Mechanizmy wzbudzania
Mechanizmy wzbudzania
emocji
emocji
:
:
aspekt biologiczny
aspekt psychologiczny
integracja obu podejść
(systemy: neuronalny,
sensomotoryczny,
motywacyjny i poznawczy)
Emocje to subiektywny stan
psychiczny, uruchamiający priorytet
dla związanego z nią programu
działania. Odczuwaniu emocji
towarzyszą zwykle zmiany
somatyczne, ekspresje mimiczne i
pantomimiczne oraz specyficzne
zachowania.
(J. Strelau, D. Doliński)
Emocje to nagły zakłócający proces
albo stan, który powstaje w
psychologicznej sytuacji, a który
objawia się sygnalizowanymi
zmianami w mięśniach gładkich,
gruczołach i w całym zachowaniu.
(Young 1973)
Aspekt biologiczny
Aspekt biologiczny
Na poziomie biologicznym prawa
półkula mózgu pełni większą rolę niż
lewa półkula w rozpoznawaniu emocji.
Wiąże się to przede wszystkim z tym,
że obszary korowe znajdujące się po
lewej stronie mają silniejsze połączenia
z ciałem migdałowatym niż
analogiczne obszary znajdujące się w
lewej półkuli.
Najnowsze badania sugerują, że
uprzywilejowana rola prawej
półkuli w dekodowaniu ekspresji
emocjonalnych ogranicza się do
emocji pozytywnych.
(Root, Wong,
Kinsbourne 2006)
Reakcje organizmu wywołane przez
emocje zazwyczaj nie są
automatycznymi odpowiedziami na te
zdarzenia. Są one generowane przez
złożone systemy samoregulacji,
oparte na wewnętrznej reprezentacji
celów i na porównywaniu zdarzeń z
tymi celami.
Biologiczne mechanizmy emocji nie
ograniczają się do działania poszczególnych
części OUN. Istotną rolę odgrywają
specyficzne substancje chemiczne
-
neuroprzekaźniki: aminy, aminokwasy,
peptydy
-
hormony: adrenalina, noradrenalina,
kortyzol
-
neuromodulatory: większość z nich to
peptydy(funkcja modulacyjna odczuć
bólowych)
Aspekt psychologiczny
Aspekt psychologiczny
Odczuwane emocje
Odczuwane emocje
zwykle dotyczą:
zwykle dotyczą:
tego co się aktualnie dzieje
tego się już stało
tego co może lub mogłoby się stać
Emocja jest następstwem orientacji
człowieka w otoczeniu i jego stosunku
do zachodzących w nim zmian.
Procesy oceny poznawczej są bardzo
ważne i niezbędne dla emocji.
Umożliwiają jednostce ustalenie
znaczenia, jakie mają dla niej zdarzenia
czy sytuacje.
Aktywność poznawcza zawsze
poprzedza emocje.
(Lazarus
1991)
Ocena poznawcza – jest
rozpoznaniem przez podmiot
zdarzenia jako znaczącego z
punktu widzenia jego celów i
interesów.
Jest ona warunkiem koniecznym i
wystarczającym do pojawienia się
emocji.
Wg. Izarda emocje
Wg. Izarda emocje
mogą być aktywowane
mogą być aktywowane
za pośrednictwem
za pośrednictwem
czterech różnych
czterech różnych
mechanizmów
mechanizmów
niezależnych od siebie
niezależnych od siebie
– są to systemy
– są to systemy
aktywacji emocji
aktywacji emocji
System neuronalny
System neuronalny
Jest to struktura połączeń nerwowych
OUN. Ten system stanowi biologiczną
podstawę procesów emocjonalnych,
przebiegających na wyższych
poziomach oraz może wywoływać
emocje.
Ma charakter dynamiczny – stale
zmienia swą spontaniczną aktywność.
Wg. Izarda niektóre reakcje
emocjonalne mogą pojawić się bez
informacji ze środowiska
zewnętrznego:
somatyczno-motoryczne (ekspresja
twarzy, zmiany postawy ciała)
pośredniczone przez AUN ( zmiany
aktywności serca, wielkość źrenic)
reakcje typu aktywacyjnego (zmiany
w wymiarze ospałość – pobudzenie)
System neuronalny odpowiada
także za reakcje złożone takie jak
wzbudzanie i zmniejszanie
zainteresowania.
System
System
sensomotoryczny
sensomotoryczny
Działa w oparciu o mechanizm
dodatniego sprzężenia zwrotnego.
Emocje są aktywowane przez
procesy sensomotoryczne, które są
także elementami składowymi
emocji.
Do procesów
Do procesów
sensomotorycznych
sensomotorycznych
zaliczamy:
zaliczamy:
ekspresja mimiczna
pantomimiczna
napicie mięśniowe
zachowania instrumentalne
System motywacyjny
System motywacyjny
(afektywny)
(afektywny)
Uruchamia stany emocjonalne w
odpowiedzi na ważne biologiczne
bodźce, takie jak niektóre smaki,
zapachy oraz ból.
Procesy sensoryczne, które są
częścią popędów stają się
aktywatorami emocji
(ból
złość
tendencja do agresji)
System poznawczy
System poznawczy
Procesy poznawcze:
oceny
porównywania
pamięciowe
atrybucji
Procesy poznawcze mogą zwracać
podmiot w kierunku przeszłości i
przyszłości, czyli mechanizmy
związane z funkcjonowaniem
pamięci oraz antycypacja
przeszłości, snucie planów i marzeń.
Emocje pojawiają się nie tylko gdy
bezpośrednio stykamy się z sytuacją,
ale także gdy je sobie przypominamy,
albo myślimy, że może wystąpić w
przyszłości.
System afektywny i poznawczy z
jednej strony, a neuronalny i
sensomotoryczny z drugiej, tworzą
odrębne kategorie z punktu widzenia
ich funkcji aktywującej emocje.
Wyodrębnione prze Izarda te cztery
systemy dają nam pełny obraz
mechanizmu wywoływania emocji.
Literatura
Literatura
1. Strelau J., Doliński D.,
Psychologia, 1 t., Podręcznik
akademicki, Gdańsk 2008,
Wyd. GWP
2. Berryman J., Psychologia
moje hobby, Gdańsk 2005,
Wyd. GWP
3. Gasiul H., „Teorie emocji i
motywacji”, W-wa 2002