Dr n.med. Małgorzata Łukowicz

Choroby układowe narządu ruchu



W skład chorób układowych narządu ruchu
wchodzi niejednorodna etiopatogenicznie grupa
schorzeń.



Wspólna cecha – mniejsza wartość tkanki
kostnej (zniekształcenia, podwichnięcia,
złamania).



Główne zmiany dotyczą tkanki kostnej pod
postacią uogólnionych bądź wielomiejscowych
zaburzeń budowy (dysostozy), rozwoju
(dysplazje), i metabolizmu lub składu tej tkani
(dystrofie).

Uwagi ogólne

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Achondroplazja (

achondroplasia

,

chondrodystrophia

foetalis)

– genetyczne zaburzenia wzrostowe chrząstek

nasadowych, przy prawidłowym kostnieniu ochrzęstnym
– karłowatość krótkokończynowa.



Główne objawy:
-

zmniejszenie długości różnych kości,

- zmiany w bliższych odcinkach kości długich,
- duża, okrągła głowa ze spłaszczoną podstawą czaszki i
uwypuklonym czołem,
- twarz spłaszczona, nasada nosa wciągnięta,
- małe stopy i ręce

Achondroplazja

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Łamliwość kości lub kostnienie niedoskonałe
(

osteopathyrosis, fragilitas ossium, osteogenesis

imperfecta

) – jest to pewna grupa schorzeń o

dziedzicznym

podłożu

i różnym przebiegu (zespół Vrolika, zespół
Lobsteina)
i wrodzoną łamliwość kości.

Łamliwość kości

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Dzieci z zespołem Vrolika rodzą się już ze śladami
złamań (w życiu płodowym).



Częste objawy: złamania patologiczne i stawy
rzekome.



Kości miękkie i zwykle pałąkowato wygięte, a
kręgosłup skrzywiony.



Osłabienie więzadeł i mięśni, atrofia skóry i
łamliwość naczyń krwionośnych.



Czasami

występuje

głuchota

spowodowana

osteosklerozą.

Podstawowe objawy łamliwości
kości

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Choroba Pageta

(

mb.Pageti, ostitis deformans,

polyosteopathia

chronica

progressiva

)

–

nieprawidłowa przebudowa kości – powstanie w

dojrzałym kośćcu ognisk zniszczenia kości obok

nadmiernego tworzenia się tkanki kostnej –

przyczyna nie jest znana. Jej wtórnym objawem są

zniekształcenia.



Podstawowe objawy:



zwykle rozwija się po 40. r.ż. i niekiedy przebiega

bezobjawowo



w obrazie klinicznym dominują bóle kości



zmiany dotyczą najczęściej kości długich (piszczelowa,

udowa), czasem inne kości (miednica, czaszka, kręgi i żebra)

Choroba Pageta

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Osteomalacja (

osteomalatio

) – zmiękczenie (rozmiękanie) kości.

Jest to zaburzenie polegające na odkładaniu się soli wapnia w
kościach.



Przyczyny – niedobory i zaburzenia przemiany witaminy D

3

- rozróżnia się osteomalacje niedoborowe i metaboliczne.



Osteomalacją niedoborową jest np. krzywica.



Osteomalacje metaboliczne mogą być pierwotne lub wtórne.



Podstawowe objawy:
-

ból w kościach – samoistny i uciskowy

- na początku brak objawów
- z czasem widoczne zniekształcenia kości, zwłaszcza klatki piersiowej (np.
klatka kurza) oraz kończyn – pałąkowate wygięcie kości i szpotawość kolan
- osłabienie mięśni i tężyczka
- chód kaczkowaty
- postępujące zniekształcenia szkieletu

Osteomalacja

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Zrzeszotnienie kości (

osteoporosis

) – zmniejszenie

się masy prawidłowej tkanki kostnej, powodujące
bóle i będące przyczyną złamań kości.



OSTEOPOROZA UOGÓLNIONA – może dotyczyć
praktycznie całego szkieletu



OSTEOPOROZA MIEJSCOWA – wtórna, rozwija
się w następstwie zapaleń, algodystrofii lub
długotrwałego unieruchomienia

Zrzeszotnienie kości
(osteoporoza)

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Osteoporoza to schorzenie szkieletu

charakteryzujące się obniżoną wytrzymałością
mechaniczną kości, co predysponuje do
zwiększonego ryzyka złamania. Wytrzymałość
mechaniczna kości wynika z dwóch
integralnych cech kości: gęstości oraz jakości.

