1

Ergonomia i
Bezpieczeństwo Pracy

Wykład 8

CZYNNIKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH

2

Klasyfikacja zagrożeń

Czynniki oddziaływujące na organizm człowieka w

środowisku pracy, zagrażające jego zdrowiu i

życiu, dzieli się na:



- niebezpieczne,



- szkodliwe,



- uciążliwe.

Podział czynników środowiska pracy:



- fizyczne,



- chemiczne,



- biologiczne,



- psychofizyczne.

3

Ryzyko zawodowe



Praca w warunkach ekspozycji na oddziaływanie

wymienionych czynników stwarza możliwość

wystąpienia niekorzystnych skutków dla

zdrowia i życia człowieka, a prawdopodobieństwo i

zakres wystąpienia tych następstw określa się jako

ryzyko zawodowe.



Ryzyko zawodowe, związane z wykonywaną pracą

wynika z narażenia pracownika na działanie

czynników niebezpiecznych, szkodliwych i

uciążliwych występujących na stanowisku pracy.

4

Ryzyka:

Czynnik niebezpieczny to czynnik, którego oddziaływanie

może prowadzić do urazu lub innego istotnego

natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia

człowieka bądź do zejścia śmiertelnego.

Czynnik szkodliwy to czynnik, którego oddziaływanie

może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia

człowieka.

Czynnik uciążliwy nie stanowi zagrożenia dla życia lub

zdrowia człowieka, lecz utrudnia pracę lub przyczynia się

w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do

wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływa

na zmniejszenie wydajności.

5

Poziom oddziaływania:

W zależności od poziomu oddziaływania (stężenia lub

natężenia) bądź innych warunków, czynnik uciążliwy

może stać się szkodliwym (zagrażającym

zdrowiu),

a szkodliwy – niebezpiecznym

(zagrażającym życiu).

Wykonywanie robót budowlanych wiąże się z narażeniem

pracowników na oddziaływanie większości powyższych

czynników, stwarza wiele potencjalnych możliwości

występowania groźnych wypadków przy pracy i

bezwzględnie wymaga zachowywania zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy.

6

Do czynników niebezpiecznych powodujących najczęściej
urazy, należą przede wszystkim czynniki mechaniczne,
takie jak:



ruchome, a głównie wirujące, części

maszyn i innych urządzeń oraz

narzędzia



poruszające się środki transportu



ostre wystające elementy



spadające elementy



śliskie, nierówne powierzchnie



ograniczone przestrzenie (dojścia,

przejścia, dostępy).

7

Inne czynniki niebezpieczne

Do czynników niebezpiecznych należy

również zaliczyć prąd elektryczny oraz

wybuch urządzeń ciśnieniowych (butli,

kotłów, zbiorników), przewodów i instalacji

gazowej, mieszanin gazu z powietrzem.

Zagrożenie wybuchem może być związane

z nieprawidłową obsługą urządzeń i

nieszczelnością przewodów i połączeń,

a także niesprawnością aparatury

kontrolno-pomiarowej i urządzeń

zabezpieczających.

8

Do szkodliwych czynników, które mogą występować na

budowie należą
czynniki fizyczne:



- hałas,



- drgania mechaniczne,



- niska temperatura,



- wysoka wilgotność powietrza



- nieprawidłowe oświetlenie,

a także czynniki chemiczne:



- środki do impregnacji drewna,



- rozpuszczalniki,



- dymy asfaltów,



- pyły (w tym azbest).

9

W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29

listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i

natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia i środowiska pracy (

Dz. U. 2002, nr 217, poz. 1833

ze zm. Dz.U. z 2005 r., nr 212, poz. 1769)  

określono wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń

czynników szkodliwych dla zdrowia (NDS i NDN).

Wartości NDS i NDN są podstawą do realizowania

planowej działalności profilaktycznej przez pracodawców.

Pracodawca jest zobowiązany do przeprowadzenia

na swój koszt badań i pomiarów czynników

szkodliwych dla zdrowia oraz udostępnienia ich

wyników pracownikom.

