EKONOMIKA TRANSPORTU

WYKŁAD VIII

Rynek usług

transportowych

Rynek usług transportowych

Całokształt stosunków handlowo-

gospodarczych zachodzących w procesie
wymiany usług transportowych, obejmuje:

- firmy transportowe, spedycyjne i
logistyczne,

- funkcjonowanie różnych struktur
organizacyjnych i instytucji (giełd
frachtowych, giełd ofert spedycyjnych itp..)

Rynek usług transportowych cd.

• Jest zarówno miejscem spotkania, jak i formą:

- konfrontacji popytu na usługi transportowe
z jej podażą,

- komunikowania się producentów z
nabywcami,

- aktów kupna-sprzedaży usług
przemieszczania.

Istota rynku usług transportowych

• pełna swoboda wymiany usług,

• wolność negocjowania cen,

• weryfikacja jakości i użyteczności usług,

• dokonują się akty kupna- sprzedaży,

• kształtują się ceny, dochody, zyski i marże.

Specyfika rynku transportowego

• na rynku transportowym brak jest gotowej

oferty, strona podażowa oferuje gotowość

wykonania usługi, a nie samą usługę i nie

ma pewności, czy uzgodnionej z góry cenie

będzie odpowiadała jakość usługi,

• istnieje duża liczba usług substytucyjnych,

umożliwiająca stronie popytowej wybór

gałęzi transportu, technologii transportu,

przewoźnika i parametrów jakościowych

usługi,

Specyfika rynku transportowego

• w poszczególnych punktach rynku mamy

do czynienia z dużym zróżnicowaniem cen
i jakości usług,

• w transporcie mamy do czynienia z

występowaniem rynków cząstkowych,
zależnych od przedmiotu przewozu, relacji
przewozowych i występujących postulatów
przewozowych,

Specyfika rynku transportowego

• występują trudności z uzyskaniem stanu

równowagi popytu i podaży na
gałęziowych rynkach cząstkowych,

• rynek transportowy może występować

tylko na obszarze, na którym
umiejscowione są środki produkcji
transportowej, a to oznacza, iż
zdeterminowany przestrzennie,

Specyfika rynku transportowego

• rynki transportowe są komplementarne

w stosunku do rynków towarowych i całego
otoczenia, a istnienie rynku towarowego jest
warunkiem istnienia rynku transportowego,

• podaż na rynku transportowym

charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem
pod względem wielkości firm, struktury
organizacyjnej, formy własności, rodzaju
świadczonych usług,

Specyfika rynku transportowego

• popyt na usługi transportowe jest

bardzo rozproszony, elastyczność
popytu jest bardzo mała ze względu
na to, iż większość potrzeb
transportowych ma charakter
obligatoryjny.

Współzależności na rynku

transportowym

Popytowo-podażowe relacje na rynku
transportowym kształtują się pod wpływem
aspiracji i dążeń przedsiębiorstw i użytkowników:

- stosunki wymiany między sprzedawcami i nabywcami,

którym towarzyszą procesy negocjacyjne;

- stosunki równoległe między sprzedawcami i między

nabywcami, którym towarzyszą procesy

konkurencyjne.

Współzależności na rynku

transportowym

• Procesy negocjacyjne – zróżnicowany

zakres przedmiotowy

(cena, jakość, ilość,

warunki organizacyjno-techniczne)

• Procesy konkurencyjne – obejmują:

- gromadzenie oraz porządkowanie przez

uczestników procesów konkurencyjnych informacji

o innych uczestnikach tych procesów jako

podstawy podejmowania decyzji,
- podejmowanie decyzji o reakcji sprzedawcy na

postępowanie innych sprzedawców

Funkcje rynku usług

transportowych

• realizacja –

proces wymiany usług

transportowych na rzecz pasażerów i ładunków, a
rynek jest swoistym katalizatorem, który ułatwia
zawarcie transakcji kupna-sprzedaży;

• informacja –

dostarcza informacji o stopniu

zgodności popytu z podażą, o równowadze lub jej
braku, o zaburzeniach w funkcjonowaniu rynku,
prowadzi do publicznego ujawniania cen
stosowanych przez przewoźników;

Funkcje rynku usług

transportowych

• regulacja -

gromadzenie, przetwarzanie,

przekazywanie informacji oraz podejmowanie
racjonalnych decyzji w zakresie rozwoju
transportu;

• weryfikacja –

na rynku transportowym

dokonuje społeczna weryfikacja użyteczności
poszczególnych usług transportowych, ukazująca,
na które rodzaje usług nie ma zapotrzebowania.

Funkcje rynku usług

transportowych

• integracja –

r.u.t. poprzez tworzenie

powiązań transportowych integruje działalność
społeczno-gospodarczą poszczególnych
podmiotów gospodarczych, regionów i państw,

• kreowanie innych rynków –

określenie zakresu współzależności między
rynkiem transportowym a innymi rynkami dóbr
materialnych i usług.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

Podstawowe i pierwotne kryterium:

przedmiot przewozu

(odmienny tabor,

oddzielenie punktów odprawy, odmienna
organizacja ruchu):

- rynek przewozów pasażerskich;

- rynek przewozów ładunków.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

• Segmenty I stopnia przy przewozach

pasażerskich:
- rynek przewozów miejskich,
- rynek przewozów podmiejskich,
- rynek przewozów międzymiastowych,
- rynek przewozów międzynarodowych.

Każdy z segmentów ulega dalszemu podziałowi na

segmenty II, III i n-tego stopnia.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

• Segmenty I stopnia przy przewozach ładunków:

- rynek przewozów ładunków drobnicowych,
- rynek przewozów ładunków masowych,
- rynek przewozów ładunków zjednostkowanych,
- rynek przewozów ładunków
ponadgabarydowych,
- rynek przewozów ładunków niebezpiecznych,
- rynek przewozu ładunków szybko psujących
się.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

• Obszar działania:

- rynki lokalne,
- rynki krajowe,
- rynki międzynarodowe:

- rynek docelowych przewozów ładunków

własnego handlu zagranicznego w imporcie

i eksporcie,
- rynek przewozów tranzytowych,
- rynek przewozów między dwoma obcymi

krajami.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

• Tranzyt –

przewóz ładunków przez terytorium

kraju, na terenie którego nie znajduje się ani
początek, ani docelowy punkt docelowy;

• Cross-trade –

przewozy wykonywane między

portami dwóch różnych państw przez przewoźnika
pochodzącego z kraju trzeciego (również między
dowolnymi punktami transportowymi);

• Kabotaż –

przewozy na rzecz obrotu

wewnętrznego danego kraju.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

• Zasady funkcjonowania:

- rynki konkurencyjne

(firmy rywalizują między

sobą o zdobycie zlecenia na wykonanie usługi)

,

- rynki zmonopolizowane

(skoncentrowana

podaż usług i rozproszony popyt → przewaga
ekonomiczna przewoźników nad
usługobiorcami)

,

- centralnie regulowane

(w krajach

socjalistycznych)

.

Rodzaje rynków transportowych –

kryteria podziału

• Siła ekonomiczna podmiotów

rynkowych:

- rynek przewoźnika

(gdy popyt przewyższa

podaż, występuje niedobór siły przewozowej)

- rynek użytkownika

( mniejszy popyt na usługi

transportowe niż możliwości przewozowe)

.

WESOŁYCH

ŚWIĄT