Przewlekłe procesy

mieloproliferacyjne

Szymon Piaskowski

Klasyfikacja nowotworów krwi -

WHO 2001



Nowotwory limfocytarne



Nowotwory mieloidalne

–

Przewlekłe choroby mieloproliferacyjne

–

Zespoły mielodysplastyczne

–

Ostre białaczki mieloidalne



Nowotwory komórek tucznych (mastocytozy)



Nowotwory histiocytów i wyspecjalizowanych

komórek prezentujących antygeny

Nowotwory mieloidalne

Nowotwory mieloidalne (szpikowe) są
monoklonalnymi rozrostami
wywodzącymi się z krwiotwórczych
komórek macierzystych.

Przewlekłe choroby

mieloproliferacyjne

(ang. Chronic Myeloproliferative Diseases CMPD)

Definicja :

Klonalne choroby będące

następstwem nowotworowej
transformacji krwiotwórczej komórki
macierzystej, z nadmierną proliferacją
jednej lub więcej linii mieloidalnych w
szpiku

Przewlekłe choroby

mieloproliferacyjne



Przewlekła białaczka szpikowa – CML



Nadkrwistości (Czerwienica prawdziwa)



Mataplazja szpikowa z mielofibrozą



Trpmbocytopenia

Przewlekła białaczka

szpikowa

(Chronic myelogenous leukemia – CML)

Definicja:

Zespół mieloproliferacyjny, którego istotą

jest klonalny rozrost nowotworowo zmienionej

wielopotencjalnej komórki macierzystej szpiku

Epidemiologia:



Zapadalność roczna – 1-1,5/100 000



15–20% wszystkich białaczek



Osoby dorosłe 25-60 r.ż.



Szczyt zachorowań – 40-50 lat



Częściej u męrzczyzn

Przewlekła białaczka

szpikowa

(Chronic myelogenous leukemia – CML)

Patogeneza - Chromosom Ph (Philadelphia)



we wszystkich przypadkach CML



wzajemna translokacja długiego ramienia chr. 22 z

długim ramieniem chromosomu 9



95% pacjentów – anomalia w prekursorach wszystkich 3

linii krwiotwórczych, oraz limf B i niekiedy T (złośliwa

transformacja na poziomie macierzystej komórki

krwiotwórczej)



W wyniku chr Ph –

fuzyjny gen BRC-ABL



Chr Ph nie jest cechą swoistą (30% ALL – ostra

białaczka limfoblastyczna, rzadko w AML – ostra

białaczka szpikowa)

BRC-ABL



Gen koduje białko złożone z części BRC i
domeny kinazy tyrozynowej ABL



Produkt BRC-ABL - zwiększona aktywność
kinazy tyrozynowej



Wzmożona proliferacja nowotworowa



Zahamowanie apoptozy



Zaburzenie funkcji integryn – upośledzenie
adhezji kom. Białaczkowych do podścieliska
szpiku

Przewlekła białaczka

szpikowa

(Chronic myelogenous leukemia – CML)

Objawy:



Pojawiają się powoli i są nieswoiste

–

Łatwe męczenie się

–

Osłabienie

–

Utrata wagi

–

Bóle w jamie brzusznej

–

Powiększenie sledziony

Przewlekła białaczka

szpikowa

(Chronic myelogenous leukemia – CML)

Objawy:



Badania labolatoryjne:

–

Leukocyty – nawet powyżej 100 000 μl

–

Przewaga granulocytów obojętnochłonnych i mielocytów

–

Granulocyty kwaso i zasadochłonne również w nadmiarze

–

Objawy nadpłytkowości w 50 % przyp.



Nadmiernie obfite utkanie szpiku



Metaplazja szpikowa w śledzionie, ogniska

krwiotworzenia w miazdze czerwonej – utrudniony

przepływ krwi, ból



Granulocyty niemal całkowicie pozbawione zasadowej

fosfatazy

Przewlekła białaczka

szpikowa

(Chronic myelogenous leukemia – CML)

Przebieg:



Powolna progresja



Faza przewlekła przechodzi -> fazę akceleracji ->
faza blastyczna (przebieg 3-fazowy)



Faza przewlekła nagle przechodzi w fazę
przełomu blastycznego (przebieg 2-fazowy)



Przełom blastyczny (blast crisis) – nagromadzenie
dodatkowych anomalii genetycznych, całość
obrazu zaczyna przypominać AML

Nadkrwistość prawdziwa

(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia

vera PV)

Definicja:

Zespół mieloproliferacyjny cechujący się znacznym

zwiększeniem liczby erytrocytów, któremu towarzyszy

zwiększone wytwarzanie leukocytów i płytek krwi.

Patogeneza:

Prawdopodobnie transformacja nowotworowa we

wczesnych etapach rozwoju macierzystej komórki

krwiotwórczej

Epidemiologia:



Roczna zapadalność 2,3-2,8/100 000



Kobiety nieco częściej



Szczyt zachorowań 40-80 lat, średnio 60 r.ż.

Nadkrwistość prawdziwa

(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia vera -

PV)

Morfologia:



Zwiększenie objętości i lepkości krwi, zależne od wzrostu

liczby erytrocytów



Zmiany anatomiczne (przekrwienie charakterystyczne dla

nadkrwistości)



Powiększenie wątroby (ogniska hemopoezy)



Podobnie splenomegalia



Zwalnia przepływ krwi, zastój w całym układzie naczyniowym,

ryzyko zakrzepów i zawałów(gł. Serce, śledziona, nerki)



1/3 pajentów – skłonność do krwawień z przewodu

pokarmowego, nosogardła, wylewów krwi do mózgu

(rozszerzenie naczyń i upośledzenie f. płytek)



Upośledzenie f. płytek -> zakrzepy i krawienia



Nadmierne utkanie szpiku, czasem włóknienie

Nadkrwistość prawdziwa

(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia vera -

PV)

Dodatkowo w obrazie klinicznym obserwujemy:

–

Zespół nadmiernej lepkości (ból i zawroty głowy,
szum w uszach, zaburzenia widzenia, erytromegalia)

–

Świąd skóry

–

Objawy choroby wrzodowej

–

Nadciśnienie tętnicze

–

Objawy dny moczanowej

–

Ciemnoczerwone zabarwienie skóry: twarzy, rąk,
stóp, małżowin usznych, zasinienie warg

–

Obniżony poziom erytropoetyny !

Nadkrwistość prawdziwa

(czerwienica prawdziwa, ang. polycythemia vera -

PV)

Przebieg kliniczny:



Wiele lat bezobjawowo



Następnie objawy narastającej erytropoezy, ze

objętościa krwi, nadpłytkowością, powiększeniem

śledziony i wątroby



Następnie zwłóknienie szpiku, ciężka

niedokrwistość, małopłytkowość, metaplazja

szpikowa w śledzionie i wątrobie



U 10% chorych – transformacja w ostrą białaczkę

mieloblastyczną lub zespół mielodysplastyczny

Metaplazja szpikowa i zwłóknienie

szpiku

Definicja:

Zaburzenie mieloproliferacyjne o bardziej

uogólnionej proliferacji kom. hemopoetycznych,

przebiegające z zajęciem wątroby, śledziony.

Patogeneza zwłoknienia szpiku:

Pobudzanie proliferacji poprzez PDGF i TGFβ

wydzielany przez nowotworowe megakariocyty.

Epidemiologia:



U ¼ pacjentów zwłóknienie szpiku poprzedzone

czerwienicą prawdziwą

Metaplazja szpikowa i zwłóknienie

szpiku

Morfologia:



Znaczne powiększenie śledziony (do 4000 g)



Liczne zawały pod torebką



Ogniska hemopoezy (3 linie kom.: normoblasty,

granulocyty, megakariocyty

liczne, o dziwnych ksztaltach

)



Ogniska w wątrobie słabiej wyrażone, nieznaczne

powiększenie narządu



Zmiany w węzłach niezbyt obfite, nie powodują

wyraźnej limfadenopatii



Zubożenie i rozlane zwłóknienie utkania

krwiotwórczego

Metaplazja szpikowa i zwłóknienie

szpiku

Zmiany dotyczące krwinek:



Erytrocyty o nietypowych kształtach –
kropla



Leukoerytrocytosis – jądrzaste RBC i
niedojrzałe krwinki białe



Płytki o zmienionym kształcie i
wielkości, zakłócone funkcjonowanie

Metaplazja szpikowa i zwłóknienie

szpiku

Przebieg kliniczny:



Stopniowe włóknienie szpiku (rozrost fibroblastów)



Czynność krwiotwórcza przeniesiona do śledziony,

wątroby i węzłów chłonnych, powiększenie narządów.



Hemopoeza pozaszpikowa nieefektywna i

nieprawidłowa



Lekka lub ciężka niedokrwistość i trombocytopenia



Zagrożenie infekcjami, zakrzpami i wylewami(płytki)



5-15% chorych -> przełom blastyczny podobny do AML



Średnie przeżycie – 4-5 lat

Dziękuję za uwagę.