Leki wywołujące

uzależnienie

Anna Wilmont

I rok Pielęgniarstwa

UZALEŻNIENIE

Uzależnienie to fizyczna

i psychiczna potrzeba

przyjmowania pewnych

substancji chemicznych mimo

ich negatywnego wpływu na

stan zdrowia. W szerszym

rozumieniu do uzależnień zlicza

się też wewnętrzny, nie do

opanowania, przymus

wykonywania pewnych

czynności, takich jak

uprawianie gier hazardowych,

kleptomania. Na ogół uważa

się, że najczęściej dochodzi do

uzależnienia od: nikotyny,

alkoholu, kokainy, amfetaminy

oraz innych leków.

Uzależnienie lekowe

• „Uzależnienie lekowe należy

traktować jako złożoną chorobę

ośrodkowego układu

nerwowego, charakteryzującą

się natrętnym, niekiedy

niekontrolowanym dążeniem do

użycia leku, jego poszukiwaniem

i dążeniem do zdobycia za

wszelką cenę, oraz używaniem

mimo oczywistych poważnych

zagrożeń dla zdrowia i życia”.

/Jerzy Vetulani; Instytut

Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w

Krakowie/

Nadużywanie

• Według WHO, nadużywanie to przyjmowanie

leku lub innego środka niezgodnie z jego

przeznaczeniem leczniczym czy socjalnym.

Nadużywanie związane jest zazwyczaj z

subiektywnym uczuciem przyjemności, dobrym

samopoczuciem, ułatwieniem procesów

myślenia czy kojarzenia.

• Czynniki wpływające na nadużywanie substancji

to: jej dostępność, cena, łatwość zdobycia.

• Przyczyny nadużywania substancji

odurzających mają wielorakie podłoże. Mogą

być to stany nadmiernego napięcia

emocjonalnego, stany lękowe, depresyjne,

ucieczka przed problemami.

Zależność psychiczna

• O zależności psychicznej mówimy,

gdy w psychice dochodzi do takich
zmian, że obsesyjne poszukiwanie
leku i występowanie potrzeby jego
zażycia, staje się głównym motywem
postępowania. Zależność psychiczną
wywołują wszystkie nadużywane leki
o działaniu odurzającym, wywołujące
euforię.

Zależność fizyczna

• Zależność fizyczna to stan długotrwałego stosowania

leku, charakteryzujący się zaburzeniami funkcji

organizmu, gdy zmniejsza się lub przerywa

przyjmowanie substancji uzależniającej.

Polega na wytworzeniu się stanu adaptacji, w którym

po przerwaniu lub ograniczeniu podawania określonej

substancji występują zaburzenia czynności ustroju.

Nie wszystkie substancje o działaniu

uzależniającym wywołują zależność fizyczną.

Szybkość, z jaką się ona rozwija zależy od właściwości

ośrodka, od wielkości przyjmowanych dawek, drogi

podania, częstotliwości ich stosowania.

Związki wywołujące uzależnienia

RODZAJ DZIAŁANIA ZWIĄZEK

UZALEŻNIAJĄCY

POTENCJAŁ

UZALEŻNIAJĄCY

Związki

psychostymulu-jące

Kokaina

Amfetamina

Nikotyna

B. Silna zależność

psychiczna
Silna zależność

psychiczna
Silna zależność

psychiczna, słaba

fizyczna

Związki działające

depresyjnie na OUN

Barbiturany i inne leki

nasenne
Alkohol etylowy

Inhalanty

Silna zależność

psychiczno- fizyczna
Silna zależność

psychiczno- fizyczna
Silna zależność

psychiczna

Leki anksjolityczne

benzodiazepiny

Umiarkowana

zależność

psychiczno- fizyczna

Związki

psychozomimetyczne

LSD
Meskalina
fencyklidyna

Słaba zależność

psychiczno- fizyczna
Umiarkowana

zależność psych.- fiz.

Środki psychostymulujące

• Środki psychostymulujące wywołujące

silne pobudzenie psychomotoryczne

należą do najsilniejszych narkotyków.

Zaliczamy do nich kokainę oraz

amfetaminę i jej pochodne. Wywołują

one aktywację sensoromotoryczną

manifestującą się wzmożoną

pobudliwością i czujnością,

gotowością do działania oraz ogólnym

pobudzeniem behawioralnym.

