CHARAKTERYSTYKA OSÓB

CHARAKTERYSTYKA OSÓB

UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO

UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO

Pojęcie upośledzenia umysłowego

Pojęcie upośledzenia umysłowego

- przegląd definicji

- przegląd definicji

Według A.M. Clarke i A.D.B. Clarke

Według A.M. Clarke i A.D.B. Clarke

niedorozwój umysłowy oznacza

niedorozwój umysłowy oznacza

funkcjonowanie intelektu poniżej

funkcjonowanie intelektu poniżej

przeciętnej, upośledzenie powstaje w

przeciętnej, upośledzenie powstaje w

okresie rozwojowym i towarzyszy mu

okresie rozwojowym i towarzyszy mu

obniżenie zdolności przystosowania

obniżenie zdolności przystosowania

się.

się.



Terminem niedorozwój umysłowy inaczej

Terminem niedorozwój umysłowy inaczej

oligofrenia J. Kostrzewski nazywa te

oligofrenia J. Kostrzewski nazywa te

przypadki upośledzenia umysłowego, które

przypadki upośledzenia umysłowego, które

powstały w okresie rozwojowym. Z kolei

powstały w okresie rozwojowym. Z kolei

terminem upośledzenie umysłowe określa

terminem upośledzenie umysłowe określa

jako istotnie niższy od przeciętnego ogólny

jako istotnie niższy od przeciętnego ogólny

poziom funkcjonowania intelektualnego

poziom funkcjonowania intelektualnego

występujący łącznie z upośledzeniem w

występujący łącznie z upośledzeniem w

zakresie przystosowania się oraz zmianami

zakresie przystosowania się oraz zmianami

w ośrodkowym układzie nerwowym.

w ośrodkowym układzie nerwowym.



Definicja K. Kirejczyka określa upośledzenie

Definicja K. Kirejczyka określa upośledzenie

umysłowe jako istotnie niższy od przeciętnego

umysłowe jako istotnie niższy od przeciętnego

w danym środowisku, globalny rozwój

w danym środowisku, globalny rozwój

umysłowy jednostki, z nasilonymi

umysłowy jednostki, z nasilonymi

równocześnie trudnościami w zakresie

równocześnie trudnościami w zakresie

uczenia się i przystosowania, spowodowany

uczenia się i przystosowania, spowodowany

we wczesnym okresie rozwojowym przez

we wczesnym okresie rozwojowym przez

czynniki: dziedziczne, wrodzone i nabyte po

czynniki: dziedziczne, wrodzone i nabyte po

urodzeniu, wywołujące trwałe zmiany w

urodzeniu, wywołujące trwałe zmiany w

funkcjonowaniu ośrodkowego układu

funkcjonowaniu ośrodkowego układu

nerwowego.

nerwowego.



Według J. Doroszewskiej trudność

Według J. Doroszewskiej trudność

zdefiniowania niedorozwoju umysłowego

zdefiniowania niedorozwoju umysłowego

wynika z faktu, iż jest on pewnego rodzaju

wynika z faktu, iż jest on pewnego rodzaju

koncepcją społeczną , zależną od zmiennego

koncepcją społeczną , zależną od zmiennego

progu tolerancji społecznej. Według autorki

progu tolerancji społecznej. Według autorki

upośledzenie umysłowe jest skomplikowane

upośledzenie umysłowe jest skomplikowane

w swych powiązaniach biospołecznych.

w swych powiązaniach biospołecznych.

Zarówno z różnorodnych przyczyn, jakie leżą

Zarówno z różnorodnych przyczyn, jakie leżą

u jego podstaw, jak i wielorakich objawów, a

u jego podstaw, jak i wielorakich objawów, a

także ze względu na nieraz trudny do

także ze względu na nieraz trudny do

przewidzenia jego dynamizm, a więc i

przewidzenia jego dynamizm, a więc i

prognozę.

prognozę.



M. Kościelska podaje, iż: „Upośledzenie

M. Kościelska podaje, iż: „Upośledzenie

umysłowe traktuje się nie jako zaburzenie

umysłowe traktuje się nie jako zaburzenie

organiczne, ale psychologiczne; jako stan,

organiczne, ale psychologiczne; jako stan,

do którego się dochodzi w rezultacie

do którego się dochodzi w rezultacie

nieprawidłowego procesu rozwojowego.”

nieprawidłowego procesu rozwojowego.”

Zgodnie z myślą autorki upośledzenie

Zgodnie z myślą autorki upośledzenie

umysłowe jest stanem, który w głównej

umysłowe jest stanem, który w głównej

mierze jest wynikiem zablokowania

mierze jest wynikiem zablokowania

aktywności poznawczej dziecka i

aktywności poznawczej dziecka i

właściwego korzystania z doświadczeń.

właściwego korzystania z doświadczeń.



Obecnie najbardziej wszechstronna i

Obecnie najbardziej wszechstronna i

ujmująca wszystkie aspekty

ujmująca wszystkie aspekty

upośledzenia umysłowego wydaje się

upośledzenia umysłowego wydaje się

definicja stworzona przez Amerykańskie

definicja stworzona przez Amerykańskie

Towarzystwo ds. Upośledzenia

Towarzystwo ds. Upośledzenia

Umysłowego oraz Amerykańskiego

Umysłowego oraz Amerykańskiego

psychiatrycznego. Definicja ta zawiera

psychiatrycznego. Definicja ta zawiera

trzy kryteria rozpoznawania

trzy kryteria rozpoznawania

upośledzenia umysłowego.

upośledzenia umysłowego.



