Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
określonym w
rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie
wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005, str. 1),

zwanym dalej "rozporządzeniem nr 1698/2005",

oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporządzenia;

2/ warunki i tryb przyznawania, wypłaty oraz zwracania pomocy finansowej:
a/ w ramach działań objętych programem rozwoju obszarów wiejskich, zwanej dalej
"pomocą",
b/ na realizację zadań określonych

w art. 66 ust. 2 i 3 rozporządzenia nr 1698/2005

zwanej dalej "pomocą techniczną"
- w zakresie nieokreślonym w przepisach Unii Europejskiej, o których mowa w pkt 1,
lub przewidzianym w tych przepisach do określenia przez państwo członkowskie Unii
Europejskiej.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Procedura ustalania PROW (art. 3 UWROW):

1/ Opracowanie przez Ministra właściwego do spraw wsi projektów:
a/ krajowego planu strategicznego - zgodnie z treścią art. 11 Rozporządzenia nr 1698/2005,
b/ PROW - zgodnie z treścią art. 15 Rozporządzenia nr 1698/2005,
a następnie uzyskanie opinii o przyjętych w tych projektach rozwiązaniach od podmiotów
wskazanych w art. 3 ust. 1 UWROW, w tym m.in. samorządów województw.

2/ Podjęcie przez Radę Ministrów uchwał w sprawie:
a/ przyjęcia krajowego planu strategicznego, oraz
b/ zatwierdzenia projektu PROW.

3/ Przekazanie przez Ministra właściwego do spraw wsi do Komisji Europejskiej, przyjętego w
drodze uchwały Rady Ministrów krajowego planu strategicznego oraz zatwierdzonego uchwałą
Rady Ministrów projektu PROW,
a następnie współpraca ww. Ministra z Komisją Europejską w zakresie oceny projektu PROW.

4/ Zatwierdzenie projektu PROW przez Komisję Europejską.

5/ Opublikowanie PROW przez Ministra właściwego do spraw rolnictwa w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013,
to załącznik do obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju
Wsi z dnia 12 października 2007 r. - Dziennik Urzędowy
Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski z dnia 17 grudnia
2007 r. (Nr 94, poz. 1035).

Publikację PROW na lata 2007 – 2013 poprzedzały:

1/ zatwierdzenie w dniu 1.08.2006 r. projektu PROW w drodze
uchwały przez Radę Ministrów w dniu 1.08.2006 r.,

2/ przekazanie w dniu 11.08.2006 r. projektu PROW Komisji
Europejskiej,

3/ zatwierdzenie w dniu 24.07.2007 r. ww. projektu przez
Komisję Europejską.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Na 21 działań (środków) podzielonych między 4 osie, przewidzianych w PROW
na lata 2007 - 2013, wnioski są rozpoznawane w dwóch różnych trybach, tj.:

1/ Trybie administracyjnym – w przypadku 9 działań (np. działania – Ułatwienie
startu młodym rolnikom), w ramach tego trybu wnioski o udzielenie pomocy są
rozstrzygane przez wskazane w UWROW organy administracji w formie decyzji
administracyjnych (pozytywnych lub negatywnych dla zgłaszającego wniosek).

2/ Trybie umownym – w przypadku 12 działań (np. działania – Modernizacja
gospodarstw rolnych), w ramach tego trybu wnioski o udzielenie pomocy są
rozpoznawane przez wskazane w UWROW organy administracji lub upoważnione
przez nie podmioty:

a/ w przypadku pozytywnego rozpoznania wniosku – przez zawarcie umowy,

b/ w przypadku negatywnego rozpoznania wniosku – w drodze szczególnej
procedury, umożliwiającej poddanie prawidłowości odmowy zawarcia umowy kontroli
sądu administracyjnego.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------

Ramowy przebieg postępowania w sprawie udzielenia pomocy w trybie administracyjnym:

A/ Etap postępowanie administracyjnego:

 Zgłoszenie wniosku;

 Decyzja organu I instancji w przedmiocie wniosku (pozytywna lub negatywna);

 Odwołanie od decyzji (14 dni od doręczenia decyzji zainteresowanemu), wnosi się je do organu pierwszej

instancji, który przesyła;
 Decyzja organu II instancji w przedmiocie odwołania (uwzględniająca odwołanie – przez zmianę pierwszej decyzji lub

jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania);

B/ Etap postępowania sądowo-administracyjnego:

 Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (30 dni od doręczenia decyzji organu drugiej

instancji), wnosi się je do organu, który wydał decyzje w drugiej instancji (nie bezpośrednio do sądu administracyjnego);

