Zespoły bólowe kręgosłupa

Zespoły bólowe kręgosłupa

Klinika Neurologii w Zabrzu

Klinika Neurologii w Zabrzu

Przyczyny zespołów bólowych

Przyczyny zespołów bólowych

kręgosłupa

kręgosłupa



Choroby zwyrodnieniowe

Choroby zwyrodnieniowe



Urazy

Urazy



Procesy zapalne

Procesy zapalne



Choroby nowotworowe /pierwotne i przerzutowe/

Choroby nowotworowe /pierwotne i przerzutowe/



Choroby metaboliczne

Choroby metaboliczne



Wady rozwojowe

Wady rozwojowe

Schorzenia zwyrodnieniowe

Schorzenia zwyrodnieniowe



S

S

pondyloza:

pondyloza:

-

tworzenie wyro

tworzenie wyro

ś

ś

li kostnych, osteofitów, na kraw

li kostnych, osteofitów, na kraw

ę

ę

dziach

dziach

trzonów kr

trzonów kr

ę

ę

gowych i wokó

gowych i wokó

ł

ł

powierzchni stawowych

powierzchni stawowych



A

A

rtroza

rtroza

-

ubytki i w

ubytki i w

ł

ł

óknienie chrz

óknienie chrz

ą

ą

stki stawowej stawów

stki stawowej stawów

mi

mi

ę

ę

dzywyrostkowych

dzywyrostkowych

,

,

hipertrofia powierzchni stawowej

hipertrofia powierzchni stawowej

wyrostków

wyrostków



Wspó

Wspó

ł

ł

wyst

wyst

ę

ę

powanie:

powanie:

 

 

    

    

-

zmian zwyrodnieniowych wi

zmian zwyrodnieniowych wi

ę

ę

zade

zade

ł

ł

(kostnienie, wapnienie)

(kostnienie, wapnienie)

-

zmian zwyrodnieniowych kr

zmian zwyrodnieniowych kr

ąż

ąż

ka mi

ka mi

ę

ę

dzykr

dzykr

ę

ę

gowego

gowego

prowadz

prowadz

ą

ą

cych do:

cych do:

•

•

zw

zw

ęż

ęż

e

e

ń

ń

otworów mi

otworów mi

ę

ę

dzykr

dzykr

ę

ę

gowych

gowych

•

•

zwężenia

zwężenia

kana

kana

ł

ł

u kr

u kr

ę

ę

gowego

gowego

Urazy

Urazy

1.

Urazy z „przeciążenia”:

•

podniesienie ciężaru w niekorzystnej pozycji

•

uderzenie

•

gwałtowny ruch zgięcia lub rotacji

2.

Złamania kręgosłupa:

•

powstają na skutek wypadku komunikacyjnego, skoku lub
upadku z wysokości

Choroby krążka

Choroby krążka

międzykręgowego

międzykręgowego

1.

1.

Spowodowane są zazwyczaj współistnieniem zwyrodnienia

Spowodowane są zazwyczaj współistnieniem zwyrodnienia

struktur krążka /pierścień włóknisty, jądro miażdżyste/ oraz

struktur krążka /pierścień włóknisty, jądro miażdżyste/ oraz

urazów przeciążeniowych

urazów przeciążeniowych

2.

2.

Przebieg choroby krążka międzykręgowego:

Przebieg choroby krążka międzykręgowego:

•

Dehydratacja j. miażdżystego- utrata właściwości

Dehydratacja j. miażdżystego- utrata właściwości

amortyzujących

amortyzujących

•

Utrata właściwości amortyzujących- przeciążenie stawów

Utrata właściwości amortyzujących- przeciążenie stawów

międzykręgowych i brzegów trzonów kręgowych-zmiany

międzykręgowych i brzegów trzonów kręgowych-zmiany

zwyrodnieniowe

zwyrodnieniowe

•

Uwypuklenie części lub całości j. miażdżystego w kierunku

Uwypuklenie części lub całości j. miażdżystego w kierunku

pierścienia włóknistego

pierścienia włóknistego

•

Przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego- przepuklina j.

Przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego- przepuklina j.

miażdżystego: konflikt kręgowo-korzeniowy

miażdżystego: konflikt kręgowo-korzeniowy

3.

3.

Rodzaje przepuklin:

Rodzaje przepuklin:

•

Boczna

Boczna

•

Tylno-boczna

Tylno-boczna

•

Tylna /centralna/

Tylna /centralna/

Choroby nowotworowe

Choroby nowotworowe

1.

1.

Guzy pierwotne:

Guzy pierwotne:

•

S

S

truktur kostnych: naczyniak, kostniak, guz

truktur kostnych: naczyniak, kostniak, guz

olbrzymiokomórkowy, szpiczak mnogi

olbrzymiokomórkowy, szpiczak mnogi

•

O

O

bszaru kana

bszaru kana

ł

ł

u kr

u kr

ę

ę

gowego: angiolipoma, struniaki,

gowego: angiolipoma, struniaki,

ch

ch

ł

ł

oniaki

oniaki

1.

1.

Guzy przerzutowe:

Guzy przerzutowe:

•

Zwykle p

Zwykle p

ocz

ocz

ą

ą

tkowo zajmuj

tkowo zajmuj

ą

ą

ce trzon kr

ce trzon kr

ę

ę

gu, potem

gu, potem

rozrastaj

rozrastaj

ą

ą

si

si

ę

ę

do

do

ś

ś

wiat

wiat

ł

ł

a kana

a kana

ł

ł

u kręgowego

u kręgowego

•

Najczęstsze pochodzenie: rak płuca, piersi, prostaty,

Najczęstsze pochodzenie: rak płuca, piersi, prostaty,

nerki, żołądka, narządów rodnych    

nerki, żołądka, narządów rodnych    

 

 

Zespoły korzeniowe - symptomatologia

Zespoły korzeniowe - symptomatologia

Zespół bólowy miejscowy:

Zespół bólowy miejscowy:

•

Ból kręgosłupa

Ból kręgosłupa

•

Reaktywna skolioza, wyrównanie lordozy szyjnej lub

Reaktywna skolioza, wyrównanie lordozy szyjnej lub

lędźwiowej

lędźwiowej

•

Ograniczenie ruchomości kręgosłupa

Ograniczenie ruchomości kręgosłupa

•

Wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych

Wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych

Zespoły korzeniowe

Zespoły korzeniowe

-

-

symptomatologia

symptomatologia

Objawy korzeniowe /rozciągowe/:

Objawy korzeniowe /rozciągowe/:

•

Objaw Laseque`a

Objaw Laseque`a

•

Objaw Fajersztaina-Krzemickiego

Objaw Fajersztaina-Krzemickiego

•

Objaw Mackiewicza

Objaw Mackiewicza

Zespoły korzeniowe - symptomatologia

Zespoły korzeniowe - symptomatologia

Objawy ubytkowe

Objawy ubytkowe

:

:

•

Czuciowe : parestezje, niedoczulica

Czuciowe : parestezje, niedoczulica

•

Ruchowe: niedowład mięśni w zakresie unerwienia

Ruchowe: niedowład mięśni w zakresie unerwienia

odpowiednich korzeni

odpowiednich korzeni

•

Osłabienie lub zniesienie odruchów ścięgnistych

Osłabienie lub zniesienie odruchów ścięgnistych

•

Zaburzenia czynności zwieraczy

Zaburzenia czynności zwieraczy

•

Zaniki mięśniowe

Zaniki mięśniowe

•

Fascykulacje

Fascykulacje

korzeń

korzeń

bóle i zaburzenia

bóle i zaburzenia

czucia

czucia

niedowład mięśni

niedowład mięśni

osłabienie

osłabienie

odruchów

odruchów

C5

C5

rzut m.

rzut m.

naramiennego

naramiennego

m. naramienny i

m. naramienny i

dwugłowy

dwugłowy

ramienia

ramienia

z m. dwugłowego

z m. dwugłowego

C6

C6

promieniowa

promieniowa

strona ramienia i

strona ramienia i

przedramienia do

przedramienia do

kciuka i palca I

kciuka i palca I

m. dwugłowy ,

m. dwugłowy ,

ramienno

ramienno

-promieniowy

-promieniowy

z m. dwugłowego

z m. dwugłowego

i ramienno-

i ramienno-

promieniowego

promieniowego

C7

C7

grzbietowa pow.