Upośledzenie jest definiowane jako

Upośledzenie jest definiowane jako

istotnie niższy niż przeciętny ogólny

istotnie niższy niż przeciętny ogólny

poziom funkcjonowania

poziom funkcjonowania

intelektualnego (kryterium A)

intelektualnego (kryterium A)

któremu towarzyszą istotne

któremu towarzyszą istotne

ograniczenia w zakresie dwóch lub

ograniczenia w zakresie dwóch lub

więcej spośród następujących

więcej spośród następujących

zdolności przystosowawczych:

zdolności przystosowawczych:



porozumiewania się,

porozumiewania się,



samoobsługi trybu życia domowego,

samoobsługi trybu życia domowego,



kontaktów społecznych,

kontaktów społecznych,



korzystania z dóbr społeczno- kulturowych,

korzystania z dóbr społeczno- kulturowych,



kierowania sobą,

kierowania sobą,



troski o zdrowie i bezpieczeństwo,

troski o zdrowie i bezpieczeństwo,



Sposobu organizowania wolnego czasu i

Sposobu organizowania wolnego czasu i

pracy

pracy

(kryterium B)

(kryterium B)



Niższy poziom funkcjonowania

Niższy poziom funkcjonowania

intelektualnego i istotne ograniczenia

intelektualnego i istotne ograniczenia

w zachowaniu przystosowawczym

w zachowaniu przystosowawczym

muszą wystąpić przed 18 rokiem

muszą wystąpić przed 18 rokiem

życia (kryterium C)

życia (kryterium C)

Z wymienionych wyżej definicji wynika, iż istota

Z wymienionych wyżej definicji wynika, iż istota

upośledzenia umysłowego zawiera się w kilku

upośledzenia umysłowego zawiera się w kilku

aspektach:

aspektach:



upośledzenie powstaje w okresie rozwojowym

upośledzenie powstaje w okresie rozwojowym



ma różnorodną etiologię

ma różnorodną etiologię



upośledzenie umysłowe odnosi się nie tylko do

upośledzenie umysłowe odnosi się nie tylko do

niższego ogólnego poziomu funkcjonowania

niższego ogólnego poziomu funkcjonowania

intelektualnego

intelektualnego

,

,

lecz obejmuje również całą

lecz obejmuje również całą

osobowość

osobowość



upośledzenie umysłowe ogranicza

upośledzenie umysłowe ogranicza

zdolność

zdolność

przystosowania społecznego

przystosowania społecznego



Współczesne ujęcie upośledzenia umysłowego jest

Współczesne ujęcie upośledzenia umysłowego jest

wielostronne i bardzo szerokie, uwzględnia bowiem

wielostronne i bardzo szerokie, uwzględnia bowiem

nie tylko zaburzenia sfery intelektualnej, poznawczej,

nie tylko zaburzenia sfery intelektualnej, poznawczej,

ale także emocjonalnej i wolicjonalnej. Takie

ale także emocjonalnej i wolicjonalnej. Takie

kompleksowe spojrzenie na upośledzenie umysłowe

kompleksowe spojrzenie na upośledzenie umysłowe

opiera się na holistycznej teorii człowieka o jedności

opiera się na holistycznej teorii człowieka o jedności

ciała, psychiki, intelektu. Dysfunkcja jednej ze sfer

ciała, psychiki, intelektu. Dysfunkcja jednej ze sfer

oznacza zaburzenie, niepełnosprawność człowieka

oznacza zaburzenie, niepełnosprawność człowieka

jako całości. Jednocześnie należy sądzić, że pomoc

jako całości. Jednocześnie należy sądzić, że pomoc

osobie niepełnosprawnej ma większe szanse

osobie niepełnosprawnej ma większe szanse

powodzenia, jeżeli zdołamy ogarnąć możliwie

powodzenia, jeżeli zdołamy ogarnąć możliwie

wszystkie aspekty jej funkcjonowania.

wszystkie aspekty jej funkcjonowania.

J. Kostrzewski dzieli funkcje

J. Kostrzewski dzieli funkcje

intelektualne na:

intelektualne na:



globalne - poziom wszystkich

globalne - poziom wszystkich

sprawności intelektualnych tworzących

sprawności intelektualnych tworzących

inteligencję jest istotnie niższy od

inteligencję jest istotnie niższy od

przeciętnego

przeciętnego



Parcjalne - jeżeli przy prawidłowym

Parcjalne - jeżeli przy prawidłowym

ogólnym poziomie funkcjonowania

ogólnym poziomie funkcjonowania

intelektualnego odbiega od normy

intelektualnego odbiega od normy

jedna, dwie lub kilka funkcji

jedna, dwie lub kilka funkcji

Na różnorodność klasyfikacji wpływają różne

Na różnorodność klasyfikacji wpływają różne

kryteria podziału:

kryteria podziału:

-pedagogiczne

-pedagogiczne

-psychologiczne

-psychologiczne

- ewolucyjne

- ewolucyjne

-społeczne

-społeczne

-medyczne

-medyczne

Współczesny podział wyróżnia 4 stopnie a podstawą

Współczesny podział wyróżnia 4 stopnie a podstawą

klasyfikacji jest skala o średniej 100 i odchyleniu

klasyfikacji jest skala o średniej 100 i odchyleniu

standardowym 16.

standardowym 16.



Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim (I.I=52-

Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim (I.I=52-

67, mieści się między dwoma i trzema odchyleniami

67, mieści się między dwoma i trzema odchyleniami

standardowymi)

standardowymi)



Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym

(I.I=36-51, między trzema a czterema odchyleniami)

(I.I=36-51, między trzema a czterema odchyleniami)



Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym(I.I=20-

Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym(I.I=20-

35, między czterema i pięcioma odchyleniami)

35, między czterema i pięcioma odchyleniami)



Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim (I.I 0-

Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim (I.I 0-

19, między pięcioma i większą liczbą odchyleń

19, między pięcioma i większą liczbą odchyleń

standardowych)

standardowych)

Czynniki etiologiczne

Czynniki etiologiczne

upośledzenia umysłowego

upośledzenia umysłowego



Clark’owie wyróżniają dwie grupy

Clark’owie wyróżniają dwie grupy

przyczyn upośledzenia umysłowego,

przyczyn upośledzenia umysłowego,

które różnicuje czas powstania. Są to:

które różnicuje czas powstania. Są to:



czynniki genetyczne – powstają w

czynniki genetyczne – powstają w

okresie przed zapłodnieniem

okresie przed zapłodnieniem



czynniki egzogenne – powstają po

czynniki egzogenne – powstają po

urodzeniu dziecka.

urodzeniu dziecka.