 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (oddalający lub uwzględniający skargę, i uchylający decyzję organu II

instancji);

 Skarga kasacyjna od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (30 dni od doręczenia odpisu

wyroku z uzasadnieniem, przy czym w przypadku wyroku oddalające należy zgłosić stosowny wniosek w terminie 7 dni
od jego ogłoszenia), obowiązuje tzw. przymus adwokacki, wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego;

 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (oddalający lub uwzględniający skargę kasacyjną, i uchylający wyrok

wojewódzkiego sądu administracyjnego).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Przepisy określające zasady wydawania decyzji administracyjnych związanych z

PROW:

a/ ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego
(tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zmianami)
 dalej „KPA”,

b/ przepisy szczególne zawarte w UWROW, m.in. w art. 21 UWROW.

Przepisy określające zasady postępowania w sprawach sądowo-administracyjnych:

ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi
(Dz. U. Nr 153, poz. 1270)  dalej „PPSA”

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 21 UWROW:

1.Z zastrzeżeniem zasad i warunków określonych w przepisach, o których mowa w art. 1 pkt 1, do
postępowań w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej
stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że przepisy ustawy stanowią
inaczej.

2.W postępowaniu w sprawie dotyczącej przyznania pomocy organ, przed którym toczy się postępowanie:
1/ stoi na straży praworządności;
2/ jest obowiązany w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy;
3/ udziela stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i
prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem
postępowania;
4/ zapewnia stronom, na ich żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania; przepisu
art. 81 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się.

3.Strony oraz inne osoby uczestniczące w postępowaniu, o którym mowa w ust. 2, są obowiązane
przedstawiać dowody oraz dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez
zatajania czegokolwiek; ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu
wywodzi skutki prawne.

4.Odwołanie od decyzji w sprawie przyznania pomocy:
1/ rozpatruje się w terminie dwóch miesięcy od dnia otrzymania odwołania [w KPA – miesiąc],
2/ nie wstrzymuje jej wykonania [w KPA – wstrzymuje].

5.W przypadku, o którym mowa w art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego, organ wyższego
stopnia może zmienić decyzję ostateczną w sprawie przyznania pomocy, na mocy której strona
nabyła prawo, również bez zgody strony, jeżeli nie ograniczy to nabytych przez nią praw.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Tzw. triada z Kodeksu postępowania administracyjnego (Art. 7, art. 77 i art. 107

KPA):

Art. 7 KPA.
W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży
praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego
wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie
interes społeczny i słuszny interes obywateli.

Art. 77 KPA.
§ 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący
zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.
§ 2. Organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić
swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.
§ 3. Organ przeprowadzający postępowanie na wezwanie organu właściwego do
załatwienia sprawy (art. 52) może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać
również nowych świadków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem tego
postępowania.
§ 4. Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają
dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 107 KPA.
§ 1. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania,
oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i
prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i
nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w
stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu
administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub
skargi.

§ 2. Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.

§ 3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które
organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu
których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie
prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

§ 4. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony; nie dotyczy
to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania.
§ 5. Organ może odstąpić od uzasadnienia decyzji również w przypadkach, w których z dotychczasowych
przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na
interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.

Art. 128 KPA.
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika,
że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalać inne wymogi
co do treści odwołania.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 57 PPSA.
§ 1. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:
1/ wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
2/ oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;
3/ określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
§ 2. W przypadku, o którym mowa w art. 51, skargi mogą być wniesione w jednym piśmie.
§ 3. Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządza
rozdzielenie tych skarg.

Art. 46 PPSA.
§ 1. Każde pismo strony powinno zawierać:
1/ oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych
i pełnomocników;
2/ oznaczenie rodzaju pisma;
3/ osnowę wniosku lub oświadczenia;
4/ podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5/ wymienienie załączników.
§ 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca
zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i
pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt.
§ 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył
pełnomocnictwa.
§ 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny,
dla której strona sama się nie podpisała.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Tryb umowny rozpoznawania wniosków w ramach PROW

(podstawowe informacje):

Podstawą formalnoprawną udzielenia pomocy jest zawarcie umowy, między osobą zgłaszającą wniosek, a
organem lub instytucją rozpoznającym tenże wniosek.

