Zagrożenie pożarem na budowie wynika

przede wszystkim

z następujących przyczyn

(często

występujących łącznie):

• wykonywanie budowli zarówno z materiałów

niepalnych, jak i z trudno palnych i palnych,

• stosowanie elementów budowlanych o

zróżnicowanej odporności ogniowej (różnym

stopniu niebezpieczeństwa pożarowego),

• prowadzenie robót w pomieszczeniach o

znacznym obciążeniu ogniowym,

• użytkowanie bardzo licznych przewodów i linii

elektroenergetycznych oraz maszyn i urządzeń

elektrycznych,

• stosowanie technologii wymagających wysokiej

temperatury (np. wszystkie odmiany procesów

spawalniczych),

• stosowanie urządzeń suszarniczych i grzewczych,

• stosowanie czasami materiałów wybuchowych.

Ponadto istnieje

prawdopodobieństwo powstawania

pożarów z przyczyn zawinionych

przez załogę lub losowych (np.

zaprószenie ognia przy paleniu

papierosów, pożar w wyniku

wyładowań atmosferycznych).

Materiały stosowane do budowy obiektów

budowlanych oraz ich wyposażenia można

usystematyzować według kryterium czy są one

palne, czy też są to materiały niepalne.
Do kategorii materiałów niepalnych są zaliczane

te, które w trakcie stworzonych w procesie badań

warunków nie ulegają procesowi spalania.

• Zakwalifikowanie materiałów budowlanych do

grupy niepalnych

(przeprowadzenie znormalizowanej

próby ich podpalenia wg kryteriów wcześniej obowiązujących

norm)-

podczas 10 min. materiał nie powinien

zapalić się, a także wydzielać palnych gazów

takich, które podtrzymywałyby płomyk kontrolny.

• Materiały trudno palne to takie, które przy tej

samej próbie wprawdzie zapalają się i wydzielają

gazy podtrzymujące płomyk kontrolny, ale nie

powodują rozwijania się ognia, tzn. proces palenia

się trwa nie dłużej niż 1 min. po usunięciu źródła

powodującego zapalenie się.

Materiały palne to takie, które nie

spełniają warunków ani dla materiałów

niepalnych, ani dla trudno palnych

, tj. przy

znormalizowanej próbie podpalenia wykazują:

• zapalenie się,
• wydzielanie palnych gazów w takiej ilości,

że

wystarczają one do podtrzymania płomyka

kontrolnego,

• po usunięciu źródła ognia palą się przez czas

dłuższy niż 1 min.

Proces spalania jest zdefiniowany w normie „Ochrona

przeciwpożarowa budynków. Metoda badania niepalności materiałów

budowlanych" - PN-93/B-02862 oraz PN-99/B-02874/Az1, natomiast

w normie „Ochrona przeciwpo żarowa budynków. Metoda badania

stopnia palności materiałów budowlanych"- PN-96/B-02874 oraz

dokonanych zmianach, podanych w normie PN-99/B-02874/Az1,

sprecyzowane zostały kryteria, w myśl których materiały są

przypisywane do grupy palnych.

• Wyodrębnione zostały

trzy stopnie palności

materiałów

. Pod pojęciem stopnia palności materiału

należy rozumieć taką jego właściwość, której parametry

charakteryzowane są poprzez wielkość:

•

wskaźnika zapalności - określanego symbolem

„i",

• wskaźnika spalania - oznaczanego symbolem

„c”.

Poszczególne klasy palności materiałów spełniają

następujące warunki:

• materiały, które spełniają wymóg I stopnia palności, tj. są

to materiały niepalne, charakteryzują się tym, że ich

wskaźnik zapalności i

śr

= 0, a wskaźnik spalania c

śr

≤1,0,

• - materiały, które spełniają wymóg II stopnia palności, tj.

są to materiały trudno zapalne, charakteryzują się tym, że

ich wskaźnik zapalności i

śr

< 1,0 i wskaźnik spalania c

śr

< 1,0,

• - materiały, które spełniają wymóg III stopnia palności, tj.

są to materiały łatwo palne charakteryzują się tym, że ich

wskaźnik zapalności i

śr

>1,0 lub wskaźnik spalania c

śr

> 1,0.

Rozpatrując procesy przebiegające
w budynku lub jego wydzielonej
części można dostrzec, że różnią się
one niebezpieczeństwem
użytkowym;
przykładem może tu być porównanie
magazynu materiałów pędnych oraz
zbrojarni.

Przy dokonywaniu klasyfikacji wyrobów w

zakresie ich reakcji na ogień (poddanie

oddziaływaniu termicznemu na pojedynczy

płonący przedmiot) - parametr określany

mianem euroklasy (A1,A2,B,C,D,E,F)-

stosowane są następujące kryteria:

• ilości wydzielanego ciepła w trakcie

procesu spalania,

• szybkości wydzielania ciepła,
• ilości czasu niezbędnego do zapalenia,
• zjawiska rozprzestrzeniania się pożaru,
• ilości wytwarzania dymu,
• występowania zjawiska płonących kropelek.

