Ustno - twarzowa terapia regulacyjna Castillo 

Moralesa

             

                        

 Tomasz Ł

Najczęściej stosowaną metodą rehabilitacji w zakresie twarzy i jamy 

ustnej

jest stymulacyjna terapia ustno-twarzowa według koncepcji Castillo 

Moralesa

argentyńskiego lekarza rehabilitanta.

Ustno - twarzowa terapia regulacyjna ( Orofaziale 

Regulationstherapie ) została rozwinięta przez prof. Castillo Moralesa 

jako własna koncepcja leczenia dzieci i dorosłych z zaburzeniami 

neurologicznymi ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń 

sensomotorycznych w okolicy twarzy i ust. Koncepcja ta została 

opracowana w latach siedemdziesiątych w Kordobie w Argentynie

Pacjenci kwalifikowani do ustno-twarzowej terapii 

regulacyjnej wykazują zaburzenia oddychania, 

połykania, ssania, żucia, wysuwania języka, 

nadmiernego ślinienia, nieprawidłowego ułożenia 

szczęki i żuchwy. 

Zasadniczo za pomocą metody Castillo Moralesa mogą 

być leczone wszystkie neuromotoryczne zaburzenia 

strefy ustno twarzowej od pierwszych dni życia dziecka. 

Metoda łączy w sobie elementy rehabilitacji 

sensorycznej, ćwiczeń logopedyczno-gimnastycznych, 

aktywizowania mięśni mimicznych w siedmiu 

obszarach na twarzy oraz leczenia ortopedyczno 

szczękowego. 

Według Castillo Moralesa bliski kontakt fizyczny 
matki i dziecka stanowi podłoże dobrego 
rozwoju sensomotorycznego i psychicznego 
dziecka. 
Metoda Castillo Moralesa jest całościową 
neurofizjologiczną koncepcją leczniczą, według 
której należy kierować się pedagogicznymi i 
psychologicznymi zasadami ,aby podczas terapii 
uwzględniać całe środowisko dziecka względnie 
dorosłych i rozwijać zdolności dziecka i rodziców 
oraz dorosłych dotkniętych zaburzeniami

• Założeniem metody jest leczenie , które powinno być skierowane na 

funkcje. Natomiast celem regulacji powinna być harmonijna 
współpraca i równowaga pomiędzy różnymi komponentami 
kompleksu ustno-twarzowego oraz pozostałym układem narządów 
ciała.

• Zdaniem Castillo Moralesa forma narządu służy nie tylko funkcji lecz 

jest także przez funkcję kształtowana. Każdy narząd kształtuje się 
sam przez harmonijną funkcję. Np. kształt podniebienia z jednej 
strony ważny jest dla funkcji języka. Z drugiej strony funkcja języka 
kształtuje podniebienie. Aby zrozumieć funkcję kompleksu ustno - 
twarzowego tj. PRZYJMOWANIA POŻYWIENIA - MIMIKI - ODDYCHANIA 
- FONACJI, konieczna jest dokładna znajomość stosunków 
mięśniowo - szkieletowych z anatomii funkcjonalnej. W ustno - 
twarzowej regulacji istotne jest założenie, że kompleks ustno - 
twarzowy jest ściśle powiązany z całym ciałem. Zmiana postawy 
miednicy oddziałuje tak samo na motorykę twarzy, zarówno jak i 
zmiana w obszarze ustno-twarzowym oddziałuje na mięśnie obręczy 
barkowej. 

• Żuchwa i kość gnykowa są bezpośrednio związane z obręczą 

kończyny górnej i pośrednio z obręczą kończyny dolnej. 
Współdziałanie takich elementów jak: czaszka, kręgosłup, 
żuchwa, kość gnykowa, obręcz kończyny górnej i dolnej wywołuje 
reakcję łańcuchową. Jest to tzw. integracja kompleksu ustno-
twarzowego z motoryką całego ciała. Lecznicza koncepcja według 
Castillo Moralesa przeciwdziała czynnikom patogennym, które 
zaburzają działanie kompleksu ustno - twarzowego. Dlatego 
koncepcja ta ściśle związana jest z terapią ruchową całego ciała 
prowadzoną metodą Vojty bądź Bobath. Celem integracji 
kompleksu ustno-twarzowego z motoryką całego ciała  jest 
regulacja funkcji brakujących bądź też słabo wykształconych.

• Z klinicznych obserwacji wynika ,że patologiczna postawa 

kończyny dolnej wpływa na pozycję żuchwy i może prowadzić do 
zaburzeń fonacyjnych i artykulacyjnych. Koordynacja kompleksu 
ustno- twarzowego jest podstawą prawidłowej artykulacji

Metoda stosowana najczęściej u dzieci z wadami 
genetycznymi i neurologicznymi (zespół Downa, 
mózgowe porażenia dziecięce i inne zaburzenia 
rozwojowe). Może być wykorzystana również u 
dorosłych z asymetrią twarzy lub porażeniem nerwu 
twarzowego. Odpowiednie manipulacje 
terapeutyczne pozwalają znormalizować napięcie 
grup mięśniowych i skoordynować proces mowy z 
oddechem.

Ten sposób, nie tylko znacznie usprawnia funkcje 
oralne, lecz ma wpływ na poprawę fizjonomii dziecka. 
Stosowanie metody poprawia funkcjonowanie 
narządu artykulacyjnego i ułatwia rozwój mowy. 

 CEL USTNO-TWARZOWEJ TERAPII 

REGULACYJNEJ WG RANDOLFO CASTILLO-

MORALESA:

Stymulacja punktów neuromotorycznych 

twarzy aktywujących ruchy języka, ust, 

żuchwv, szczęki: pobudzających ekspresję 

oczu, ruchy artykulacyjne i mimiczne.

