Histamina i leki

przeciwhistaminowe

Receptory histaminowe
• H1
• H2
• H3

Działanie histaminy na komórki

i tkanki poprzez receptory H1

• Skurcz mięsni gładkich

• Wzrost przepuszczalności naczyń

• Świąd skóry, obrzęk

• Stymulacja wydzieliny śluzowej w nosie

• Aktywacja nerwu błędnego w drogach

oddechowych

• Przyspieszenie czynności serca

• Pobudzenie syntezy PGD2,

prostacykliny i tromboksanu

• Wzrost stężenia cGMP

Działanie histaminy na komórki

i tkanki poprzez receptory H2

• Wzrost wydzielania soku

żołądkowego

• Wzrost wydzielania śluzu
• Rozszerzenie oskrzeli
• Wzrost stężenia cyklicznego AMP
• Hamowanie chemotaksji neutrofilów
• Hamowanie wydzielania histaminy z

bazofilów

Działanie histaminy na komórki

i tkanki poprzez receptory H3

• Regulacja syntezy i wydzielania

histaminy w ośrodkowym układzie
nerwowym

• Regulacja snu, czuwania i

pobudzenia psychomotorycznego

• Obniżenie ciśnienia
• Przyspieszenie czynności serca

Podział leków

przeciwhistaminowych –

blokery H1 receptorów

1.Leki klasyczne
• antazolina
• hydroksyzyna
• cyproheptadyna
• prometazyna
• Clemastyna
• ketotifen

2.Leki II-giej generacji

• Terfenadyna

• Astemizol

• Cetyryzyna

• Loratydyna

• Azelastyna

• Ebastyna

• Nizolastyna

• Feksofenadyna

• Lewokabastyna

Leki Klasyczne

ANTAZOLINA
• Pochodna etylenodiaminy
• Oprócz działania na receptory H1

wykazuje działanie cholinolityczne,
miejscowo znieczulajace,
przeciwarytmiczne, zmniejsza
przepuszczalność naczyń
krwionośnych

ANTAZOLINA

Wskazania:
• (i.v.) nadkomorowe zaburzenia rytmu

serca w przebiegu odczynów
alergicznych

• wspomagająco w ostrych odczynach

alergicznych

ANTAZOLINA

Wskazania:

• Miejscowo- Ostre stany zapalne spojówek w

przebiegu sezonowego i całorocznego

• alergicznego zapalenia oczu lub podrażnienia

spojówek przez stosowanie soczewek

• kontaktowych, narażenie na słonce, dym

papierosowy, kontakt z woda w basenie

• Ostre stany zapalne śluzówki nosa,

zaostrzenia przewlekłego nieżytu nosa w

przebiegu

• sezonowego i całorocznego alergicznego

nie2ytu nosa lub przeziębienia

ANTAZOLINA - Preparaty

• Preparat prosty: Phenazolinum 0,05g/ml-

rozwtór do wstrzykiwan Preparaty złożone:

• Dermophenazol-płyn do natryskiwania na

skóre

(antazolina i nafazolina)

• Oftophenazol –krople do oczu (antazolina i

nafazolina)

• Rhinophenazol –krople do nosa (antazolina i

nafazolina)

• Spersallerg- krople do oczu (antazolina,

tetryzolina, metylohydroksyceluloza)

DIFENHYDRAMINA

(BETADRIN)

• Stosowana w przypadkach choroby

lokomocyjnej, nieżytu nosa
wywołanego alergią, pokrzywki oraz
po użądleniach i ukąszeniach
owadów

• Preparat: Betadrin (krople do nosa)

DIMETINDEN (FENISTIL)

• Katar sienny, alergiczny nieżyt nosa;

alergie pokarmowe, polekowe, świąd
w przebiegu dermatoz, pokrzywki, w
niektórych chorobach zakaźnych
(odra, różyczka, ospa wietrzna),
swędzenie i obrzęk po ukąszeniu
owadów, zapobiega reakcjom
nadwrażliwości w trakcie odczulania.

• Preparat: Fenistil (żel, krople)

DIMENHYDRYNAT

(AVIOMARIN)

• p/wymiotnie
• p/histaminowo
• Uspokajajaco
• silnie hamuje czynność ośrodka wymiotnego w

rdzeniu przedłużonym

• hamuje odruchy błędnikowe
Wskazania:
• zapobieganie wymiotom w chorobie

lokomocyjnej

• zapobieganie i leczenie nudności i wymiotów

innego pochodzenia

HYDROXYZYNA

• Działa przeciwlękowo, uspokajało

poprzez zahamowanie aktywności

ośrodków w warstwie podkorowej OUN,

nie hamując czynności kory mózgowej.