W normie PN – EN 13501-2 w odniesieniu do

parametrów

charakteryzujących skuteczność działania elementów

konstrukcyjnych w zakresie ich odporności ogniowej

stosowane są poniższe oznaczenia-

literą:

• R jest określana nośność ogniowa,

• E jest określana szczelność ogniowa,

• I jest określana izolacyjność ogniowa,

• W jest określane promieniowanie,

• M jest określana odporność na oddziaływanie mechaniczne,

• C jest określana samozamykalność,

• S jest określana dymoszczelność,

• G jest określana odporność na „pożar sadzy",

• K jest określana zdolność do zabezpieczenia ogniochronnego.
Procedura przeprowadzania klasyfikacji poszczególnych elementów

konstrukcyjnych zakłada, że klasyfikacja w odniesieniu do

następujących kryteriów:

• nośności ogniowej (R),

• szczelności ogniowej (E),

• izolacyjności ogniowej (I),

• promieniowania (W),
dokonywana będzie w oparciu o kombinację klas i czasów (określonych

na podstawie badań).

W obecnie obowiązującym Rozporządzeniu Ministra

Spraw Wewnętrznych i Administracji, które dotyczy

ochrony przeciwpożarowej budynków, innych

obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. 06.80.563),

zamieszczono podstawy prawne w tym zakresie.

Podano interpretację m in., poniższych sformułowań:

• materiały niebezpieczne pożarowo, to materiały,

które obejmują następujące materiały niebezpieczne

– gazy palne, ciecze palne o temperaturze zapłonu

niższej od temperatury 328,15° K (550C),

wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne

zapalające się samoczynnie na powietrzu,

wybuchowe, pirotechniczne, ulegające samorzutnie

rozkładowi względnie polimeryzacji,

charakteryzujące się skłonnością do samozapalenia,

• zagrożenie wybuchem,

które to pojęcie

należy interpretować jako

możliwość

tworzenia – przez gazy palne, pary

palnych cieczy, pyły jak również włókna

ciał stałych, w różnych warunkach

mieszanin z powietrzem

charakteryzujących się tym, że w

sytuacji zaistnienia czynnika

inicjującego zapłon (np. iskra, łuk

elektryczny, przekroczenie temperatury

samozapłonu) wybuchają, tj. ulegają

gwałtownemu spalaniu

połączonemu ze wzrostem

ciśnienia.

Zagrożenie pożarem przy robotach

budowlanych
Przy wykonywaniu robót budowlanych (realizacji

poszczególnych technologii) na budowie występują

różnorodne zagrożenia pożarem.
Do najważniejszych czynników, mających wpływ

na te zagrożenia, należą;

• stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych

wymagających doprowadzenia prądu

przewodami stałymi (np. stosowanie giętarki lub

prościarki prętów zbrojeniowych z silnikiem

elektrycznym, zainstalowanych na stałe),

• stosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych

wymagających doprowadzenia prądu

przewodami ruchomymi (np. stosowanie

koparki lub wieżowego żurawia torowego z

silnikiem elektrycznym, zasilanych przez kabel

rozwijany i zwijany w miarę poruszania się

maszyny),

• stosowanie materiałów palnych (np.

drewna),

• wykonywanie budowli narażonych na

wyładowania atmosferyczne (np. montaż

masztów, wykonywanie budynków wysokich),

• stosowanie materiałów wybuchowych (np.

stosowanie do malowania lakierów

rozpuszczalnikowych),

• stosowanie technologii wymagających

bardzo wysokiej temperatury (np.

wykonywanie spoin metodą elektryczną lub

gazową),

• stosowanie technologii, przy których

powstają wióry, pyły lub gazy łatwo palne

(np. praca w stolarni mechanicznej).

Roboty, przy których stosuje się wielkie maszyny,

łatwo palne paliwa lub wysoką temperaturę (np.

roboty wykonywane za pomocą maszyn

wymagających paliwa płynnego, roboty spawalnicze

itp.), są obarczone licznymi czynnikami

pożarogennymi.
Inne roboty, uważane powszechnie za zupełnie

bezpieczne, niosą za sobą też wiele zagrożeń

ogniowych

(np. roboty wykonywane maszynami do drewna,

roboty, przy których stosowane są maszyny z doprowadzeniem

prądu kablem ruchomym).

Nie ma robót budowlanych, których technologia

oraz zastosowane maszyny i urządzenia nie niosłyby

zagrożenia pożarowego.

Nawet roboty tapeciarskie, przy

których stosuje się czasem palne tapety, lub roboty

kamieniarskie, wykonywane piłami o napędzie elektrycznym

również, choć w nieznacznym stopniu, niosą zagrożenie

pożarowe.

