Seksualność kobiet z

zaburzeniami odżywiania

Arkadiusz P. Bilejczyk

Poradnia Seksuologiczna i Patologii Współżycia

Centrum Psychoterapii

Pracownia Psychoterapii i Seksuologii

II Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Klasyfikacja

• ICD-10

– Zaburzenia odżywiania F50

• DSM-IV-TR

– Zaburzenia odżywiania 307.50
notowane na Osi I

Zaburzenia odżywiania

• Jadłowstręt psychiczny

(anorexia nervosa)

• Żarłoczność psychiczna

(bulimia nervosa)

Anorexia nervosa

Anoreksja

• Francuski psychiatra Louis-Victor Marcé dokonał

pierwszego opisu anoreksji w 1859 roku. Dr Ernst-

Charles Lasègue i Sir William Gull w 1873 roku

opublikowali pracę, w której po raz pierwszy

anoreksja została uznana za chorobę psychiczną.

• Dzisiaj anoreksję uznaje się za chorobę

cywilizacyjną. Polega ona na celowej utracie wagi

przez chorującą osobę. Niektórzy specjaliści widzą

w tej chorobie i definiują ją poprzez spektrum

objawów dysmorfofobii. Osoba chora odczuwa lęk,

gdyż według własnych sądów nie spełnia wymogów

otoczenia co do własnego wyglądu, a ponadto

postrzega w sposób zaburzony swoje ciało.

Wyznacza sobie ona bardzo niski limit wagi, którą

musi utrzymać, albo osiągnąć.

• Anoreksja dotyczy przeważnie dziewcząt i kobiet w

przedziałach wiekowych 10-13 oraz 16-21 lat.

Anoreksja

• BMI (body mass index) = waga/wzrost2

< 15 - wygłodzenie

15,1 - 17,4 - wychudzenie (spowodowane

zwykle przez ciężką chorobę lub anoreksję)

17,5 - 18,5 - niedowaga

18,5 - 24,9 - wartość prawidłowa

25,0 - 29,9 - okres przed otyłością -

nadwaga

30,0 - 34,9 - I stopień otyłości

35,0 - 39,9 - II stopień otyłości

>= 40,0 - III stopień otyłości (otyłość

kliniczna)

Anoreksja

• W anoreksji występują:

– niska samoocena, poczucie

beznadziejności i brak wiary w
siebie,

– niezadowolenie ze swojej figury,
– zaburzone postrzeganie obrazu

własnego ciała,

– lęk przed dorosłością i

dojrzewaniem

Bulimia nervosa

Bulimia

• Gerald Russell, psychiatra w

1979 roku wyodrębnił spośród
swoich pacjentek z
rozpoznaniem anoreksji, te
które miewały napady
niekontrolowanego objadania
się

Bulimia

• Bulimię trzeba odróżnić od innych zaburzeń

związanych z objadaniem się. Chorzy

przejadają się bardzo często, a następnie

stosują sposoby kontrolowania wagi ciała,

które mogą być niebezpieczne dla zdrowia.

• Jest to zaburzenie psychogenne, a osoby

nim dotknięte zwykle czują się głodne

nawet tuż po zjedzeniu.

• Niekiedy wymioty przynoszą tak wielką

ulgę, że chorzy przejadają się ponownie po

to by je znowu wywołać.

• Emocja lęku, znudzenie, stres czy uczucie

przykrości potrafią wyzwalać u pacjentów

okresy obżarstwa.

Bulimia - przyczyny

• brak bliskiej osoby, z czym chory nie

potrafi sobie poradzić

• problemy z samoakceptacją

• konflikty rodzinne

• zaburzenia mechanizmów samoregulacji i

samokontroli

• uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu

• emocjonalne zaniedbanie dziecka w

dzieciństwie

• brak akceptacji przez grupę rówieśniczą

(wiążący się często ze zmianą środowiska)

• bycie ofiarą przemocy seksualnej

(zwłaszcza w dzieciństwie)

Anoreksja seksualna

 „Anoreksja seksualna to brak ochoty na seks i

strach przed intymnością. Jej pierwsze

symptomy to różnego rodzaju lęki związane z

seksem, objawiające się przedwczesnym

wytryskiem i spadkiem libido. Dotyczy ona

osób uzależnionych od seksu - seksoholików,

którzy chętnie odwiedzają kluby ze

striptizem, korzystają z usług prostytutek czy

surfują namiętnie po stronach porno. Są

seksualnymi anorektykami, bo przeraża ich

jakikolwiek rodzaj relacji z wyjątkiem

płatnego seksu, anonimowego doświadczenia

czy jednorazowej przygody. Mają awersję nie

do seksu, lecz do intymności.”

http://www.seksuolog.org.pl/viewtopic.php?

