• Następuje uwolnienie jonów Ca
2+
z
cystern gładkiej siateczki
śródplazmatycznej (siateczki
sarkoplazmatycznej) i uruchomienie
mechanizmu skurczu.
• Acetylocholina w szczelinie jest
szybko hydrolizowana przez
acetylocholinoesterazę.
acetylocholinoesterazę.
• Po śmierci organizmu zapas ATP spada do zera i
stopniowo następuje zatrzymanie procesów
oddychania wewnątrzkomórkowego. Oznacza to
między innymi utrzymanie wysokiego stężenia jonów
wapniowych w sarkoplazmie przez ustanie pracy
pompy wapniowej. Dochodzi wtedy do tak zwanego
skurczu pośmiertnego elementów kurczliwych -
mięśnie pozostają w fazie trwałego skurczu aż do
rozkładu białek kurczliwych. Wtedy właśnie dopiero
następuje ustąpienie skurczu pośmiertnego dzięki
rozluźnieniu mięśni.
•Główną masę stanowią
komórki mięśniowe, które
mają na ogół równoległy
przebieg i układają się w
pęczki.
• Między komórkami znajduje się tkanka łączna właściwa luźna –
śródmięsna
śródmięsna (endomysium)
• Śródmięsna zbudowana jest z włókien kolagenowych i
siateczkowych oraz komórek tkanki łącznej – głównie fibroblastów.
• W śródmięsnej znajduje się też gęsta sieć naczyń krwionośnych
włosowatych, doprowadzających substancje odżywcze do mięśnia,
oraz nerwy i naczynia limfatyczne.
• Główną funkcją śródmięsnej oprócz odżywiania i unerwiania
mięśnia jest łączenie komórek mięśniowych, co pozwala na
skoordynowane skurcze i rozkurcze.
• Pęczki komórek mięśniowych są
otoczone tkanką łączną właściwą o
zbitym utkaniu, składająca się z
włókien kolagenowych,
siateczkowych i nielicznych komórek
– głównie fibroblastów.
• Ta otoczka łącznotkankowa nosi
nazwę –
omięsnej (
omięsnej (
perimysium
perimysium
)
)
•Cały mięsień otoczony jest
torebką zbudowaną z tkanki
łącznej właściwej zbitej,
bogatej we włókna
kolagenowe i nazywana jest –
namięsną
namięsną (epimysium) lub
powięzią mięśnia
powięzią mięśnia.
• Tkanka łączna omięsnej i namięsnej
odgrywa ważną rolę przenośnika sił skurczu
mięśnia.
• Niektóre komórki mięśniowe są krótsze niż
długość mięśnia i właśnie tkanka łączna
przenosi siłę skurczu takich komórek do
ścięgien.
• Tkanka łączna łączy także mięsień ze
ścięgnami, rozcięgnami, powięziami,
okostną itp. Przenosząc siłę ich skurczu.
•
Przerost (
Przerost (
hypertrophia
hypertrophia
) mięśnia
) mięśnia – jest zwiększeniem
masy i objętości komórek mięśniowych bez zwiększania ich
liczby.
• Przyczyną jest najczęściej trening fizyczny – wykonywanie
wzmożonej pracy.
• W wyniku treningu zwiększa się liczba miofibryli w
komórkach, co prowadzi do powiększenia komórek.
Jednocześnie komórki satelitarne fuzują z komórkami
mięśniowymi, powodując ich wydłużenie oraz zwiększenie
liczby jąder w komórce.
• Zwiększenie średnicy i długości komórek mięśniowych
powoduje wzrost masy i objętości mięśnia.
• Po uszkodzeniu mięśnia szkieletowego dochodzi do
martwicy fragmentów komórek najbliższych miejsca
uszkodzenia.
• Przeżywają tylko nieliczne jądra komórkowe i blaszka
postawna komórek.
• W miejscu uszkodzenia gromadzą się liczne makrofagi i
leukocyty, które fagocytują obumarłe fragmenty komórek
mięśniowych.
• Jednocześnie komórki satelitarne dzielą się, a ich komórki
potomne zlewają się z wytwarzając miotubule w osi
uszkodzonej komórki.
• Warunkiem takiej reparacji jest przetrwanie unerwienia
komórki mięśniowej. Zniszczenie unerwienia powoduje
nieodwracalny zanik komórki mięśniowej.
•Mięsień składa się z:
–
Brzuśca (venter)
Brzuśca (venter) – część
środkowa mięśnia oraz z
– Końców zaopatrzonych w
ścięgna (tendo)
ścięgna (tendo) (mięśniach
długich i krótkich) lub
rozcięgna
rozcięgna (w mięśniach
płaskich).
•
Ścięgno (tendo, tendon)
Ścięgno (tendo, tendon)
- mięsień, przytwierdzony jest do miejsca
przyczepu bezpośrednio lub częściej za
pomocą ścięgna.
- ścięgno stanowi istotną część mięśnia
przenosząc jego pracę na kościec
- ścięgna zbudowane są z tkanki łącznej
włóknistej zbitej
- są
w
niewielkim
stopniu
sprężyste,
wydłużając się jedynie o ok.4% swej
długości
•
Ścięgno c.d.
Ścięgno c.d.
- długość ścięgna jest zależna od długości części
kurczliwej mięśnia i rozległości ruchu.