W trybie umownym w zakresie czynności związanych z rozpoznaniem wniosku (poprzedzających zawarcie
umowy) możliwe jest wyróżnienie dwóch etapów czynności organu lub instytucji, tj.:

1/ [Etap wstępnej kontroli wniosku]. W ramach tego etapu, właściwy organ lub instytucja dokonuje oceny wniosku
od strony formalnej oraz merytorycznej, która:

a/ w razie negatywnej oceny wniosku wyklucza zawarcie umowy,

b/ w razie pozytywnej oceny wniosku otwiera zainteresowanemu możliwość ubiegania się o zawarcie umowy.

2/ [Etap zawarcia umowy] W ramach tego etapu, po pozytywnym rozpoznaniu przez właściwy organ lub instytucję
wniosku dochodzi do zawarcia z zainteresowanym umowy, której zostają uregulowane warunki
wykorzystania przezeń udzielonej pomocy.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Art. 22 UWROW:
1. Pomoc w ramach działań, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, 4, 5 i 8 oraz 16-23, jest przyznawana na
podstawie umowy zawieranej, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej.

2. Do postępowań w sprawach przyznania pomocy na podstawie umowy prowadzonych przez podmioty
wdrażające nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, z wyjątkiem
przepisów dotyczących właściwości miejscowej organów, wyłączenia pracowników organu, doręczeń
i wezwań, udostępniania akt, a także skarg i wniosków. Przepisy art. 21 ust. 2 i 3 stosuje się
odpowiednio.

3. W przypadku gdy nie są spełnione warunki przyznania pomocy, podmiot wdrażający
informuje wnioskodawcę, w formie pisemnej, o odmowie jej przyznania z podaniem przyczyn
odmowy.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia do sądu
administracyjnego skargi na zasadach i w trybie określonych dla aktów lub czynności, o
których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.).

Art. 3 PPSA:
§ 1. Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.
§ 2. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
1/ decyzje administracyjne;
2/ postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na
postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
3/ postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4/ inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub
obowiązków wynikających z przepisów prawa;

(…)

8/ bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4a.

(…)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Ramowy przebieg postępowania w razie odmownego rozpoznania wniosku w trybie umownym:

A/ Postępowanie przed organem związane ze zgłoszeniem wniosku:

Zgłoszenie wniosku;

Pisemna informacja organu o odmowie przyznania pomocy (uwzględnienia wniosku) ze wskazaniem
przyczyn z art. 22 ust. 3 UWROW;
 Wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa (14 dni od kiedy zainteresowany

dowiedział się lub mógł dowiedzieć o podjęciu aktu – art. 52 § 3 PPSA, co do zasady od doręczenia
pisemnej informacji o odmowie przyznania pomocy);

B/ Postępowanie sądowo-administracyjnego:

 Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na odmowę przyznania pomocy, w

terminie przewidzianym w art. 53 § 2 PPSA, tj.
a/ 30 dni od doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa,
b/ 60 dni od doręczenia organowi wezwania do usunięcia naruszenia prawa (w razie braku odpowiedzi
z jego strony organu w powyższym terminie).

Przykład problemowy:
1/ Doręczenie organowi wezwania do usunięcia naruszenia prawa - 21.09.2010 r. (wtorek);
2/ Upływ 60 dniowego od dnia doręczenia wezwania – 20.11.2010 r. (sobota);
3/ Odpowiedź organu zostaje doręczona – 22.11.2010 r. (poniedziałek).
Kiedy upłynie termin do wniesienia skargi?

 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (oddalający lub uwzględniający skargę, i uchylający akt – odmowę udzielenia

pomocy lub stwierdza uprawnienie wynikające z przepisów prawa – art. 146 PPSA).
 Skarga kasacyjna od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (30 dni od doręczenia odpisu wyroku z

uzasadnieniem, przy czym w przypadku wyroku oddalające należy zgłosić stosowny wniosek w terminie 7 dni od jego ogłoszenia),
obowiązuje tzw. przymus adwokacki, wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego;
 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (oddalający lub uwzględniający skargę kasacyjną, i uchylający wyrok wojewódzkiego

sądu administracyjnego).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

uchwała 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22.02.2007 r.

(sygn. akt II GPS 3/06, publikowana ONSAiWSA z 2007 r. Nr 3, poz. 59).

Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Marii Teresy Kalocińskiej, w sprawie ze
skargi kasacyjnej Krzysztofa J. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia
9 grudnia 2005 r. w sprawie ze skargi Krzysztofa J. na pismo Prezesa Agencji Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa z dnia 6 czerwca 2005 r. w przedmiocie środków z budżetu Unii Europejskiej, po
rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2007 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Gospodarczej następującego zagadnienia
prawnego budzącego poważne wątpliwości (…):

"Czy rozstrzygnięcie odrzucające wniosek o przyznanie dofinansowania projektu na podstawie art. 26 ust. 2
ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206 ze zm.) w ramach
Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz
rozwój obszarów wiejskich 2004-2006" w zakresie działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" jest
decyzją administracyjną, czy aktem z zakresu administracji publicznej dotyczącym uprawnienia wynikającego z
przepisu prawa (art. 3 § 2 pkt 1 i 4 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi)?"

podjął następującą uchwałę:

Odrzucenie wniosku, o którym mowa w art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o
Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206 ze zm.) następuje w formie decyzji
administracyjnej wydanej na podstawie art. 26 ust. 2 tej ustawy.

Ustawa z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich (…) –
odzwierciedla powyższy pogląd.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------

Z uzasadnienia uchwały NSA z 22.02.2007 r.:

„Naczelny Sąd Administracyjny zwraca uwagę na to, że przedstawione mu zagadnienie prawne
rozstrzygał według stanu prawnego obowiązującego w dniu 6 czerwca 2005 r., z tej
bowiem daty pochodzi pismo Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, będące
przedmiotem skargi. Należy to podkreślić, ponieważ obowiązująca wówczas ustawa o NPR utraciła
moc z dniem 31 grudnia 2006 r.
Obowiązująca natomiast od dnia 26 grudnia 2006 r. ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o
zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658) stanowi w art. 37, że
do postępowań w zakresie ubiegania się o dofinansowanie oraz udzielania
dofinansowania na podstawie przepisów tej ustawy ze środków pochodzących z
budżetu państwa lub ze środków zagranicznych nie stosuje się przepisów ustawy z dnia
14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego oraz przepisów
dotyczących postępowania sądowo-administracyjnego.”

Art. 1 ustawy z dnia 26 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju:

1. Ustawa określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę oraz tryb
współpracy między nimi.
2. Ustawy nie stosuje się do programów finansowanych z Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskiego Funduszu Rybackiego, z
wyłączeniem przepisów rozdziałów 1, 2 i 7.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Katalog działań (środków) w ramach poszczególnych osi

przewidzianych PROW na lata 2007 – 2013

Oś 1 – Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego (10)

1/ Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie (art. 5 ust. 1 pkt. 1 UWROW)  Tryb umowny.

2/ Ułatwienie startu młodym rolnikom (art. 5 ust. 1 pkt. 2 UWROW)  Tryb administracyjny (art. 20 ust. 1

UWROW).

Wnioski rozpoznają: a/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIM (art. 20 ust. 2 pkt. 2 UWROW), jako organ pierwszej instancji,
oraz b/ Prezes ARIMR (art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa -
Dz. U. Nr 98, poz. 634 ze zm., dalej „UARIMR”).

3/ Renty strukturalne (art. 5 ust. 1 pkt. 3 UWROW)  Tryb administracyjny (art. 20 ust. 1 UWROW).

Wnioski rozpoznaje: a/ Kierownik Biura Powiatowego ARIMR (art. 20 ust. 2 pkt. 1 UWROW), jako organ pierwszej instancji,
oraz b/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 10 ust. 2 UARIMR).

4/ Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów (art. 5 ust. 1 pkt. 11 UWROW)  Tryb

administracyjny (art. 20 ust. 1 UWROW).

Wnioski rozpoznaje: a/ Kierownik Biura Powiatowego ARiMR (art. 20 ust. 2 pkt. 1 UWROW), jako organ pierwszej instancji,
oraz b/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 10 ust. 2 UARIMR).

5/ Modernizacja gospodarstw rolnych (art. 5 ust. 1 pkt. 4 UWROW)  Tryb umowny.

6/ Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej (art. 5 ust. 1 pkt. 5 UWROW)  Tryb

umowny.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

7/ Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem
rolnictwa i leśnictwa – przez (i) scalanie gruntów, oraz (ii) gospodarowanie rolniczymi zasobami
wodnymi (art. 5 ust. 1 pkt. 6 UWROW). Tryb administracyjny (art. 20 ust. 1 UWROW).
Wnioski rozpatruje: a/ Marszałek Województwa (art. 20 ust. 2 pkt. 3 UWROW), jako organ
pierwszej instancji, b/ Samorządowe Kolegium Odwoławcze (art. 43 ust. 1 i ust. 3 ustawy z
dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa - tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 142,
poz. 1590 ze zm.).

8/ Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności (art. 5 ust. 1 pkt. 7 UWROW) 

Tryb administracyjny (art. 20 ust. 1 UWROW).
Wnioski rozpatruje: a/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 20 ust. 2 pkt.
2UWROW), jako organ pierwszej instancji, b/ oraz b/ Prezes ARIMR (art. 10 ust. 2 UARIMR).