grzbietowa pow.

ramienia,

ramienia,

przedramienia ,do

przedramienia ,do

palca II-IV

palca II-IV

m. trójgłowy

m. trójgłowy

z m. trójgłowego

z m. trójgłowego

L4

L4

przyśrodkowa

przyśrodkowa

pow. podudzia ,

pow. podudzia ,

wydrążenie stopy

wydrążenie stopy

m. czworogłowy

m. czworogłowy

uda

uda

kolanowego

kolanowego

L5

L5

zewn.

zewn.

powierzchnia

powierzchnia

podudzia, grzbiet

podudzia, grzbiet

stopy , paluch i

stopy , paluch i

palec II

palec II

prostownik długi

prostownik długi

palucha, krótki

palucha, krótki

palców,

palców,

piszczelowy

piszczelowy

przedni

przedni

-----

-----

S1

S1

tylna

tylna

powierzchnia

powierzchnia

podudzia, kostka

podudzia, kostka

boczna, brzeg

boczna, brzeg

zewn. stopy,

zewn. stopy,

palec mały

palec mały

mm. strzałkowe,

mm. strzałkowe,

mm. łydki

mm. łydki

odruchu

odruchu

skokowego

skokowego

Bóle odcinka szyjnego

Bóle odcinka szyjnego

Najczęściej wywołane przez dyskopatie:

Najczęściej wywołane przez dyskopatie:

•

C6/C7, C7/C8, C5/C6

C6/C7, C7/C8, C5/C6

W przypadku wystąpienia przepukliny tylnej

W przypadku wystąpienia przepukliny tylnej

(centralnej) może wystąpić ucisk rdzenia

(centralnej) może wystąpić ucisk rdzenia

kręgowego i objawy tzw. mielopatii szyjnej:

kręgowego i objawy tzw. mielopatii szyjnej:

•

Niedowład typu obwodowego /wiotkiego/ kończyn górnych

Niedowład typu obwodowego /wiotkiego/ kończyn górnych

oraz niedowład piramidowy /spastyczny/ kończyn dolnych

oraz niedowład piramidowy /spastyczny/ kończyn dolnych

•

Zaburzenia funkcji zwieraczy

Zaburzenia funkcji zwieraczy

Bóle odcinka szyjnego

Bóle odcinka szyjnego



Rwa ramienna: bóle kręgosłupa C

Rwa ramienna: bóle kręgosłupa C

promieniowaniem do barku, ramienia oraz ręki

promieniowaniem do barku, ramienia oraz ręki

•

Wyrównanie lordozy szyjnej

Wyrównanie lordozy szyjnej

•

Wzmożone napięcie mm. karkowych

Wzmożone napięcie mm. karkowych

•

Ograniczenie ruchomości kręgosłupa C

Ograniczenie ruchomości kręgosłupa C

•

Zanik lub osłabienie odruchów ścięgnistych /z m.

Zanik lub osłabienie odruchów ścięgnistych /z m.

dwugłowego, trójgłowego/

dwugłowego, trójgłowego/

•

Niedowład obwodowy i zanik mięśni

Niedowład obwodowy i zanik mięśni

•

Zaburzenia czucia o typie korzeniowym

Zaburzenia czucia o typie korzeniowym

Bóle odcinka piersiowego

Bóle odcinka piersiowego



Przyczyny:

Przyczyny:

•

Dyskopatia - bardzo rzadko

Dyskopatia - bardzo rzadko

•

Częściej bóle objawowe – np. zmiany nowotworowe /pierwotne

Częściej bóle objawowe – np. zmiany nowotworowe /pierwotne

lub przerzutowe/

lub przerzutowe/



Objawy:

Objawy:

•

Ból uciskowy wyrostków kolczystych

Ból uciskowy wyrostków kolczystych

•

Skolioza, kyfoskolioza

Skolioza, kyfoskolioza

•

Wzmożenie napięcia mm. przykręgosłupowych

Wzmożenie napięcia mm. przykręgosłupowych

•

Cechy neuralgii międzyżebrowej

Cechy neuralgii międzyżebrowej

•

Zespoły rdzeniowe: połowiczego uszkodzenia /z. Browna-

Zespoły rdzeniowe: połowiczego uszkodzenia /z. Browna-

Sequarda/ lub poprzecznego uszkodzenia rdzenia

Sequarda/ lub poprzecznego uszkodzenia rdzenia

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego



Najczęściej

Najczęściej

1.