Dlatego też, każdy pracownik budowy powinien

być zapoznany w ramach szkolenia

zakładowego – poza przepisami z dziedziny

bhp – również z przepisami przeciwpożarowymi

Organizacja zabezpieczenia

przeciwpożarowego

W przypadku pożaru na budowie pomoc z reguły niosą jednostki

zawodowej Straży Pożarnej, a w małych miejscowościach –

jednostki ochotniczej Straży Pożarnej.
Budowy nie organizują własnych oddziałów przeciwpożarowych –

z dwoma wyjątkami:

• w przypadku specyficznie niebezpiecznych lub bardzo dużych i

długotrwałych budów,

• w ramach oddziałów Obrony Cywilnej.

Organizacja zabezpieczenia

przeciwpożarowego budowy

obejmuje

następujące czynniki:

• przeszkolenie załogi w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej

(wstępne- przed podjęciem pracy; na stanowisku pracy;

każdorazowe przeszkolenia przy zmianie stanowiska lub

rodzaju pracy),

• dopilnowanie przestrzegania przez załogę przepisów

przeciwpożarowych,

• dopilnowanie przestrzegania przepisów dotyczących

organizacji placu budowy i wznoszonych obiektów,

• zaopatrzenia budowy w sprzęt gaśniczy i dopilnowanie

jego eksploatacji,

-zorganizowanie, tj. zaprojektowanie, wykonanie i

wyraźne oznakowanie dróg i bram przeznaczonych do

dojazdu jednostek Straży Pożarnej i do ewakuacji w

razie pożaru;

drogi te nie mogą być pod

żadnym pozorem zatarasowane ani

wykorzystywane do innych celów

(np. do

składowania materiałów); brama musi być tak zamknięta,

aby nikt nie mógł przechodzić w sposób niekontrolowany

przez wartowników (tzn. zamknięta w sposób „porządkowy"),

a jednocześnie tak, aby w razie alarmu można było ją łatwo

otworzyć, bez poszukiwania kluczy; stosuje się często

zamknięcie na kłódkę poprzez słaby łańcuch itp.,

• zorganizowanie w budynkach dróg i przejść

ewakuacyjnych, przy czym należy umieścić w

poszczególnych, łatwo dostępnych miejscach

plan

ewakuacji

zawierający te przejścia; na trasie i w

znajdujących się tam drzwiach należy umieścić

wyraźne

oznakowanie

; przejścia takie nie mogą być

zatarasowane przez ustawianie w nich skrzyń, szaf itd., a

drzwi muszą być zawsze otwarte,

• umieszczenie w widocznych

miejscach instrukcji
przeciwpożarowej,

• zapewnienie możliwości zaalarmowania

Straży Pożarnej,

• zorganizowanie ewentualnej pomocy

załogi dla Straży Pożarnej w czasie akcji
gaszenia pożaru w zakresie
wymaganym przez tę Straż i pod jej
nadzorem,

• zorganizowanie punktu udzielania

pierwszej pomocy.

Pracownik ma obowiązek przestrzegać

przepisów przeciwpożarowych, kierownik zaś

powinien zorganizować szkolenie pracownika w tym

zakresie, kontrolować, czy przestrzegane są

przepisy i reagować na nieprawidłowości.
Kierownictwo ma obowiązek zaopatrzyć budowę

w niezbędny sprzęt gaśniczy zgodnie z

wymaganiami przepisów przeciwpożarowych.

Ponadto, ma obowiązek:

• odpowiednio rozmieścić sprzęt gaśniczy, tj. w

pobliżu tych obiektów, dla, których ochrony ma on

służyć,

• sprawdzać okresowo stan sprzętu gaśniczego,

• wymieniać elementy uszkodzone lub niesprawne i

naprawiać dostrzeżone usterki (jeśli jest to w danym

sprzęcie dopuszczalne),

• badać stan gaśnic i terminy ich ważności; wymieniać

gaśnice przeterminowane na prawidłowo, świeżo

napełnione,

• nie dopuszczać do wykorzystywania przez

kogokolwiek sprzętu gaśniczego do innych

celów niż przeciwpożarowe,

• w przypadkach wątpliwych konsultować

stan ochrony przeciwpożarowej z

pracownikami przedsiębiorstwa

odpowiedzialnymi za te sprawy,

• wykonywać dokładnie wszystkie polecenia

kontrolujących budowę przedstawicieli

służby przeciwpożarowej przedsiębiorstwa

oraz Straży Pożarnej,

• wyciągać konsekwencje służbowe w

stosunku do pracowników. którzy niszczą,

przemieszczają lub używają do

niewłaściwych celów sprzęt

przeciwpożarowy.

• Na budowie należy umieścić tablice ostrzegawcze „NIE

WOLNO
PALIĆ” i inne dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego.

• Pracownicy budowy muszą mieć możliwość zaalarmowania Straży

Pożarnej w przypadku zaistnienia pożaru. W tym celu

na budowie musi być umieszczona tablica

z podanym numerem telefonu Straży

Pożarnej

• Budowa musi być wyposażona w urządzenie umożliwiające

zaalarmowanie załogi w przypadku pożaru (np. ręczna „syrena").