• Zmniejsza stan napięcia wewnętrznego,

niepokój, napięcie lekowe, napięcie

mięśniowe Wykazuje właściwości

przeciwhistaminowe, przeciwbólowe,

przeciwwymiotne

HYDROXYZYNA

Wskazania: Lek uogólniony, niepokój , napięcie

przedmiesiączkowe, dolegliwości

czynnościowe

• okresu pokwitania, nadpobudliwość u dzieci

Pomocniczo w leczeniu odczynów

alergicznych: świąd na tle alergicznym,

dermatozy atopowe, kontaktowe

• W premedykacji i w okresie pooperacyjnym

jako lek uspokajający

• i.m. zaleca sie w leczeniu stanów pobudzenia,

chorym z zaburzeniami psychicznymi, stany

niepokoju w ostrym i przewlekłym

alkoholizmie

HYDROXYZYNA - preparaty

• Atarax- syrop 0,002 g/ml (200 ml)

tabl. powl. 0,025 g (25 tabl)

• Hydroxyzinum draż. 0,01 (30 draż.);

0,025 (30draż)

• Hydroxyzinum roztwór do

wstrzykiwań 0,05g/ml

• Hydroxyzinum syrop 0,002g/ml

CYPROHEPTADYNA

• Pochodna piperadyny
• Antagonista receptora H1
• Silnie działa przeciwserotoninowo,

cholinolitycznie

• Hamuje kanały wapniowe

CYPROHEPTADYNA

Wskazania:

• w przypadku nieskuteczności innych leków

w chorobach alergicznych skóry ze znacznie

nasilonym świądem (pokrzywka, osutka

polekowa)

• Bóle głowy pochodzenia naczyniowego

• Obrzęk naczynioworuchowy

• Niekiedy stosowana w celu pobudzenia

łaknienia i zwiększenia masy ciała

(jadłowstręt psychiczny, brak łaknienia w

chorobach wyniszczających, stany

wyczerpania)

CYPROHEPTADYNA

• Peritol Syrop 0,4 mg/ml (100 ml)

Tabl 0,004g (20 tabl)

PROMETAZYNA

• Pochodna fenotiazyny
• Działanie przeciwhistaminowe,

depresyjne na OUN, cholinolityczne,
przeciwwymiotne, uspokajacie,
nasenne

• Korzystne działanie w chorobie

lokomocyjnej; zmniejsza pobudzenie
przedsionkowe, hamuje działanie
błędnikowe

PROMETAZYNA

Wskazania:
• ostre odczyny alergiczne ze

świądem, odczyny poprzetoczeniowe

• Zapobieganie chorobie lokomocyjnej

i jej leczenie

• W premedykacji przed zabiegami

inwazyjnymi oraz w okresie

pooperacyjnym (lek uspokajający,

przeciwkaszlowy, przeciwwymiotny)

PROMETAZYNA – preparaty:

• Diphergan syrop 0,001 g/ml
• Diphergan draż 0,01 g, 0,025
• Roztwór do wstrzykiwań 0,025/1ml
• Promethazine syrop 0,001g/ml

KLEMASTYNA

• Syntetyczny niewybiórczy antagonista H1

• Działa cholinolitycznie, uspokajajaco,

przeciwobrzękowo, przeciwświądowo

Wskazania: choroby alergiczne

• Wspomagająco - zapalenie jamy nosowo-

gardłowej, naczynioruchowy nieżyt nosa

• Zapobiegawczo przed zabiegami lub

badaniami diagnostycznymi mogącymi

wywołać wstrząs anafilaktyczny (np.

podanie środka kontrastowego)

KLEMASTYNA – preparaty:

• Clemastinum syrop 0,1 g/ml
• Clemastinum roztwór do wstrzykiwań

0,001g/ml

Tabl 0,001 (30 tabl)

TRIPELENAMINA

Viosept – maść (+ kliochinol +bromek

domifenu)

• Uszczelnia śródbłonek naczyń

• p/świądowo

• p/bakteryjnie

• p/grzybiczo
Wskazania:

• Grzybice skóry 

• Nadżerki skóry z wtórnym zakażeniem

• liszajec

KETOTIFEN

• Hamuje uwalnianie histaminy, leukotrienów,

aktywacje granulocytów kwasochłonnych przez

ludzkie cytokiny, hamuje ich napływ do miejsca

zapalenia

• Hamuje rozwój nadreaktywnosci dróg

oddechowych, związanej z aktywacja płytek

krwi przez PAF lub wywołanej pobudzeniem

układu nerwowego w następstwie stosowania

leków sympatykomimetycznych albo narażenia

na alergen

• Wskazania: zapobieganie alergiom i leczenie

objawowe alergii

KETOTIFEN - preparaty

• Ketotifen syrop 0,2 mg/ml, tabl 0,001

• Zaditen krople do oczu, roztwór

0,5mg/ml

syrop 0,2 mg/ml
tabl. 0,001g

Objawy niepożądane - I

generacja

1. Efekt uspokajający, upośledzenie funkcji

poznawczych, psychosomatycznych, zmniejszenie

czujności, wydłużenie czasu reakcji wzrost apetytu,

przyrost masy ciała (cyproheptadyna, ketotifen)

