ZMIANY CHOROBOWE
W NARZĄDZIE RUCHU

Dr n. med. Hanna Grzelak-Szafrańska

1.

CHOROBY METABOLICZNE KOŚCI

CHOROBY METABOLICZNE KOŚCI

Strukturalna integralność szkieletu
zależy od procesów metabolicznych
zachodzących w tkance kostnej.

Metabolizm kości zależy od:

Metabolizm kości zależy od:

 wieku,

 aktywności fizycznej,

 substancji mineralnych zawartych w

pożywieniu,
 witaminy D

 parathormonu

 hormonów płciowych,

 hormonów tarczycy

 glikokortykosterydów

 hormonu wzrostu

Czynniki te wpływają na modelowanie
i przebudowę kości na poziomie
komórkowym:

o s t e o k l a s t y

o s t e o k l a s t y – dokonują resorpcji
istniejącej kości

o s t e o b l a s t y

o s t e o b l a s t y - budują nową kość

W okresie między końcem pokwitania a
osiągnięciem 30 roku życia dochodzi do
przebudowy kości do 15% rocznie, ze
zwiększaniem się ich gęstości . Po 30 roku
życia współistnieje resorpcja kości i jej
tworzenie, ale wielkość resorpcji narasta
stopniowo w związku z czym zmniejsza się
z wiekiem ich gęstość.

OSTEOPOROZA

Jest to choroba metaboliczna kości
charakteryzująca się stopniowym
obniżaniem bezwzględnej masy
kostnej z zachowaniem procesu
mineralizacji

.

Etiologia:

1. U osób starszych wyróżnia się dwa typy osteoporozy
pierwotnej:
 T y p I , osteoporoza pomenopauzalna, związana ze

zmianami hormonalnymi pomenopauzalnymi, występuje w
51-75 roku życia , sześciokrotnie częściej u kobiet , dotyczy
gównie kości beleczkowatej, pojawiają się więc złamania
kompresyjne kręgów i kości przedramienia.
 T y p II, osteoporoza inwolucyjna lub starcza, związana

z zaburzeniami syntezy witaminy D, pojawia się u osób >
70 roku życia, kobiety chorują dwa razy częściej niż
mężczyźni. Obniżenie gęstości dotyczy zarówno kości
korowej jak i beleczkowatej, występują złamania kręgów
oraz kości udowej.
 
2. Osteoporoza wtórna :
przyczyny – nadmiar glikokortykosterydów,
hipogonadyzm u mężczyzn, nadczynność tarczycy, procesy
nowotworowe, unieruchomienie, niewydolność wątroby,
gastrektomia, RZS, akromegalia, przewlekła obturacyjna
choroba płuc, przewlekła niewydolność nerek, leczenie
heparyna.
Dotyczy przede wszystkim ludzi młodszych.

Czynniki ryzyka:

Czynniki ryzyka:

 wiek

 płeć żeńska

 rasa biała lub żółta

 rodzinne występowanie

 szczupła sylwetka ciała

 wczesna menopauza (<45r.ż.)

 usuniecie jajników

 wtórny brak miesiączki

 nierodzenie

 niska podaż wapnia trwająca całe życie

 siedzący tryb życia

 unieruchomienie

 niedożywienie

 alkoholizm,

 palenie tytoniu

 przewlekła sterydoterapia

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

Pomiar gęstości kości :
1.  absorpcjometria wiązki fotonów o jednolitej
energii
2.  absorpcjometria wiązek fotonów o dwóch
różnych wartościach energii
3.  ilościowa tomografia komputerowa
4.   absorpcjometria wiązek promieniowania
rentgenowskiego o dwóch różnych wartościach
energii.

Leczenie:

Leczenie:

  podjecie aktywności fizycznej

 podanie leków : wapń, witamina D,

estrogeny, kalcytonina, bisfosfoniany,
fluor

CHOROBA PAGETA

CHOROBA PAGETA
Przewlekła destrukcja dojrzale
uformowanego szkieletu, polegająca
na nadmiernej przebudowie
fragmentów kości i powstawaniu
struktur bardziej miękkich i o
zwiększonej objętości.

Etiologia:

Etiologia:
Przyczyna choroby nie jest
znana

Patofizjologia:

Patofizjologia:
Proces intensywnej patologicznej
przebudowy kości , szpik kostny
zastępowany jest przez tkankę
łączna, naczynia krwionośne i
fibroblasty. Faza tworzenia tkanki
kostnej w jednej kości może
pojawiać się równocześnie z fazą
resorpcji w sąsiedniej kości.

