Rodzina -

jest podstawową mikrostrukturą społeczną

-podstawowa jednostka ładu społecznego,

-–  zapewnia ład ekonomiczny

–  występowała od najdawniejszych czasów w różnej postaci.

 

Najczęściej przyjmowana jest 5 elementowa definicja rodziny:

-

jest to mała grupa społeczna,

-

jej członkowie mieszkają pod jednym dachem (tworzą jedno

gospodarstwo domowe),

-

są powiązani określanymi kulturowo więzami,

-

pozostają we wzajemnej sieci interakcji,

-

a z zewnątrz postrzegani są jako odrębna całość.

Może być analizowana:

- w aspekcie grupy
- w aspekcie instytucji – ma do zrealizowania szereg
zobowiązań względem społeczeństwa
- w aspekcie wspólnoty i zrzeszenia gdyż posiada formalną
strukturę

–        określa stosunki pokrewieństwa i dziedziczenia,

–        daje utrzymanie i opiekę,

–        przygotowuje do samodzielnego życia,

–        tworzy jedno gospodarstwo domowe.

- Jest instytucją społeczną,

- jest formalnie ustanowiona,

- zaspokaja potrzeby nie tylko swoich członków ale także

całego społeczeństwa

Rodziny pierwotna:

-  technika zdobywania pożywienia

-rodzaj i moc organizacji politycznej czy jest niezależna, czy

wkomponowana w strukturę

- wierzenia dot. fizjologicznej roli płci w genezie potomstwa.

Tradycyjna rodzina chińska (model ten przetrwał do końca XIX

wieku) 

-    kult przodków

-    rozbudowanie genealogii

-    wiedza horyzontalna, wiedza wertykalna (wiedza o przodkach)

-    kobiety - najważniejsze zadanie: rodzenie dzieci

-    zawodowi swaci

-    dziedziczenie w równym stopniu dotyczyło wszystkich synów

-    po mężczyźnie który ostatnio sprawował władzę po śmierci

miejsce zajmuje jego syn

-    władza absolutna -lecz Chińczyk senior nie mógł decydować o

życiu bądź śmierci członków rodziny.

-    między członkami rodziny istniały więzi natury materialnej ale też

więzy o charakterze emocjonalnym (wspólny posiłek, podobny

ubiór)

-    pozycje członków rodziny: kobiety niski status

– zakaz stosunków przedmałżeńskich - dotyczyło to kobiet

-    małżeństwa monogamiczne

Tradycyjna rodzina chińska - zmiany:

Chińska Republika Ludowa - początek XX wieku - odrzucono wzorzec,

który promował rodzinę dużą,

gdyż rodzina duża jest przeszkodą w procesie industrializacji i

urbanizacji.

-      Promowano typ rodziny w której miały być 2 pokolenia,

podniesiono status kobiety, kobieta mężczyzna i dziecko stały się

chronione.

-      Małżonkowie samodzielnie poszukiwali partnerów

-      Podniesiono wiek małżeństwa, kobiety 20 lat, mężczyzna 22

lata. Kobieta nie musiała zmieniać nazwiska czy zamieszkiwać z

rodziną męża, rodziny stały się małodzietne, ograniczenie przyrostu

naturalnego odbywało się na drodze administracyjnej (aborcja,

aborcja przymusowa – bez zgody matki nawet gdy płód miał 7-8

miesięcy)

-      Małżeństwo ustawowe – nie więcej niż jedno dziecko, chyba, że

otrzymano talon na drugie dziecko w zakładzie pracy

-      Chińczycy na starość nie mają pomocy ze strony potomstwa

Japonia

– funkcje rodziny oparte było o kodeks rodzinny (wydany w 8 w. n.e.)

Rodzina - bardzo szeroka grupa pokrewieństwa, nawet do 100 osób.
-Autorytet głowy rodziny

-Głowa rodu – uprawnienia o charakterze absolutnym (mógł

decydować o tym jak ma wyglądać życie) - Autorytet – przypisany

głowie rodziny,

-Ojciec wyznaczał swego syna na następcę.

-System religijny wskazywał miejsca w wiecznym porządku

-Archetypem jest rodzina cesarska

-  Główną troską rodziny było uwiecznienie rodziny i przekazywanie

ducha rodzinnego

-  Rygorystycznie przestrzegany Kodeks rodzinny

-  Dziedziczenie – sukcesja - majątku nie dzielono.

-  Wiedza genealogiczna małżeństwo jest naturalnym i jedynym

stanem, gwarantuje wieczność w sensie biologicznym i społecznym.

