1. Ergonomia – dyscyplina naukowa zajmująca się poznawaniem współdziałania między człowiekiem i innymi elementami systemu oraz wiedza stosująca teorie, zasady, dane i metody do projektowania w celu optymalizacji dobrostanu człowieka i wydajności całego systemu Ergonomia zmierza do dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii materialnego środowiska pracy i życia oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymogów fizycznych i psychicznych człowieka

2. Ekonomiczne aspekty ergonomii –

Ekonomiczne aspekty ergonomii przed wszystkim wyrażają się w zwiększaniu

wydajności pracy ludzkiej w miarę jak materialne warunki pracy i organizacja procesu pracy staje się coraz lepiej dostosowana do możliwości psychofizycznych człowieka. Jednakże obliczanie wzrostu wydajności pracy osiągniętego dzięki poprawie materialnych warunków pracy jest bardzo trudne ze względu na jednoczesne oddziaływanie wielu czynników. Łatwiej oblicza się koszty i straty ponoszone przez gospodarkę narodowa wskutek lekceważenia dorobku teoretycznego i praktycznego ergonomii przez zakłady pracy. Do najważniejszych strat ponoszonych z tego tytułu zalicza się:

- wypadki przy pracy, które powodują stratę czasu poszkodowanego, świadków

- wypadku i kadry kierowniczej, ponoszenie kosztów odszkodowań, absencje

poszkodowanego, uszkodzenie urządzeń technicznych, postój maszyny itp.; konsekwencje występowania choroby zawodowej, takie jak absencja pracowników, koszty odszkodowań i koszty związane z przekwalifikowaniem lub przeniesieniem na inne stanowisko pracownika, itp.; zmniejszona wydajność pracy wszystkich pracowników, występująca gdy obsługa urządzenia wymusza zbyt wiele wydatku energetycznego ze względu na nieprawidłowe rozmieszczenie elementów sterowniczych czy sygnalizacyjnych, narzędzia i materiały produkcyjne położone są za daleko, szybsze i większe zmęczenie praca wskutek niewłaściwie zaprojektowanego krzesła itp. Tego typu koszty są najtrudniejsze do oceny ekonomicznej.

3. Obowiązki pracodawcy w zakresie ergonomii

Pracodawca zobowiązany jest do oceny i dokumentacji ryzyka związanego z wykonywaniem określonej pracy oraz stosowania odpowiednich środków profilaktycznych. Powinien tak zorganizować pracę i stanowisko pracy swoich pracowników, aby zabezpieczyć ich przed czynnikami i uciążliwościami szkodliwymi ich dla zdrowia – głównie przez stosowanie odpowiednich technologii, urządzeń i materiałów. Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, zapewniając swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny i higieniczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii.

4.schematy blokowe:

7. Zasady ergonomii i wymagania ergonomiczne

Zasady ergonomii są to reguły dotyczące projektowania ergonomicznego. Ich źródłem są wyniki badań naukowych oraz bieżący stan wiedzy. Zasady ergonomii w sposób ogólny wskazują, jak dopasować pracę do człowieka z uwzględnieniem jego : możliwości, umiejętności, ograniczeń potrzeb

Zasady projektowania ergonomicznego są wspólne dla wszystkich użytkowników danego obiektu technicznego lub systemu, grupuje się ze względu na : wymiary ciała, przyjmowane pozycje, wykonywane ruchy, stosowane siły, wydolność umysłowa. Wymagania ergonomii dotyczą wszystkich obszarów ludzkiej aktywności i korzystania z obiektów technicznych

8. Ergonomiczna zasady projektowania pozycji ciała

Podstawowe cechy postawy prawidłowej to:

_ proste ustawienie głowy,

_ fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej,

_ prosty kręgosłup w płaszczyźnie czołowej,

_ dobrze wysklepiona klatka piersiowa, której przednia ścianą jest najdalej wysunięta

do przodu częścią ciała,

_ miednica dobrze podparta na kościach udowych,

_ proste kończyny dolne,

_ prawidłowo wysklepione stopy.

_ W normach pozycja podczas pracy jest zdefiniowana jako położenie segmentów ciała

stawów podczas wykonywania pracy. Jest ona określana za pomocą kata pomiędzy

dwoma sąsiadującymi segmentami ciała.

_ Wyróżnia się trzy główne rodzaje pozycji:

1. neutralna,

2. wymuszona,

3. preferowana (zalecana).

9. Ergonomiczne zasady projektowania ruchów ciała i jego segmentów

Zadaniem ergonomisty jest więc takie zaprojektowanie procesu pracy, aby zapewnić optymalny poziom wysiłku fizycznego wykonawcy. W tym celu opracowano tzw. zasady ekonomiki ruchów, składające się z 9 reguł, które należy stosować łącznie:

1. Główne czynności manipulacyjne i ruchy kontrolowane powinny odbywać

się w obrębie właściwych dla danego typu pracy stref wygody ruchów.

2. Ręka nie powinna być wykorzystywana do długotrwałego podtrzymywania

i celowania — ze względu na obciążenie statyczne.

3. Praca statyczna powinna być zastępowana dynamiczną.

4. Ruchy rąk powinny być równoczesne i symetryczne.

5. Ruchy rąk powinny być rytmiczne.

6. Ruchy rąk powinny być ciągłe, płynne i wykonywane spokojnie lub rzutowo.

Uderzenia i przemieszczenia nie powinny być kierowane pod górę.

7. Rozległe ruchy swobodne powinny przebiegać po trajektoriach zaokrąglonych.

Ruchów po liniach prostych należy unikać. Ruchy swobodne są

szybsze i łatwiejsze, niż ruchy kontrolowane.

8. Należy preferować ruchy ręki i przedramienia, ale ruchy powinny być

urozmaicone.

9. Jeżeli zachodzi potrzeba stosowania ruchów prostych, to należy wyrabiać automatyzm

ich wykonania. Sprzyja temu rytmiczne liczenie na 2, 3, lub 4 takty.

Aby uniknąć lub ograniczyć monotonię przy takich pracach, należy robić

przerwy, zmieniać wzajemnie obsadę na stanowiskach pracy (rotacja) i urozmaicać

sposoby wykonania pracy. Pożądana jest konsultacja psychologa.

10. Reguły Tichauera

Optymalizacja pozycji ciała

1. Łokcie należy trzymać prosto. Metoda pracy, wyposażenie i jego rozmieszczenie nie powinny zmuszać pracownika do podnoszenia łokci w toku pracy powyżej 10 cm od ich normalnego położenia, swobodnego przy tułowiu

2. Redukować do minimum moment, w którym zginany jest kręgosłup( szczególnie podczas podnoszenia lub przenoszenia ładunków)

3. Cały obszar pracy powinien być dobrze widoczny bez poruszania głową

Skuteczność ruchów

1. Unikać należy ruchów, którym towarzyszy ruch odwodzenia w nadgarstku( następuje wtedy napięcie torebek stawowych i niebezpieczeństwo uszkodzenia stawów nadgarstka)

2. Urządzenia, do których często się sięga powinny być tak rozmieszczone, aby nie zachodziła konieczność sięgania do nich dalej niż 40cm (zwłaszcza, gdy towarzyszy temu podnoszenie rąk)

3. Nie wykonywać ruchów odsuwania i ciągnięcia na wysokości klatki piersiowej