Ustno - twarzowa terapia regulacyjna Castillo

Moralesa

Tomasz Ł

Najczęściej stosowaną metodą rehabilitacji w zakresie twarzy i jamy

ustnej

jest stymulacyjna terapia ustno-twarzowa według koncepcji Castillo

Moralesa

argentyńskiego lekarza rehabilitanta.

Ustno - twarzowa terapia regulacyjna ( Orofaziale

Regulationstherapie ) została rozwinięta przez prof. Castillo Moralesa

jako własna koncepcja leczenia dzieci i dorosłych z zaburzeniami

neurologicznymi ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń

sensomotorycznych w okolicy twarzy i ust. Koncepcja ta została

opracowana w latach siedemdziesiątych w Kordobie w Argentynie

Pacjenci kwalifikowani do ustno-twarzowej terapii

regulacyjnej wykazują zaburzenia oddychania,

połykania, ssania, żucia, wysuwania języka,

nadmiernego ślinienia, nieprawidłowego ułożenia

szczęki i żuchwy.

Zasadniczo za pomocą metody Castillo Moralesa mogą

być leczone wszystkie neuromotoryczne zaburzenia

strefy ustno twarzowej od pierwszych dni życia dziecka.

Metoda łączy w sobie elementy rehabilitacji

sensorycznej, ćwiczeń logopedyczno-gimnastycznych,

aktywizowania mięśni mimicznych w siedmiu

obszarach na twarzy oraz leczenia ortopedyczno

szczękowego.

Według Castillo Moralesa bliski kontakt fizyczny
matki i dziecka stanowi podłoże dobrego
rozwoju sensomotorycznego i psychicznego
dziecka.
Metoda Castillo Moralesa jest całościową
neurofizjologiczną koncepcją leczniczą, według
której należy kierować się pedagogicznymi i
psychologicznymi zasadami ,aby podczas terapii
uwzględniać całe środowisko dziecka względnie
dorosłych i rozwijać zdolności dziecka i rodziców
oraz dorosłych dotkniętych zaburzeniami

• Założeniem metody jest leczenie , które powinno być skierowane na

funkcje. Natomiast celem regulacji powinna być harmonijna
współpraca i równowaga pomiędzy różnymi komponentami
kompleksu ustno-twarzowego oraz pozostałym układem narządów
ciała.

• Zdaniem Castillo Moralesa forma narządu służy nie tylko funkcji lecz

jest także przez funkcję kształtowana. Każdy narząd kształtuje się
sam przez harmonijną funkcję. Np. kształt podniebienia z jednej
strony ważny jest dla funkcji języka. Z drugiej strony funkcja języka
kształtuje podniebienie. Aby zrozumieć funkcję kompleksu ustno -
twarzowego tj. PRZYJMOWANIA POŻYWIENIA - MIMIKI - ODDYCHANIA
- FONACJI, konieczna jest dokładna znajomość stosunków
mięśniowo - szkieletowych z anatomii funkcjonalnej. W ustno -
twarzowej regulacji istotne jest założenie, że kompleks ustno -
twarzowy jest ściśle powiązany z całym ciałem. Zmiana postawy
miednicy oddziałuje tak samo na motorykę twarzy, zarówno jak i
zmiana w obszarze ustno-twarzowym oddziałuje na mięśnie obręczy
barkowej.

• Żuchwa i kość gnykowa są bezpośrednio związane z obręczą

kończyny górnej i pośrednio z obręczą kończyny dolnej.
Współdziałanie takich elementów jak: czaszka, kręgosłup,
żuchwa, kość gnykowa, obręcz kończyny górnej i dolnej wywołuje
reakcję łańcuchową. Jest to tzw. integracja kompleksu ustno-
twarzowego z motoryką całego ciała. Lecznicza koncepcja według
Castillo Moralesa przeciwdziała czynnikom patogennym, które
zaburzają działanie kompleksu ustno - twarzowego. Dlatego
koncepcja ta ściśle związana jest z terapią ruchową całego ciała
prowadzoną metodą Vojty bądź Bobath. Celem integracji
kompleksu ustno-twarzowego z motoryką całego ciała jest
regulacja funkcji brakujących bądź też słabo wykształconych.

• Z klinicznych obserwacji wynika ,że patologiczna postawa

kończyny dolnej wpływa na pozycję żuchwy i może prowadzić do
zaburzeń fonacyjnych i artykulacyjnych. Koordynacja kompleksu
ustno- twarzowego jest podstawą prawidłowej artykulacji

Metoda stosowana najczęściej u dzieci z wadami
genetycznymi i neurologicznymi (zespół Downa,
mózgowe porażenia dziecięce i inne zaburzenia
rozwojowe). Może być wykorzystana również u
dorosłych z asymetrią twarzy lub porażeniem nerwu
twarzowego. Odpowiednie manipulacje
terapeutyczne pozwalają znormalizować napięcie
grup mięśniowych i skoordynować proces mowy z
oddechem.

Ten sposób, nie tylko znacznie usprawnia funkcje
oralne, lecz ma wpływ na poprawę fizjonomii dziecka.
Stosowanie metody poprawia funkcjonowanie
narządu artykulacyjnego i ułatwia rozwój mowy.

CEL USTNO-TWARZOWEJ TERAPII

REGULACYJNEJ WG RANDOLFO CASTILLO-

MORALESA:

Stymulacja punktów neuromotorycznych

twarzy aktywujących ruchy języka, ust,

żuchwv, szczęki: pobudzających ekspresję

oczu, ruchy artykulacyjne i mimiczne.

Efekty:

• domknięcie jamy ustnej,
• ustawienie szczeki względem żuchwy,
• cofnięcie i podniesienie języka,
• normalizacja napięcia mięśni języka, warg,

podniebienia,

• zahamowanie bądź zmniejszenie nadmiernego

ślinienia,

• uaktywnienie bądź polepszenie funkcji pokarmowych

jak ssanie, połykanie, gryzienie, żucie,

• poprawa funkcji oddechowej,
• poprawa artykulacji

Metoda polega na:

• regulacji motoryki mięśni ustno - twarzowych w celu uzyskania

właściwego lub zbliżonego do normy wzorca ruchu,

• normalizacji wzmożonego bądź obniżonego napięcia mięśni

całego ciała,

• regulacji nieprawidłowego ułożenia szczęki i żuchwy względem

siebie,

• regulacji zaburzeń oddychania.

Dokonuje się tego poprzez odpowiednie manipulacje

terapeutyczne . Techniki, których używa się w masażu leczniczym

według Castillo Moralesa to:

• dotyk,
• rozciąganie,
• ucisk,
• rozcieranie,
• wibracja.

Ogólne zasady terapii:

• Stworzenie atmosfery przyjaznej dziecku gwarantującej dobry kontakt

psychiczny i puczucie bezpieczeństwa (np. stałe miejsce, pora dnia -w
przypadku dzieci z zaburzeniami jedzenia i terapia – pół godziny przed
jedzeniem). Osoba masująca powinna powinna być rozluźniona,
skoncentrowana na dziecku dostarczając w ten sposób miłych i
niekrępujących doznań. Ruchy jej winny być swobodne i płynne. W
przypadku dzieci unikających dotyku i wyraźnie sygnalizujących niechęć
do takiej formy kontaktu proponowaną formą terapii jest zabawa
(uciskając punkty neuromotoryczne możemv nazywać konkretne części
twarzy np. pod brodą, na brodzie, pod nosem...; możemy liczyć lub
nazywać czynności.

• Przygotowanie dłoni - dłonie opłukać w chłodnej wodzie, potrzeć

energicznie jedna o drugą (twarz dziecka posmarować oliwką lub
kremem).

• Pozycja dziecka w czasie terapii. - Dziecko wygodnie siedzi lub leży na

plecach tyłem do nas (głowa dziecka znajduje się między nogami
terapeuty) .

Główna część terapii.

Terapię rozpoczynamy tak zwaną "ciszą motoryczną" trwającą okuto 30 sekund.

• 1. Ćwiczenia wstępne: Jedną rękę kładziemy pod potylicą dziecka, drugą na

klatce piersiowej (lekko uciskając).Następnie przechodzimy do rozciągania

karku poprzez przyciągnięcia głowy do góry. Potem delikatnie odchylamy ją do

przodu i do tyłu (około 10 razy), następnie obracamy ja na boki.

• 2. Ćwiczenia zasadnicze (stymulacja punktów neuromotorycznych):

Punkty neuromotoryczne stymulujemy poprzez lekki ucisk lub wibrację

(trwającą kilka sekund.).Stymulację rozpoczynamy od punktów nieparzystych

(według stałej kolejności)

– dno jamy ustnej,

– podbródek,

– górna warga,

– gładzina czoła.

• Punkty parzyste uciskamy w dowolnej kolejności np.:

– kąt oka,

– skrzydełko nosa,

– kącik ust,

– żwacz przy stawach skroniowo-żuchwowych

3. Punkty neuromotoryczne są miejscami końcówek

nerwów przebiegających z neuronów czuciowych do

neuronów ruchowych aktywujących mięśnie twarzy.

• Wspomaganie ortodontyczne

• Ustno - twarzową terapię regulacyjną wspomaga

leczenie ortodontyczne np. stymulacyjnymi płytkami
podniebiennymi z guzikami, perłami, rowkami w celu
aktywizowania funkcji języka.

• Płytki podniebienne są dopasowywane indywidualnie.

Tymi aparatami najczęściej wspomagana jest terapia
dzieci z Zespołem Downa, ze względu na obniżone
napięcie mięśni. Wspomaganie leczenia podniebienną
płytką stymulacyjną powoduje podniesienie języka do
góry i cofnięcie go, aktywizację wargi górnej, kontakt
obu warg, ułatwienie oddychania nosem, polepszenie
wzorców ssania i połykania.