Bioetyka

• B. Chyrowicz, O sytuacjach bez wyjścia w etyce.

Kraków 2008.

• R. Fenigsen, Eutanazja: śmierć z wyboru?

Poznań 1997

• B. Mepham, Bioetyka. Warszawa 2008..
• M. Nowacka, Etyka a transplantacje. Warszawa

2003.

• T. Pietrzykowski, Spór o eutanazję. Katowice

2007.

• K. Szewczyk, Bioetyka. Medycyna na granicach

życia. Warszawa 2009.

• Akty prawne: http://www.incet.uj.edu.pl/dzialy.php

Powstanie bioetyki

• w wyniku potrzeby publicznej debaty na

początku lat 60-tych nad dostępnością
nowych, bardzo kosztownych technik
dializy dla uboższej części społeczeństwa.

• W wyniku doświadczeń II wojny, kiedy to

wykorzystywano rozwój medycyny do
eksperymentów medycznych na rasach
innych niż biała i ludziach pochodzących z
niższych warstw społecznych.

Dylemat

• Potocznie: trudny wybór pomiędzy dwoma

alternatywnymi możliwościami. Obie opcje wyboru
mają charakter atrakcyjny.

• coś więcej niż problem (ten można np. odłożyć na

później

• nie jest sytuacją, gdzie łatwo można wskazać

strategię jej rozwiązania, to sytuacja bez wyjścia,
patowa.

• dylematy moralne są nasycone dramatem: broniąc

jednej wartości, przekreślam drugą; powstają wtedy,
gdy zdaję sobie sprawę, że nie da się uratować
wszystkiego, a płacona cena jest wysoka.

Sposoby uprawiania

bioetyki

• pryncypializm (J. F. Childress)
• kazuistyka
• feministyczna etyka opiekuńczości
• bioetyka kulturowa
• etyka troski ograniczanej

sprawiedliwością (K. Szewczyk)

J. F. Childress, Zasady etyki

medycznej, Warszawa 1996.

• autonomii; działanie autonomiczne to takie, które

jest podjęte przez każdego, kto działa ze
zrozumieniem i bez wpływu czynników zewnętrznych

• nieszkodzenia: nie powinno się wyrządzać zła ani

krzywdy, która jest złem

• Dobroczynności - powinno się: zapobiegać złu lub

krzywdzie, eliminować zło lub krzywdę,
powiększać dobro.

• Sprawiedliwości
• każda z powyższych zasad zachowuje absolutną

wartość, dopóki nie wejdzie w konflikt z inną

Inna wersja

pryncypializmu

• Zasada równi pochyłej
• Zasada mniejszego zła: wybieramy dobro,

które stoi wyżej

• Zasada koniecznego zła: nie istnieje

wyższa aksjologicznie całość od
indywidualnej osoby i świadomy wybór tego
rodzaju zachowania godzącego w osobę jest
zawsze wyborem zła moralnego.

• Zasada podwójnego skutku: zły skutek

nie jest wprost zamierzony, lecz jedynie
dopuszczony jako ewentualne następstwo
czynu dobrego.

wolno spełnić czynność, z której wynika

podwójny skutek: dobry i zły, o ile są

spełniona następujące warunki:

• sama czynność jest dobra lub obojętna, a

przynajmniej nie jest zakazana, aby przeszkodzić
spełnieniu złego skutku; np. obrona własna

• skutek dobry nie wynika za pośrednictwem skutku

złego, ale równocześnie z nim, albo wcześniej od
niego

• skutek zły, chociaż przewidziany, nie jest jednak

zamierzony, ale tolerowany, dopuszczony przez
sprawcę

• zachodzi odpowiednio ważna przyczyna,

proporcjonalnie wielka w porównaniu ze złym skutkiem

Bioetyka kulturowa

• U jej podstaw leżą 3 tezy mocno

zakorzenione w naszej kulturze:

• 1) człowiek jest zdolny do rozwoju, a

zarazem podatny na cierpienie i
kruchość

• 2) społeczeństwo jest moralnie dobre
• 3) grecki prometeizm i zgoda na

pewną nieredukowalną sumę cierpień

Wyróżniki kultury

zachodniej

• Medykalizacja życia
• strach przed śmiercią
• pogłębiające się osamotnienie

ludzi

• konfrontacja dwóch modeli

uprawiania medycyny: walka o
pacjenta i model opiekuńczy

Konsekwencje uprawiania

medycyny w takim modelu

• Wzmacnia się lęk przed śmiercią
• rozbudza się nadzieję na

technologiczną nieśmiertelność, co
powoduje wzrost osamotnienia i
poczucia winy

• nastawienie roszczeniowe

lekceważące rachunek
ekonomiczny

Etyka troski ograniczonej

sprawiedliwością (K. Szewczyk)

• ściśle związana z dziedzictwem kulturowym Europy
• Walka z medykalizacją
• stosunek lekarz- pacjent jest szczególnym, w sensie

partykularnym, przypadkiem umowy o charakterze
przymierza łączącego wszystkich ludzi

• drugi to ktoś słaby, podatny na cierpienie i ból
• człowiek, to ucieleśniony duch
• pacjent wymagający opieki jest mistrzem inicjującym

dialog moralny

• pełna troski obecność przy chorym
• troska o pacjenta jest limitowana sprawiedliwością