Regulacje prawne:

10

Do czynników uciążliwych, występujących przy robotach

budowlanych można zaliczyć:



- podnoszenie i przenoszenie ciężarów,



- wymuszoną pozycję ciała



- stres.

Praca, w której podnoszenie i przenoszenie ciężarów jest stałą

czynnością, może być przyczyną nadmiernego zmęczenia

fizycznego, przeciążenia mięśni, stawów, a przede

wszystkim kręgosłupa.
Skutkami mogą być:



- wycieńczenie organizmu,



- zmniejszenie wydolności fizycznej,



- zwiększenie podatności na wypadki,



- powstawanie urazów ścięgien i kręgosłupa.

Uciążliwość prac budowlanych:

11

Środkiem prowadzącym do zapobiegania niekorzystnym

skutkom dźwigania jest przestrzeganie norm

dźwigania ciężarów z uwzględnieniem różnic

w wydolności indywidualnej lub poszczególnych grup

pracowników (młodociani, kobiety). W

zapobieganiu skutkom nadmiernego wysiłku ważne jest

określenie prawidłowych sposobów podnoszenia i

przenoszenia ciężarów na poszczególnych

stanowiskach pracy oraz szkolenie pracowników w

zakresie bezpiecznej techniki dźwigania. Należy dążyć

do ograniczenia i wyeliminowania ręcznego

przenoszenia ciężarów, np. przez stosowanie

urządzeń transportowych (wózków, podnośników).

Zapobieganie niekorzystnym skutkom:

12

Wymuszona pozycja ciała podczas wykonywania pracy

powoduje:



- szybkie zmęczenie fizyczne,



- zmniejszenie wydajności pracy,



- obniżenie tempa i jakości pracy.
Niekorzystnym elementem tej uciążliwości jest możliwość

przyzwyczajenia się do złej pozycji przy pracy, co po

latach może doprowadzić do utrwalonych zmian

organicznych ( np. trwałego garbienia się,

nierównomiernego rozrostu pewnych grup mięśniowych,

skrzywienia kręgosłupa).

W skrajnych przypadkach wymuszona pozycja przy pracy

uniemożliwia wykonywanie tej pracy przez dłuższy czas

(np. praca z podniesionymi rękami).

Uciążliwość wymuszonej pozycji ciała:

13

może powodować: zmęczenie i zmniejszenie wydolności

umysłowej i psychicznej, zmniejszenie odporności na

choroby, zmniejszenie sprawności wzroku, słuchu oraz

precyzji czynności manualnych.
W konsekwencji prowadzi do: zwiększenia ilości

błędów popełnianych w pracy, mylnych decyzji, złej

oceny stanu bezpieczeństwa oraz braku motywacji do

pracy.
Przyczyny powstawania stresu to: zła organizacja

pracy, zbyt szybkie i wymuszone tempo pracy,

zwłaszcza monotonnej, zbyt duża ilość pracy oraz

złe stosunki międzyludzkie.

Stres:

14

- stałe doskonalenie organizacji pracy,
- włączanie pracowników do optymalizacji

własnych stanowisk pracy,

- wyrabianie postawy zaangażowania i

pozytywnych motywacji do pracy,

- umiejętności pracy zespołowej oraz

podnoszenie kwalifikacji kierowników w

zakresie metod kształtowania

stosunków międzyludzkich.

Środki prowadzące do zmniejszenia stresu

w pracy:

15

OBOWIĄZKI PRACODAWCY odnośnie

BADAŃ i POMIARÓW CZYNNIKÓW

SZKODLIWYCH dla ZDROWIA

występujących w ŚRODOWISKU

PRACY

16

Pracodawca, w przypadku występowania

czynników szkodliwych i uciążliwych na

stanowiskach pracy, obowiązany jest

informować pracowników o ryzyku

zawodowym, które wiąże się z

wykonywaną pracą, oraz o zasadach

ochrony przed zagrożeniami.