• W momencie zaistnienia pożaru załoga zgodnie ze

wskazówkami kierownika budowy chroni i zabezpiecza

ludzi oraz majątek budowy.

• Po przybyciu Straży Pożarnej wszyscy przebywający na

budowie podporządkowują się poleceniom kierującego

akcją kierownika jednostki Straży Pożarnej, zarówno w

zakresie zasad postępowania w tym czasie na budowie,

jak też przy niesieniu pomocy podczas akcji

ratowniczej.

• Na budowie musi być także zorganizowany punkt

pierwszej pomocy.

Sprzęt ochrony

przeciwpożarowej

Właściwe zaopatrzenie budowy w sprzęt ochrony

przeciwpożarowej pozwala na gaszenie miejscowych

źródeł ognia, przeciwdziałanie powstawaniu dużych

strat, ratowanie ludzi zagrożonych pożarem oraz

pomaganie w akcji ratowniczej Straży Pożarnej.
Dlatego też budowa musi być wyposażona we

właściwy, dobrze konserwowany i racjonalnie

rozmieszczony sprzęt ochrony przeciwpożarowej, a

pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie

posługiwania się nim.

• Stosowanym sprzętem ochrony przeciwpożarowej na

budowie są:

– gaśnice (śniegowe, proszkowe, pianowe i halonowe).
– beczki i zbiorniki z wodą,
– skrzynie i pojemniki z piaskiem,
– siekiery i topory, bosaki, drabiny,
- koce gaśnicze.

• Gaśnice śniegowe

są napełnione skroplonym

dwutlenkiem węgla.
Po uruchomieniu tego typu gaśnic następuje gwałtowne

rozprężanie wydobywającego się dwutlenku węgla i jego

przechodzenie w stan lotny, a to z kolei odcina powietrze od

palących się elementów, powodując ich zgaszenie.
Gaśnice śniegowe przeznaczone są do gaszenia:
- przewodów i urządzeń elektrycznych, znajdujących się

pod napięciem,
– farb i lakierów rozpuszczalnikowych,
- materiałów, których nie wolno gasić wodą, bo to

powoduje szkodliwe lub groźne reakcje chemiczne,
- cieczy palnych,
- gazów palnych.

Działanie tych gaśnic nie niszczy i niezanieczyszcza

ratowanych przedmiotów. Dlatego stosuje się je szczególnie w

przypadkach, gdy konieczne jest zachowanie urządzeń i

przedmiotów w dobrym stanie. Wiadomo, że poza

zniszczeniem przez ogień, podczas akcji ratowniczej (np. z

zastosowaniem wody) bardzo często powstają również straty i

uszkodzenia.

• Gaśnice proszkowe

są napełnione

proszkiem oraz sprężonym

dwutlenkiem węgla. Proszek skierowany

na źródło ognia przez sprężony gaz

powoduje przerwanie palenia się.
Gaśnicami proszkowymi gasi się:

• ciecze i gazy palne,

• przewody i urządzenia elektryczne

znajdujące się pod napięciem,

• silniki spalinowe,

• pojazdy mechaniczne.

Gaśnice te nie prowadzą do uszkodzeń

gaszonych obiektów.

• Gaśnice pianowe są naładowane ciałami będącymi

kwasami i zasadami, z których powstaje gęsta

piana (chemicznymi roztworami pianotwórczymi

magazynowanymi w gaśnicy oddzielnie).

Pod ciśnieniem dwutlenku węgla piana ta jest

narzucana na źródło ognia, powodując gaszenie.

Gaśnice pianowe służą do gaszenia:

• cieczy palnych,

• ciał stałych palnych.

W stosowaniu tych gaśnic są ograniczenia, ponieważ

substancje wyrzucane z nich przewodzą prąd

elektryczny, a ponadto wchodząc w reakcje

chemiczne z wodą tworzą niebezpieczne związki.

• Gaśnic pianowych nie wolno stosować do

gaszenia:

- przewodów i urządzeń elektrycznych pod

napięciem,

- tych materiałów, które w wyniku reakcji

chemicznych z substancją gaszącą tworzą

niebezpieczne związki.

• Gaśnice halonowe

są napełnione ciekłymi

związkami chloru i bromu. Przy gaszeniu

rozgrzanych elementów powstają pary,

charakteryzujące się dwoma cechami: są one

niepalne oraz cięższe od powietrza. Pary te

otulają miejsce powstałego ognia, powodując

gaszenie.

Gaśnice halonowe należy stosować do gaszenia:

• silników spalinowych,

• maszyn i urządzeń elektrycznych,

• pojazdów mechanicznych,

• samojezdnych maszyn budowlanych,

• gazów palnych.

Ponieważ środek gaszący nie przewodzi prądu

elektrycznego, więc gaśnice halonowe można

stosować, gdy przewody i urządzenia

elektryczne są pod napięciem.

