Istota rozwoju

Pojęcia psychologii

rozwoju człowieka

Maria Jankowska

Literatura podstawowa

Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (red.)

(2000). Psychologia rozwoju człowieka. t.2.,

Charakterystyka okresów życia człowieka.

Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN
Przetacznik – Gierowska, M., Tyszkowa,

M. (2000). Psychologia rozwoju człowieka.
Schaffer, H.R. (2005). Psychologia dziecka.

Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Turner, J.S., Helms, D.B. (1999). Rozwój

człowieka. Warszawa: WSiP.
Vasta, R., Haith, M.M., Miller, S.A.

(1995). Psychologia dziecka. Warszawa,

WSiP.

Literatura uzupełniająca

Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju

człowieka. Poznań, Zysk i S-ka
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (red.)

(2002). Psychologia rozwoju człowieka. t.3.,

Rozwój funkcji psychicznych. Warszawa,

Wydawnictwo Naukowe PWN
Stypułkowska,

J.

(red).

(2000).

Wprowadzenie

do

psychologii

rozwoju

człowieka. Warszawa:

Agencja Reklamowo – Wydawnicza DIMA.

Forma zaliczenia

EGZAMIN TESTOWY

Test jednokrotnego wyboru - 24 pytania
Punktacja

0-12 - ocena ndst

13-15 – ocena dst
16-17 – ocena dst plus
18-20 – ocena db
21-22 – ocena db plus
23-24 – ocena bdb

Definicja psychologii

rozwoju

Psychologia rozwoju człowieka zajmuje

się ontogenezą, czyli badaniem

rozwoju psychicznego organizmów

jednostkowych, a głównie człowieka

od chwili poczęcia aż do śmierci,
a więc rejestruje zmiany, docieka

przyczyn, źródeł.

Istotą rozwoju są zmiany
Psychologia rozwoju bada i postęp i

regres

RODZAJE ZMIAN ROZWOJOWYCH

Ilościowe - np. wtedy, gdy coraz
bardziej wzrasta dana cecha, np.
masa ciała, poszerzenie słownika,
pamięć.

Jakościowe - funkcja przekształca
się zasadniczo, np. przejście od
gaworzenia do gruchania, od
pamięci mimowolnej do dowolnej.

Zmiany rozwojowe

-         zmiany wielkości - odpowiednik

zmian ilościowych

-         zmiany proporcji - zmiana

wzajemnych stosunków części w obrębie

całości, (np. proporcja ciała, proporcje

między 3 formami działalności: zabawa,

nauka, praca)

-         zanikanie dawnych właściwości -

np. wypadanie zębów mlecznych, zanikanie

raczkowania jako formy przemieszczania,

zanikają niektóre odruchy bezwarunkowe,

zanikanie gaworzenia

-         nabywanie nowych właściwości

Zmiany rozwojowe

podział pod względem powszechności

Zmiany uniwersalne - występują powszechnie

na całym świecie i w całej historii, są

uwarunkowane dojrzewaniem biologicznym i

uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi;
Zmiany wspólne - są wynikiem pewnych

charakterystycznych doświadczeń grupy ludzi o

żyjących w tym samym czasie i miejscu;

kohorta- grupa osób żyjąca w tym samym czasie i

miejscu

Zmiany indywidualne - wywołane czynnikami,

które działają tylko na indywidualna jednostkę

Czynniki rozwoju

Wewnętrzne (biologiczne)

anatomiczne i fizjologiczne
wyposażenie oraz rozwojowe
kształtowanie się organizmu

potrzeby, skłonności i dążenia stojące
u źródeł aktywności człowieka

Zewnętrzne (środowiskowe,
społeczne)

bodźce i wpływy środowiska, warunkujące

i aktualizujące rozwój psychiki jednostki

umyślne, celowe rozwijanie i
kształtowanie przez nauczanie i
wychowanie

Czynniki rozwoju

.

Teoria 4 czynników:

1. Genetyczne uwarunkowania rozwoju
2. Środowiskowe uwarunkowania rozwoju
3. Nauczanie i wychowanie –wyznaczniki

rozwoju (czynniki przyczynowe)

4. Aktywność własna - wyznaczniki

rozwoju (czynniki przyczynowe)

ROLA DOJRZEWANIA I UCZENIA

SIĘ

Dojrzewanie – te aspekty rozwoju, które są

niezależne

od

doświadczenia

indywidualnego

Cechy filogenetyczne – gatunkowe
 
Uczenie się – proces prowadzący do zmian

w zachowaniu na podłożu indywidualnego
doświadczenia

Okres sensytywny – największa podatność

na bodźce danego rodzaju

PERIODYZACJA

Periodyzacja – podział życia człowieka na

okresy

2 stanowiska:

1.   Periodyzacja ma znaczenie porządkujące,

podkreśla ciągłość rozwoju a dzielimy, żeby
było łatwiej opisywać, granice podziału nie
są ustalone przypadkowo, ten pogląd jest
bardziej powszechny.

2.   Rozwój ma charakter stadialny.

Okresy rozwojowe

        stadium prenatalne – od poczęcia do

urodzenia się dziecka ( 9 m-cy)

·        wczesne dzieciństwo – od narodzin do

3 lat
-         wiek niemowlęcy – 1 rok życia
-         wiek poniemowlęcy – 2 i 3 rok życia

·        średnie dzieciństwo (wiek

przedszkolny) – 4-6 lat

·        późne dzieciństwo (wiek szkolny) – 7-

10/12 lat

Okresy rozwojowe c.d

        adolescencja – okres

dorastania

10/12 – 18/20 lat

-       wczesna dorosłość – do

35/40lat

·        średnia dorosłość – 40 –60/65

lat

·        późna dorosłość

STRATEGIE BADAWCZE

1.

Strategia badań poprzecznych
Polega na badaniu grup ludzi w
różnym wieku i porównywaniu
uzyskanych wyników.
Każda osoba badana jest tylko raz.
Badacz porównuje wyniki uzyskane
od osób w różnym wieku i analizuje
istniejące między nimi podobieństwa i
różnice.

1. Strategia badań poprzecznych

  wady:

Nie jest kontrolowany wpływ zmiennej, tj.
przynależność do grupy pokoleniowej kohorty
(dzielące podobne doświadczenia życiowe)
Badacz nie kontroluje, w jakie interakcje ze
sobą wchodziły zmienne w każdej z
porównywanych grup do momentu badań
oraz w trakcie.

zalety:

Wymagają niewielkiego nakładu czasu

2. Strategia badań
podłużnych

Badania tej samej grupy ludzi w kolejnych

odstępach czasu.

- wady:

kilkakrotne wykonywanie pomiarów jest

czynnikiem zniekształcającym badanie;
trudność w utrzymaniu początkowej liczebności

grupy przy badaniach trwających dłuższy czas;
czasochłonne
   zalety:
Bierze pod uwagę zmienną rozwojową populacji

Metody badania

rozwoju

Eksperyment psychologiczny;
Obserwacja psychologiczna;
Wywiad-rozmowa;
Ankieta;
Kwestionariusz opisowy;
Test - rzadko