SOCJOLOGIA

Zmiana, rozwój, postęp

Zmiana, rozwój, postęp

Skrótowe ujęcie historii ludzkiej (Giddens)



Historia gatunku liczy ok. 500 tys. lat



Uprawa roli jako początek osiadłego trybu życia trwa ok.

12 tys. lat



Pierwsze cywilizacje powstały ok. 6 tys. lat temu



Rozwój społeczeństw nowoczesnych rozpoczął się 200-

300 lat temu.



Gdyby historię ludzkości przedstawić w postaci jednej

doby, to początki rolnictwa wypadłyby dopiero ok.

23.30, pierwsze cywilizacje ok. 23.43.



Nowoczesna faza historii to ostatnia minuta doby.

Jednak w ciągu ostatniej minuty zaszło znacznie więcej

zmian społecznych niż przez pozostałą część doby.

Zmiana, rozwój, postęp

ZMIANA: Różnica między stanem systemu w jednym

momencie a

stanem tego systemu w innym

momencie.

Dotyczy:



składu systemu



struktury systemu



funkcji systemu



granicy systemu



otoczenia systemu

PROCES: nawarstwianie się zmian



procesy liniowe (np. industrializacja)



procesy cykliczne (np. cykle koniunkturalne w

gospodarce)



proces skokowy (np. rewolucje w nauce)

Zmiana, rozwój, postęp

ROZWÓJ: procesy zmian dokonujących się w jednym kierunku

(np.rozwój przemysłu, rozwój instytucji oświatowych,

rozwój przestępczości).



Rozwój oceniany pozytywnie nazywamy postępem, jego

przeciwieństwo – regresem (oddalanie się od stanu

pożądanego).



Postępem jest to, co za postęp jest uważane.

Relatywizacja postępu do:



zbiorowości (wydziedziczenie wielkiej własności

ziemskiej)



perspektywy historycznej (prawa wyborcze kobiet)



uznawanych wartości (industrializacja vs ekologia)



Kryteria oczywiste i uniwersalne (np. średnia długość życia)

Zmiana, rozwój, postęp.
Czynniki rozwoju społecznego



Czynniki geofizyczne (środowisko naturalne)



Czynniki somatyczne (rasa)



Czynniki demograficzne (wzrost ludności)



Czynniki społeczne



konflikty



ruchy społeczne



przywództwo (wybitne jednostki)



Czynniki kulturowe



kontakt kulturowy



religia; rodzaj systemu kulturowego



wynalazki, odkrycia i innowacje



Czynniki:



egzogenne (wymuszenie zmiany; procesy reaktywne,

adaptacja)



endogenne (wewnętrzny mechanizm zmian)

Zmiana, rozwój, postęp

IDEOLOGIE POSTĘPU XIX WIEKU



Postęp jako nieustanny, ciągły, prawidłowy ruch

ludzkości ku doskonalszym formom życia społecznego.

Czynnik sprawczy:



wizja sakralna



wizja mechanistyczna



wizja humanistyczna

Zmiana, rozwój, postęp



MODERNIZACJA:



Ciąg zmian społecznych prowadzących do

przekształcenia społeczeństwa tradycyjnego w

nowoczesne.



Wskaźniki tradycjonalizmu / nowoczesności (T.Parsons)



uświęcony zwyczaj

/

innowacja



przypisanie

/

osiąganie



funkcjonalna całościowość

/

aspektowość



partykularyzm

/

uniwersalizm



afektywne zaangażowanie

/

neutralność

Modelowe ujęcia zmiany
społecznej:



1. model cykliczny



2. model ewolucyjny



3. model konfliktowy