1.

Lumbalgia

Lumbalgia

2.

2.

Rwa kulszowa /ischialgia/

Rwa kulszowa /ischialgia/

3.

3.

Rwa udowa /femoralgia/

Rwa udowa /femoralgia/



Rzadziej

Rzadziej

4.

4.

Zespół stożka końcowego

Zespół stożka końcowego

5.

5.

Zespół ogona końskiego

Zespół ogona końskiego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Najczęściej wywołane przez dyskopatie:

Najczęściej wywołane przez dyskopatie:



L4/L5 : ucisk korzenia L5

L4/L5 : ucisk korzenia L5



L5/S1: ucisk korzenia S1 i/lub L5

L5/S1: ucisk korzenia S1 i/lub L5



L3/L4: ucisk korzenia L4

L3/L4: ucisk korzenia L4

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

1.

1.

Lumbalgia:

Lumbalgia:

•

Ból kręgosłupa L-S

Ból kręgosłupa L-S

•

Skolioza i wyrównanie lordozy lędźwiowej

Skolioza i wyrównanie lordozy lędźwiowej

•

Wzmożenie napięcia mięśni

Wzmożenie napięcia mięśni

przykręgosłupowych

przykręgosłupowych

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

2.

2.

Ischialgia lub femoralgia:

Ischialgia lub femoralgia:

•

Objawy korzeniowe:

Objawy korzeniowe:

•

Mackiewicza /n. udowy/

Mackiewicza /n. udowy/

•

Lasegua, Fajersztaina-Krzemickiego /n. kulszowy/

Lasegua, Fajersztaina-Krzemickiego /n. kulszowy/

•

Zanik lub osłabienie odruchów :

Zanik lub osłabienie odruchów :

•

kolanowego (korzenie L3-L4, n. udowy)

kolanowego (korzenie L3-L4, n. udowy)

•

skokowego (korzeń S1, n. kulszowy)

skokowego (korzeń S1, n. kulszowy)

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

•

Niedowład w zakresie mięśni unerwianych

Niedowład w zakresie mięśni unerwianych

przez odpowiednie korzenie:

przez odpowiednie korzenie:

•

zginaczy grzbietowych /prostowników/ stopy i palucha

zginaczy grzbietowych /prostowników/ stopy i palucha

/L5/,

/L5/,

•

zginaczy stopy /S1/

zginaczy stopy /S1/

•

prostowników uda /L3-L4/

prostowników uda /L3-L4/

•

Zaburzenia czuciowe w odpowiednim polu

Zaburzenia czuciowe w odpowiednim polu

korzeniowym

korzeniowym

Obraz kliniczny w przypadku ucisku korzenia L4

Obraz kliniczny w przypadku ucisku korzenia L4

Opracowano na podstawie: Dziak A. Bóle krzyża. Wyd. IV popr. PZWL,
Warszawa 1994.

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny

w przypadku ucisku korzenia L5

w przypadku ucisku korzenia L5

Obraz kliniczny

Obraz kliniczny

w przypadku ucisku korzenia

w przypadku ucisku korzenia

S1

S1

Opracowano na podstawie: Dziak A. Bóle krzyża. Wyd. IV popr. PZWL, Warszawa 1994.

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

3.

3.

Zespół stożka końcowego: uszkodzenie

Zespół stożka końcowego: uszkodzenie

segmentów rdzenia S3-Co

segmentów rdzenia S3-Co

•

Zaburzenia funkcji zwieraczy i libido

Zaburzenia funkcji zwieraczy i libido

•

Rozszczepienne zaburzenia czucia o charakterze

Rozszczepienne zaburzenia czucia o charakterze

„spodenek”

„spodenek”

•

Brak niedowładów kończyn

Brak niedowładów kończyn

•

Brak objawów korzeniowych

Brak objawów korzeniowych

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

Bóle odcinka lędźwiowo-krzyżowego

4.

