W

ydział

P

sychologii

Uniwersytetu Warszawskiego

Amnezjawsteczna

Anna Bolewska

Na podstawie:

Mc Carthy R.A., Warrington E.K. (1990) Cognitive neuropsychology,
Academic Press Incorporation, 307 -314

Kapur N. (1997) How can we best explain retrogade amnesia in
human memory disorder?Memory, 5 (1/2) 115-129

2

Amnezja wsteczna

(retrograda)

•

Amnezja wsteczna – upośledzenie przypominania sobie i

rozpoznawania zdarzeń, jakie miały miejsce przed pojawieniem

się zespołu amnestycznego.

•

Przeważnie jest skutkiem urazu mózgu: uszkodzenie na skutek

wypadków; udaru, wylewu

•

Rozróżnienie na amnezję wsteczna dotyczącą pamięci

epizodycznej i semantyczno pojęciowej. W amnezji na ogół

uszkodzona ta pierwsza przy względnie dobrze zachowanej tej

drugiej. Ale przy uszkodzeniach ogniskowych może być

zachowana epizodyczna przy utracie słownika i semantyki.

Powiązania między systemami ciągle są punktem

zainteresowania badaczy.

•

W organice zostaje wiedza lingwistyczna, główne fakty

(nazwiska) ogólna linia kariery, rodziny. Odwrotnie jest w

amnezji psychogennej.

3

•

RFR (ur.1932) – oficer policji, amnezja w 1985 roku
wskutek herpes simplex encephalitis. Tylko głęboki ogólny
syndrom amnestyczny przy braku innych neurologicznych
zaburzeń. CT i MRI pokazało obustronne lezje skroniowe i
obustronną atrofie hipokampa. Uszkodzona tylno boczna
prawa skroń przy zachowanej lewej.

•

Testy neuropsychologiczne 1985,1993,2000,2004 –
Wysoka inteligencja, słaba pamięć .

•

Pamięć autobiograficzna poważnie zaburzona. Tylko
urywki stereotypowych wspomnień i sobie. W kolejnych
latach pisze ciągle to samo o sobie.

4

1986

2001

Szkoła

Do lat 11 uczęszczałem do
szkoły podstawowej, potem
do grammar, którą

ukończyłem w wieku lat 16
lub 17, po maturze.

Szkoła

Uczęszczałem do szkoły
podstawowej w Finchley do
lat 11, następnie do collegu

(specjalizując się w językach
do lat 17.

Służba wojskowa

Służyłem w RAF-ie jako
photographic intelligence
oficer, głównie na

Środkowym Wschodzie

Służba wojskowa

Regularna praca w RAF przez
kilka lat (głównie spędzona w
Egipcie)

5

Amnezja wsteczna

(retrograda)

•

RFR (organika) – przypominał sobie główne
zdarzenia z życia w testach klinicznych. Pamiętał,
że był w Egipcie z Royal Air Force, ale „Nie wiem,
czy byłem w Kairze”. Miesiąc miodowy spędził
gdzieś w Europie, ale nie wiedział dokładnie gdzie.
Miał pisać o sobie na temat: szkoła, służba, kariera,
małżeństwo i rodzina. Powtarzał przez 7 dni. Tyle
czasu ile chciał i był zachęcany do pisania detali.

•

Wspomnienia stereotypowe z niewielkimi zmianami

•

6

Amnezja wsteczna

(retrograda)

7

Amnezja wsteczna

(retrograda)

8

Amnezja następcza

•

Zachowana pamięć w

amnezji następczej

.( istnieją

takie rodzaje pamięci, które

nie podlegają amnezji):

•

1.  

Warunkowanie

–

klasyczna forma uczenia się.

Warrington – warunkowanie

odruchu mrugania na

światło, możliwe i utrzymuje

się co najmniej prze 1 dzień,

choć już po 10 min. chory nie

Pamięta, że się uczył.

•

2. 

Przyswajanie umiejętności

ruchowych

– rysowanie w

lustrze, gra na pianinie,

program komputerowy.