9/ Działania informacyjne i promocyjne (art. 5 ust. 1 pkt. 8 UWROW)  Tryb umowny.

10/ Grupy producentów rolnych (art. 5 ust. 1 pkt. 10 UWROW)  Tryb administracyjny (art.

20 ust. 1 UWROW).
Wnioski rozpatruje: a/ Kierownik Biura Powiatowego ARIMR (art. 20 ust. 2 pkt. 2 UWROW),
jako organ pierwszej instancji, oraz b/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 10 ust. 2
UARIMR).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Oś 2 – Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich:

11/ Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych
warunkach gospodarowania – ONW (art. 5 ust. 1 pkt 12 UWROW)  Tryb administracyjny (art. 20

ust. 1 UWROW).
Wnioski rozpoznaje: a/ Kierownik Biura Powiatowego ARIMR (art. 20 ust. 2 pkt. 1 UWROW), jako
organ pierwszej instancji, oraz b/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 10 ust. 2 UARIMR).

12/ Program rolno środowiskowy (art. 5 ust. 1 pkt. 14 UWROW)  Tryb administracyjny (art. 20

ust. 1 UWROW).
Wnioski rozpoznaje: a/ Kierownik Biura Powiatowego ARIMR (art. 20 ust. 2 pkt. 1 UWROW), jako
organ pierwszej instancji, oraz b/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 10 ust. 2 UARIMR).

13/ Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne (art. 5 ust. 1 pkt. 15
UWROW)  Tryb administracyjny (art. 20 ust. 1 UWROW).
Wnioski rozpoznaje: a/ Kierownik Biura Powiatowego AMIRM (art. 20 ust. 2 pkt. 1 UWROW), jako
organ pierwszej instancji, oraz b/ Dyrektor Oddziału Regionalnego ARIMR (art. 10 ust. 2 UARIMR).

14/ Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz
wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych (art. 5 ust. 1 pkt. 16 UWROW)  Tryb umowny.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------

Oś 3 – Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki

wiejskiej:

15/ Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej (art. 5 ust. 1 pkt. 17 UWROW)  Tryb

umowny.

16/ Tworzenie i rozwój mikro-przedsiębiorstw (art. 5 ust. 1 pkt. 18 UWROW)  Tryb

umowny.

17/ Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej (art. 5 ust. 1 pkt. 19 UWROW) 

Tryb umowny.

18/ Odnowa i rozwój wsi (art. 5 ust. 20 UWROW)  Tryb umowny.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Oś 4 – Leader:

19/ Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju (art. 5 ust. 1 pkt. 21 UWROW) 

Tryb umowny.

20/ Wdrażanie projektów współpracy (art. 5 ust. 1 pkt. 22 UWROW)  Tryb

umowny.

21/ Funkcjonowanie lokalnej grupy działania (art. 5 ust. 1 pkt. 23 UWROW) 

Tryb umowny.

r. pr. Jerzy Owczarek

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------

Dziękuję Państwu za uwagę.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WYKŁAD 2 prawa obwodowe i rozwiązywanie obwodów 2003
Wykład 3 Prawa i obowiązki stron stosunku pracy Wynagrodzenie
X Wykładnia prawa ćw, Politologia, Wstęp do nauki o państwie a prawie, Ćwiczenia
Prawo rzymskie - prawo osobowe, prawoznawstwo, polskie prawo konstytucyjne, Logika i wykładnia prawa
PROBLEMY STOSOWANIA I WYKŁADNI PRAWA
do wykladni prawa z 01 2010
Źródła i wykładnia prawa
podstawy państwa i prawa- EWSPA, prawoznawstwo, prawoznawstwo i wykładnia prawa
Wykłady z prawa administracyjnego, Ekonomia, Administracja
Bardzo obszerny zestaw zagadnień egzaminacyjnych z wyczerpującymi odpowiedziami, prawoznawstwo, pols
Wszystkie wyklady z prawa, Prawo w.t.i.r 08.03.2009
Prawo rzymskie - proces, prawoznawstwo, polskie prawo konstytucyjne, Logika i wykładnia prawa, prawo
Ekonomia. wykład 4. 30.10.2006, Studja, Ekonomia SGGW, Wykłady
Stosowanie i wykladnia prawa Nieznany
Zasady stosowania i wykładni prawa 05 2011 (1)

więcej podobnych podstron

SGGW wyklad z prawa rolnego

Document Outline