2. Objawy uczuleniowe z małopłytkowością,

niedokrwistością hemolityczna i granulocytopenia

3. Działanie cholinolityczne-zaburzenia widzenia,

światłowstręt, trudności w oddawaniu moczu,

suchość w jamie ustnej

4. Przewód pokarmowy- nudności, wymioty, biegunka

lub zaparcia

5. Układ krążenia - wzrost ciśnienia tętniczego,

tachykardia, zaburzenia rytmu serca

Leki- I generacja-interakcje

• Nasilaja działanie atropiny,

katecholamin, trójpierscieniowych
leków przeciwdepresyjnych,

• Potęgują działanie depresyjne na

OUN leków nasennych i
uspokajających oraz alkoholu

Wady I generacja:

Słabo wybiórczo działają na receptory

H1 Działają:

• cholinolitycznie
• dopaminergiczne
• serotoninergiczne
• adrenergiczne

Leki II-giej generacji

CETYRYZYNA

• Acer tabl. powl. 0,01

• Allertec syrop 0,001g/ml, tabl. powl. 0,01

• Amertil tabl. powl. 0,01

• Ceratio tabl.powl.0,01

• CetAlergin krople doustne 0,01g/ml; syrop 0,001g/ml,

tabl.powl. 0,01

• Letizen tabl.powl.0,01

• Virlix roztwór doustny 0,001g/ml, tabl.powl.0,01

• Zodac tabl.powl.0,01

• Zyrtec krople 0,01g/ml, roztwór doustny 0,001g/ml,

tabl.powl.0,01

• Preparat złożony: Cirrus kaps.

(cetyryzyna+chlorowodorek pseudoefedryny)

LORATYDYNA

• Alerfan tabl

• Aleric tabl

• Claritine tabl, syrop

• Flonidan tabl, zawiesina

• LoraHEXAL tabl.

• Loram tabl.

• Loratydyna tabl.

• Loratan kaps., syr.

• Loratine tabl.

• Nalergine tabl

• Rotadin tabl, kaps.-0,01; syrop, zawiesina -0,001g/ml

• Preparat złożony: Clarinase : tabl. o przedłużonym

działaniu (Loratydyna+pseudoefedryna)

AZELASTYNA

• Allergodil aerozol do nosa 0,001 g/g

(0,1%)

Tabl.powl.0,002

EBASTYNA

• Kestine tabl powl 0,01g

FEKSOFENADYNA

• Telfast 120 tabl.powl.0,12- sezonowy

nieżyt nosa

• Telfast 180 tabl.powl.0,18 przewlekła

pokrzywka idiopatyczna

• Wyraźne zmniejszenie objawów już w

pierwszej godzinie od podania leku
doustnie

LEWOKABASTYNA

• Histimet
• aerozol do nosa 0,5 mg/ml (10ml)
• Krople do oczu 0,5 mg/ml (4ml)

Blokery H1 receptorów leki

drugiej generacji:

• Leki dobrze wchłaniają się z przewodu

pokarmowego, szybki początek, długi czas

działania

• Stosowanie raz na dobę

• Dobra penetracja do tkanek

• Nie kumulują sie – wyjątek stanowi

astemizol (Hismanal)

• Wysoka zdolność wiązania z białkami krwi

• Mała lipofilność

• Słabo przenikają przez barierę krew-mózg

Leki II-giej generacji

metabolizm

• Metabolizm- wątroba – większość leków

cytochrom P-450 CYP 3A4

• antybiotyki makrolidowe, leki przeciwgrzybicze-

Blokowanie enzymu CYP 3A4 - wzrost stężenia
leków przeciwhistaminowych (dotyczy to
głównie astemizolu i terfenadyny)

• Loratydyna metabolizowana jest przez CYP 2D6
• Cetyryzyna nie jest metabolizowana przez

wątrobę

Leki II-giej generacji –

mechanizm działania

• Mechanizm działania- konkurują z histamina o

receptory histaminowe Stosować należy je

profilaktycznie, tzn. przed wystąpieniem objawów

• Hamują uwalnianie histaminy z bazofilów

ludzkich poddanych prowokacji immunologicznej

i nieimmunologicznej

• Powodują zahamowanie napływu do miejsca

reakcji alergicznej komórek zapalnych, takich jak:

eozynofile, neutrofile, limfocyty oraz

zmniejszenie ekspresji cząstek ICAM-1 na

komórkach śródbłonka naczyń, nabłonka dróg

oddechowych i spojówek

Testy skórne a stosowanie

brokerów H1 II-giej generacji:

• Loratydyna - po 10 dniach od

zaprzestania stosowania

• Cetyryzyna - po 14 dniach
• Astemizol- po 30 dniach

Leki II-giej generacji -

Zastosowanie kliniczne

Alergiczny nieżyt nosa
• zmniejszają świąd oczu i nosa, kichanie
• zmniejszają produkcje wodnistej

wydzieliny

• nie wpływają na zmniejszenie blokady

nosa

• mniej skuteczne w przewlekłym,

całorocznym, alergicznym nieżycie nosa

Alergiczny nieżyt nosa

Leki II-giej generacji -

Zastosowanie kliniczne

Całoroczny nieżyt nosa
• Leki te są pomocne w leczeniu

całorocznego niealergicznego nieżytu
nosa, któremu towarzyszy wodnista
wydzielina z nosa, miejscowa
eozynofilia, bez wpływu na
zmniejszenie blokady i polipów nosa

Leki II-giej generacji -

Zastosowanie kliniczne

Atopowe zapalenie skóry
• Łagodzą świąd i zmniejszają nasilenie

zmian skórnych

• Ciężkie, atopowe zapalenie skóry

przebiegające z silnym świądem i

drapaniem w ciągu nocy wymaga

zastosowania tzw. klasycznych leków

przeciwhistaminowych, które wykazują

silne działanie uspokajające (np.

Hydroksyzyna, cyproheptadyna)

Atopowe zapalenie

skóry

Leki II-giej generacji - Objawy

niepożądane

• Serce- astemizol, terfenadyna-

wydłużenie QT - zaburzenia rytmu

Farmakokinetyka leków

przeciwhistaminowych drugiej

generacji

Blokery H2 receptorów

• burymamid

• metiamid

• cymetydyna (Altramet, Tgamet) – najstarszy lek,

najwięcej działań niepożądanych (zaburzenia

hormonalne) , zaleta- dostępność form

iniekcyjnych, podwyższa stężenia innych

leków metabolizowanych w wątrobie –

inhibitor enzymów mikrosomalnych

• ranitydyna (Ranigast, Zantac)

• Famotydyna (Famogast, Ulfamid) – nie

metabolizowany w wątrobie

• nizatydyna

• roksatydyna

Blokery H2 receptorów -

wskazania

• Wrzody trawienne żołądka i

dwunastnicy

• Refluksowe zapalenie przełyku
• Zespół Zollingera - Ellisona

Blokery H2 receptorów -

działania niepożądane:

• Nadmierne zahamowanie wydzielania HCl

mogące prowadzić do bakteryjnych i
drożdżakowych zakażeń przewodu
pokarmowego

• bóle i zawroty głowy
• uczucie zmęczenia
• bóle mięśniowe
• zaparcia, lub biegunki
• przejściowe wysypki skórne

Blokery H3 receptorów

• Betahistyna
• Impromidyna
• Burymamid
• Tioperamid

BETAHISTYNA

• pobudza wydzielanie histaminy z

zakończeń nerwowych (przez
blokowanie autoreceptorów H

3

) działa

też agonistycznie na receptory
postsynaptyczne

Zastosowanie:
• Leczenie zaburzeń krążenia w uchu

wewnętrznym (choroba Meniere’a)

• Preparat: Betaserc tabl.

KROMONY

• organiczne związki chemiczne, leki

zapobiegające degranulacji
mastocytów stosowane w chorobach
alergicznych, zwłaszcza w astmie
oskrzelowej.

• Nedokromil sodu
• Kromoglikan disodowy

KROMOGLIKAN DISODOWY

• Hamuje wyzwalanie histaminy i innych mediatorów z

komórki tucznej w czasie reakcji Ab-Ig 

• Hamowanie degranulacji przez lek związane jest z

hamowaniem przepuszczalności błony komórkowej dla

Ca do wnętrza komórki

• Uszczelnia drobne naczynia

• Hamuje chemotaksję komórek zapalnych

• Wyłącznie miejscowo (krople do oczu, krople do nosa)
Preparaty:

• Cromohexal

• Vividrin

• Allergocrom

• Polcrom

NEDOKROMIL SODU

• Tilade

TRITOKWALINA

• hamuje dekarboksylazę histydynową
• wskazania: jak dla p/histaminowych

H

1