Gaśnice powinny być umieszczane w

następujących miejscach na budowie:

• przy magazynach paliw i smarów,

• w warsztatach pomocniczych, a

szczególnie w ciesielniach, zbrojarniach,

spawalniach, stolarniach itd.,

• w kabinach wszystkich ciężkich

samojezdnych maszyn budowlanych,

• w pomieszczeniach użytkowanych przez

licznych pracowników (stołówki, szatnie,

umywalnie, biuro budowy itd.),

• w pobliżu składowisk drewna, węgla i

innych palnych materiałów,

• przy pomieszczeniach wytwornic acetylenu,

• przy magazynie karbidu.

Poza powszechnie stosowanym sprzętem ochrony

przeciwpożarowej teren budowy i wznoszone obiekty są czasami

wyposażane w kosztowne urządzenia pozwalające prowadzić

akcję ratowniczą w razie pożaru lub umożliwiające łatwiejsze

działanie przybywającym oddziałom Straży Pożarnej. Do takich

urządzeń należą:

• zbiorniki na wodę,

• studnie przeciwpożarowe,

• zagospodarowane dostępy do naturalnych zbiorników

wody,

• zewnętrzne instalacje p.poż. z hydrantami,

• wewnętrzne instalacje p.poż z hydrantami,

• specjalne urządzenia gaśnicze, zainstalowane w wyjątkowo

zagrożonych pomieszczeniach w zakładach przemysłowych

(urządzenia tryskaczowe, urządzenia zraszaczowe,

mgłowe zasłony wodne, kropliste zasłony wodne).

Wykorzystywanie podczas pożaru naturalnego źródła wody

(rzeki, stawu, jeziora itd.) wymaga przygotowania się do tego

wcześniej na wypadek możliwości zaistnienia pożaru. Należy

zatem na ich brzegu stworzyć warunki do dogodnego dojazdu i

dostępu (wykonanie i konserwacja: drogi dojazdowej,

umocnionego brzegu, pomostu, obudowy, itp.).

Nie wolno przy organizowaniu placu budowy i wznoszeniu

obiektów tymczasowych zastawiać drogi prowadzącej do

źródła poboru wody.

Do gaszenia pożaru wykorzystuje się także wewnętrzne lub

zewnętrzne sieci wodociągowe, istniejące lub zbudowane w

pierwszej fazie robót. Sieci te mogą być zasilane wodą z

wodociągów miejskich, z ujęć wodnych lokalnych lub z

pompowni.
Sieć wodociągowa zewnętrzna, przeznaczona do celów

przeciwpożarowych, powinna być wyposażona w hydranty.

Mogą to być hydranty służące do bezpośredniej akcji gaśniczej

lub też takie, które będą wykorzystane przez motopompy

pożarnicze.

Ważną sprawą jest prawidłowe zlokalizowanie hydrantów

względem ochranianego obiektu i innych budynków.

• Nie wolno w żaden sposób (przez zastawianie budynkiem,

ogrodzeniem, składowiskiem itp.) utrudniać dostępu do

hydrantów.

• Nie wolno na drodze lub na placu przy hydrancie parkować

pojazdów mechanicznych lub samojezdnych maszyn

budowlanych, ponieważ to uniemożliwia natychmiastowe

wykorzystanie ich w akcji gaśniczej.

Hydrantów przeciwpożarowych i innego,
sprzętu przy nich umieszczonego nie wolno
używać do innych celów niż gaszenie ognia.
Miejsca umieszczenia hydrantów (np.
drzwiczki szafek hydrantowych lub tablice
informacyjne) powinny być oznakowane
literą H oraz pomalowane na łatwo
dostrzegalny kolor– czerwony.

• W dokumentacji dotyczącej zagospodarowania

placu budowy oraz na planach
ewakuacyjnych budynków i na innych
planach ochrony przeciwpożarowej
zakładów powinny być zaznaczone miejsca
zainstalowanych hydrantów.

• W trakcie procesu projektowania systemu

zabezpieczenia przeciwpożarowego danego

obiektu, tj. wyposażania go w dany typ stałych

urządzeń gaśniczych koniecznym jest wzięcie pod

uwagę charakteru tego obiektu oraz warunków

panujących w jego przestrzeni.
Woda zastosowana jako środek gaśniczy w procesie

gaszenia pożaru bodzie powodowała, że zachodzić

będzie – w trakcie tego procesu, zjawisko

schładzania materiału oraz strefy spalania.
Zastosowanie

środka gaśniczego w postaci

piany

gaśniczej będzie skutkowało dodatkowym

czynnikiem – a mianowicie izolacją

ogniska pożaru od dopływu tlenu.
Gazy gaśnicze powodują, że ulega zmniejszeniu

w danym pomieszczeniu wielkość stężenia

tlenu.

Gazy gaśnicze dobrze spełniają swoją

funkcję jako czynnika gaszącego pożar gazów

palnych, urządzeń elektrycznych jak również

urządzeń elektronicznych.