• Łączenie tych środków z innymi

substancjami psychoaktywnymi jest
niebezpieczne zwłaszcza że działanie
ich mieszanek nigdy nie były
zbadane. Mieszanie ich z alkoholem
może być bardzo niebezpieczne a
nawet śmiertelne.

KOKAINA

KOKAINA pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie Indianie używali jej jako

środka pobudzającego wydolność fizyczną. Od XIX wieku stał się

znanym narkotykiem. W medycynie używano kokainy jako środka do

znieczulenia miejscowego .

Kokaina występuje jako krystaliczny biały proszek. Przyjmowana jest

wziewnie (niemal natychmiast wywołuje pożądany efekt), może być

wcierana w dziąsła lub w środek małżowiny usznej. Podawana doustnie

działa wolniej. Kokaina bywa też dodawana do skrętów marihuany.

Jak działa na organizm? Opóźnia objawy zmęczenia, zmniejsza potrzebę

snu i odżywiania się, zaburza pracę serca, podnosi ciśnienie i

przyspiesza oddech, pobudza, silnie rozszerza źrenice, powoduje

niepokój i napięcie, bezsenność, ból głowy, bladość, nudności, wymioty,

cieknący zakrwawiony nos, krosty na nosie, uszkodzenie płuc. Poza tym

kokaina może być przyczyną urojeń o nieprzyjemnej treści, braku

krytycyzmu do własnych możliwości i zachowań, a także impotencji,

załamania nerwowego i depresji.

Większe dawki mogą powodować wzrost temperatury oraz drżenie.

Skutki euforyczne narkotyku trwają ok.30 minut.

Ludzie zażywają kokainę bo powoduje ona: silną euforię, poczucie

wyższości i odsunięcie poczucia lęku, intensywne poczucie mocy

wewnętrznej, pobudzenie ruchowe i podniecenie seksualne, zanik

zdolności odczuwania przykrych wrażeń.

Pomoc: psychoterapia grupowa wzorująca się na grupach AA,

wspomagająco stosuje się leki antydepresyjne.

AMFETAMINY

• AMFETAMINY, to cała grupa środków psychostymulujących,

które powodują około 2-3 godzinne a nawet dłuższe

pobudzenie. Wykorzystywane były jako: środki lecznicze w

medycynie na przykład jako środki odchudzające lub

stosowane przez sportowców tzw. koks. Obecnie używane są

głównie jako środki odurzające i to jeden z

najpopularniejszych na polskim rynku narkotyków

• Jak amfetaminy działają na organizm? Powodują

nadpobudliwość psychoruchową, brak łaknienia,

przyspieszoną akcję serca, podnoszą ciśnienie krwi i

zwiększają wydalanie moczu, uszkadzają szkliwo zębów,

rozszerzają źrenice, wywołują jadłowstręt, suchość w ustach,

drażliwość, agresywność, przymgloną świadomość, a czasem

wrażenie obecności insektów na skórze.

• Zagrożenia Uzależnienie psychiczne następuje bardzo

szybko. Przykre dolegliwości z nią związane są już po 12

godzinach od ostatniego zażycia amfetaminy. Są nimi: złe

samopoczucie, spowolnienie psychiczne, uczucie zmęczenia i

apatii. Uzależnienie fizyczne jest znikome lub nie ma go wcale

Nikotyna

• Nikotyna to związek występujący w

liściach tytoniu. Stosowana w małych

dawkach pobudza receptory

nikotynowe (N). Wchłania się dobrze

przez skórę, błony śluzowe dróg

oddechowych i przewodu

pokarmowego.

• U nałogowych palaczy stwierdza się

zmiany zrostowe w naczyniach

wiecowych i obwodowych, nadciśnienie

tętnicze, przewlekłe stany zapalne

oskrzeli; u kobiet występują zaburzenia

miesiączkowania, poronienia.

• Ocenia się, że około 40% osób

palących uzależnia się od niej fizycznie

i psychicznie.

• U osób uzależnionych już po kilku

godzinach od wypalenia ostatniego

papierosa pojawia się zespół

abstynencji- nerwowość, agresywność,

wzrost apetytu.

