Przyczyny nieporozumień

słownych

Przyczyny nieporozumień
słownych



wieloznaczność słów

wieloznaczność słów



wieloznaczność wypowiedzi

wieloznaczność wypowiedzi



ekwiwokacja

ekwiwokacja



amfibolia

amfibolia



niedopowiedzenia

niedopowiedzenia

Wieloznaczność

Wieloznaczność słowa może wynikać

Wieloznaczność słowa może wynikać

nie

nie

tylko z tego, że posiada ono więcej niż

tylko z tego, że posiada ono więcej niż

jedno

jedno

znaczenie. Również

znaczenie. Również

sposób użycia

sposób użycia

tego

tego

słowa

słowa

czy

czy

kontekst

kontekst

może być źródłem

może być źródłem

wieloznaczności.

wieloznaczności.

Przykłady



Na mordy carów państwa patrzyły

Na mordy carów państwa patrzyły

złym okiem

złym okiem



Mama nie wypuściła mnie z

Mama nie wypuściła mnie z

powodu ciemnoty

powodu ciemnoty



Car idąc do celu opierał się na

Car idąc do celu opierał się na

mordzie

mordzie

Pomieszanie supozycji

Nazwy generalne mogą występować w

Nazwy generalne mogą występować w

trzech

trzech

różnych

supozycjach

różnych

supozycjach

:

prostej,

:

prostej,

formalnej,

formalnej,

materialnej

materialnej

.

.

Pomieszanie

Pomieszanie

tych

tych

supozycji

supozycji

w

w

języku mówionym może

języku mówionym może

prowadzić do

prowadzić do

nieporozumień.

nieporozumień.

Przykłady



Bogumił kochał Barbarę przez całe

Bogumił kochał Barbarę przez całe

noce i dnie

noce i dnie



Antygona toczy się w Tebach

Antygona toczy się w Tebach

Wieloznaczność zwrotów
czasownikowych

Nieporozumienia mogą też powstać na skutek

Nieporozumienia mogą też powstać na skutek

wieloznaczności

wieloznaczności

zwrotów czasownikowych

zwrotów czasownikowych

czy też specyficznego kontekstualnego ich

czy też specyficznego kontekstualnego ich

użycia.

użycia.

–

Czy Tadeusz pije alkohol?

Czy Tadeusz pije alkohol?

–

Pije.

Pije.

–

To zabierz mu natychmiast kieliszek.

To zabierz mu natychmiast kieliszek.

–

Nie mogę, bo go teraz nie ma, jest w pracy.

Nie mogę, bo go teraz nie ma, jest w pracy.

Przyczyny
wieloznaczności

Te same zwroty czasownikowe mogą być brane w

Te same zwroty czasownikowe mogą być brane w

znaczeniu aktualnym

znaczeniu aktualnym

albo w

albo w

znaczeniu

znaczeniu

potencjalnym

potencjalnym

.

Jeśli

danego

zwrotu

.

Jeśli

danego

zwrotu

czasownikowego

czasownikowego

używamy w

używamy w

znaczeniu aktualnym

znaczeniu aktualnym

, to mamy na

, to mamy na

myśli, że dana czynność jest lub była wykonywana

myśli, że dana czynność jest lub była wykonywana

w momencie wypowiadania. Jeśli zaś tego zwrotu

w momencie wypowiadania. Jeśli zaś tego zwrotu

użyjemy w

użyjemy w

znaczeniu potencjalnym

znaczeniu potencjalnym

, to wówczas

, to wówczas

mamy na myśli to, że dana czynność jest bądź była

mamy na myśli to, że dana czynność jest bądź była

wykonywana w pewnym okresie.

wykonywana w pewnym okresie.

Inna wieloznaczność

Wieloznaczność może również wynikać z

Wieloznaczność może również wynikać z

samej natury słów. Szczególny rodzaj takiej

samej natury słów. Szczególny rodzaj takiej

wieloznaczności dotyczy takich słów jak: „ty”, „ja”,

wieloznaczności dotyczy takich słów jak: „ty”, „ja”,

„

„

on”, „tam”, „tutaj”…, itp. Słowa tego rodzaju w

on”, „tam”, „tutaj”…, itp. Słowa tego rodzaju w

ogóle nie mają określonego stałego znaczenia.

ogóle nie mają określonego stałego znaczenia.