Pożar obiektów, w których są zmagazynowane

ciecze palne, gaszony powinien być przy pomocy

środka gaśniczego w postaci piany gaśniczej,

proszku gaśniczego oraz gazu gaśniczego.

Woda stosowana jako środek gaśniczy w stałych

urządzeniach gaśniczych skutecznie zwalcza

pożar, którym są objęte stałe materiały.

• Tego typu rozwiązania techniczne powinny stanowić

wyposażenie obiektów typu – sal widowiskowych,

sportowych, użyteczności publicznej,

archiwów, muzeum jak również w obiektach

zabytkowych oraz o określonych parametrach

budynkach handlowych i wystawowych.

Powinny być wyposażane w stałe urządzenia

gaśnicze obiekty, w których są zlokalizowane

ośrodki elektronicznego przetwarzania

danych.

Wzór meldunku o pożarze

•

Krótko i wyraźnie określić miejsce pożaru Dokładne określenie pożaru i

miejsca jego powstania przyspiesza jego zlokalizowanie i likwidację.

•

Podać nr telefonu i swoje nazwisko

•

W celu szybkiego sprawdzenia, czy

alarm nie jest fałszywy, podanie

numeru telefonu, z którego się nadaje meldunek, i swojego nazwiska jest

niezbędne.

•

Potwierdzić przyjęcie. Nie rozłączać się, dopóki meldunek nie zostanie

potwierdzony.

Postępowanie w przypadku ogłoszenia alarmu i zarządzenia ewakuacji

•

Przerwać pracę, zabezpieczyć ważne dokumenty i wyłączyć

urządzenia elektryczne

•

Pozamykać drzwi i okna, aby uniemożliwić rozszerzanie się ognia lub dymu.

•

Zachować spokój, aby nie dopuścić do paniki, opuścić budynek,

korzystając z drogi ewakuacyjnej

•

Zbaczanie lub zawracanie z drogi ewakuacyjnej utrudnia sprawne

prowadzenie ewakuacji i może spowodować panikę.

•

Ściśle stosować się do poleceń kierownictwa akcji.
Wykaz telefonów alarmowych (112):

•

Państwowa Straż Pożarna 998

•

Zakładowa Straż Pożarna

•

Policja

997

•

Pogotowie ratunkowe 999

•

Pogotowie elektroenergetyczne

•

Pogotowie gazowe

•

Pracodawca

Pierwsza pomoc ofiarom pożaru

Podczas pożaru mogą zachodzić liczne zagrożenia dla zdrowia

i życia ludzkiego, a przede wszystkim: poparzenie, zapalenie

ubrania, porażenie prądem elektrycznym, zatrucie gazami,

złamania kończyn, rany cięte i tłuczone itd.
Akcja pomocy poszkodowanym powinna przebiegać

jednocześnie w dwu kierunkach:

• udzielenie pierwszej pomocy,

• wezwanie pomocy lekarskiej.

Udzielenie pierwszej pomocy jest bardzo ważne i często ma

decydujący wpływ na skutki późniejszej pomocy lekarskiej.

• W przypadku stwierdzenia objawów lub okoliczności

wskazujących na zatrucie gazami (np. duszność, kichanie,

kaszel, ból w piersiach, łzawienie oczu) należy jak najszybciej

wynieść chorego z pomieszczenia, w którym uległ zatruciu,

rozpiąć i rozluźnić ubranie oraz podać mu tlen lub zastosować

sztuczne oddychanie.

• W przypadku stwierdzenia oparzenia żrącymi kwasami lub

ługami, należy zdjąć poszkodowanemu ubranie, zmyć mu

skórę obfitą ilością wody z mydłem, a następnie założyć

jałowe opatrunki w miejsca poparzone.

MASZYNY I URZĄDZENIA

TECHNICZNE

CERTYFIKACJA

Z dniem 1 stycznia 2006 r. wszystkie maszyny

użytkowane w przedsiębiorstwach działających w Polsce
powinny spełniać

wymagania minimalne,

określone

w rozporządzeniu Ministra Gospodarki.

Pod pojęciem maszyna należy rozumieć:

• wszelkie maszyny i inne urządzenia techniczne,
• instalacje użytkowane podczas pracy,
• sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w

szczególności drabiny i rusztowania.

Użytkowanie maszyny oznacza wykonywanie

wszelkich czynności związanych z maszyną - jej

uruchamianie lub zatrzymywanie,

posługiwanie się nią, transportowanie,

naprawianie, modernizowanie,

modyfikowanie, konserwowanie i

obsługiwanie, w tym także czyszczenie.

