System
finansowy
ubezpieczeń

Definicje ubezpieczenia



Ekonomiczna



Finansowa



Prawna

Definicja ekonomiczna

Urządzenie społeczno – gospodarcze
zapewniające pokrycie przyszłych potrzeb
majątkowych wywołanych u poszczególnych
jednostek przez odznaczające się pewną
prawidłowością zdarzenia losowe w drodze
rozłożenia ciężaru tego pokrycia na wiele
jednostek, którym te same zdarzenia losowe
Zagrażają.

Definicja finansowa

Forma organizacji wyodrębnionego i
scentralizowanego funduszu
(ubezpieczeniowego) tworzonego ze
źródeł zdecentralizowanych, to jest ze
składek pochodzących z wpłat
wnoszonych przez osoby
zainteresowane.

Definicja prawna

Stosunek cywilno – prawny, którego treść
polega na tym, że jedna strona
(ubezpieczający) zobowiązana jest do

zapłaty

oznaczonego co do wysokości świadczenia
pieniężnego (składki), a druga strona (zakład
ubezpieczeń) do zapłaty umówionego
świadczenia pieniężnego, w razie zajścia
przewidzianego w umowie wypadku
ubezpieczeniowego.

Typy ubezpieczeń



Społeczne



Gospodarcze

Ubezpieczenia społeczne



Podstawowa forma zabezpieczenia przyszłych

dochodów(po zakończeniu pracy zawodowej)



W Polsce reprezentowane przez ZUS i filary

ubezpieczeń na życie



Obejmuje wszystkich pracowników bez

względu na rodzaj stosunku o pracę



Uprawnia do otrzymania różnych świadczeń

zarówno w czasie stosunku o pracę, jak i po

jego zakończeniu (zasiłki chorobowe,

macierzyńskie, renty inwalidzkie, emerytury

itp.)

Ubezpieczenia rzeczowe



Zabezpieczają od szkód, następstw

nieszczęśliwych wypadków i

zdarzeń losowych



Częściowo obowiązkowe,

częściowo dobrowolne



Mają charakter ubezpieczeń

majątkowych i osobowych, w tym

na życie

Ubezpieczenia na życie

Swoista forma długoterminowych
oszczędności będących

zabezpieczeniem

przyszłości ubezpieczającego i jego
rodziny.

Ubezpieczenia społeczne a
ubezpieczenia
gospodarcze

Społeczne



Instrument polityki społecznej



Charakter obowiązkowy



Stosunek publiczno – prawny



Publicznoprawne instytucje

ubezpieczeniowe



Trójstronny stosunek prawny



Ubezpieczenia osobowe



Warunki ubezpieczenia określone

ustawowo



Szczególny tryb kontroli sądowej



Gwarancje państwa (np. ZUS)



Podlegają nadzorowi państwa )

KNF)



Regulacja w ustawach

szczególnych



Gospodarcze



Instrument polityki gospodarczej



Głównie charakter dobrowolny



Stosunek cywilno- prawny



Komercyjne + wzajemne zakłady

ubezpieczeń



z reguły stosunek dwustronny



Ubezpieczenia majątkowe +

osobowe



OWU określa zakład ubezpieczeń



Kontrola sądów powszechnych



Brak gwarancji państwa



nadzór na zasadach ust.ub.



Regulacja prawna w k.c.,k.m.,

ust.ub.

Cele ubezpieczeń
gospodarczych



Kompensacja strat losowych



Prewencja

Funkcje ubezpieczeń
gospodarczych



Gwarancyjna –

rekompensata strat,

poczucie bezpieczeństwa



Wychowawcza –

prewencja



Gospodarcza –

zachowanie ciągłości

procesów gospodarczych



Stymulacyjna –

rozwój

niebezpiecznych dziedzin działalności
(lotnictwo, żegluga, komunikacja drogowa)

Systematyka ubezpieczeń
gospodarczych



Przedmiot ubezpieczenia



Branże



Autonomia stron



Dywersyfikacja ryzyka



Regulacja prawna



Typ interesu



Okres ubezpieczenia



Liczba ubezpieczonych osób lub przedmiotów



Stopień oznaczoności ubezpieczonego

Przedmiot
ubezpieczenia

Majątkowe



Mienie



OC

Osobowe



Życie



NW

Branże



Życiowe (Dział I)



Pozostałe osobowe + majątkowe

(Dział II)

Autonomia stron



Dobrowolne



Obowiązkowe

Dywersyfikacja ryzyka



Bezpośrednie (ubezpieczenie)



Pośrednie (reasekuracja)

Prawna regulacja



Lądowe (k.c.)



Morskie (k.m.)