Obowiązany jest także stosować środki

zapobiegające chorobom zawodowym i

innym chorobom związanym z

wykonywaną pracą.

17

Do szczególnych obowiązków pracodawcy należy:



utrzymywanie w stałej sprawności urządzeń

ograniczających lub eliminujących szkodliwe dla

zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzeń

służących do pomiarów tych czynników,



przeprowadzanie, na swój koszt, badań i

pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia,



rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań i

pomiarów oraz ich udostępnianie (wyników badań i

pomiarów oraz rejestrów i kart) pracownikom lub

ich przedstawicielom na każde żądanie.

18

Pracodawca, nie później niż w terminie 30

dni od dnia rozpoczęcia działalności, jest

zobowiązany do wykonania badań i

pomiarów czynnika szkodliwego dla

zdrowia w środowisku pracy.

Przed przystąpieniem do przeprowadzenia

badań i pomiarów dokonuje rozeznania:



procesów technologicznych i występujących

w nich czynników szkodliwych dla zdrowia w

celu ich wytypowania do oznaczenia w

środowisku pracy,



organizacji i sposobu wykonywania pracy.

19

Przepisy określają dopuszczalne stężenia i natężenia

występujących w środowisku pracy czynników

szkodliwych dla zdrowia
w zależności od ich wielkości i czasu działania na

pracownika poprzez:

-

najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) ,

-

najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe

(NDSCh),

-

najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe

(NDSP),

- najwyższe dopuszczalne natężenia (NDN).

20

Najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) -

wartość średnia ważona stężenia, którego
oddziaływanie na pracownika w ciągu
ośmiogodzinnego dobowego
i przeciętnego tygodniowego wymiaru
czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy,
przez okres jego aktywności zawodowej,
nie powinno spowodować ujemnych zmian w
jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia
jego przyszłych pokoleń,

21

Najwyższe dopuszczalne stężenie

chwilowe (NDSCh) - wartość średnia

stężenia, które nie powinno

spowodować ujemnych zmian w stanie

zdrowia pracownika, jeżeli występuje

w środowisku pracy nie

dłużej, niż 15 minut i nie

częściej, niż 2 razy w czasie zmiany

roboczej, w odstępie czasu nie

krótszym niż 1 godzina.

22

Najwyższe dopuszczalne stężenie

pułapowe (NDSP)

- które ze względu na zagrożenie zdrowia

lub życia pracownika nie może być w
środowisku pracy przekroczone w
żadnym momencie,

23

24

Najwyższe dopuszczalne natężenia (NDN) -

wartość średnia natężenia, którego oddziaływanie na

pracownika w ciągu ośmiogodzinnego dobowego i

przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy,

określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego

aktywności zawodowej, nie powinno spowodować

ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie

zdrowia jego przyszłych pokoleń.

Badania i pomiary (czynników szkodliwych dla zdrowia

środowisku pracy) wykonywać powinny laboratoria posiadające

akredytację.

25

Częstość przeprowadzania badań

Pracodawca, w którego zakładzie występują czynniki szkodliwe

dla zdrowia, jest zobowiązany do dokonywania badań i pomiarów

tych czynników:



co najmniej raz w roku –

przy stwierdzeniu w ostatnim

przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia

czynników

powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego

stężenia

lub

natężenia

określonego w przepisach,



co najmniej raz na dwa lata –

przy stwierdzeniu, w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia

czynnika szkodliwego dla zdrowia

powyżej 0,1 do 0,5 wartości

najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia,



w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w

warunkach występowania tego czynnika.

26

Jeżeli wyniki dwóch ostatnio
przeprowadzonych badań i pomiarów
nie przekroczyły 0,1 wartości NDS lub
NDN, a w procesie technologicznym lub w
warunkach występowania danego czynnika
nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na
wysokość stężenia lub natężenia czynnika
szkodliwego dla zdro wia – badań i
pomiarów nie przeprowadza się.

27

Dziękuję