-  Dobór kandydatów dokonują specjaliście (rajkowie)

Zmiany pojawiają się na pocz. XIX/XX wieku a głównie po II wojnie

światowej

Skurczenie rodziny (ok. 3,1 osób - 2 pokolenia)

-  Małodzietność rodzin 

- Równe prawa kobiet i mężczyzn

-  Wzrasta długość trwania związku małżeńskiego

-  25 lat – 34 lata – single;

-  Demokratyzacja stosunków wewnętrznych rodziny

RODZINA - podstawowa grupa społeczna

- rodzina jest historycznie najstarszą formą życia społecznego

;

- jest najpowszechniejszą grupą społeczną, której członkiem

był i jest z natury człowiek ;

- jest podstawą istnienia społeczeństwa.

Pokrewieństwo

jest złożonym systemem stosunków, w którym jednostki są za

sobą powiązane w obrębie określone struktury.

Występuje w dwóch liniach: wstępnej na którą składają się rodzice

dziadkowie, pradziadkowie i zstępnej w której skład wchodzą rodzice

dzieci wnuki prawnuki.

Rodzina jako grupa lub instytucja społeczna

Rodzina rozumiana jako grupa społeczna to zbiorowość

krewnych mieszkających zarówno we wspólnym

gospodarstwie domowym, jak i poza nim.

Grupa krewnych ma poczucie swojej odrębności w stosunku do
niekrewnych, ma własne zadania i cele życiowe, układ stałych
międzyosobniczych stosunków, określoną strukturę.

Trzon rodziny

Podstawą i trzonem rodziny jest małżeństwo, czyli legalny, względnie
trwały związek kobiety i mężczyzny, powołany w celu wspólnego
pożycia, współpracy dla dobra rodziny, a więc głównie wychowywania
dzieci i wzajemnej pomocy.

Więź rodzinna – subiektywna i obiektywna

-subiektywna - świadomość łączności z innymi osobami w rodzinie
oraz poczucie przynależności do rodziny jako odrębnej grupy
społecznej.

-obiektywna - oparta na czynnikach prawnych, obyczajowych,
religijnych, społecznych, gospodarczych.

Formy rodziny / formy życia rodzinnego

– czynnik wyróżniający:

liczba pokoleń

- Rodzina nuklearna – rodzaj rodziny małej, rodzina, która się
autonomizuje i indywidualizuje (np.: każdy na wakacje
pojedzie gdzie chce) .
Przedkładane są interesy jednostkowe nad interesami rodziny.
–  Rodzina mała – rodzina dwupokoleniowa (rodzice, dzieci), wiązana
przez badaczy ze społeczeństwem przemysłowym, bardziej mobilna
przestrzennie (przenoszenie się z miejsca na miejsce),
samowystarczalna w sensie materialnym. Autonomizuje się ze
względu na więzi jakie utrzymuje z rodziną dużą.
–  Rodzina duża – rodzina wielopokoleniowa

Rodzina jako grupa lub instytucja społeczna

rodziny poligamiczne - składają się z dwóch lub więcej rodzin

nuklearnych powiązanych ze sobą węzłem małżeńskim:

- kobieta może mieć więcej niż jednego męża – poliandria;
- mężczyzna może mieć więcej niż jedną żonę - poligynia.

Sposób tworzenia rodziny

Reguły ograniczające wybór partnera

wybór partnera określają dwie podstawowe i uniwersalne

reguły:

1/ egzogamia –

wskazuje kategorię osób jakich nie można

zaakceptować na partnera

2/ endogamia -

wskazuje typy małżeństw jakie są społecznie

popierane.

ontogeneza rodziny

Cykle w życiu małżeńsko - rodzinnym:

- narzeczeństwo
- małżeństwo bezdzietne
- małżeństwo z dziećmi
- rodzina z odchodzącymi dziećmi
- małżeństwo odłączone od dzieci.

Funkcje rodziny wg. Z. Tyszki

:

- materialno-ekonomiczna

- opiekuńczo-zabezpieczająca

- prokreacyjna

- seksualna

- legalizacyjno- kontrolna

- socjalizacyjna

- klasowa

- kulturalna

- rekreacyjno-towarzyska

- emocjonalno-ekspresyjna

Rodzina w Polsce

W Polsce istnieje 6,1 mln rodzin, w których wychowuje się

10,8 mln dzieci do lat 24.

Co trzecie polskie dziecko wychowuje się w rodzinie

wielodzietnej

-17% rodzin to rodziny wielodzietne, wychowujące troje i

więcej dzieci.

79% dzieci w Polsce wychowuje się w rodzinach pełnych -

86% rodzin wielodzietnych to rodziny pełne.

Średni miesięczny dochód na osobę w rodzinie z jednym

dzieckiem wynosił w 2011r. 852,37 zł;

z trojgiem dzieci: 473,52 zł,

z czworgiem i więcej: 317,12 zł.

Perspektywy badawcze (po II wojnie światowej):

1.strukturalno- funkcjonalna- rodzina to podsystem będący częścią

systemu społecznego. Badaniom poddano odniesienia rodziny do całego

systemu i do roli jednostek w ramach rodziny jako podsystemu.