Międzynarodowa klasyfikacja chorób

Międzynarodowa klasyfikacja chorób

wskazuje na następujące przyczyny

wskazuje na następujące przyczyny

niedorozwoju umysłowego:

niedorozwoju umysłowego:



Po zakażeniu i zatruciach.

Po zakażeniu i zatruciach.



Wskutek urazu lub działania czynników fizycznych.

Wskutek urazu lub działania czynników fizycznych.



Z zaburzeniami przemiany, wzrostu lub odżywiania.

Z zaburzeniami przemiany, wzrostu lub odżywiania.



W wyniku ciężkiej choroby mózgu występującej po

W wyniku ciężkiej choroby mózgu występującej po

urodzeniu

urodzeniu



Wskutek chorób i zespołów wywołanych przez

Wskutek chorób i zespołów wywołanych przez

(nieznane) czynniki działające w życiu płodowym.

(nieznane) czynniki działające w życiu płodowym.



Wskutek anomalii chromosomalnych.

Wskutek anomalii chromosomalnych.



Wskutek wcześniactwa.

Wskutek wcześniactwa.



Wskutek braku podniet psychosocjalnych.

Wskutek braku podniet psychosocjalnych.



Inne bliżej nieznane np. idiopatyzmy, o nieznanej

Inne bliżej nieznane np. idiopatyzmy, o nieznanej

przyczynie.

przyczynie.

Halina Spionek dokonuje podziału czynników

Halina Spionek dokonuje podziału czynników

uszkadzających na następujące grupy wpływów z

uszkadzających na następujące grupy wpływów z

uwagi na czas ich powstawania:

uwagi na czas ich powstawania:



Komórkę rozrodczą- zalicza tu przewlekły alkoholizm

Komórkę rozrodczą- zalicza tu przewlekły alkoholizm

lub upojenie alkoholowe w chwili poczęcia.

lub upojenie alkoholowe w chwili poczęcia.



Zarodek i płód- zalicza embriopatie wirusowe,

Zarodek i płód- zalicza embriopatie wirusowe,

toksoplazmozę wrodzoną, zakażenie płodu,

toksoplazmozę wrodzoną, zakażenie płodu,

embriopatie aktyniczne (na tle promieniotwórczości),

embriopatie aktyniczne (na tle promieniotwórczości),

embriopatie toksyczne, awitaminozy i niedożywienie

embriopatie toksyczne, awitaminozy i niedożywienie

organizmu matki w czasie ciąży a tym samym płodu,

organizmu matki w czasie ciąży a tym samym płodu,

anemizację płodu.

anemizację płodu.



Dziecko w chwili porodu- bezpośrednie urazy czaszki,

Dziecko w chwili porodu- bezpośrednie urazy czaszki,

wylewy śródczaszkowe spowodowane urazem,

wylewy śródczaszkowe spowodowane urazem,

zaburzenia w krążeniu płodowym w chwili porodu.

zaburzenia w krążeniu płodowym w chwili porodu.



Dziecko po urodzeniu- infekcje, urazy, zaburzenia

Dziecko po urodzeniu- infekcje, urazy, zaburzenia

przemiany materii oraz inne schorzenia somatyczne

przemiany materii oraz inne schorzenia somatyczne

wpływające na układ nerwowy dziecka.

wpływające na układ nerwowy dziecka.

Do zaburzeń metabolizmu rzutujących

Do zaburzeń metabolizmu rzutujących

na rozwój dziecka należą:

na rozwój dziecka należą:



Choroby spowodowane przez szkodliwe geny.

Choroby spowodowane przez szkodliwe geny.

-

Fenyloketonuria polegająca na zaburzeniach

Fenyloketonuria polegająca na zaburzeniach

przemiany białkowej w organizmie matki w okresie

przemiany białkowej w organizmie matki w okresie

ciąży.

ciąży.

-

Choroba syropu klonowego, podobnie jak w

Choroba syropu klonowego, podobnie jak w

fenyloketonurii przyczynę stanowi zaburzenie w

fenyloketonurii przyczynę stanowi zaburzenie w

przemianie białkowej.

przemianie białkowej.

-

Nietolerancja cukrów, występuje w przypadku

Nietolerancja cukrów, występuje w przypadku

zaburzeń w funkcjach wątroby.

zaburzeń w funkcjach wątroby.

-

Stwardnienie guzowate mózgu o etiologii bliżej

Stwardnienie guzowate mózgu o etiologii bliżej

nieznanej

nieznanej

-

Zespół idiopatyczny odnoszący się do padaczki

Zespół idiopatyczny odnoszący się do padaczki

niewiadomego pochodzenia.

niewiadomego pochodzenia.



Choroby spowodowane przez

Choroby spowodowane przez

zaburzenia chromosomalne to:

zaburzenia chromosomalne to:

-

Zespół Downa, zaburzenia i

Zespół Downa, zaburzenia i

nieprawidłowości zachodzą w

nieprawidłowości zachodzą w

podziale komórek rozrodczych

podziale komórek rozrodczych

rodziców.

rodziców.

-

Zespół Klinefeltera

Zespół Klinefeltera

-

Zespół Turnera

Zespół Turnera

Czynniki egzogenne

Czynniki egzogenne



Upośledzenie umysłowe pochodzenia

Upośledzenie umysłowe pochodzenia

egzogennego może występować

egzogennego może występować

przed,

przed,



w czasie i po urodzeniu.

w czasie i po urodzeniu.

Przyczyny związane ze szkodliwymi

Przyczyny związane ze szkodliwymi

czynnikami działającymi przed lub po

czynnikami działającymi przed lub po

zapłodnieniu to:

zapłodnieniu to:



kiła wrodzona

kiła wrodzona



różyczka

różyczka



napromieniowanie

napromieniowanie



konflikt Rh

konflikt Rh



toksoplazma

toksoplazma



Do czynników działających w okresie

Do czynników działających w okresie

porodu Clark zalicza urazy i niedotlenienia.

porodu Clark zalicza urazy i niedotlenienia.



