Syndrom wypalenia

Syndrom wypalenia

zawodowego

zawodowego

Alaya

Pines

definiuje

Alaya

Pines

definiuje

wypalenie

wypalenie

zawodowe

zawodowe

jako:

"Stan

fizycznego,

jako:

"Stan

fizycznego,

emocjonalnego

i

umysłowego

emocjonalnego

i

umysłowego

wyczerpania przejawiającego się poprzez

wyczerpania przejawiającego się poprzez

chroniczne zmęczenie. Towarzyszy mu

chroniczne zmęczenie. Towarzyszy mu

negatywna postawa wobec pracy, ludzi i

negatywna postawa wobec pracy, ludzi i

życia,

poczucie

bezradności

oraz

życia,

poczucie

bezradności

oraz

beznadziejności

położenia.

Obniżona

beznadziejności

położenia.

Obniżona

samoocena manifestuje się poczuciem

samoocena manifestuje się poczuciem

własnej nieadekwatności, niekompetencji

własnej nieadekwatności, niekompetencji

i zniechęceniem". Stan ten występu je u

i zniechęceniem". Stan ten występu je u

osób, które pracują w zawodach (ale nie

osób, które pracują w zawodach (ale nie

wyłącznie), związanych z pomaganiem

wyłącznie), związanych z pomaganiem

innym ludziom.

innym ludziom.

Niektórzy

autorzy

różnicują

stan

Niektórzy

autorzy

różnicują

stan

wypalenia i znużenia.

wypalenia i znużenia.

Wypaleniu

ulegają

ludzie,

którzy

Wypaleniu

ulegają

ludzie,

którzy

pracowali z ogromnym zaangażowaniem i

pracowali z ogromnym zaangażowaniem i

energią, podczas gdy osoby ulegające

energią, podczas gdy osoby ulegające

znużeniu nie miały nigdy takiego okresu

znużeniu nie miały nigdy takiego okresu

entuzjazmu. Jednak jedni i drudzy

entuzjazmu. Jednak jedni i drudzy

pozbawieni są energii, witalności i radości

pozbawieni są energii, witalności i radości

codziennego życia. To, czy wypalenie

codziennego życia. To, czy wypalenie

nastąpi, zależy od układu wielu czynników

nastąpi, zależy od układu wielu czynników

osobistych i środowisko wychowawcze.

osobistych i środowisko wychowawcze.

Jako szczególnie ważne w budowaniu syndromu

Jako szczególnie ważne w budowaniu syndromu

wymieniane są:

wymieniane są:

•

Stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich

Stawianie sobie wysokich wymagań przy niewielkich

możliwościach wpływu na sytuację.

możliwościach wpływu na sytuację.

•

Działania niezgodne ze swoimi wartościami, nadmiarowe

Działania niezgodne ze swoimi wartościami, nadmiarowe

za chowania agresywne lub uległe w różnych rolach

za chowania agresywne lub uległe w różnych rolach

(dom, praca, sytuacje społeczne).

(dom, praca, sytuacje społeczne).

•

Życzeniowa interpretacja wydarzeń, defensywna postawa

Życzeniowa interpretacja wydarzeń, defensywna postawa

wobec trudności, wyolbrzymianie porażek.

wobec trudności, wyolbrzymianie porażek.

•

Brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia

Brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę, ćwiczenia

fizyczne, rytm snu, relaks i podstawową higienę.

fizyczne, rytm snu, relaks i podstawową higienę.

•

Perfekcjonizm i nadodpowiedzialność (uleganie

Perfekcjonizm i nadodpowiedzialność (uleganie

przekonaniu, że pielęgniarka musi wiedzieć wszystko i

przekonaniu, że pielęgniarka musi wiedzieć wszystko i

jest za wszystko odpowiedzialny).

jest za wszystko odpowiedzialny).

•

Zaniedbywanie rozwoju zawodowego.

Zaniedbywanie rozwoju zawodowego.