Definicja osteoporozy

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Macierz kostna: 90% kolagen

10% inne proteiny
(osteokalcyna, osteonektyna,
osteopontyna)



Minerał kostny: hydroksyapatyt (wapń i

fosfor)



Komórki kostne: osteoklasty, osteoblasty,

osteocyty i komórki wyściełające

Skład kości

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Wzrost kości jest następstwem

modelowania strukturalnego: odnowa,

zmiana rozmiaru i kształtu kości



Zdrowie kości jest efektem procesu

przebudowy- zastapienia starej kości

przeznową. Cykl zdarzeń- aktywacja,

resorpcja, kościotworzenie



W procesie przebudowy biora udział

osteoklasty oraz osteoblasty



Utrata kości następuje gdy proces resorpcji

przeważa nad procesem kościotworzenia

Przebudowa kości

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Wysoki przyrost BMD następuje w okresie

wzrostu i dojrzewania



Szczytowa masa kośtna uzyskiwana jest w

wieku nastoletnim lub u wczesnych 20-

latków



Stan równowagi jest utrzymywany przez

jakiś czas



Utrata ości z wiekiem wynosi około 0.5%-

1% rocznie



Utrata nasila się w okresie menopauzy - do

2% rocznie

Zamiany gęstości kości związane
z wiekiem

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Maksymalna masa kostna uzyskiwana w

trakcie życia, stan ten następuje gdy

proces wzrostu kości na długość,

osiagnięcie optymalnego kształtu oraz

akumulacji minerału kostnego uległy

ustabilizowaniu (konsolidacji



Poszczególne lokalizacje szkieletu osiągają

dojrzałość w różnym czasie



Zczytowa masa kostna jest warunkowana

genetycznie (70-80%), przez styl życia (20-

30%)

Szczytowa masa kostna

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Szkielet osiowy: kręgosłup, żebra, miednica,

barki, biodra



Szkielet peryferyjny: kończyny górne i dolne

Podział szkieletu

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Kość korowa, zbita – tworzy trzony kości

długich, warstwę zewnetrzna kości



Kość gąbczaste – wewnętrzna częśc kości

szkieletu centralnego



Kość korowa – 80% szkieletu, ale 20%

powierzchni kości



Kośc gąbczasta – 20% szkieletu, ale 80%

całkowitej powierzchni kości



Około 10% szkieletu ulega ciagłej

przebudowie

Typy kości

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Niskiej masy szczytowej kostnej



Ubytku kości



Obydwu procesów łącznie

Osteoporoza wynika z:

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy

Osteoporoza może być
zdiagnozowana na podstawie
obecności lub historii
występowania
niskoenergetycznych złamań

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy

Przyczyny osteoporozy



OSTEOPOROZA
PIERWOTNA



samoistna osteoporoza
młodziencza



osteoporoza inwolucyjna
(pomenopauzalna i starcza)



OSTEOPOROZA WTÓRNA



jako skutek chorób: np.
endokrynopatii, chorób
nerek, schorzeń
reumatoidalnych,
długotrwałego
unieruchomienia

CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY:



genetyczne,
konstytucjonalne i związane
z wiekiem, hormonalne,
żywieniowe, związane z
niektórymi chorobami,
używki, nadużywanie
niektórych leków, mała
aktywność ruchowa

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



najczęściej występuje bezobjawowo – „cichy złodziej
kości”



często pierwszy objaw – patologiczne złamanie kości



bóle promieniujące do jamy brzusznej oraz kończyn dolnych



osłabienie mięśni



w zaawansowanych przypadkach – zmniejszenie wzrostu
i powiększona kifoza



Na skutek zmian, do jakich dochodzi w obrębie sylwetki
chorego, niektóre mięśnie są nadmiernie napięte – ulegają
przykurczeniu, inne zaś zwiotczeniu. Do pierwszej grupy
należą zazwyczaj mięśnie karku, klatki piersiowej, mięśnie
miednicy oraz przednie mięśnie uda. Mięśnie z tendencją do
wiotczenia to z kolei mięśnie brzucha, grzbietu i pośladków.

Objawy i przebieg
osteoporozy

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



złamania typu COLLESA:
- złamanie dalszej części k. promieniowej
- złamanie szyjki kości udowej



złamania trzonów kręgowych – powodują
zmniejszenie pojemności płuc i wydolności
oddechowej

Powikłania osteoporozy

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy

Rozpoznanie

Wartość wskaźnika T lub Z

score

Norma

+1.0 do -1.0

Osteopenia

-1.0 do -2.4

Osteoporoza

< -2.5

Ciężka osteoporoza

< -2.5 i 1 lub więcej złamań

Klasyfikacja WHO

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy



Wrodzona sztywność stawów – płodowe
zbliznowacenie mięśni – niedorozwój mięśni i
występowanie przykurczy. Zwykle symetryczne
zniekształcenia stawów kończyn, utrudnione
poruszanie się.



Choroba Münchmeyera – wytwarzanie się mas
kostnych w tkance łącznej śród- i okołomięśniowej,
w

ścięgnach

i rozcięgnach oraz w torebkach stawowych.

Pozostałe choroby narządu
ruchu

Małgorzata Łukowicz CM UMK w

Bydgoszczy