Objawy:

Objawy:

może przebiegać bezobjawowo:
 rozpoznanie na podstawie RTG

 podwyższona fosfataza alkaliczna w surowicy

postać objawowa:
 zniekształcenia kości czaszki, długich,

obojczyków, w razie zajęcia kości czaszki może
doprowadzać do zaburzeń mowy, nietrzymania
moczu, podwójnego widzenia oraz zaburzeń
połykania
 złamania patologiczne

 bóle kostne

 objawy zwiększonego unaczynienia miejsc

objętych chorobą, mogące objawiać się
ociepleniem skóry, może doprowadzać do
niewydolności serca ze zwiększoną pojemnością
wyrzutową

Leczenie:

Leczenie:

 pacjenci bezobjawowi pozostają bez

leczenia
 zajęcie większych kości profilaktyka

p/złamaniowa, polegająca na wdrożeniu
farmakoterapii (Kalcytonina), następnie
leczenie chirurgiczne – zależne od miejsca
objętego chorobą.

OSTEOMALACJA

OSTEOMALACJA

Zaburzenie kości spowodowane
niezdolnością macierzy kostnej do
prawidłowej mineralizacji, którego
wyrazem jest zmniejszenie stosunku
prawidłowo umineralizowanej tkanki
kostnej do niezmineralizowanej
macierzy kostnej.

 

Przyczyny

Przyczyny: niedobór witaminy D

2.

2.

CHOROBY UKŁADU

CHOROBY UKŁADU

KOSTNO – STAWOWEGO

KOSTNO – STAWOWEGO

Choroby układu kostno-stawowego są
główna przyczyną upośledzenia
funkcjonalnego u osób starszych.

Choroba zwyrodnieniowa stawów

Choroba zwyrodnieniowa stawów

(Osteoarthritis)

(Osteoarthritis)
Jest to choroba zajmująca pierwotnie
chrząstkę szklistą i warstwę podchrzęstna
kości, niekiedy powoduje także przerost
innych tkanek wewnątrz- i okołostawowych.

Objawy

Objawy
 ból stawów z ograniczeniem ruchu i

deformacją, ustępujący po odpoczynku
 charakterystyczne cechy radiologiczne:

osteofity, stwardnienie podchrzęstne,
torbiele i niesymetryczne zwężenie szpary
stawowej
 badania laboratoryjne pozostają bez

zmian charakterystycznych dla tej choroby

Leczenie

Powinno uwzględniać aspekt:
 farmakologiczny : walka z bólem! Leki

p/bólowe, niesterydowe p/zapalne
 psychoterapeutyczny (uwzględniający

ubytki czynnościowe i preferencje
chorego)
 fizykoterapeutyczny (zalecanie ćwiczeń

zwiększających zakres ruchów,
wzmacniających i wytrzymałościowych)

Diagnostyka różnicowa
chorób układu ruchu na
podstawie lokalizacji i
rodzaju bólu

Lokalizacj

a

Rodzaj

Choroba

Ból

uogólnion

y

stawowy

niezapalny

Choroba zwyrodnieniowa (stawy

miedzypalicznowe bliższe i dalsze, pierwszy

staw śródręczno-palicznowy, kolanowe,

biodrowe, pierwszy staw śródstopno-

paliczkowy)

zapalny

Reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń

rumieniowaty trzewny, wielostawowe

dnawe zapalenie stawów, pirofosforanowe

zapalenie stawów, zapalenie stawów na tle

nowotworu

Pozastawowy

niezapalny

Fibromialgia, przerzuty nowotworowe,

szpiczak mnogi

zapalny

Polimialgia reumatyczna

Lokalizacja

Rodzaj

Choroba

Ból

miejscow

y

stawowy

niezapalny

Złamanie, choroba zwyrodnienia

stawów, martwica aseptyczna,

schorzenie wewnątrzustrojowe

zapalny

Septyczne zapalenie stawów,

choroby z odkładania się

kryształów, zapalenie kaletki i

ścięgien, kolano, bark , łokieć

Pozastawowy

niezapalny

Zespół kanału nadgarstka, ucisk

korzenia nerwowego, złamanie,

zespół algodystroficzny,

neuroartropatia

zapalny

Zakażenie tkanek miękkich

Reumatoidalne zapalenie stawów
(RZS)
Przewlekłe o podłożu
immunologicznym schorzenie
charakteryzujące się nieswoistym ,
zwykle symetrycznym, zapaleniem
stawów obwodowych, prowadzące do
postępującego niszczenia struktur
stawowych i okołostawowych.
Dotyczy ludzi młodszych, ale ze względu
na przewlekły i postępujący charakter
dotyczy także pacjentów w wieku
podeszłym.