2. interakcyjna- badała organizację wewnętrzną ról rodzinnych, proces

interakcji, wpływ członków rodziny na siebie, rodzinę jako całość, lokalizację

autorytetu i władzy, małżeńskie konflikty.

3. instytucjonalna- rodzina to instytucja zaspokajająca potrzeby

społeczne tj. prokreacji i socjalizacji. To niezastępowalna

element życia społecznego. Różnice w formach i strukturze rodziny

tłumaczyli różnicami kulturowymi.

Teoria wymiany społecznej- wizja społecznej interakcji jako

poszerzonego rynku, na którym każdy działa tak, by zmaksymalizować

zysk. Jednostka ofiaruje partnerom interakcji zachowanie, którego

najbardziej oczekują. Jednostka też zachowania jakie sama najbardziej

ceni niezależnie od ceny jaką inni za nie płacą.

Teoria ludzkiego komunikowania się- komunikacja to faza ludzkich

relacji. W jej ramach socjologowie dokonują selekcji norm porozumiewania

się. Teoria zajmuje się symbolami, sposobami ich powstania i

interpretowania i społecznej konsekwencjami dotyczącymi relacji symbolu

do osób, które się nimi posługują.

Teoria ludzkiej ekologii- koncentruje się na człowieku jako jednostce

biologicznej będącej członkiem wspólnoty rodzinnej w jego interakcjach ze

środowiskiem naturalnym. Rodzina to niezależny od fizycznego i

społecznego środowiska czynnik zmian. Naturalne środowisko nie

determinuje życia jednostki i rodziny, ale nakłada na nie pewne

ograniczenia i stwarza konkretne szanse.

Konfliktowa teoria rodziny- zakłada istnienie powszechnego egoizmu i

na tym tle wszechobecny konflikt. Rodzina funkcjonuje na zasadzie

równowagi- dominacji i podporządkowania. Zadaniem socjologa jest

identyfikacja i opis konfliktogennych sfer życia rodzinnego, by wykazać

jakie są drogi efektywnego jej funkcjonowania- pomimo nieusuwalnego

źródła konfliktu. Korzenie: Hobbes, Marks, Engels, Freud, Simmel. Nowi

zwolennicy: Bernard, Coser, Mills, Skolnicka.

Feministyczna teoria rodziny- skupiająca uwagę na analizie

podporządkowania kobiety mężczyźnie. To wizja rodziny i świata z

punku widzenia negatywnych doświadczeń kobiety. 

Gender- społeczne uwarunkowanie i wyakcentowanie różnic między

mężczyznami a kobietami i wykorzystanie tego do legitymizacji oraz

utrwalenia relacji sprawiedliwości i wykorzystywania kobiet. Relacje

gender to relacje władzy. 

Rodzina widziana jest w terminach klasy, uwarunkowań kulturowych i

seksualnych podziałów.

Gerontologia- podejście zwracające uwagę na cykle życia rodzinnego

jako źródło zmian w formach i zakresie interakcji członków rodziny.

Wydłużające się życie ludzi (lepsza medycyna i standard życia) dał

początek gerontologii, wiedzy społecznej na temat procesu starzenia się i

starości.

Polska socjologia rodziny- początki- stan międzywojenny (Krzywicki,

Znaniecki, Mysłakowski, Szczurkiewicz). Potem był zastój do lat 60- tych.

Aspekty polskiej socjologii rodziny:

1. Ogólna sytuacja rodziny i tendencje zmian w sytuacji rodziny w związku ze

zmianami makrostrukturalnymi w kraju, a w szczególności industrializacji,

urbanizacji i sekularyzacji.

2. Badania nad rodzinami z różnych klas i nad świadomościowymi modelami

rodziny.

3. Problematyka rodzinna z pogranicza socjologii rodziny i demografii.

4. Kultura masowa i jej wpływ na modele i style życia małżeńskiego.

5. Rodzina w aspekcie życia seksualnego.

6. Rodzina i jej sytuacja materialna.

7. przygotowanie do małżeństwa i rodziny.

8. Rodzina- wychowanie- osobowość.

9. Uwarunkowania trwałości małżeństwa i rodziny.

10. Patologia i dezintegracja rodziny.

Teoria jakości i stabilności małżeństwa- tłumaczy stabilność lub

dezintegrację małżeństwa na bazie jakości. Małżeństwa o wysokiej jakości

małżeńskiego życia są stabilne, o niskiej niestabilne. Jest tak dlatego, że

partnerzy w małżeństwie o niskiej jakości szukają alternatywy w życiu

samotnym, lub innym związku, mając nadzieję, że będzie prezentował on

wyższą jakość małżeńsko- rodzinnego pożycia.

Typy metafor rodziny:

- rodzina jako mikrostruktura

- jako system wymiany

- jako system wymiany

Rodzina to mała grupa o szerokim wachlarzu relacji

(emocjonalne, seksualne, władzy).

DZIĘKUJĘ ZA

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ

UWAGĘ