•

Brak partnerskich relacji i systemu wsparcia,

Brak partnerskich relacji i systemu wsparcia,

zaniedbywanie intymności, sztywność ról.

zaniedbywanie intymności, sztywność ról.

•

Brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu

Brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu

pracy.

pracy.

Zanim wypalenie rozwinie się w pełni,

Zanim wypalenie rozwinie się w pełni,

pojawiają się symptomy, które

pojawiają się symptomy, które

informują o pogłębiających się

informują o pogłębiających się

problemach. Dokładna autodiagnoza

problemach. Dokładna autodiagnoza

umożliwia podjęcie kroków

umożliwia podjęcie kroków

zaradczych i uruchomienie zmiany w

zaradczych i uruchomienie zmiany w

po żądanym kierunku. Lista sygnałów

po żądanym kierunku. Lista sygnałów

ostrzegawczych charakterystycznych

ostrzegawczych charakterystycznych

dla zespołu wypalenia jest zawsze

dla zespołu wypalenia jest zawsze

pomocna w ocenie własnego stanu.

pomocna w ocenie własnego stanu.

FIZYCZNE

FIZYCZNE

•

Dominujące poczucie zmęczenia.

Dominujące poczucie zmęczenia.

•

Zaniedbywanie aktywności fizycznej

Zaniedbywanie aktywności fizycznej

(ćwiczeń fizycznych).

(ćwiczeń fizycznych).

•

Zakłócenia snu.

Zakłócenia snu.

•

Zaburzenia apetytu.

Zaburzenia apetytu.

•

Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u

Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u

lekarza i stomatologa, problemy

lekarza i stomatologa, problemy

zdrowotne.

zdrowotne.

•

Obniżenie potrzeb seksualnych.

Obniżenie potrzeb seksualnych.

•

Nadużywanie alkoholu, leków, palenie

Nadużywanie alkoholu, leków, palenie

tytoniu.

tytoniu.

EMOCJONALNE

EMOCJONALNE

•

Trudności w relaksowaniu się.

Trudności w relaksowaniu się.

•

Czytanie głównie pism i książek

Czytanie głównie pism i książek

zawodowych.

zawodowych.

•

Utrzymujące się poczucie znużenia.

Utrzymujące się poczucie znużenia.

•

Obniżony nastrój.

Obniżony nastrój.

•

Stała obecność negatywnych postaw i myśli.

Stała obecność negatywnych postaw i myśli.

•

Długotrwałe resentymenty lub urazy wobec

Długotrwałe resentymenty lub urazy wobec

innych ludzi.

innych ludzi.

•

Regularnie występujące poczucie

Regularnie występujące poczucie

osamotnienia lub izolacji.

osamotnienia lub izolacji.

•

Nawracające lęki.

Nawracające lęki.

•

Poczucie pustki i braku celów.

Poczucie pustki i braku celów.

•

Rosnąca ilość zachowań impulsywnych bez

Rosnąca ilość zachowań impulsywnych bez

względu na konsekwencje.

względu na konsekwencje.

•

Niekontrolowane zachowania agresywne.

Niekontrolowane zachowania agresywne.

RODZINNE I SPOŁECZNE

RODZINNE I SPOŁECZNE

•

Obniżenie zainteresowania członkami rodziny.

Obniżenie zainteresowania członkami rodziny.

•

Łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na

Łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na

członków rodziny.

członków rodziny.

•

Spędzanie większej ilości czasu poza domem lub

Spędzanie większej ilości czasu poza domem lub

bez rodziny bez wyraźnego powodu.

bez rodziny bez wyraźnego powodu.

•

Opór przed wspólnym wypoczynkiem lub

Opór przed wspólnym wypoczynkiem lub

niemożność cieszenia się nim.

niemożność cieszenia się nim.

•

Trudności w uczestniczeniu we wspólnych

Trudności w uczestniczeniu we wspólnych

rozrywkach.

rozrywkach.