4.

Zespół ogona końskiego: uszkodzenie korzeni L3-

Zespół ogona końskiego: uszkodzenie korzeni L3-

C0 (centralna przepuklina j. miażdżystego, guzy

C0 (centralna przepuklina j. miażdżystego, guzy

kanału kręgowego)

kanału kręgowego)

•

Ostre bóle korzeniowe asymetryczne, obustronne, bóle

Ostre bóle korzeniowe asymetryczne, obustronne, bóle

ok.. krocza

ok.. krocza

•

Zaburzenia funkcji zwieraczy i libido

Zaburzenia funkcji zwieraczy i libido

•

Odsiebny asymetryczny niedowład kk. dolnych

Odsiebny asymetryczny niedowład kk. dolnych

•

/+/ objawy korzeniowe

/+/ objawy korzeniowe

•

zaburzenia czucia typu „spodenek”

zaburzenia czucia typu „spodenek”

•

Zanik odruchów ścięgnistych ( kolanowych i skokowych)

Zanik odruchów ścięgnistych ( kolanowych i skokowych)

Zespół rzekomokorzeniowy

Zespół rzekomokorzeniowy



Przyczyny:

Przyczyny:

•

Schorzenia naczyń j. brzusznej i miednicy

Schorzenia naczyń j. brzusznej i miednicy

•

Zmiany zwyrodnieniowe stawów krzyżowo-biodrowych,

Zmiany zwyrodnieniowe stawów krzyżowo-biodrowych,

biodrowych

biodrowych

•

Schorzenia nerek, trzustki, pęcherza moczowego i

Schorzenia nerek, trzustki, pęcherza moczowego i

prostaty, żołądka

prostaty, żołądka

•

Choroby narządu rodnego

Choroby narządu rodnego

•

Bóle psychogenne

Bóle psychogenne

Diagnostyka zespołów korzeniowych

Diagnostyka zespołów korzeniowych



Rtg kręgosłupa: a-p , boczne, skośne, celowane

Rtg kręgosłupa: a-p , boczne, skośne, celowane



TK kanału kręgowego

TK kanału kręgowego



NMR kanału kręgowego

NMR kanału kręgowego



Mielo-TK kanału kręgowego, kanałów korzeniowych

Mielo-TK kanału kręgowego, kanałów korzeniowych



badanie płynu mózgowo-rdzeniowego

badanie płynu mózgowo-rdzeniowego



Przewodnictwo /elektroneurografia/

Przewodnictwo /elektroneurografia/

Leczenie zespołów bólowych

Leczenie zespołów bólowych

1.

1.

Leczenie zachowawcze:

Leczenie zachowawcze:



Leczenie spoczynkowe: odciążenie kręgosłupa

Leczenie spoczynkowe: odciążenie kręgosłupa



Leki: NLPZ, miorelaksacyjne, w dalszej kolejności do

Leki: NLPZ, miorelaksacyjne, w dalszej kolejności do

rozważenia sterydy i leki opiatowe

rozważenia sterydy i leki opiatowe



Fizjoterapia, kinezyterapia

Fizjoterapia, kinezyterapia



Zaopatrzenie ortopedyczne: pasy, gorsety

Zaopatrzenie ortopedyczne: pasy, gorsety

Leczenie

Leczenie

2.

2.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

:

:

•

Centralna przepuklina j. miażdżystego z objawami zespołu

Centralna przepuklina j. miażdżystego z objawami zespołu

ogona końskiego, stożka końcowego

ogona końskiego, stożka końcowego

•

Rwa porażenna

Rwa porażenna

•

Brak efektów leczenia zachowawczego

Brak efektów leczenia zachowawczego

•

Często nawracające i ciężko przebiegające zespoły

Często nawracające i ciężko przebiegające zespoły

korzeniowe

korzeniowe

•

Silne dolegliwości bólowe nie reagujące na leczenie

Silne dolegliwości bólowe nie reagujące na leczenie

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę