• Następuje uwolnienie jonów Ca

2+

z

cystern gładkiej siateczki
śródplazmatycznej (siateczki
sarkoplazmatycznej) i uruchomienie
mechanizmu skurczu.

• Acetylocholina w szczelinie jest

szybko hydrolizowana przez

acetylocholinoesterazę.

acetylocholinoesterazę.

• Po śmierci organizmu zapas ATP spada do zera i

stopniowo następuje zatrzymanie procesów
oddychania wewnątrzkomórkowego. Oznacza to
między innymi utrzymanie wysokiego stężenia jonów
wapniowych w sarkoplazmie przez ustanie pracy
pompy wapniowej. Dochodzi wtedy do tak zwanego
skurczu pośmiertnego elementów kurczliwych -
mięśnie pozostają w fazie trwałego skurczu aż do
rozkładu białek kurczliwych. Wtedy właśnie dopiero
następuje ustąpienie skurczu pośmiertnego dzięki
rozluźnieniu mięśni.

•Główną masę stanowią

komórki mięśniowe, które
mają na ogół równoległy
przebieg i układają się w
pęczki.

• Między komórkami znajduje się tkanka łączna właściwa luźna –

śródmięsna

śródmięsna (endomysium)

• Śródmięsna zbudowana jest z włókien kolagenowych i

siateczkowych oraz komórek tkanki łącznej – głównie fibroblastów.

• W śródmięsnej znajduje się też gęsta sieć naczyń krwionośnych

włosowatych, doprowadzających substancje odżywcze do mięśnia,
oraz nerwy i naczynia limfatyczne.

• Główną funkcją śródmięsnej oprócz odżywiania i unerwiania

mięśnia jest łączenie komórek mięśniowych, co pozwala na
skoordynowane skurcze i rozkurcze.

• Pęczki komórek mięśniowych są

otoczone tkanką łączną właściwą o
zbitym utkaniu, składająca się z
włókien kolagenowych,
siateczkowych i nielicznych komórek
– głównie fibroblastów.

• Ta otoczka łącznotkankowa nosi

nazwę –

omięsnej (

omięsnej (

perimysium

perimysium

)

)

•Cały mięsień otoczony jest

torebką zbudowaną z tkanki
łącznej właściwej zbitej,
bogatej we włókna
kolagenowe i nazywana jest –

namięsną

namięsną (epimysium) lub

powięzią mięśnia

powięzią mięśnia.

• Tkanka łączna omięsnej i namięsnej

odgrywa ważną rolę przenośnika sił skurczu
mięśnia.

• Niektóre komórki mięśniowe są krótsze niż

długość mięśnia i właśnie tkanka łączna
przenosi siłę skurczu takich komórek do
ścięgien.

• Tkanka łączna łączy także mięsień ze

ścięgnami, rozcięgnami, powięziami,
okostną itp. Przenosząc siłę ich skurczu.

•

Przerost (

Przerost (

hypertrophia

hypertrophia

) mięśnia

) mięśnia – jest zwiększeniem

masy i objętości komórek mięśniowych bez zwiększania ich
liczby.

• Przyczyną jest najczęściej trening fizyczny – wykonywanie

wzmożonej pracy.

• W wyniku treningu zwiększa się liczba miofibryli w

komórkach, co prowadzi do powiększenia komórek.
Jednocześnie komórki satelitarne fuzują z komórkami
mięśniowymi, powodując ich wydłużenie oraz zwiększenie
liczby jąder w komórce.

• Zwiększenie średnicy i długości komórek mięśniowych

powoduje wzrost masy i objętości mięśnia.

• Po uszkodzeniu mięśnia szkieletowego dochodzi do

martwicy fragmentów komórek najbliższych miejsca
uszkodzenia.

• Przeżywają tylko nieliczne jądra komórkowe i blaszka

postawna komórek.

• W miejscu uszkodzenia gromadzą się liczne makrofagi i

leukocyty, które fagocytują obumarłe fragmenty komórek
mięśniowych.

• Jednocześnie komórki satelitarne dzielą się, a ich komórki

potomne zlewają się z wytwarzając miotubule w osi
uszkodzonej komórki.

• Warunkiem takiej reparacji jest przetrwanie unerwienia

komórki mięśniowej. Zniszczenie unerwienia powoduje
nieodwracalny zanik komórki mięśniowej.

•Mięsień składa się z:

–

Brzuśca (venter)

Brzuśca (venter) – część

środkowa mięśnia oraz z

– Końców zaopatrzonych w

ścięgna (tendo)

ścięgna (tendo) (mięśniach
długich i krótkich) lub

rozcięgna

rozcięgna (w mięśniach
płaskich).

•

Ścięgno (tendo, tendon)

Ścięgno (tendo, tendon)

- mięsień, przytwierdzony jest do miejsca

przyczepu bezpośrednio lub częściej za
pomocą ścięgna.

- ścięgno stanowi istotną część mięśnia

przenosząc jego pracę na kościec

- ścięgna zbudowane są z tkanki łącznej

włóknistej zbitej

- są

w

niewielkim

stopniu

sprężyste,

wydłużając się jedynie o ok.4% swej
długości

•

Ścięgno c.d.

Ścięgno c.d.

- długość ścięgna jest zależna od długości części

kurczliwej mięśnia i rozległości ruchu.

