Hormony

przewodu

pokarmowego:

oś jelito-mózg

Otyłość

yłość i jej powikłania

stanowią narastający

problem zdrowia

publicznego. Szczególną

uwagę zwraca się na

kontrolę spożywania

pokarmu odbywającą się

za pośrednictwem

hormonów przewodu

pokarmowego:

•Sygnały sytości-

powodują zakończenie

posiłku, np

cholecystokinina, peptyd YY,

peptyd glukagonopodobny,

•Czynnik stymulujący łaknienie

(pochodzący z przewodu
pokarmowego)-

grelina

Stały bilans energetyczny

organizmu wynika z
równowagi pomiędzy

energią

przyjętą

, a

wydatkiem

energetycznym

–regulacja

przez ośrodkowy układ
nerwowy, gdzie głównymi
obszarami przyjmującymi
bodźce są:

pień mózgu i

jądro łukowate podwzgórza,

które są stymulowane
sygnałami płynącymi
bezpośrednio

drogą krwi, lub

z innych części mózgu

W obrębie jądra łukowatego kontrola poboru
pożywienia odbywa się przez interakcje między
neuronami wykazującymi ekspresję

substancji

oreksygennych

(neuropeptyd Y, białko agouti) i

anoreksygennych

(hormon stymulujący melanocyty α-

MSH α, peptyd CART

Mechanizmy

neurohormonalne

Wpływają:
• pozytywnie
• negatywnie
na przyjmowanie pokarmu
Są bodźcami informującymi o:
• długofalowych zasobach energetycznych

organizmu

• energii dostarczonej w czasie ostatniego posiłku i

dostępnej od zaraz

Peptyd YY

• Jego nazwa wywodzi się od

tyrozyny

, którą posiada na obu

końcach, a która w w międzynarodowej nomenklaturze oznaczana
jest jako Y

• Wchodzi w skład rodziny

polipeptydów trzustkowych

• Syntetyzowany i wydzielany przez

komórki L jelita krętego i

okrężnicy

• Immunoreaktywną formę stanowi

PYY 3-36

• Receptory dla PYY należą do rodziny

receptora NPY

i stanowią 6

podtypów

• PYY 3-36

działając na receptor Y2 zlokalizowany w neuronach

jądra łukowatego,

hamuje oreksygenne działanie NPY

i w ten

sposób zmniejsza apetyt- stanowi więc istotny

obwodowy sygnał

nasycenia

• Dodanie PYY3-36- hamuje sekrecję NPY, a

stymuluje hormon

stymulujący melanocyty α

• Pełna forma PYY podana dokomorowo działa odwrotnie-

oreksygennie,

• Sekrecja PYY z komórek jelita jest wprost

proporcjonalna do kaloryczności spożytego
pokarmu-

tłuszcze i cukry uważa się za

stymulatory PYY-

osiąga najwyższe stężenie

godzinę po zjedzeniu

• U otyłych występuje niższe stężenie PYY3-36
• Istnienie otyłości można tłumaczyć

upośledzoną sygnalizacją anoreksogenną,
co powoduje nadmierne łaknienie i przyrost
masy ciała

Peptyd glukagonopodobny-1

• Duże znaczenie w

regulacji łaknienia

• Powstaje z cząsteczki prekursorowej-

proglukagonu

- w obrębie

komórek L

jelita krętego, okrężnicy, komórek A trzustki i wielu obszarach ośrodkowego
układu nerwowego( podwzgórzu, przysadce i rdzeniu przedłużonym

)

• Wydzielany w postaci

GLP-I(7-37) i GLP-I(7-36

) w nieaktywne formy:

GLP-1 (9-36), (9-37)

• Receptory dla GLP znajdują się w ośrodkowym układzie nerwowym,

układzie pokarmowym- jelicie i części endokrynnej trzustki

Mutacja genu kodującego receptor dla GLP-1-----

łagodna hiperglikemia i

nietolerancja glukozy

(zastosowanie terapeutyczne w cukrzycy typu 2)

Modelowanie stanu nasycenia-

upośledza motorykę przewodu

pokarmowego, zmniejsza wydzielanie soków żołądkowego i jelitowego,
opóźnia opróżnianie żołądka z treści pokarmowej- działa anorektycznie u
ludzi i zwierząt

Uczestniczy w

krótkoterminowej kontroli

stanu nasycenia i nie wykazuje

długofalowego wpływu na masę ciała

• Czynnikiem
uwalniającym
jest pokarm
bogaty w

węglowodany

• Stymuluje
Wydzielanie
insuliny-

zapobieganie
wzrostom
glikemii=

utrzymanie
normoglikemii

Grelina

• Wpływa na łaknienie- jest najsilniejszym poznanym

stymulatorem

wydzielania hormonu wzrostu

• W pozycji trzeciej posiada unikatową grupę

n-oktaacetylowa

grelina jest jedynym naturalnie występującym hormonem

zmodyfikowanym w ten sposób

• Modyfikacja greliny zapewnia jej

lipofilność

i ułatwia jej

przechodzenie przez barierę krew-mózg

• szpiku kostnego

• Receptor należy do rodziny GHS-R

Produkowana w

komórkach śluzówki dna żołądka-

komórki X/A- które stanowią drugą pod względem
populacji komórek endokrynnych żołądka= „komórki
greliny”- oplecione są siecią naczyń włosowatych,
dlatego grelina nie trafia do światła żołądka, ale

natychmiast do krwioobiegu

Produkowana również

w wątrobie, nerkach,

nadnerczach, tarczycy łożysku i innych tkankach, w
komórkach alfa i beta trzustki, oraz przez populację
komórek ε

Działanie greliny

• Oddziaływanie na

sekrecję hormonu wzrostu

• Wpływa pozytywnie na

wydzielanie PRL i ACTH

• Powoduje

obniżenie ciśnienia tętniczego

/// wzrost frakcji wyrzutowej

• Stymuluje motorykę żołądka i wydzielanie soku żołądkowego

• sprzyja insulinooprności i nasila

glukoneogenezę

• Stymuluje łaknienie

• Dostarczanie zasobów kalorycznych, które następnie zostają

wykorzystane do procesów odnowy tkankowej pod wpływem hormonu
wzrostu

• Wykazuje wiele nie poznanych dotąd działań- występowanie w jadrze łukowatym
• Hamuje apoptozę kardiomiocytów i komórek śródbłonka// promuje adipogenezę w

komórkach tłuszczowych

Najwyższe stężenie występuje na czczo

//// maleje ok

godzinę po jedzeniu- grelina jest bezpośrednim
bodźcem inicjującym spożycie pokarmu- podana
dożylnie zwiększa spożycie pokarmu o ok 28% =
oreksygenny efekt
U osób otyłych stężenie peptydu jest obniżone jako
efekt przewlekłej hiperalimentacji
Wzrost stężenia greliny po skutecznej terapii
odchudzającej może być czynnikiem utrudniającym
utrzymanie należnej masy ciała