Wymagania minimalne

dotyczą bezpieczeństwa i higieny pracy w

zakresie użytkowania maszyn przez

pracowników podczas pracy, w

szczególności:

• elementy sterownicze, które mają wpływ na

bezpieczeństwo pracowników, powinny być

widoczne i możliwe do zidentyfikowania

oraz odpowiednio oznakowane;

• uruchomienie maszyny

(poza przypadkami

ponownego uruchomienia lub zmian parametrów pracy maszyny,

o ile są spowodowane prawidłowym cyklem roboczym urządzenia
automatycznego)

powinno być możliwe tylko

poprzez celowe zadziałanie na

przeznaczony do tego celu układ

sterowania;

• maszyny powinny być wyposażone w:

–

układ sterowania

przeznaczony do całkowitego i

bezpiecznego ich zatrzymywania

(każde stanowisko pracy

wyposaża się w element sterowniczy przeznaczony do zatrzymywania

całej maszyny lub niektórych jej części, w zależności od rodzaju

zagrożenia tak, aby maszyna była bezpieczna),

•

urządzenie zatrzymania awaryjnego

(ze względu

na zagrożenia, jakie stwarzają maszyny w zależności od czasu

ich zatrzymywania),

•

środki ochrony przed zagrożeniami

spowodowanymi emisją lub wyrzucaniem substancji,

materiałów lub przedmiotów,
- środki ochrony odpowiednie do występującego ryzyka upadku

przedmiotów lub ich wyrzucenia,
- odpowiednie obudowy lub urządzenia wyciągowe

znajdujące się w pobliżu źródła zagrożenia emisją gazu,

oparów, płynu lub pyłu,

•

łatwo rozpoznawalne

urządzenia służące do

odłączania od źródeł energii

(ponowne przyłączenie maszyny

do źródeł energii nie może stanowić zagrożenia dla pracowników),

• znaki ostrzegawcze i oznakowania

konieczne do

zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.

• Jeżeli występuje ryzyko oderwania lub

rozpadnięcia się części maszyn

powodujące zagrożenie dla bezpieczeństwa i

zdrowia pracowników, pracodawca powinien

zastosować odpowiednie środki ochronne.

• W przypadku wystąpienia ryzyka

bezpośredniego kontaktu z ruchomymi

częściami maszyn, mogącego powodować

wypadki, stosuje się osłony lub inne

urządzenia ochronne, które zapobiegałyby

dostępowi do strefy zagrożenia lub

zatrzymywałyby ruch części

niebezpiecznych.

• Części maszyn o wysokiej lub bardzo

niskiej temperaturze zabezpiecza się w

celu uniknięcia ryzyka ich dotknięcia lub

zbliżenia się do nich.

Maszyny należy odpowiednio zabezpieczyć w celu

ochrony pracowników przed:

• ryzykiem pożaru, przegrzania lub uwolnienia się

gazu, pyłu, płynu oraz innych substancji

wytwarzanych, używanych lub zmagazynowanych w

maszy nach;

• ryzykiem wybuchu urządzenia lub substancji

wytwarzanych, używanych albo zmagazynowanych w

maszynach;

• zagrożeniami wynikającymi z bezpośredniego lub

pośredniego kontaktu z energią elektryczną.

Maszyny nabyte przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej

należało do dnia 01.01.2006 r. dostosować do minimalnych wymogów.

Minimalne warunki techniczne określone są w tzw.

wymaganiach zasadniczych.
Wyrób spełnia określony wymóg zasadniczy,

jeżeli jego używanie nie pociąga za sobą opisanego

w nim zagrożenia dla życia, zdrowia lub mienia.

Eksploatowane na budowach maszyny i
urządzenia, takie jak:

• dźwignice, przenośniki, betoniarki,
• ciągniki i inny sprzęt o napędzie silnikowym,
• sprzęt pomocniczy, taki jak: zawiesia,

uchwyty, bloki przenośne, podstawki
ładunkowe, pomosty przenośne, wózki
ręczne, taczki, narzędzia i inne
urządzenia pomocnicze, muszą spełniać
wymagania:

• zasadnicze,
• minimalne,
• dozoru technicznego.

Nowe maszyny, wprowadzane do obrotu po przystąpieniu Polski do

Unii Europejskiej (1.05.2004) muszą spełniać wymagania

zasadnicze:

• oznaczenie (wykonane w sposób czytelny i trwały) powinno

zawierać:
- nazwę i adres producenta;
- oznakowanie CE;
- oznaczenie serii lub typu maszyny;
- rok budowy maszyny;

• instrukcję w języku polskim (dołączoną do maszyn), zawierającą:

- informacje ułatwiające konserwację maszyny (adres importera,

serwisu);
- przewidywane zastosowanie maszyny;
- informacje o stanowisku lub stanowiskach roboczych, które może

zajmować operator;
- instrukcje dotyczące bezpiecznego przekazywania do eksploatacji,

użytkowania, przemieszczania maszyny z podaniem jej masy, montażu

i jej demontażu, regulacji, konserwacji, obsługi i napraw;

w koniecznych przypadkach:

• informacje o niedopuszczalnych sposobach użytkowania maszyny,

wskazówki szkoleniowe,

• podstawowe charakterystyki narzędzi, które mogą być stosowane w

maszynie.