Typ interesu



Wartości majątkowe

-

Istniejące

-

Przyszłe

-

Ujemne



Niemajątkowe – dobra osobiste

Okres ubezpieczenia



Krótkoterminowe



Średnioterminowe (roczne)



Długoterminowe (wieloletnie)

Liczba ubezpieczonych
osób lub przedmiotów



Jednostkowe (indywidualne)



Zbiorowe (wielość przedmiotów
ubezpieczenia)



Grupowe (wielość ubezpieczonych
osób)

Stopień oznaczoności
ubezpieczonego



Imienne



Bezimienne



Na rzecz tego, kogo dotyczy

Rynek ubezpieczeniowy



W ujęciu podmiotowym

Wszystkie osoby i podmioty uczestniczące w dystrybucji
usług ubezpieczeniowych oraz podmioty, organy i
instytucje zrzeszające uczestników rynku, kontrolujące i
nadzorujące jego działalność i funkcjonowanie.



W ujęciu strukturalnym (segmentowym)

Grupy podmiotów uczestniczące w całym procesie
dystrybucji usług ubezpieczeniowych (od
ubezpieczających do zakładów ubezpieczeń i
reasekuracji).

Zasady organizacji rynku
ubezpieczeń
gospodarczych



Ubezpieczenia rynkowego (demonopolizacji,

komercjalizacji, prywatyzacji)



Koncesjonowania działalności ubezpieczeniowej



Nadzoru państwa



Rozdziału branż (na życie, pozostałe)



Ubezpieczeń umownych



Ograniczonych form prawnych zakładów ubezpieczeń



Dobrowolności ochrony ubezpieczeniowej



Ochrony ubezpieczającego (konsumenta)



Kontroli sądowej



Ograniczenia pozaubezpieczeniowej działalności

ubezpieczycieli

Segment

popytu

Makler
morski

Agent
morski

Broker

ubezpieczenio

wy

Subagent

Broker

buforo

wy

AGENT

Akwizytor

wewnętrzny

ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ

UBEZPIECZĄCY

AGENT

BROKER

REASEKURACYJNY

REASEKURATOR

Segment

podaży

pierwotn

ej

Segment

usług

buforowy

ch

Segment

podaży

wtórnej

Formy organizacyjne
funduszu
ubezpieczeniowego



Fundusz zdecentralizowany –

samoubezpieczenie



Fundusz scentralizowany ze źródeł

scentralizowanych –

fundusz

budżetowy



Fundusz zdecentralizowany ze

źródeł scentralizowanych –

fundusz

ubezpieczeniowy sensu stricto

Fundusz
zdecentralizowany

Zainteresowany ochroną podmiot tworzy
własny fundusz rezerwowy (w formie
pieniężnej lub innej), z którego pokrywa
szkody losowe. W tym przypadku brak
jest repartycji. Szczególnym przykładem
jest captive insurance company (tzw.
captiv).

Fundusz scentralizowany ze
źródeł scentralizowanych

Środki pieniężne lub inne rezerwy
przeznaczone na pokrywanie szkód losowych
ogółu osób (podmiotów). Jest to fundusz
scentralizowany pod względem sposobu
zarządzania i użytkowania. Tworzony jest nie
ze składek, lecz ż zasobów już
scentralizowanych (np. środków

budżetowych).

Fundusz scentralizowany ze
źródeł zdecentralizowanych

Fundusz ubezpieczeniowy sensu

stricto.

Łączy w sobie elementy centralizacji
(zarządzanie) i decentralizacji

(tworzony

ze składek).

Dopuszczalne w prawie polskim
formy organizacyjno – prawne
zakładów ubezpieczeń



Spółka akcyjna – ubezpieczenia

komercyjne



Towarzystwo ubezpieczeń

wzajemnych

(TUW) – ubezpieczenia

wzajemne

Formy niedopuszczalne w
Polsce



Zakłady publiczno – prawne



Zakłady spółdzielcze



Captives

Niepewność a ryzyko



Podstawą ubezpieczenia jest ryzyko

wynikające ż niepewności



Niepewność jest niemierzalna lub

mierzalna szacunkowo i

ubezpieczana warunkowo



Ryzyko prawdopodobieństwo

wystąpienia jakiegoś zjawiska,

mierzalne, umożliwiające

ubezpieczenie

Klasyfikacja ryzyka



Finansowe i niefinansowe



Statyczne i dynamiczne



Przyrodnicze i społeczne



Osobowe i majątkowe

Pozostałe rodzaje ryzyka



Ogniowe



Atomowe



Ekologiczne



Handlowe



Techniczne



Kradzieżowe



Cywilizacyjne



Katastrofalne



Polityczne

Zarządzanie ryzykiem

Procedura towarzysząca

podejmowaniu

optymalnych decyzji gospodarczych

w

warunkach ryzyka.

Fazy zarządzania
ryzykiem



Diagnozowania ryzyka



Kontroli ryzyka

Faza diagnozowania
ryzyka



Identyfikacja ryzyka



Ocena ryzyka (kwantyfikacja)



Selekcja typu ryzyka

Faza kontroli ryzyka



Wybór metody kontroli



Wycena (taryfikacja)



Wdrożenie wybranej metody



Faza monitoringu



Ocena efektywności metody



Wnioski co do przyszłej metody

Metody manipulowania
ryzykiem



Unikanie



Zatrzymanie



Kontrola



Transfer



Sharing of risk



Pooling of risk



Repartycja strat



Ubezpieczenie

Unikanie

Zagrożony podmiot nie podejmuje

ryzyka,

np. kierowca rezygnuje z jazdy
samochodem.

Zatrzymanie

Zagrożony podmiot podejmuje

ryzyko i

godzi się ponieść jego finansowe

skutki.

Kontrola

Zagrożony podmiot podejmuje

działania

zapobiegające ryzyku lub mające
ograniczyć jego ujemne skutki.

Transfer

Przekazanie ryzyka na inny podmiot,

np.

przez zawarcie umowy

przechowania.

Sharing of risk

Dzielenie obiektów, którym ryzyko
zagraża.

Pooling of risk

Ciężar ryzyka przyjmuje grupa
podmiotów.

Repartycja strat

Ciężar strat jest rozłożony na

większą

liczbę podmiotów.

Ubezpieczenie

Powszechnie uznawane za optymalną
metodę manipulacji ryzykiem zawiera

w

sobie elementy wszystkich

poprzednich

metod.

Zdarzenie losowe

Obiektywne (realne) stany świata
zewnętrznego, będące skutkiem
urzeczywistnienia się określonych typów
ryzyka, powodujące straty bądź zwiększone
potrzeby finansowe u osoby, w stosunku do
której dane zdarzenie się realizuje.

Cechy zdarzenia losowego



Masowość



Statystyczna prawidłowość



Możliwość wystąpienia

(nie koniecznie muszą

wystąpić)



Nadzwyczajność

(stanowią odstępstwo od

normalnego stanu rzeczy)



Subiektywna losowość

(nie można z góry

przewidzieć, w stosunku do kogo się zrealizują)



Niezależność od woli poszkodowanego

(nie

mogą być skutkiem świadomego działania
poszkodowanego)

Klasyfikacja zdarzeń
losowych



Klęski żywiołowe, wypadki



O skutkach pomyślnych i niepomyślnych



Zaburzenia społeczne



Czyny niedozwolone



Awarie techniczne



Wypadki komunikacyjne



Wypadki przy pracy

Charakter ryzyka zdarzeń
losowych



Ryzyko biotyczne –

związane z

naturalnymi procesami starzenia się ludzi i

zużycia materiałów



Ryzyko ekscentryczne –

związane z

wyszukanymi potrzebami i ich

zagrożeniem (np.. Ryzyko utraty głosu

przez śpiewaka)



Ryzyko spekulatywne –

związane ze

świadomym podejmowaniem ryzyka

sztucznego (np. hazard)

Niepewność zdarzenia
losowego może dotyczyć



Tego, czy nastąpi



Kiedy wystąpi



Skutku zdarzenia

Wypadek ubezpieczeniowy

Przewidziane w umowie ubezpieczenia
zdarzenie losowe, z którego nastąpieniem
ekspektatywa ubezpieczającego, mająca za
przedmiot spodziewane świadczenie pieniężne
od zakładu ubezpieczeń, przeradza się w
wierzytelność ubezpieczeniową, czyli
skonkretyzowane prawo podmiotowe o
charakterze majątkowym.

Cechy wypadku

Zdarzenie:



Przyszłe –

następuje po zawarciu umowy

ubezpieczenia



Niepewne –

umowa obowiązuje, chociaż

zdarzenie może nie nastąpić



Prawne –

zajście zdarzenia powoduje

przekształcenie ekspektatywy

prawa

majątkowego w wierzytelność

Systematyka wypadków
ubezpieczeniowych



Będące skutkiem działania sił przyrody



Będące następstwem działania ludzkiego

-

skutki działań osób trzecich

(rodzaj i stopień winy

sprawcy nieistotne)

-

skutki działań ubezpieczającego, którymi
wyrządza krzywdę:

Osobom trzecim
Samemu sobie

Wina umyślna ubezpieczającego się
wyłącza ochronę.