Monika Strugała, FiR, gr. C5
System finansowy ubezpieczeń społecznych.
Bardzo ważne dla każdego człowieka jest ubezpieczenie, które ma wiele różnorodnych form i może dotyczyć bezpośrednio samego człowieka, jak i jego mienia. Dziś ogromnie ważną funkcję na rynku spełniają fundusze, to właśnie w nich większość osób gromadzi swe środki pieniężne, aby czerpać z nich korzyści w przyszłości. Najczęściej w funduszu gromadzone są składki, które mogą zostać wypłacone w zależności od sytuacji, w ramach której jesteśmy ubezpieczeni. Oprócz tego składki te mogą być także wypłacane w okresie emerytalnym.
System finansowy ubezpieczeń jest to rodzaj funduszu który tworzą składki wpłacane dobrowolnie i obowiązkowo przez ludność i podmioty gospodarcze. W systemie są dwie kategorie ubezpieczeń: społeczne i gospodarcze. Do ubezpieczeń społecznych należą ubezpieczenia związane ze stosunkiem pracy, są one obowiązkowe a realizuje i reguluje je ZUS.
Często mylnie uważa się, że płacimy składki na ZUS, czy też że ZUS wypłaca nam świadczenia. W rzeczywistości jednak nasze składki odprowadzane są nie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ale właśnie na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, którego z kolei dysponentem jest ZUS. Oznacza to, że „właścicielem” naszych składek jest tak naprawdę FUS, a ZUS jedynie wykonuje zadania w postaci rozliczania i wypłacania świadczeń.
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest celowym funduszem państwowym, realizującym zadania z I filaru ubezpieczeń społecznych, którego środkami dysponuje ZUS. Został on wprowadzony przez ustawę z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Budżet Państwa gwarantuje wypłatę świadczeń emerytalnych z FUS.
Przychody FUS pochodzą głównie ze składek na ubezpieczenia społeczne oraz z dotacji z budżetu państwa, a także z krótkoterminowych kredytów komercyjnych i z oprocentowania rachunków bankowych FUS.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, ze środków gromadzonych w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przede wszystkim realizowane są:
wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego , rentowego, chorobowego
oraz wypadkowego,
wydatki na prewencję rentową,
spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciąganych w celu wypłaty świadczeń z FUS.
Świadczenia mogą być wstrzymane w następujących okolicznościach:
zawiesza się prawo do jego otrzymywania poprzez wiarygodne uzasadnienie,
w przypadku braku dowodów, że prawo do świadczenia istniało kiedykolwiek,
brak badania lekarskiego,
brak dowodów stwierdzających dalsze istnienia prawa do świadczenia.
W całym Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rozróżniamy „mniejsze” fundusze, przeznaczone na realizacje poszczególnych celów. I tak w ramach FUS rozróżniamy:
Fundusz emerytalny, z którego finansowane są wypłaty emerytur,
Fundusz rentowy, z którego są finansowane wypłaty rent z tytułu niezdolności do pracy, rent szkoleniowych, rent rodzinnych, dodatków do rent rodzinnych dla sierot zupełnych, dodatków pielęgnacyjnych itd.,
Fundusz chorobowy, z którego finansowane są świadczenia chorobowe,
Fundusz wypadkowy, z którego finansowane są świadczenia wypadkowe.
FUS działa w oparciu o określone założenia dotyczące długotrwałych trendów demograficznych. Niestety, zmniejszenie liczby pracowników (płatników składek) w danym momencie powoduje brak pieniędzy na świadczenia dla obecnych emerytów i rencistów.
Dlatego FUS musi być w takiej sytuacji dofinansowywany z budżetu państwa. W związku z powszechnymi trendami zmniejszania ilości dzieci, populacji pracującej i rosnącą średnią długością życia, systemy emerytalne w wielu krajach przeżywają kryzys.