    

Efekty:

• domknięcie jamy ustnej,
• ustawienie szczeki względem żuchwy,
• cofnięcie i podniesienie języka,
• normalizacja napięcia mięśni języka, warg, 

podniebienia,

• zahamowanie bądź zmniejszenie nadmiernego 

ślinienia,

• uaktywnienie bądź polepszenie funkcji pokarmowych 

jak ssanie, połykanie, gryzienie, żucie,

• poprawa funkcji oddechowej,
• poprawa artykulacji

Metoda polega na:

• regulacji motoryki mięśni ustno - twarzowych w celu uzyskania 

właściwego lub zbliżonego do normy wzorca ruchu,

• normalizacji wzmożonego bądź obniżonego napięcia mięśni 

całego ciała,

• regulacji nieprawidłowego ułożenia szczęki i żuchwy względem 

siebie,

• regulacji zaburzeń oddychania.

Dokonuje się tego poprzez odpowiednie manipulacje 

terapeutyczne . Techniki, których używa się w masażu leczniczym 

według Castillo Moralesa to:

• dotyk,
• rozciąganie,
• ucisk,
• rozcieranie,
• wibracja.

Ogólne zasady terapii:

• Stworzenie atmosfery przyjaznej dziecku gwarantującej dobry kontakt 

psychiczny i puczucie bezpieczeństwa (np. stałe miejsce, pora dnia -w 
przypadku dzieci z zaburzeniami jedzenia i terapia – pół godziny przed 
jedzeniem). Osoba masująca powinna powinna być rozluźniona, 
skoncentrowana na dziecku dostarczając w ten sposób miłych i 
niekrępujących doznań. Ruchy jej winny być swobodne i płynne. W 
przypadku dzieci unikających dotyku i wyraźnie sygnalizujących niechęć 
do takiej formy kontaktu proponowaną formą terapii jest zabawa 
(uciskając punkty neuromotoryczne możemv nazywać konkretne części 
twarzy np. pod brodą, na brodzie, pod nosem...; możemy liczyć lub 
nazywać czynności.

• Przygotowanie dłoni - dłonie opłukać w chłodnej wodzie, potrzeć 

energicznie jedna o drugą (twarz dziecka posmarować oliwką lub 
kremem).

• Pozycja dziecka w czasie terapii. - Dziecko wygodnie siedzi lub leży na 

plecach tyłem do nas (głowa dziecka znajduje się między nogami 
terapeuty) .

Główna część terapii.

Terapię rozpoczynamy tak zwaną "ciszą motoryczną" trwającą okuto 30 sekund.

• 1. Ćwiczenia wstępne: Jedną rękę kładziemy pod potylicą dziecka, drugą na 

klatce piersiowej (lekko uciskając).Następnie przechodzimy do rozciągania 

karku poprzez przyciągnięcia głowy do góry. Potem delikatnie odchylamy ją do 

przodu i do tyłu (około 10 razy), następnie obracamy ja na boki.

• 2. Ćwiczenia zasadnicze (stymulacja punktów neuromotorycznych): 

Punkty neuromotoryczne stymulujemy poprzez lekki ucisk lub wibrację 

(trwającą kilka sekund.).Stymulację rozpoczynamy od punktów nieparzystych 

(według stałej kolejności)

– dno jamy ustnej,

– podbródek,

– górna warga,

– gładzina czoła.

• Punkty parzyste uciskamy w dowolnej kolejności np.:

– kąt oka,

– skrzydełko nosa,

– kącik ust,

– żwacz przy stawach skroniowo-żuchwowych

3. Punkty neuromotoryczne są miejscami końcówek 

nerwów przebiegających z neuronów czuciowych do 

neuronów ruchowych aktywujących mięśnie twarzy.

• Wspomaganie ortodontyczne

• Ustno - twarzową terapię regulacyjną wspomaga 

leczenie ortodontyczne np. stymulacyjnymi płytkami 
podniebiennymi z guzikami, perłami, rowkami w celu 
aktywizowania funkcji języka.

• Płytki podniebienne są dopasowywane indywidualnie. 

Tymi aparatami najczęściej wspomagana jest terapia 
dzieci z Zespołem Downa, ze względu na obniżone 
napięcie mięśni. Wspomaganie leczenia podniebienną 
płytką stymulacyjną powoduje podniesienie języka do 
góry i cofnięcie go, aktywizację wargi górnej, kontakt 
obu warg, ułatwienie oddychania nosem, polepszenie 
wzorców ssania i połykania.

Wskazania do stosowania ustno- twarzowej 
terapii regulacyjnej Według Castillo 
Moralesa metoda ta powinna być zalecana 
do leczenia:

• niemowląt z zaburzonymi funkcjami ssania i połykania,
• zaburzeń motoryki obszaru ustno - twarzowego w Zespole 

Downa, w Sekwencji Pierre- Robin, w porażeniach mózgowych,

• w rozszczepach wargi i podniebienia, bądź po operacjach 

twarzy,

• w porażeniach nerwu twarzowego,
• przy niewydolności domykania ust i słabej kontroli ślinienia,
• przy zaburzeniach artykulacyjnych i dysfonii.

Bibliografia:

• - Neurofizjologiczne metody usprawniania dzieci z 

zaburzeniami rozwoju . Red. Sadowska Ludwika

• - Beata Cytowska , Barbara Winczura Dziecko z 

zaburzeniami rozwojowymi. Impuls Kraków 2006

• - Jacek Błeszynski . Alternatywne i wspomagajace metody 

komunikacji. Impuls