Systematyka

Królestwo

bakterie

Typ

proteobakterie

Klasa

gammaproteobakterie

Rząd

Enterobacteriales

Rodzina

Enterobacteriaceae

Rodzaj

Shigella

Cechy

Kształt

pałeczka

Barwienie
metodą
Grama

ujemne



nieruchome



nie fermentują laktozy na podłożu
MacConkeya



nie wydzielają gazu w trakcie
fermentacji węglowodanów



nie wytwarzają H

2

S z tiosiarczanu



Grupa A. (S. dysenteriae)



Grupa B. (S. flexneri)



Grupa C. (S. boydii)



Grupa D. (S. sonnei)

Shigella charakteryzują właściwości

inwazyjne. Mogą penetrować śluzówkę

okrężnicy, powodując miejscowe zakażenia

martwicze. Ludzie stanowią jedyne źródło

infekcji, ponieważ bakterie te są patogenne

tylko dla człowieka. Patogeny mogą

przenosić się bezpośrednio, jednak częściej

przenoszą się pośrednio za pośrednictwem

pożywienia bądź wody.

Shigella jest czynnikiem etiologicznym

czerwonki bakteryjnej ( shigellosis).

Może także wywoływać wodnistą biegunkę.

spożycie Shigella

transport do tkanki podśluzowej przez komórki M

inwazja do komórek błony śluzowej

owrzodzenie

krwawa biegunka ze śluzem i ropą

Komórki bakteryjne dostają się do organizmu pacjenta po ich

spożyciu – dawka infekcyjna to zaledwie kilkaset bakterii. Shigella

docierają do końcowego odcinka jelita krętego i okrężnicy, gdzie są

wychwytywane przez komórki M umiejscowione w błonie śluzowej w

bezpośrednim sąsiedztwie makrofagów. Następnie są fagocytowane

przez makrofagi; bakterie doprowadzają jednak do lizy fagosomu i

aktywnie indukują apoptozę makrofaga. Po opuszczeniu martwych

makrofagów komórki bakteryjne są wychwytywane przez enterocyty

od wewnętrznej strony śluzówki (transport wsteczny). Inwazja jest

związana z obecnością inwazyn (polipeptydów błony zewnętrznej)

kodowanych przez geny inv zlokalizowane na plazmidach 180-240

kb. Sąsiednie enterocyty są atakowane przez bakterie pochodzące z

zajętych komórek. W enterocytach patogeny dzielą się, prowadząc

do śmierci komórek. Shigella dysenteriae wytwarza shigatoksynę

prototyp rodziny toksyn shigapodobnych (lub werocytotoksyn), które

występują u niektórych innych Enterobacteriaceae. Toksyna hamuje

biosyntezę białka w komórkach eukariotycznych poprzez przecinanie

23S rRNA w określonym miejscu. Shigatoksyna odpowiada za

uszkodzenie nabłonka okrężnicy, „małą biegunkę jelitową” z

wodnistymi stolcami i (rzadziej za zespół hemolityczno-mocznicowy).



Po okresie wylęgania (2-5 dni) choroba objawia się

obfitą wodnistą biegunką („ małą biegunką jelitową).

Później w stolcu pojawia się śluz, ropa i krew. W

dalszym przebiegu choroby obserwuje się skurcze

jelit, ból przy oddawaniu stolca i gorączkę. Do

powikłań należą: masywny krwotok z jelita i perforacja z

zapaleniem otrzewnej. Te poważne skutki są

powodowane głównie przez S.dysenteriae, podczas gdy

S.sonnei zazwyczaj powoduje jedynie biegunkę.



Zespół hemolityczno-mocznicowy może rozwijać się

w przypadku zakażenia S.dysenteriae typu I i jest

przypisywany aktywności toksyny Shiga, która

powoduje rozsiane uszkodzenie śródbłonka,

doprowadzając do wewnątrznaczyniowego

wykrzepiania, hemolizy i niewydolności nerek.

1)

Inwazyjne antygeny kodowane przez

plazmidy

–

pośredniczą w przyleganiu i penetracji

do komórek nabłonkowych błony śluzowej, warunkują

ucieczkę z pęcherzyków fagocytarnych

2)

Białka związane z szerzeniem się

wewnątrzkomórkowym

–

pośredniczą w

przyleganiu do białek cytoszkieletu, ułatwiają

przechodzenie bakterii do sąsiadujących komórek

przez wypustki błon

3)

Toksyna (czerwonkowa) Shiga

-

inaktywuje podjednostkę 60S rybosomów

komórkowych ssaków, dlatego hamuje syntezę białek



- Shigella jest ludzkim czynnikiem chorobotwórczym, który nie

ma rezerwuarów zwierzęcych. Shigella szerzy się z człowieka na

człowieka drogą fekalno-oralną przez skażony pokarm i wodę

lub przez kontakt bezpośredni (w tym kontakty seksualne).

Najbardziej pomagają czerwonce muchy i brudne ręce.



- różne gatunki Shigella przeważają w różnych regionach

świata. W USA dominuje S.sonnei (70% przypadków) następnie

S.flexneri. W krajach rozwijających się dominują gatunki:

S.dysenteriae i S.boydii.



- Wojny, trzęsienia ziemi i inne kataklizmy zwykle sprzyjają

epidemiom czerwonki.



-około pół miliona dzieci rocznie ginie na świecie z powodu

biegunki bakteryjnej



- w Polsce czerwonka jest chorobą rzadką. W 1999 roku

zanotowano 292 zachorowania. Zgonów nie było.



- w zapobieganiu chorobie najważniejszymi elementami są

higiena osobista i dobre warunki sanitarne.

Do potwierdzenia rozpoznania Shigella musi

zostać wyizolowana z odpowiednich próbek
materiału klinicznego:



- materiałem diagnostycznym pobieranym
do hodowli jest kał i wymazy odbytnicze z
owrzodzeń śluzówki, pobrane podczas
sigmoidoskopii



- barwienie błękitem metylenowym
leukocytów



- test Sereny’ego (może potwierdzać
inwazyjność wyizolowanych szczepów Shigella)