Ich

Ich

znaczenie można ustalić w konkretnym

znaczenie można ustalić w konkretnym

przypadku, gdy zna się sytuację osoby mówiącej.

przypadku, gdy zna się sytuację osoby mówiącej.

Takie słowa nazywamy

Takie słowa nazywamy

okazjonalnymi

okazjonalnymi

.

.

Ekwiwokacja

Błąd

ekwiwokacji

Błąd

ekwiwokacji

popełnia

się

popełnia

się

wówczas, gdy

wówczas, gdy

w jednym rozumowaniu kilkakrotnie

w jednym rozumowaniu kilkakrotnie

używa

używa

się pewnego słowa wieloznacznego w

się pewnego słowa wieloznacznego w

różnych znaczeniach, sądząc błędnie, że

różnych znaczeniach, sądząc błędnie, że

używa się go jednoznacznie.

używa się go jednoznacznie.

Przykłady



Każde

Każde

prawo

prawo

ma prawodawcę.

ma prawodawcę.

Prawa przyrody są

Prawa przyrody są

prawami

prawami

, zatem

, zatem

prawa przyrody mają prawodawcę.

prawa przyrody mają prawodawcę.



Każda kobieta jest

Każda kobieta jest

kurą domową

kurą domową

, a

, a

każda

każda

kura domowa

kura domowa

jest opierzona;

jest opierzona;

zatem każda kobieta jest opierzona.

zatem każda kobieta jest opierzona.

Logomachia

Analogiczne nieporozumienie ma również

Analogiczne nieporozumienie ma również

miejsce w sporach, którego uczestnicy używają tego

miejsce w sporach, którego uczestnicy używają tego

samego słowa w różnych znaczeniach. Ponieważ

samego słowa w różnych znaczeniach. Ponieważ

każdy z nich mówi o czymś innym niż drugi,

każdy z nich mówi o czymś innym niż drugi,

dyskusja może trwać bez końca, jeśli oczywiście nie

dyskusja może trwać bez końca, jeśli oczywiście nie

uzgodnią znaczenia używanych słów. Tego rodzaju

uzgodnią znaczenia używanych słów. Tego rodzaju

dyskusję nazywa się

dyskusję nazywa się

sporem słownym

sporem słownym

lub

lub

logomachią

logomachią

.

.

Znaczenia dosłowne i
niedosłowne

Stosowanie wyrażeń idiomatycznych, obrazowych

Stosowanie wyrażeń idiomatycznych, obrazowych

czy metaforycznych upiększa sposób wypowiadania

czy metaforycznych upiększa sposób wypowiadania

się, pozwala na podkreślenie, wyostrzenie lub

się, pozwala na podkreślenie, wyostrzenie lub

wysubtelnienie sensu naszej wypowiedzi. Pewne

wysubtelnienie sensu naszej wypowiedzi. Pewne

sformułowania metaforyczne mogą też służyć

sformułowania metaforyczne mogą też służyć

złagodzeniu wypowiedzi posiadającej niemiłą treść.

złagodzeniu wypowiedzi posiadającej niemiłą treść.

Takie wypowiedzi nazywamy wypowiedziami

Takie wypowiedzi nazywamy wypowiedziami

eufemistycznymi lub

eufemistycznymi lub

eufemizmami

eufemizmami

. Np. „Nie grzeszy

. Np. „Nie grzeszy

urodą” zamiast „Ale jest brzydki!”.

urodą” zamiast „Ale jest brzydki!”.

Niebezpieczeństwa

Tego rodzaju obrazowe wypowiedzi mogą

Tego rodzaju obrazowe wypowiedzi mogą

być w pewnych sytuacjach źródłem

być w pewnych sytuacjach źródłem

nieporozumień. Jeśli ktoś pewne zwroty

nieporozumień. Jeśli ktoś pewne zwroty

obrazowe, sformułowane przez siebie czy

obrazowe, sformułowane przez siebie czy

przez kogoś innego bierze w znaczeniu

przez kogoś innego bierze w znaczeniu

dosłownym i wysuwa stą

dosłownym i wysuwa stą

d

d

dziwne lub

dziwne lub

fałszywe konsekwencje, to mówimy, że

fałszywe konsekwencje, to mówimy, że

popełnia

popełnia

błąd myślenia figuralnego

błąd myślenia figuralnego

.

.

Przykłady



Grażyna stanęła do walki z

Grażyna stanęła do walki z

odkrytą piersią

odkrytą piersią



Z upływem lat Hrabia coraz słabiej

Z upływem lat Hrabia coraz słabiej

uciskał swoje kucharki i pokojówki

uciskał swoje kucharki i pokojówki



Komisja Edukacji Narodowej

Komisja Edukacji Narodowej

obejmowała wszystkie dziewczęta

obejmowała wszystkie dziewczęta

Amfibolia

Wieloznaczność wypowiedzi złożonych

Wieloznaczność wypowiedzi złożonych

wynika często z wieloznaczności budowy

wynika często z wieloznaczności budowy

składniowej, to znaczy wadliwej budowy

składniowej, to znaczy wadliwej budowy

wypowiedzi. Jeśli ktoś wypowiada zdanie

wypowiedzi. Jeśli ktoś wypowiada zdanie

wieloznaczne składniowo i nie

wieloznaczne składniowo i nie

uświadamia

uświadamia

sobie tego, to popełnia błąd

sobie tego, to popełnia błąd

amfibolii

amfibolii

lub

lub

amfibologii

amfibologii

.

.

Przykłady



Boryna był teściem żony syna Antka i

Boryna był teściem żony syna Antka i

Hanki

Hanki



Po uderzeniu w oczy rzucał się

Po uderzeniu w oczy rzucał się

Kościuszko trzymający szablę i miecz

Kościuszko trzymający szablę i miecz



Na łące leżała Zosia, a przez jej

Na łące leżała Zosia, a przez jej

środek płynął strumyk

środek płynął strumyk



Lato mile spędzę w górach u kuzynek,

Lato mile spędzę w górach u kuzynek,

z których zejdę dopiero po wakacjach

z których zejdę dopiero po wakacjach

I dalej:



Po zebraniu makulatury, sprzedaliśmy ją

Po zebraniu makulatury, sprzedaliśmy ją

razem z panią

razem z panią



Tatuś kupił stary samochód do spółki ze

Tatuś kupił stary samochód do spółki ze

stryjem, którym dojeżdża do pracy

stryjem, którym dojeżdża do pracy



Robak, ratując Tadeusza, strzelił do

Robak, ratując Tadeusza, strzelił do

niedźwiedzia, który nie wiedział, że jest

niedźwiedzia, który nie wiedział, że jest

jego ojcem

jego ojcem



Danusia ratując Zbyszka przed napaścią

Danusia ratując Zbyszka przed napaścią

dzikiego zwierza zabiła go

dzikiego zwierza zabiła go

I jeszcze:



Baryka zakopał precjoza wraz z żoną i

Baryka zakopał precjoza wraz z żoną i

synkiem

synkiem



Dopiero na ostatniej wycieczce nauczyłem

Dopiero na ostatniej wycieczce nauczyłem

się odróżniać wronę i gawrona od siebie

się odróżniać wronę i gawrona od siebie



Kiedy ojciec wracał z koniem do domu, to

Kiedy ojciec wracał z koniem do domu, to

chłopcy pchali mu do pyska skórki od chleba

chłopcy pchali mu do pyska skórki od chleba



Ksiądz Robak strzelił do niedźwiedzia, który

Ksiądz Robak strzelił do niedźwiedzia, który

zwalił się z hukiem i nie czekając na oklaski

zwalił się z hukiem i nie czekając na oklaski

pobiegł do domu

pobiegł do domu

A na koniec:



Do uprawy roli Barbara nie nadawała się,

Do uprawy roli Barbara nie nadawała się,

więc Bogumił sam ją uprawiał

więc Bogumił sam ją uprawiał



Bił swoją żonę, z którą miał dzieci przy

Bił swoją żonę, z którą miał dzieci przy

pomocy sznurka

pomocy sznurka



A do kotletów była sałata, którą mamusia

A do kotletów była sałata, którą mamusia

przyprawiła potem

przyprawiła potem



Kompozytor miał dużo pracy przy swoich

Kompozytor miał dużo pracy przy swoich

utworach, ale dzieci mu nie

utworach, ale dzieci mu nie

przeszkadzały, więc je dalej tworzył po

przeszkadzały, więc je dalej tworzył po

nocach

nocach

To był ostatni wykład!!!
Ufff…

Życzę Państwu powodzenia na

Życzę Państwu powodzenia na

egzaminie

egzaminie

Optical.exe