- grubość ścięgna jest zmienna
- kształt ścięgien jest rożny:
= walcowate
= spłaszczone
= rozcięgno (aponeurosis) – płaska błona
• Miejsce przyczepu ścięgna nazywamy
początkiem lub
początkiem lub
przyczepem początkowym
przyczepem początkowym (orgio) i
końcem
końcem lub
przyczepem końcowym (insertio)
przyczepem końcowym (insertio) .
• Części mięśnia bliższe przyczepowi początkowemu
nazywamy
głową mięśnia (caput)
głową mięśnia (caput), części bliższe
przyczepowi końcowemu -
ogonem mięśnia (cauda)
ogonem mięśnia (cauda).
• inaczej też początek można nazwać
punktem
punktem
przyczepu bardziej stałym
przyczepu bardziej stałym (punctum fixum), końcem
zaś
punkt przyczepu bardziej ruchomy
punkt przyczepu bardziej ruchomy (punctum
mobile).
• Za początek uważa się na tułowiu koniec mięśnia
bliższy głowy lub bliższy płaszczyzny pośrodkowej
ciała, zaś na kończynach koniec bliższy tułowia.
• Część mięśni oprócz ścięgna początkowego
i końcowego w części środkowej posiada
dodatkowe –
ścięgno pośrednie
ścięgno pośrednie (tendo
intermedius) – nazywamy je
mięśniami
mięśniami
dwubrzuścowymi
dwubrzuścowymi (mm. digastricus)
• Mięsień prosty brzucha jest szczególnym
przypadkiem, gdzie masa mięśnia
przedzielona kilkoma krótkimi ścięgnami
pośrednimi, tworzącymi tzw.
Smugi
Smugi
ścięgniste
ścięgniste (intersectiones tedineae).
• W zależności od przebiegu włókien mięśniowych w stosunku do
ścięgna wyróżniamy:
–
Mięśnie płaskie
Mięśnie płaskie (mm. Plani)
• kierunek włókien ścięgna stanowi przedłużenie kierunku
włókien mięśniowych
• włókna mięśniowe ułożone szeregowo
–
Mięśnie wrzecionowate
Mięśnie wrzecionowate (mm. Fusiformes)
• kierunek włókien ścięgna stanowi przedłużenie kierunku
włókien mięśniowych
• włókna mięśniowe ułożone równolegle
–
Mięśnie półpierzaste
Mięśnie półpierzaste (mm. unipennati)
• krótkie włókna mięśniowe dochodzące pod kątem z
jednej strony, skośnie do ścięgna
–
Mięśnie pierzaste
Mięśnie pierzaste (mm. Bipennati)
• krótkie włókna dochodzą do ścięgna obustronnie pod kątem
• Ze względu na kształt rozróżniamy:
•
mięśnie długie
mięśnie długie (głównie kończyn)
•
mięśnie szerokie
mięśnie szerokie
– długość i szerokość jest znaczni większa niż grubość
– wytwarzają ściany wielkich jam ciała: brzucha, klp i
miednicy
•
mięśnie krótkie
mięśnie krótkie
– występują tam, gdzie ruchy są nieznaczne, lecz o dużej
sile
– w okolicy stawów, kręgosłupa
•
mięśnie mieszane
mięśnie mieszane
– np. mięsień prosty brzucha (jest mięśniem długim i
zarazem szerokim)
– zwieracze (np. m. okrężny oka, m. zwieracz odbytu)
• Ze względu na położenie mięśnie
dzielimy też na :
– Skórne – (mm. cautanei) – których
co
najmniej
jeden
przyczep
znajduje się w obrębie skóry.
– Szkieletowe – (mm. skeleti) –
przyczepy znajdują się z reguły na
elementach szkieletu.
• Ze względu na pochodzenie mięśnie dzieli się na :
–
Mięśnie Trzewne
Mięśnie Trzewne - powstałe z mezenchymy łuków
skrzelowych; są to mięśnie głowy i szyi (wyjątkowo)
unerwione przez V, VII, IX, X i XI nerw czaszkowy
związane z narządami trzewnymi (język, gardło,
krtań odbytnica) lub narządami zmysłu (oko, ucho).
–
Mięśnie somatyczne
Mięśnie somatyczne - pochodzą z miotomów; są to
mięśnie tułowia, szyi i kończyn - gałęzie brzuszne i
grzbietowe nerwów rdzeniowych
• Mięśnie pochodzące z mezenchymy łuków skrzelowych
(mięśnie trzewne)
●
a/ mięśnie I łuku skrzelowego unerwione przez n. V: mm.
żwacze i mm. dna j. Ustnej
●
b/ mięśnie II łuku skrzelowego unerwione przez n. VII: mm.
mimiczne twarzy i głowy, niektóre mięśnie dna jamy ustnej
i mięsień szeroki szyi (platysma)
●
c/ mięśnie III łuku skrzelowego unerwione przez n. IX: mm.
górnego odcinka gardła
●
d/ mięśnie IV-VI łuku skrzelowego unerwione przez n. X:
mm. gardła i krtani
●
e/ mięśnie VI łuku skrzelowego unerwione przez n. XI: biorą
udział w tworzeniu mm. czworobocznych i mięśni
mostkowo-obojczykowo-sutkowych
●
f/ mm. oka związane z n. III, IV i VI.
• Ze względu na oddziaływanie na
stawy:
–Jednostawowe
–Dwustawowe
–Wielostawowe
•= mięśnie grzbietu
•= mięśnie klatki piersiowej
•= mięśnie brzucha
•= mięśnie szyi
•= mięśnie głowy
•= mięśnie kończyny górnej
•= mięśnie kończyny dolnej