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

Zwykle już ustalone, na podstawie
charakteru zmian stawowych i zmian w
badaniach laboratoryjnych

Leczenie:

Leczenie:

 przewlekła sterydoterapia

 metotrexat

 lek p/malaryczny

-Hydroksychlorochinę
 okresowo leki cytotoksyczne

( azatiopryna, cyklofosfamid)
 coraz rzadziej stosuje się sole

złota
 niesterydowe p/zapalne

 rehabilitacja!

Dna moczanowa
Nawracające ostre zapalenie stawów
obwodowych spowodowane
odkładaniem w ich strukturze
kryształów moczanów
jednosodowych, które wytrącają się
przy nadmiarze kwasu moczowego w
surowicy .
Głównie dotyczy mężczyzn w wieku
średnim i kobiet po menopauzie.

Objawy:

Objawy:

U pacjentów młodszych:
 ostre napady dnawe, głównie z zajęciem

stawu śródstopno-paliczkowego palucha
(Podagra), lub innych stawów, z typowym
odczynem zapalnym
U starszych
 przewlekłe dnawe zapalenie stawów, ze

sztywnością poranna i bolesnością stawów,
naśladując przebiegiem RZS
 w bad. Rtg uwidacznia się guzki dnawe w

okolicy okołostawowej, podwyższony poziom
kwasu moczowego we krwi

Leczenie:

Leczenie:

Polega na obniżaniu steżenia kwasu
moczowego w surowicy (Allopurinol,
Probenecyd)

Pirofosforanowe zapalenie

Pirofosforanowe zapalenie

stawów (Dna rzekoma)

stawów (Dna rzekoma)

Jest to zapalenie stawów wywołane
odkładaniem się mikrokryształków
pirofosforanu wapnia oraz wapnieniem
chrząstki szklistej i włóknistej. Mechanizm
nieznany

.

Objawy:

Objawy:
Zmiany dotyczą głównie dużych stawów,
potwierdza je badanie RTG
 

Leczenie:

Leczenie:
 dostawowo sterydy

 leki niesterydowe p/zapalne

Spondyloza kręgosłupa

Spondyloza kręgosłupa

Jest to stan w którym zwężony jest zajęty
odcinek kanału kręgosłupa lub otwory
przez które wychodzą korzenie nerwowe
wskutek zmian zwyrodnieniowych krążka
międzykręgowego i pierścienia włóknistego
oraz przez tworzące się osteofity kostne.

3. CHOROBY MIĘŚNI

3. CHOROBY MIĘŚNI

Z wiekiem postępuje ubytek masy
mięśniowej z utratą ich siły, uważa się , że
przyczyną tych zmian jest niedobór
hormonu wzrostu i zmniejszenie
intensywności codziennej pracy
mięśniowej. Największe upośledzenie
sprawności dotyczy mięsni
antygrawitacyjnych ( używanych przy
siadaniu , wstawaniu i podnoszeniu się)

Objawy mięśniowe związane z wiekiem:
 uszkodzenie ośrodkowego i obwodowego

układu nerwowego
 zaburzenia przewodnictwa nerwowo -

mięśniowego
 zmiany w samych włóknach mięśniowych

inne choroby, które bezpośrednio nie wpływają
na czynności mięsni, ale mogą wywoływać u
osoby w starszym wieku objawy wskazujące na
uszkodzenie mięśni:
 choroby układu krążenia

 zaburzenia endokrynologiczne

 zaburzenia psychiczne; lek, depresja

 choroby reumatologiczne

 zaawansowana choroba zwyrodnieniowa

stawów

Zapobieganie: wczesne rozpoczęcie
terapii ruchowej i indywidualny program
ćwiczeń powinny być częścią planu leczenia
i usprawniania każdego pacjenta w
starszym wieku.