9

Osiągnięcia pacjenta z amnezją

następczą w zadaniu sensoryczno-

motoryczym

10

Amnezja następcza

•

3.

 Uczenie percepcyjne

– Warrigton

– 6 pacjentów z amnezja uczy się z

powodzeniem piktogramów i

materiału werbalnego w

określonych warunkach.

Niekompletne obrazki i słowa.

Uczenie się ich rozpoznawania –

wynik gorszy od zdrowych, ale

widać uczenie się. Nauka czytania

w lustrze - możliwa bez względu na

rodzaj materiału.

•

4.

Uzupełnianie wyrazów

(priming) –

uczono się listy słów i sprawdzano

wyuczenie przez przypominanie,

rozpoznawanie i uzupełnianie

wyrazów. W pierwszych dwóch

chorzy z amnezja byli ciężko

zaburzenie , a w ostatnim tak samo

dobrzy jak zdrowi. Podobnie w

zadaniu „ uzupełnij brakujące litery:

K...IĄŻ...A”

11

Amnezja następcza

•

5. 

Ułatwienie słowne

– uczenie

spelowania, wybrać trudniejszy wyraz

z pary (np. bear/bare). Efekt

powtórzenia – nazywanie obrazków

czy kategoryzacja, gdy drugi raz

robione to samo widać, że szybciej.

•

6. 

Rozwiązywanie problemów –

amnestycy potrafili odnaleźć regułę w

serii Fibonaci (np. seria liczb, gdzie

następna jest sumą dwóch

poprzednich). Wieża Hanoi. HM nawet

po roku był w stanie ją rozwiązać.

Uzupełnianie zdań trudnymi

(nieoczekiwanymi) zakończeniami –

robili to nawet po tygodniu

odroczenia. Nauka wprowadzania

danych do komputera. Stało się to

źródłem utrzymania pacjentki.

•

7. 

Pamięć krótkotrwała – tacy sami jak

zdrowi w powtarzaniu

zdań. HM miał

normalny zakres pamięci słuchowej

dla cyfr i wzrokowej dla
wyświetlanych

światełek.   

12

Współwystępowanie i ustępowanie

amnezji wstecznej i następczej

13

Teorie amnezji

•

Teoria

zablokowania

konsolidacji

–

deficyt

podstawowy dotyczy powstawania i długotrwałego

przechowywania nowych treści pamięciowych.

•

Nie tłumaczy niepamięci wstecznej, uruchamiania i

nabywania umiejętności.

•

Jeśli nie powstają nowe ślady pamięciowe, to co

sprawia, iż jest możliwe normalne funkcjonowanie

przy uruchamianiu umiejętności oraz przy ich

nabywaniu?

•

Jeżeli treści pamięciowe uległy konsolidacji na długo

przed zachorowaniem, to dlaczego nie można ich

sobie przypomnieć?

14

Teorie amnezji

•

Teoria niemożności wydobywania z pamięci zapamiętanych treści

–

nowe treści powstają normalnie (konsolidacja nie została zablokowana),

ale proces wydobywania z pamięci jest upośledzony.

•

Defekt wydobywania zapamiętanych treści z pamięci mógłby wyjaśnić,

dlaczego wykonanie zadań z podpowiedzią oraz nabywanie

umiejętności są w normie. W obu rodzajach zadań pacjent otrzymuje

bardzo wiele sygnałów, pomagających mu wydobyć z pamięci

znajdujące się tam zapamiętane treści, które są chwilowo niedostępne.

•

Teoria wydobywania nie wyjaśnia jednak poczucia braku znajomości

nawet wtedy, gdy pacjent normalnie wykonuje zadanie pamięciowe.

Nie potrafi także wyjaśnić dlaczego niektórzy pacjenci maja bardzo

ograniczona tylko niepamięć wsteczną.

•

Jeżeli proces wydobywania z pamięci jest upośledzony, to upośledzenie

powinno dotyczyć wszystkich zapamiętanych zdarzeń z przeszłości.