- grubość ścięgna jest zmienna
- kształt ścięgien jest rożny:

= walcowate
= spłaszczone
= rozcięgno (aponeurosis) – płaska błona

• Miejsce przyczepu ścięgna nazywamy

początkiem lub

początkiem lub

przyczepem początkowym

przyczepem początkowym (orgio) i

końcem

końcem lub

przyczepem końcowym (insertio)

przyczepem końcowym (insertio) .

• Części mięśnia bliższe przyczepowi początkowemu

nazywamy

głową mięśnia (caput)

głową mięśnia (caput), części bliższe

przyczepowi końcowemu -

ogonem mięśnia (cauda)

ogonem mięśnia (cauda).

• inaczej też początek można nazwać

punktem

punktem

przyczepu bardziej stałym

przyczepu bardziej stałym (punctum fixum), końcem
zaś

punkt przyczepu bardziej ruchomy

punkt przyczepu bardziej ruchomy (punctum

mobile).

• Za początek uważa się na tułowiu koniec mięśnia

bliższy głowy lub bliższy płaszczyzny pośrodkowej
ciała, zaś na kończynach koniec bliższy tułowia.

• Część mięśni oprócz ścięgna początkowego

i końcowego w części środkowej posiada
dodatkowe –

ścięgno pośrednie

ścięgno pośrednie (tendo

intermedius) – nazywamy je

mięśniami

mięśniami

dwubrzuścowymi

dwubrzuścowymi (mm. digastricus)

• Mięsień prosty brzucha jest szczególnym

przypadkiem, gdzie masa mięśnia
przedzielona kilkoma krótkimi ścięgnami
pośrednimi, tworzącymi tzw.

Smugi

Smugi

ścięgniste

ścięgniste (intersectiones tedineae).

• W zależności od przebiegu włókien mięśniowych w stosunku do

ścięgna wyróżniamy:

–

Mięśnie płaskie

Mięśnie płaskie (mm. Plani)

• kierunek włókien ścięgna stanowi przedłużenie kierunku

włókien mięśniowych

• włókna mięśniowe ułożone szeregowo

–

Mięśnie wrzecionowate

Mięśnie wrzecionowate (mm. Fusiformes)

• kierunek włókien ścięgna stanowi przedłużenie kierunku

włókien mięśniowych

• włókna mięśniowe ułożone równolegle

–

Mięśnie półpierzaste

Mięśnie półpierzaste (mm. unipennati)

• krótkie włókna mięśniowe dochodzące pod kątem z

jednej strony, skośnie do ścięgna

–

Mięśnie pierzaste

Mięśnie pierzaste (mm. Bipennati)

• krótkie włókna dochodzą do ścięgna obustronnie pod kątem

• Ze względu na kształt rozróżniamy:
•

mięśnie długie

mięśnie długie (głównie kończyn)

•

mięśnie szerokie

mięśnie szerokie

– długość i szerokość jest znaczni większa niż grubość
– wytwarzają ściany wielkich jam ciała: brzucha, klp i

miednicy

•

mięśnie krótkie

mięśnie krótkie

– występują tam, gdzie ruchy są nieznaczne, lecz o dużej

sile

– w okolicy stawów, kręgosłupa

•

mięśnie mieszane

mięśnie mieszane

– np. mięsień prosty brzucha (jest mięśniem długim i

zarazem szerokim)

– zwieracze (np. m. okrężny oka, m. zwieracz odbytu)

• Ze względu na położenie mięśnie

dzielimy też na :

– Skórne – (mm. cautanei) – których

co

najmniej

jeden

przyczep

znajduje się w obrębie skóry.

– Szkieletowe – (mm. skeleti) –

przyczepy znajdują się z reguły na
elementach szkieletu.

• Ze względu na pochodzenie mięśnie dzieli się na :

–

Mięśnie Trzewne

Mięśnie Trzewne - powstałe z mezenchymy łuków
skrzelowych; są to mięśnie głowy i szyi (wyjątkowo)
unerwione przez V, VII, IX, X i XI nerw czaszkowy
związane z narządami trzewnymi (język, gardło,
krtań odbytnica) lub narządami zmysłu (oko, ucho).

–

Mięśnie somatyczne

Mięśnie somatyczne - pochodzą z miotomów; są to
mięśnie tułowia, szyi i kończyn - gałęzie brzuszne i
grzbietowe nerwów rdzeniowych

• Mięśnie pochodzące z mezenchymy łuków skrzelowych

(mięśnie trzewne)

●

a/ mięśnie I łuku skrzelowego unerwione przez n. V: mm.
żwacze i mm. dna j. Ustnej

●

b/ mięśnie II łuku skrzelowego unerwione przez n. VII: mm.
mimiczne twarzy i głowy, niektóre mięśnie dna jamy ustnej
i mięsień szeroki szyi (platysma)

●

c/ mięśnie III łuku skrzelowego unerwione przez n. IX: mm.
górnego odcinka gardła

●

d/ mięśnie IV-VI łuku skrzelowego unerwione przez n. X:
mm. gardła i krtani

●

e/ mięśnie VI łuku skrzelowego unerwione przez n. XI: biorą
udział w tworzeniu mm. czworobocznych i mięśni
mostkowo-obojczykowo-sutkowych

●

f/ mm. oka związane z n. III, IV i VI.

• Ze względu na oddziaływanie na

stawy:

–Jednostawowe
–Dwustawowe
–Wielostawowe

•= mięśnie grzbietu
•= mięśnie klatki piersiowej
•= mięśnie brzucha
•= mięśnie szyi
•= mięśnie głowy
•= mięśnie kończyny górnej
•= mięśnie kończyny dolnej