W praktyce FUS od wielu lat jest instytucją deficytową w tym sensie, że składki wpływające od osób obecnie pracujących nie pokrywają całości wypłat dla osób będących obecnie na emeryturze.
Według prognoz obecne systemy emerytalne w krajach europejskich w razie braku reform mogą doprowadzić do drastycznego zadłużenia państwa ,a polski system emerytalny może stracić płynność finansową około 2020 roku z powodów demograficznych.
Według prognozy długoterminowej przygotowanej przez ZUS do 2050 roku, zdolność do samofinansowania systemu emerytalnego opartego o FUS zacznie spadać od 2015 roku i spadnie do 40-60% w latach 2020-2030, a następnie zacznie powoli rosnąć. Współczynnik obciążenia systemowego czyli stosunek liczby emerytów do liczby płatników wzrośnie od około 30% do 60% (1,6 płatnika na 1 emeryta)
Bibliografia:
www.ubezpieczenia-spoleczne.wieszjak.pl
Prognoza wpływów i wydatków funduszu emerytalnego do 2050 roku. ZUS, 2006
A. Skoczyńska, ,,Nowa emerytura, lepsza czy tylko inna?”, Warszawa 1999, s. 15-16.
G. Szpor, ,,System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe”, Warszawa 2009, s. 143-179.
. System finansowy ubezpieczeń społecznych opiera się na funduszach,
których przychody pochodzą m.in. Ze składek. Składki ewidencjonowane są
na kontach ubezpieczonych i kontach płatników składek prowadzonych przez
ZUS oraz na indywidualnych kontach emerytalnych. Indywidualne konta
emerytalne (IKE) prowadzone są na podstawie pisemnej umowy zawartej
przez oszczędzającego z funduszem inwestycyjnym, podmiotem prowadzącym
działalność maklerską o świadczenie usług brokerskich i prowadzenie
rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego służącego do
jego obsługi albo z zakładem ubezpieczeń (ubezpieczenie na życie z
ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym) albo z bankiem o prowadzenie
rachunku bankowego.
Głównymi elementami systemu finansowego ubezpieczeń społecznych są:
1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS)- to zostało omówione na
zajęciach
2. Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD)- to zostało omówione na
zajęciach
3. Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP)
Ustawa o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008r. Wprowadziła z
dniem 1 stycznie 2010r. Obowiązek odprowadzania przez pracodawców
składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Przepisy te dotyczą pracodawców
zatrudniających pracowników w szczególnych warunkach lub w pracy o
szczególnym charakterze, urodzonych po 31 grudnia 1948r. Składką objęci
są również pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Dodatkowo składki należy odprowadzać za:
• Zwolnionych ze służby żołnierzy zawodowych
• Funkcjonariuszy Policji
• Pracowników Urzędu Ochrony Państwa
• Pracowników Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
• Pracowników Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego
• Funkcjonariuszy Biura Antykorupcyjnego
• Straży Granicznej
• Biura Ochrony Rządu
• Służby Więziennej
• Państwowej Straży Pożarnej
którzy nie spełniają warunków do nabycia prawa lub utracili prawo do
emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób.
Osobną grupę stanowią górnicy za okres wykonywania prac górniczych,
którym przysługuje prawo do emerytur pomostowych uzyskane po 1 stycznia
2010r. Kolejną grupę stanowią osoby, których praca związana jest z
ciężkim wysiłkiem fizycznym tj. Tancerzy zawodowych, ubezpieczonych z
tytułu działalności twórczej czy artystycznej.
Stopa procentowa składki na FEP wynosi 1,5% od podstawy wymiaru i jest
opłacana przez pracodawcę. Podstawa wymiaru składek na FEP jest taka
sama jak podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe
pracownika, czyli przychód pozostawiony do dyspozycji pracownika w danym
miesiącu, z uwzględnieniem ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek
w danym roku, do kwoty odpowiadającej 30-stokrotności prognozowanego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany
rok kalendarzowy.
4. Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE)- to zostało omówione na zajęciach