Jeżeli przyjmiemy, że defekt obejmuje zarówno konsolidację, jak i

wydobywanie z pamięci, to i tak nie da się wyjaśnić wzorca niepamięci

wstecznej lub zachowanych umiejętności.

15

Teorie amnezji

•

Uszkodzenie niektórych składników pamięci długotrwałej.

Pamięć długotrwała składa się z różnych komponentów czy

podsystemów, pośredniczących w różnego rodzaju zadaniach

pamięciowych. Przy amnezji uszkodzone zostały tylko niektóre

z tych elementów składowych, a to powoduje głębokie

upośledzenie pamięci w pewnych zadaniach, przy czym w

innych zadaniach pamięć zostaje zachowana.

•

Defekt pamięci jawnej.

Jawne zadania pamięciowe, takie jak

odtwarzanie

i

rozpoznawanie

wymagają

świadomego

przypomnienia sobie uprzednich doświadczeń. W utajonych

zadaniach pamięciowych nigdy nie prosi się pacjenta, aby

myślał o przeszłości, lecz tylko o to, by wykonywał zadanie. O

zapamiętaniu czegoś z przeszłości wnioskuje się na podstawie

zmiany poziomu wykonania zadań jawnych, potwierdzających

pamięć długotrwałą, tzn. rozpoznawanie, odtwarzanie oraz

poczucie znajomości.

16

Teorie amnezji

•

Niemożność rejestrowania lub wydobycia z pamięci

znaczników czasowo- przestrzennych.

Uznanie jakiegoś

zdarzenia za należące do przeszłości lub już znane zależy od

zdolności jednostki do odtworzenia, podczas wydobywania z

pamięci,

najważniejszych

aspektów

tego

zdarzenia,

zakodowanych i skonsolidowanych przy pierwszym zetknięciu

z nim. Zdarzenie owo staje się w ten sposób częścią

nieprzerwanego

czasowo-przestrzennego

ciągu

doświadczenia, składającego się na przeszłość człowieka.

•

Amnezja to niemożność rejestrowania lub wydobycia z

pamięci znaczników czasowo- przestrzennych. Znaczniki

te mogą być szczególnie podatne na uszkodzenie, ponieważ

są niepowtarzalne i występują jednorazowo. Hipokamp jest

niezbędny do kodowania czasowo-przestrzennych aspektów

zdarzeń. Znaczniki są nieodzowne by w pełni świadome

przypominanie sobie było możliwe.

17

Teorie amnezji

•

Pamięć utajona

nie wymaga świadomego przypominania

sobie.

•

W

utajonych

zadaniach

pamięciowych

sygnał

uruchamiający wydobywanie z pamięci, reaktywuje, bez
udziału

naszej

świadomości,

tylko

ten

fragment

zapamiętanego zdarzenia, który pasuje do sygnału, nie zaś
kontekst czasowo-przestrzenny sytuujący całe zdarzenie w
doświadczeniu człowieka. W rezultacie badaniu może
podać określone słowo w odpowiedzi na bardzo
specyficzny sygnał albo tez wykonać jakieś zadanie
szybciej lub sprawniej dzięki uprzedniemu ćwiczeniu.

•

Nie będzie miał jednak poczucia, że jest mu to znajome,
czy tez zetknął się z tym w przeszłości.

18

ASPEKTY AMNEZJI WYJAŚNIANE PRZEZ

RÓŻNE TEORIE AMNEZJI

Aspekt amnezji

Zablokowanie

konsolidacji

Defekt

wydobywania

z pamięci

Defekt pamięci

jawnej

1. Normalna pamięć

krótkotrwała

tak

tak

Tak

2. Pamięć następcza tak

tak

Tak

3. Niepamięć

wsteczna

Nie

nie

nie

4. Uruchamianie

nie

tak

Tak

5. Brak poczucia

znajomości

tak

nie

Tak

6. Zachowana

zdolność nabywania

umiejętności i

pamięć emocjonalna

nie

tak

tak

19

Dziękuję za uwagę