Wśród czynników związanych z urazem

Wśród czynników związanych z urazem

porodowym wymienia się wiek matki i

porodowym wymienia się wiek matki i

powikłania w okresie ciąży.

powikłania w okresie ciąży.



Po urodzeniu dziecka mogą wystąpić inne

Po urodzeniu dziecka mogą wystąpić inne

zagrożenia , jak: zapalenie opon mózgowo-

zagrożenia , jak: zapalenie opon mózgowo-

rdzeniowych, zapalenie mózgu lub jako

rdzeniowych, zapalenie mózgu lub jako

powikłania po przebytych ostrych

powikłania po przebytych ostrych

chorobach zakaźnych

chorobach zakaźnych

Ogólna symptomatologia

Ogólna symptomatologia

niedorozwoju

niedorozwoju

umysłowego:

umysłowego:

1.

1.

W rozwoju intelektualnym nie

W rozwoju intelektualnym nie

dochodzi do wytworzenia wyższych

dochodzi do wytworzenia wyższych

form myślenia pojęciowego i

form myślenia pojęciowego i

abstrakcyjnego. Rozwój osiąga

abstrakcyjnego. Rozwój osiąga

najwyżej poziom myślenia

najwyżej poziom myślenia

konkretnego.

konkretnego.

2.

2.

Mowa rozwija się ze znacznym

Mowa rozwija się ze znacznym

opóźnieniem, słownik jest ubogi, długo

opóźnieniem, słownik jest ubogi, długo

utrzymują się agramatyzmy,

utrzymują się agramatyzmy,

występują różne rodzaje wad wymowy.

występują różne rodzaje wad wymowy.

3.Opóźnienia rozwoju innych funkcji

3.Opóźnienia rozwoju innych funkcji

poznawczych: spostrzegania, pamięci,

poznawczych: spostrzegania, pamięci,

uwagi, mają różny stopień głębokości.

uwagi, mają różny stopień głębokości.

4.Dojrzałośc społeczna w przypadku

4.Dojrzałośc społeczna w przypadku

upośledzenia w stopniu lekkim i

upośledzenia w stopniu lekkim i

stymulującego oddziaływania środowiska

stymulującego oddziaływania środowiska

może osiągnąć stosunkowo wysoki poziom,

może osiągnąć stosunkowo wysoki poziom,

dzięki czemu osoby te w wieku dojrzałym

dzięki czemu osoby te w wieku dojrzałym

uzyskują względną samodzielność i

uzyskują względną samodzielność i

prawidłowo przystosowują się społecznie.

prawidłowo przystosowują się społecznie.

5. Dzieci upośledzone umysłowo są bardzo

5. Dzieci upośledzone umysłowo są bardzo

zróżnicowane ze względu na rozwój sfery

zróżnicowane ze względu na rozwój sfery

emocjonalno-motywacyjnej. Cechuje je mała

emocjonalno-motywacyjnej. Cechuje je mała

zdolność do kontrolowania emocji,

zdolność do kontrolowania emocji,

impulsywność, nieadekwatność siły i rodzaju

impulsywność, nieadekwatność siły i rodzaju

reakcji do działającego bodźca. W rozwoju

reakcji do działającego bodźca. W rozwoju

emocjonalnym dochodzi do wykształcenia

emocjonalnym dochodzi do wykształcenia

także uczuć o charakterze społecznym.

także uczuć o charakterze społecznym.

Emocje i uczucia przejawiane są głównie w

Emocje i uczucia przejawiane są głównie w

związku z aktualnie przeżywaną sytuacją.

związku z aktualnie przeżywaną sytuacją.

6. Właściwości neurodynamiczne

6. Właściwości neurodynamiczne

wpływają na zachowanie dziecka:

wpływają na zachowanie dziecka:

-

intensywność i zmienność ich reakcji

intensywność i zmienność ich reakcji

emocjonalnych

emocjonalnych

-

na sztywność działania

na sztywność działania

-

stereotypy, ruchowe i perseweracje

stereotypy, ruchowe i perseweracje

Charakterystyka upośledzenia

Charakterystyka upośledzenia

umysłowego w stopniu lekkim.

umysłowego w stopniu lekkim.



Osoby upośledzone umysłowo w stopniu

Osoby upośledzone umysłowo w stopniu

lekkim charakteryzują się najłagodniejszą

lekkim charakteryzują się najłagodniejszą

formą niedorozwoju umysłowego.

formą niedorozwoju umysłowego.

Niedorozwojowi ulegają u nich przede

Niedorozwojowi ulegają u nich przede

wszystkim czynności poznawcze, takie jak:

wszystkim czynności poznawcze, takie jak:

spostrzeganie, uwaga, wyobraźnia, pamięć,

spostrzeganie, uwaga, wyobraźnia, pamięć,

myślenie i orientacja społeczna. Nie

myślenie i orientacja społeczna. Nie

rozumieją wielu słów oraz bardzo złożonych

rozumieją wielu słów oraz bardzo złożonych

i skomplikowanych zjawisk. Często nie

i skomplikowanych zjawisk. Często nie

potrafią wykrywać istotnych różnic i

potrafią wykrywać istotnych różnic i

podobieństw między przedmiotami.

podobieństw między przedmiotami.

Powoduje to u nich trudności w wydawaniu

Powoduje to u nich trudności w wydawaniu

sądów i wyciąganiu wniosków.

sądów i wyciąganiu wniosków.



Osoby te spostrzegają wolniej, mniej

Osoby te spostrzegają wolniej, mniej

dokładnie i węższym zakresie.

dokładnie i węższym zakresie.