=&p=8239

Menstruacja

• Brak miesiączki u

– 30% kobiet z anoreksją
– 86% z bulimią

• Regularne miesiączkowanie u

– 20% kobiet z anoreksją
– 46% z bulimią

• Zatrzymania miesiączki w przeszłości u

– 88% kobiet z anoreksją
– 78% z bulimią

(Sarol-Kulka, Kulka, 2005)

(Sarol-Kulka, Kulka, 2005)

(Sarol-Kulka, Kulka, 2002)

(Sarol-Kulka, Kulka, 2002)

Anoreksja

• dochodzi do zmian biologicznych,

które wpływają na seksualność,

– jeżeli anoreksja rozpoczęła się przed

okresem dojrzewania, to wskutek
zahamowania rozwoju na poziomie ciała,
np. zaburzeń wydzielania hormonów,
może nie pojawić się potrzeba seksualna,

– w późniejszym wieku, tzn. gdy choroba

pojawiła się po menarche, zaburzenia
poziomu hormonów mogą „wyzerować”
libido

Anoreksja

• osoby chore „nie potrzebują” seksu

–

często odmawiają sobie „przyjemności

seksualnej” na podobnej zasadzie jak

„przyjemności z jedzenia”

–

pozwolenie sobie na odczuwanie

pożądania jest „oznaką słabości”

–

uważa się, że choroba ta może wiązać

się z lękiem przed dorośnięciem, przed

zmianami zachodzącymi w ciele oraz

wejściem w rolę seksualną jako dorosły

Anoreksja

• anoreksja a unikanie przyjemności

seksualnej

– przyjemność może być tożsama z

zagrożeniem, satysfakcja czerpana z

unikania przyjemności

– unikanie jedzenia, unikanie seksu –

oznacza „nie branie nic do (środka) ciała”

– najważniejsze dla chorego jest utrzymanie

swojego ciała jak najdalej od wszelakiego

wpływu innych, którzy na ciało mogą mieć

wpływ

– ograniczanie jedzenia, ograniczanie seksu

– jako ćwiczenie kontroli absolutnej

• nic nie dostanie się „do środka” zanim nie

przejdzie przez „bramkę kontrolną” anoreksji

Anoreksja

• seks wymaga intymności

– seks z definicji wymaga intymności,

nawet gdy nie angażujemy
głębszych emocji (niezależnie, czy
jest to dobre, czy złe przeżycie)

– pomimo pragnień przeżywania

intymności, chory obawia się jej

– budowanie intymności wydaje się

chorym zbyt trudne, żeby się go
podjęli

Anoreksja

• „dopuszczanie innych”

– droga do „zdrowego” seksu ma u

anorektyków zazwyczaj mało

wspólnego z samym seksem

– seks wymaga zaufania obiektom

spoza „Ja”

– pierwszą osobą obdarzaną

zaufaniem przez osobę chorą jest

zazwyczaj terapeuta, chora uczy się

zaufania i rozszerza je na akceptację

jedzenia oraz związków z innymi

Bulimia

• zmiany biologiczne

– zaburzenie poziomu hormonów,

zaburzenia równowagi
elektrolitowej może powodować
obniżenie potrzeby seksualnej

– może dojść do zatrzymania

miesiączki, lub znacznej
deregulacji cyklu

Bulimia

• podczas gdy anorektyczki są

zazwyczaj skoncentrowane

głownie na sobie, tak bulimiczki

często martwią się o swój

odbiór przez innych

• poczucie bezwartościowości

sprawia, że chore nie

dopuszczają do siebie myśli o

byciu dla kogoś atrakcyjną

Bulimia

• brak zaufania do innych i do

samej siebie

– chora nie ufa sobie, ponieważ

„zawodzi” w momentach gdy

ulega presji zjedzenia

– potencjalny partner prawiący

komplementy uważany jest często

za „wroga” (on na pewno kłamie,

jak on może mówić, że jestem

atrakcyjna, przecież to nieprawda)

Bulimia

• redukcja napięcia emocjonalnego

– wymioty pełnią rolę regulującą

emocje, zwłaszcza w
zaawansowanym stanie choroby
wymioty mają obniżyć napięcie, a
nie regulować wagę

– redukcja napięcia emocjonalnego

poprzez wymioty działa
demotywująco na podejmowanie
zachowań seksualnych

Dziękuję za uwagę