•

Zwiększająca się ilość czasu spędzanego

Zwiększająca się ilość czasu spędzanego

samotnie.

samotnie.

•

Nadmierne oglądanie telewizji jako sposób

Nadmierne oglądanie telewizji jako sposób

ucieczki od problemów.

ucieczki od problemów.

•

Niezwykle nasilony stres towarzyszący dużym

Niezwykle nasilony stres towarzyszący dużym

zmianom w życiu (narodziny lub śmierć, kłopoty

zmianom w życiu (narodziny lub śmierć, kłopoty

finansowe).

finansowe).

•

Obniżenie poczucia wsparcia.

Obniżenie poczucia wsparcia.

DOTYCZĄCE PRACY

DOTYCZĄCE PRACY

•

Utrata zapału.

Utrata zapału.

•

Poczucie, iż stale brakuje na coś czasu.

Poczucie, iż stale brakuje na coś czasu.

•

Obawy przed pójściem do pracy.

Obawy przed pójściem do pracy.

•

Rosnące poczucie niekompetencji.

Rosnące poczucie niekompetencji.

•

Poczucie "marnowania" czasu.

Poczucie "marnowania" czasu.

•

Trudności w kończeniu rozpoczętych zadań.

Trudności w kończeniu rozpoczętych zadań.

•

Narastające niezadowolenie z pracy, brak pomysłu na

Narastające niezadowolenie z pracy, brak pomysłu na

dokonanie zmiany.

dokonanie zmiany.

•

Trudności w wyrażaniu własnych opinii, unikanie

Trudności w wyrażaniu własnych opinii, unikanie

wypowiadania swojego zdania.

wypowiadania swojego zdania.

•

Schematyczne traktowanie pacjentów.

Schematyczne traktowanie pacjentów.

•

Bardzo duża dyrektywność wobec pacjentów.

Bardzo duża dyrektywność wobec pacjentów.

•

Zwierzanie się pacjentom ze swoich spraw osobistych.

Zwierzanie się pacjentom ze swoich spraw osobistych.

•

Unikanie trudnych tematów z pacjentami.

Unikanie trudnych tematów z pacjentami.

•

Niecierpliwość w kontaktach z pacjentami.

Niecierpliwość w kontaktach z pacjentami.

•

Zauważanie podobieństw w problemach własnych i

Zauważanie podobieństw w problemach własnych i

zgłaszanych przez pacjentów.

zgłaszanych przez pacjentów.

•

Rosnące poczucie winy wobec pacjentów.

Rosnące poczucie winy wobec pacjentów.

•

Utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazy do

Utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazy do

przełożonych, kolegów, superwizorów.

przełożonych, kolegów, superwizorów.

W jaki sposób możemy zabezpieczyć się przed zespołem wypalenia?

W jaki sposób możemy zabezpieczyć się przed zespołem wypalenia?

Jest to możliwe, kiedy rozumiemy przyczyny i efektywnie radzimy

Jest to możliwe, kiedy rozumiemy przyczyny i efektywnie radzimy

sobie ze stresem, kiedy jesteśmy w stanie rozpoznać wczesne

sobie ze stresem, kiedy jesteśmy w stanie rozpoznać wczesne

sygnały ostrzegawcze, wreszcie kiedy dbamy o siebie i staramy się

sygnały ostrzegawcze, wreszcie kiedy dbamy o siebie i staramy się

utrzymać równowagę w naszym życiu. Zapewne każdy ma swoje

utrzymać równowagę w naszym życiu. Zapewne każdy ma swoje

własne sposoby osiągania tej równowagi.

własne sposoby osiągania tej równowagi.

Warto pamiętać o najważniejszych zaleceniach:

Warto pamiętać o najważniejszych zaleceniach:

•

Postaraj się, aby Twoje cele były realistyczne tzn. aby

Postaraj się, aby Twoje cele były realistyczne tzn. aby

ich realizacja zależała od Ciebie.

ich realizacja zależała od Ciebie.

•

Staraj się być elastycznym patrz na problem z różnych

Staraj się być elastycznym patrz na problem z różnych

perspektyw.

perspektyw.

•

Bądź świadomy swoich braków i akceptuj własne

Bądź świadomy swoich braków i akceptuj własne

ograniczenia.

ograniczenia.

•

Bądź wrażliwy na własne potrzeby fizyczne, psychiczne,

Bądź wrażliwy na własne potrzeby fizyczne, psychiczne,

emocjonalne, duchowe i społeczne.

emocjonalne, duchowe i społeczne.

•

Dbaj o własne ciało ćwicz tak, jak potrafisz, wypoczywaj,

Dbaj o własne ciało ćwicz tak, jak potrafisz, wypoczywaj,

utrzymuj dietę.

utrzymuj dietę.

•

Podejmuj nowe wyzwania.

Podejmuj nowe wyzwania.

•

Zwracaj uwagę na drobne radości codziennego życia.

Zwracaj uwagę na drobne radości codziennego życia.

•

Twórz satysfakcjonujące relacje z innymi.

Twórz satysfakcjonujące relacje z innymi.

•

Używaj poczucia humoru.

Używaj poczucia humoru.

•

Pamiętaj, że istniejesz również poza pracą.

Pamiętaj, że istniejesz również poza pracą.

Zasady postępowania

Zasady postępowania

zapobiegające

zapobiegające

wystąpieniu zespołu

wystąpieniu zespołu

wypalenia zawodowego

wypalenia zawodowego

•

Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia

Wczesne rozpoznawanie objawów przeciążenia

stresem i przeciwdziałaniu ich rozwojowi,

stresem i przeciwdziałaniu ich rozwojowi,

•

Poznawanie siebie, własnych możliwości i

Poznawanie siebie, własnych możliwości i

ograniczeń,

ograniczeń,

•

Wypracowanie w sobie zachowań asertywnych,

Wypracowanie w sobie zachowań asertywnych,

•

Przestrzeganie naprzemienności pracy i

Przestrzeganie naprzemienności pracy i

odpoczynku,

odpoczynku,

•

Rozwijanie zainteresowań pozazawodowych,

Rozwijanie zainteresowań pozazawodowych,

•

W sytuacjach stresowych korzystanie z

W sytuacjach stresowych korzystanie z

najbardziej skutecznych dla siebie sposobów

najbardziej skutecznych dla siebie sposobów

rozładowywania emocji,

rozładowywania emocji,

•

Rozwijanie kontaktów towarzyskich

Rozwijanie kontaktów towarzyskich

pozazawodowych,

pozazawodowych,

•

Wypracowanie dystansu do własnych

Wypracowanie dystansu do własnych

problemów.

problemów.

Oprócz stosowania indywidualnych sposobów

Oprócz stosowania indywidualnych sposobów

przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu należy

przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu należy

w miejscu pracy podejmować działania

w miejscu pracy podejmować działania

zespołowe:

zespołowe:

•

Tworzenie w szpitalu klimatu przyjaźni,

Tworzenie w szpitalu klimatu przyjaźni,

koleżeństwa i życzliwości,

koleżeństwa i życzliwości,

•

Pomoc w adaptacji zawodowej młodym

Pomoc w adaptacji zawodowej młodym

pracownikom,

pracownikom,

•

Udzielanie wsparcia społecznego przez

Udzielanie wsparcia społecznego przez

współpracowników, przełożonych i przyjaciół,

współpracowników, przełożonych i przyjaciół,

•

Zmniejszenie i eliminowanie uciążliwości

Zmniejszenie i eliminowanie uciążliwości

zawodowych,

zawodowych,

•

Wspólne omawianie problemów opiekuńczych,

Wspólne omawianie problemów opiekuńczych,

•

Umożliwienie korzystania z konsultacji i rad

Umożliwienie korzystania z konsultacji i rad

doświadczonych pracowników.

doświadczonych pracowników.