Według Suchariewej u osób upośledzonych

Według Suchariewej u osób upośledzonych

w stopniu lekkim spostrzegawczość jest

w stopniu lekkim spostrzegawczość jest

zasadniczo w normie. Jednostka z tego

zasadniczo w normie. Jednostka z tego

rodzaju defektem posiada wolny tok

rodzaju defektem posiada wolny tok

spostrzegania, spostrzeżenia są

spostrzegania, spostrzeżenia są

niesprecyzowane; posiada trudności z

niesprecyzowane; posiada trudności z

wyróżnianiem istotnych szczegółów.

wyróżnianiem istotnych szczegółów.

Zachowuje zdolność do percepcji muzyki.

Zachowuje zdolność do percepcji muzyki.



U osób upośledzonych w stopniu

U osób upośledzonych w stopniu

lekkim uwaga dowolna jest dobrze

lekkim uwaga dowolna jest dobrze

skoncentrowana na materiale

skoncentrowana na materiale

konkretnym. Jednostka krótko i słabo

konkretnym. Jednostka krótko i słabo

koncentruje się na treściach

koncentruje się na treściach

abstrakcyjnych, trudnych do

abstrakcyjnych, trudnych do

zrozumienia, ma ograniczony czas

zrozumienia, ma ograniczony czas

uwagi.

uwagi.



Osoba z upośledzeniem umysłowym

Osoba z upośledzeniem umysłowym

w stopniu lekkim posiada dobrą

w stopniu lekkim posiada dobrą

pamięć mechaniczną. Natomiast

pamięć mechaniczną. Natomiast

słaba jest pamięć logiczna. Uczy się

słaba jest pamięć logiczna. Uczy się

bez zrozumienia, posiada wolne

bez zrozumienia, posiada wolne

tempo uczenia się. Zapamiętuje

tempo uczenia się. Zapamiętuje

piosenki i wiersze.

piosenki i wiersze.



Mowa rozwija się późno, występują u

Mowa rozwija się późno, występują u

jednostki częste wady wymowy. Mały

jednostki częste wady wymowy. Mały

zasób słownictwa przyczynia się do

zasób słownictwa przyczynia się do

trudności z wypowiadaniem myśli,

trudności z wypowiadaniem myśli,

formułowaniem wypowiedzi.

formułowaniem wypowiedzi.

Pojedyncze wyrazy wypowiada do 3

Pojedyncze wyrazy wypowiada do 3

roku życia, zdania natomiast między

roku życia, zdania natomiast między

5-6 rokiem życia ,pojawiają się częste

5-6 rokiem życia ,pojawiają się częste

agramatyzmy.

agramatyzmy.



Osoba z tego rodzaju upośledzeniem

Osoba z tego rodzaju upośledzeniem

ma małą samodzielność myślenia.

ma małą samodzielność myślenia.

Dominuje myślenie konkretno-

Dominuje myślenie konkretno-

obrazowe nad pojęciowo-słownym.

obrazowe nad pojęciowo-słownym.

Upośledzone jest abstrahowanie,

Upośledzone jest abstrahowanie,

uogólnianie, porównywanie oraz

uogólnianie, porównywanie oraz

rozumienie przyczynowo-skutkowe,

rozumienie przyczynowo-skutkowe,

jak również wnioskowanie i tworzenie

jak również wnioskowanie i tworzenie

pojęć. Dominuje słaby krytycyzm,

pojęć. Dominuje słaby krytycyzm,

ograniczona zdolność do samokontroli.

ograniczona zdolność do samokontroli.



Człowiek upośledzony w stopniu

Człowiek upośledzony w stopniu

lekkim posiada opóźniony rozwój

lekkim posiada opóźniony rozwój

ruchowy: siada pod koniec 1 roku

ruchowy: siada pod koniec 1 roku

życia, chodzi pod koniec 2 roku życia.

życia, chodzi pod koniec 2 roku życia.

Wykazuje brak percepcji ruchów oraz

Wykazuje brak percepcji ruchów oraz

ruchy mało skoordynowane. Jest

ruchy mało skoordynowane. Jest

zdolny opanować w pełni czynności

zdolny opanować w pełni czynności

samoobsługowe oraz czynności

samoobsługowe oraz czynności

zawodowej dobrze je wykonywać.

zawodowej dobrze je wykonywać.



Biorąc pod uwagę procesy

Biorąc pod uwagę procesy

emocjonalno-motywacyjne i

emocjonalno-motywacyjne i

dojrzałość społeczną, jednostka

dojrzałość społeczną, jednostka

wykazuje osłabioną kontrolę emocji,

wykazuje osłabioną kontrolę emocji,

popędów, dążeń. Jest zdolna do

popędów, dążeń. Jest zdolna do

okazywania uczuć wyższych,

okazywania uczuć wyższych,

wykazuje utrudnione przystosowanie

wykazuje utrudnione przystosowanie

społeczne.

społeczne.

Upośledzenie umysłowe w stopniu

Upośledzenie umysłowe w stopniu

umiarkowanym

umiarkowanym



Jednostka upośledzona w stopniu

Jednostka upośledzona w stopniu

umiarkowanym wykazuje obniżoną

umiarkowanym wykazuje obniżoną

sprawność spostrzegania, spostrzega tylko

sprawność spostrzegania, spostrzega tylko

cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych.

cechy konkretne, nie odróżnia cech ważnych.



Wykazuje trudności w skupieniu uwagi

Wykazuje trudności w skupieniu uwagi

dowolnej, natomiast dobrze koncentruje

dowolnej, natomiast dobrze koncentruje

uwagę przy wykonywaniu prostych czynności

uwagę przy wykonywaniu prostych czynności

mechanicznych i na interesujących

mechanicznych i na interesujących

przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna.

przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna.



Osoba upośledzona w stopniu

Osoba upośledzona w stopniu

umiarkowanym wykazuje ograniczony

umiarkowanym wykazuje ograniczony

zakres pamięci.

zakres pamięci.



Zdarzają się przypadki posiadające dobrą

Zdarzają się przypadki posiadające dobrą

pamięć „fotograficzną”

pamięć „fotograficzną”



Zachowana jest dobra pamięc mechaniczna.

Zachowana jest dobra pamięc mechaniczna.



Ogólnie osoba upośledzona w stopniu

Ogólnie osoba upośledzona w stopniu

umiarkowanym wykazuje bardzo wolne

umiarkowanym wykazuje bardzo wolne

tempo uczenia się.

tempo uczenia się.



U osób upośledzonych w stopniu

U osób upośledzonych w stopniu

umiarkowanym jest znacznie opóźniony

umiarkowanym jest znacznie opóźniony

rozwój mowy, pojedyncze wyrazy występują

rozwój mowy, pojedyncze wyrazy występują

około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia.

około 5 roku życia, zdania około 7 roku życia.



Jednostka posługuje się prostymi zdaniami i

Jednostka posługuje się prostymi zdaniami i

występują liczne agramatyzmy.

występują liczne agramatyzmy.



Wymowa jest niewyraźna, wadliwa,

Wymowa jest niewyraźna, wadliwa,

wypowiedzi mają ograniczony zasób

wypowiedzi mają ograniczony zasób

słownictwa, nie zawierają pojęć

słownictwa, nie zawierają pojęć

abstrakcyjnych.

abstrakcyjnych.



Słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo-

Słabo rozwinięte jest myślenie pojęciowo-

słowne, myślenie ma charakter konkretno-

słowne, myślenie ma charakter konkretno-

obrazowy.

obrazowy.



Upośledzone jest rozumowanie przyczynowo-

Upośledzone jest rozumowanie przyczynowo-

skutkowe. Jednostka wykazuje bardzo wolne

skutkowe. Jednostka wykazuje bardzo wolne

tempo i sztywność myślenia, brak

tempo i sztywność myślenia, brak

samodzielności i zdolności do samokontroli.

samodzielności i zdolności do samokontroli.



Pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i

Pojęcia definiuje poprzez opis przedmiotu i

materiału, z którego jest zrobiony i przez

materiału, z którego jest zrobiony i przez

zastosowanie oraz wykorzystanie

zastosowanie oraz wykorzystanie

przedmiotu.

przedmiotu.



Jednostki upośledzone umysłowo w stopniu

Jednostki upośledzone umysłowo w stopniu

umiarkowanym mają poważnie zaburzony i

umiarkowanym mają poważnie zaburzony i

opóźniony rozwój ruchowy: siadanie w 2 roku

opóźniony rozwój ruchowy: siadanie w 2 roku

życia, chodzenie w 3 roku życia.

życia, chodzenie w 3 roku życia.



Dość dobrze jednostka radzi sobie z

Dość dobrze jednostka radzi sobie z

czynnościami samoobsługowymi.

czynnościami samoobsługowymi.



Może wyuczyć się prostych czynności

Może wyuczyć się prostych czynności

zawodowych, pod kontrolą i nadzorem może

zawodowych, pod kontrolą i nadzorem może

obsługiwać proste urządzenia i maszyny.

obsługiwać proste urządzenia i maszyny.



Osoba upośledzona w stopniu

Osoba upośledzona w stopniu

umiarkowanym słabo kontroluje swoje

umiarkowanym słabo kontroluje swoje

emocje, popędy i dążenia.

emocje, popędy i dążenia.



Jednostki mogą opanować elementy nauki

Jednostki mogą opanować elementy nauki

czytania, pisania i liczenia.

czytania, pisania i liczenia.



Umiarkowanie upośledzone umysłowo osoby

Umiarkowanie upośledzone umysłowo osoby

charakteryzują się niskim poziomem rozwoju

charakteryzują się niskim poziomem rozwoju

motorycznego – obniżeniem sprawności

motorycznego – obniżeniem sprawności

manipulacyjnych i lokomocyjnych.

manipulacyjnych i lokomocyjnych.



Zachowanie odbiega od ogólnie przyjętych

Zachowanie odbiega od ogólnie przyjętych

norm

norm

Upośledzenie umysłowe w stopniu

Upośledzenie umysłowe w stopniu

znacznym

znacznym



Osoba upośledzona w stopniu

Osoba upośledzona w stopniu

znacznym wykazuje poważnie

znacznym wykazuje poważnie

obniżoną sprawność i szybkość

obniżoną sprawność i szybkość

spostrzegania.

spostrzegania.



Spostrzeganie jest niedokładne.

Spostrzeganie jest niedokładne.



Ma trudności w rozpoznawaniu

Ma trudności w rozpoznawaniu

przedmiotów i wyodrębnianiu

przedmiotów i wyodrębnianiu

elementów.

elementów.



U osób upośledzonych w stopniu

U osób upośledzonych w stopniu

znacznym poważnie zaburzona jest

znacznym poważnie zaburzona jest

koncentracja uwagi.

koncentracja uwagi.



Koncentruje się tylko na

Koncentruje się tylko na

przedmiotach służących zaspokojeniu

przedmiotach służących zaspokojeniu

potrzeb lub wyróżniających się np.

potrzeb lub wyróżniających się np.

zdecydowaną barwą.

zdecydowaną barwą.



Dominuje uwaga mimowolna, brak

Dominuje uwaga mimowolna, brak

jest uwagi dowolnej.

jest uwagi dowolnej.



Bardzo znacznie utrudnione jest

Bardzo znacznie utrudnione jest

zapamiętywanie .

zapamiętywanie .



Zakres pamięci jest znikomy i mała

Zakres pamięci jest znikomy i mała

jest trwałość pamięci.

jest trwałość pamięci.



Osoby dorosłe potrafią powtórzyć

Osoby dorosłe potrafią powtórzyć

zdanie 12 sylabowe; 4 cyfry;

zdanie 12 sylabowe; 4 cyfry;

zapamiętać i wykonać 3 proste

zapamiętać i wykonać 3 proste

polecenia.

polecenia.



Głęboko opóźniony jest rozwój mowy:

Głęboko opóźniony jest rozwój mowy:

pojedyncze wyrazy pojawiają się w

pojedyncze wyrazy pojawiają się w

wieku szkolnym.

wieku szkolnym.



Często nie buduje zdań, wypowiada się

Często nie buduje zdań, wypowiada się

monosylabami lub jednym wyrazem.

monosylabami lub jednym wyrazem.



Niekiedy używa prostych zdań, nie

Niekiedy używa prostych zdań, nie

odmienia przez przypadki, mowa jest

odmienia przez przypadki, mowa jest

bełkotliwa i minimalny zasób

bełkotliwa i minimalny zasób

słownictwa.

słownictwa.



U osób upośledzonych w stopniu

U osób upośledzonych w stopniu

znacznym myślenie jest tylko

znacznym myślenie jest tylko

sensoryczno-motoryczne, bardzo słabo

sensoryczno-motoryczne, bardzo słabo

rozwinięte w działaniu.

rozwinięte w działaniu.



Głęboko upośledzone jest myślenie

Głęboko upośledzone jest myślenie

pojęciowo-słowne.

pojęciowo-słowne.



Osoby dorosłe nie przekraczają

Osoby dorosłe nie przekraczają

poziomu intelektualnego dziecka w

poziomu intelektualnego dziecka w

wieku 5-6 lat.

wieku 5-6 lat.



Głęboko opóźniony jest rozwój ruchowy:

Głęboko opóźniony jest rozwój ruchowy:

siadanie i chodzenie opanowuje w

siadanie i chodzenie opanowuje w

wieku przedszkolnym

wieku przedszkolnym



Może przyswoić sobie ruchy niezbędne

Może przyswoić sobie ruchy niezbędne

do wykonywania prostych czynności

do wykonywania prostych czynności

związanych z samoobsługą- wymaga to

związanych z samoobsługą- wymaga to

jednak dłuższego ćwiczenia.

jednak dłuższego ćwiczenia.



Poważnie upośledzona jest motoryka

Poważnie upośledzona jest motoryka

rąk.

rąk.



Ograniczone są procesy emocjonalne i

Ograniczone są procesy emocjonalne i

dojrzałość społeczna.

dojrzałość społeczna.



Osoby upośledzone w stopniu

Osoby upośledzone w stopniu

znacznym są zdolne do okazywania

znacznym są zdolne do okazywania

uczuć, przywiązania, choć wyrażają je

uczuć, przywiązania, choć wyrażają je

w sposób prymitywny.

w sposób prymitywny.



Nie kontrolują emocji i popędów, są

Nie kontrolują emocji i popędów, są

mało samodzielne, realizują proste

mało samodzielne, realizują proste

potrzeby oraz dbają o higienę osobistą.

potrzeby oraz dbają o higienę osobistą.



Osoby ze znacznym upośledzeniem

Osoby ze znacznym upośledzeniem

umysłowym charakteryzują się tak niskim

umysłowym charakteryzują się tak niskim

poziomem rozwoju umysłowego, że nauka

poziomem rozwoju umysłowego, że nauka

czytania, pisania, czy liczenia jest całkowicie

czytania, pisania, czy liczenia jest całkowicie

niemożliwa.

niemożliwa.



W szkołach życia potrafią opanować wiele

W szkołach życia potrafią opanować wiele

prostych czynności życia codziennego oraz

prostych czynności życia codziennego oraz

proste prace wchodzące w skład

proste prace wchodzące w skład

nieskomplikowanych zawodów.

nieskomplikowanych zawodów.



Jednostki z takim upośledzeniem nie są zdolne

Jednostki z takim upośledzeniem nie są zdolne

do samodzielnego życia i wymagają opieki

do samodzielnego życia i wymagają opieki

osoby drugiej.

osoby drugiej.

Upośledzenie umysłowe w

Upośledzenie umysłowe w

stopniu głębokim

stopniu głębokim



Osoba upośledzona w stopniu głębokim

Osoba upośledzona w stopniu głębokim

ma bardzo zaburzone procesy

ma bardzo zaburzone procesy

orientacyjne.

orientacyjne.



Głęboko zaburzona jest sprawność

Głęboko zaburzona jest sprawność

spostrzegania. W niektórych

spostrzegania. W niektórych

przypadkach nie udaje się wywołać

przypadkach nie udaje się wywołać

koncentracji wzroku na przedmiocie.

koncentracji wzroku na przedmiocie.



W niektórych przypadkach brak jest

W niektórych przypadkach brak jest

objawów koncentracji uwagi

objawów koncentracji uwagi

mimowolnej.

mimowolnej.



Zapamiętywanie i uczenie się jest

Zapamiętywanie i uczenie się jest

niemożliwe (u niektórych jednostek

niemożliwe (u niektórych jednostek

widoczne jedynie w opanowaniu

widoczne jedynie w opanowaniu

prostych reakcji ruchowych).

prostych reakcji ruchowych).



Mowa jest niewykształcona.

Mowa jest niewykształcona.

Opanowuje 2-3 wyrazy i rozumie

Opanowuje 2-3 wyrazy i rozumie

kilka prostych poleceń.

kilka prostych poleceń.



Nie wykształcone są procesy

Nie wykształcone są procesy

intelektualne i myślenie.

intelektualne i myślenie.



Osoba upośledzona w stopniu głębokim jest

Osoba upośledzona w stopniu głębokim jest

zdolna do opanowania chodzenia.

zdolna do opanowania chodzenia.



Ruchy są automatyczne, stereotypowe, które

Ruchy są automatyczne, stereotypowe, które

nie służą wykonaniu czynności.

nie służą wykonaniu czynności.



Osoby upośledzone w stopniu głębokim

Osoby upośledzone w stopniu głębokim

zdolne są do wyrażania prostych emocji.

zdolne są do wyrażania prostych emocji.

Najczęściej jednak występuje brak objawów

Najczęściej jednak występuje brak objawów

życia uczuciowego i samodzielności.

życia uczuciowego i samodzielności.



W wyniku długotrwałego ćwiczenia może

W wyniku długotrwałego ćwiczenia może

nauczyć się sygnalizować potrzeby

nauczyć się sygnalizować potrzeby

fizjologiczne.

fizjologiczne.

Cechy i czynniki wpływające na

Cechy i czynniki wpływające na

kształtowanie się osobowości

kształtowanie się osobowości

upośledzonych umysłowo.

upośledzonych umysłowo.

Osoby upośledzone umysłowo nie są

Osoby upośledzone umysłowo nie są

wyłączone z ogólnego prawa rozwoju.

wyłączone z ogólnego prawa rozwoju.

Podlegają wielości czynników, które

Podlegają wielości czynników, które

wpływają na ich funkcjonowanie.

wpływają na ich funkcjonowanie.

Osobowość ich kształtują:

Osobowość ich kształtują:

- warunki życia i wychowania

- warunki życia i wychowania

- relacje z innymi ludźmi

- relacje z innymi ludźmi

- uprawiane formy aktywności

- uprawiane formy aktywności

- nabyte formy doświadczenia

- nabyte formy doświadczenia

Wyłoniono dwie grupy cech, których

Wyłoniono dwie grupy cech, których

kształtowanie u dzieci niepełnosprawnych

kształtowanie u dzieci niepełnosprawnych

jest zadaniem pierwszoplanowym.

jest zadaniem pierwszoplanowym.



Pierwsza dotyczy stosunku dziecka do

Pierwsza dotyczy stosunku dziecka do

samego siebie. W obrębie tej grupy

samego siebie. W obrębie tej grupy

szczególnie ważne jest kształtowanie:

szczególnie ważne jest kształtowanie:

-

samodzielności,

samodzielności,

-

odporności emocjonalnej,

odporności emocjonalnej,

-

optymizmu,

optymizmu,

-

samoakceptacji.

samoakceptacji.



Na drugą grupę ważnych cech

Na drugą grupę ważnych cech

składają się te, które dotyczą

składają się te, które dotyczą

stosunku dziecka do innych osób.

stosunku dziecka do innych osób.

Chodzi tu o szeroko rozumiane

Chodzi tu o szeroko rozumiane

uspołecznienie, a w jego ramach o:

uspołecznienie, a w jego ramach o:

-

komunikatywność,

komunikatywność,

-

prospołeczność i umiejętność

prospołeczność i umiejętność

współdziałania.

współdziałania.



Wymienione cele określają jedynie

Wymienione cele określają jedynie

kierunki oddziaływań

kierunki oddziaływań

wychowawczych.

wychowawczych.

W zależności od wieku dziecka,

W zależności od wieku dziecka,

rodzaju i poziomu jego

rodzaju i poziomu jego

niepełnosprawności inny będzie

niepełnosprawności inny będzie

możliwy do osiągnięcia stopień ich

możliwy do osiągnięcia stopień ich

realizacji.

realizacji.

„

„

Człowiek, istota żywa, jest aktywny,

Człowiek, istota żywa, jest aktywny,

działa. Człowiek, istota rozumna poznaje

działa. Człowiek, istota rozumna poznaje

świat, stara się zrozumieć otaczającą go

świat, stara się zrozumieć otaczającą go

rzeczywistość. Człowiek, istota społeczna,

rzeczywistość. Człowiek, istota społeczna,

żyje wśród innych, dzieli się swoimi myślami,

żyje wśród innych, dzieli się swoimi myślami,

uczuciami, daje i jest obdarowywany. Dziecko

uczuciami, daje i jest obdarowywany. Dziecko

takim się nie rodzi takim się staje”[6]. Należy

takim się nie rodzi takim się staje”[6]. Należy

pamiętać, że jest to długi okres rozwoju, w

pamiętać, że jest to długi okres rozwoju, w

którym powinno się pomóc każdemu dziecku.

którym powinno się pomóc każdemu dziecku.

Tworzenie, kształtowanie i przygotowanie do

Tworzenie, kształtowanie i przygotowanie do

życia to długi proces edukacji.

życia to długi proces edukacji.

Nie każdy przychodzi na świat z

Nie każdy przychodzi na świat z

możliwością korzystnego i pełnego rozwoju,

możliwością korzystnego i pełnego rozwoju,

pod względem biologicznym, społecznym i

pod względem biologicznym, społecznym i

psychologicznym. Im sytuacja jest

psychologicznym. Im sytuacja jest

trudniejsza tym bardziej to dziecko

trudniejsza tym bardziej to dziecko

potrzebuje pomocy.

potrzebuje pomocy.

Nadrzędnym celem wszystkich oddziaływań

Nadrzędnym celem wszystkich oddziaływań

edukacyjnych powinien być zawsze wzrost

edukacyjnych powinien być zawsze wzrost

zachowań adaptacyjnych dziecka.

zachowań adaptacyjnych dziecka.

LITERATURA

LITERATURA



J.Carr” Pomoc dziecku upośledzonemu” PZWL W-wa

J.Carr” Pomoc dziecku upośledzonemu” PZWL W-wa

1984r.

1984r.



A.M. Clarke, A.D. Clarke „Upośledzenie umysłowe”.

A.M. Clarke, A.D. Clarke „Upośledzenie umysłowe”.

PWN W-wa 1971r.

PWN W-wa 1971r.



M.Kościelska „Oblicza upośledzenia” W-wa 1995r.

M.Kościelska „Oblicza upośledzenia” W-wa 1995r.



R. Kościelak „Psychologiczne podstawy rewalidacji

R. Kościelak „Psychologiczne podstawy rewalidacji

upośledzonych umysłowo” PWN W-wa 1989r.

upośledzonych umysłowo” PWN W-wa 1989r.



W.J. Pileccy „Stymulacja psychoruchowego rozwoju

W.J. Pileccy „Stymulacja psychoruchowego rozwoju

dzieci o obniżonej sprawności umysłowej”

dzieci o obniżonej sprawności umysłowej”

Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej

Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej

Kraków 2004r.

Kraków 2004r.



I. Obuchowska „Dziecko niepełnosprawne w rodzinie”

I. Obuchowska „Dziecko niepełnosprawne w rodzinie”

WSiP W-wa 1995r.

WSiP W-wa 1995r.