Do podstawowych obowiązków pracodawcy dotyczących

bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu maszyn przez

pracowników należy:

* poddanie maszyn ( w przypadku gdy bezpieczne ich użytkowanie jest

uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane):

• wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed pierwszym

przekazaniem do eksploatacji,

• kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym

miejscu;

* poddanie maszyn narażonych na działanie warunków

powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może

spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych:

• okresowej kontroli, a także badaniom,

• specjalnej kontroli w przypadku możliwości pogorszenia

bezpieczeństwa związanego z maszyną, a będącego wynikiem: prac

modyfikacyjnych, zjawisk przyrodniczych, wydłużonego czasu

postoju maszyny, niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków

przy pracy.

Wyniki tych kontroli należy rejestrować i przechowywać do dyspozycji

zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków

pracy, przez 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli.

• Jeżeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn powoduje

zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, pracodawca

powinien zapewnić wykonywanie tych czynności wyłącznie przez

pracowników upoważnionych i posiadających odpowiednie

kwalifikacje.

Wymagania dozoru technicznego

Urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym mogą

być eksploatowane tylko na podstawie decyzji

zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ

właściwej jednostki dozoru technicznego.

• Decyzję o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia wydaje

organ właściwej jednostki dozoru technicznego w przypadku:

– nieprzestrzegania przez eksploatującego przepisów o

dozorze technicznym,

– stwierdzenia zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego

oraz mienia i środowiska.

• Eksploatujący urządzenie techniczne jest obowiązany

niezwłocznie zawiadomić organ właściwej jednostki

dozoru technicznego o każdym niebezpiecznym

uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym wypadku

związanym z jego eksploatacją.

• Dozorowi technicznemu podlegają: żurawie, wyciągi

towarowe, wciągarki i wciągniki, dźwigniki

(podnośniki), dźwigi budowlane i dźwigi towarowe

małe, wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym

napędem podnoszenia.

Wymagania bezpieczeństwa pracy przy

eksploatacji maszyn i urządzeń budowlanych

• Sprzęt zmechanizowany i pomocniczy powinien

posiadać ustalone parametry, takie jak

dopuszczalny udźwig, nośność, ciśnienie i

temperaturę, uwidocznione przez trwały i

wyraźny napis.

• Zabronione jest przeciążanie sprzętu

zmechanizowanego oraz sprzętu pomocniczego

ponad dopuszczalne obciążenie robocze.

• Ruchome części mechanizmów sprzętu

zmechanizowanego i pomocniczego zagrażające

bezpieczeństwu powinny być zaopatrzone w

osłony zapobiegające wypadkom.

• Na stanowiskach pracy przy sprzęcie

zmechanizowanym powinny

być wywieszone instrukcje bezpiecznej

obsługi i konserwacji.

• Stałe stanowiska pracy przy sprzęcie

zmechanizowanym powinny być obudowane

ze wszystkich stron, a nad czasowymi

stanowiskami pracy powinny być wykonane

daszki ochronne.

• Zmechanizowany i pomocniczy sprzęt

powinien być przed rozpoczęciem pracy i

przed zmianą sprawdzony pod względem

sprawności technicznej i bezpiecznego

użytkowania. Sprzęt zmechanizowany

należy zabezpieczyć przed dostępem osób

nie należących do obsługi.

• Zabronione jest dokonywanie napraw,

smarowanie i czyszczenie sprzętu

zmechanizowanego będącego w ruchu.

• Zabronione jest wznawianie pracy maszyn i

urządzeń bez usunięcia uszkodzenia.

Operatorzy sprzętu budowlanego

Maszyny i urządzenia takie jak: koparki,

spycharki, równiarki, pogłębiarki, kafary i
młoty spalinowe, żurawie, betoniarki

(napędzane silnikami elektrycznymi o mocy powyżej 1 KW),

agregaty tynkarskie, podajniki do betonu,
wózki podnośnikowe i platformowe,
rusztowania – mogą być obsługiwane
wyłącznie przez osoby, które ukończyły
szkolenie i uzyskały pozytywny wynik
sprawdzianu

przeprowadzonego przez

komisję powołaną przez Instytut Mechanizacji
Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie.

Podstawowe wymagania bezpieczeństwa

pracy obowiązujące operatorów maszyn i

urządzeń budowlanych

• Nie opuszczać stanowiska pracy w czasie ruchu

maszyny lub urządzenia budowlanego.

• Przed oddaleniem się od maszyny lub urządzenia

będącego w ruchu operator powinien zatrzymać

silnik, maszynę lub urządzenie, a w razie

potrzeby zahamować oraz uniemożliwić

włączenie do ruchu maszyny lub urządzenia

przez osoby trzecie.

• Wchodzenie i schodzenie ze stanowiska operatora

powinno odbywać się wyłącznie po przeznaczonych

do tego stopniach, schodach, drabinach itp.

• W razie stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia

maszyny lub urządzenia budowlanego maszynę

lub urządzenie należy niezwłocznie zatrzymać i

odłączyć od źródła zasilania w energię.