BARBITURANY

• BARBITURANY są to leki stosowane w leczeniu bezsenności i

padaczce.

Jak działają na organizm?

Małe dawki dają poczucie zrelaksowania. Większe powodują

senność, zmniejszenie aktywności życiowej, wymioty, wygląd

jak po spożyciu alkoholu, zlewanie się mowy. Mają szczególne

mocne działanie w połączeniu z alkoholem, są groźne w

wypadku przedawkowania. Wieloletnie zażywanie prowadzi

do zaburzeń neurologicznych, hormonalnych, psychicznych,

układu krążenia.

Zagrożenia Uzależnienie psychiczne i fizyczne. Skutki

odstawienia pojawiają się do około 10 dni i objawiają się

niepokojem, lękiem, drżeniem mięśni. Przy silnym

uzależnieniu może wystąpić delirium z majaczeniem zaś nagłe

odstawienie może grozić śmiercią. Stosowanie barbituranów

może powodować okresowe psychozy, halucynacje, anemię,

bezsenność, skłonności samobójcze, a przedawkowanie może

zakończyć się śmiercią.

Barbiturany o długim czasie działania:
•

Fenobarbital

Barbiturany o średnim czasie działania:
•

Cyklobarbital

Barbiturany o krótkim czasie działania:
•

Tiopental

Roślinne leki uspokajające: preparaty ziołowe, które

osłabiają pobudzenie i napięcie mięśniowe

powodują uspokojenie i ułatwiają zasypianie.

•

Nervosol

•

Melisal - syrop z ziela melisy, dziurawca, głogu,

lipy, ruminku.

•

Validol – tabl. do ssania

Alkohol etylowy

• Alkohol etylowy jest środkiem odurzającym o

właściwościach narkotyku. Nadmierne picie napojów

alkoholowych powoduje różnego rodzaju uszkodzenia

tkanek oraz doprowadzenie do alkoholizmu, tj.

nałogowego zatruwania się i całkowitego uzależnienia

od alkoholu.

Nadużywany jest ze względu na swoje działania

ośrodkowe, uspokajające, euforyczne, przeciwlękowe.

• Picie alkoholu szybko prowadzi do rozwoju zależności

psychicznej oraz tolerancji na jego działanie.

Dochodzi też do uszkodzenia wątroby.

• Nadużywanie może doprowadzić do zależności

psychiczno- fizycznej. U osób uzależnionych,

zaprzestanie jego spożywania prowadzi do zespołu

abstynencyjnego. Trwa on ok. 10 dni. U większości

osób nastrój jest obniżony, występują stany lękowe,

bóle głowy, tachykardia, wymioty, drżenia mięśniowe.

BENZODIAZEPINY

BENZODIAZEPINY, to składnik leków o działaniu

przeciwlękowym i uspokajającym, które są najczęściej

stosowanymi na świecie środkami psychoaktywnymi.

Zaniki pamięci, spadek uwagi i obniżenie odruchów są

najczęstszymi niekorzystnymi efektami środków

usypiających i uspokajających należących do rodziny

Benzodiazepin.

Jak działają na organizm? Mają działanie uspokajające,

nasenne i przeciwdrgawkowe. Powodują senność, bełkotliwą

mowę, zmniejszenie aktywności życiowej.

Zagrożenia Powodują uzależnienie psychiczne i fizyczne.

Zespół abstynencyjny jest znacznie łagodniejszy niż przy

barbituranach.

LSD

• LSD, to aktualnie jeden z najpopularniejszych środków

halucynogennych, powszechnie znany jako „kwas”. Powoduje omany

słuchowe, wzrokowe i dotykowe. Środek ten jest jednym z najtańszych i

najszerzej dostępnych narkotyków na rynku. W medycynie LSD używano

go jako leku na schizofrenię, nie ma jednak dość wiarygodnych efektów

takiego leczenia.

Jak działa na organizm? Powoduje zawroty głowy, kołatanie serca,

osłabienie i nudności, wzrost ciśnienia krwi, rozszerzenie źrenic i

suchość w ustach, drżenie mięśni i skurcze mięśni klatki piersiowej,

panikę, lęk, płacz, śmiech, problemy z zachowaniem równowagi i

mówieniem, niespójność wypowiedzi

• . Halucynacje mogą trwać od 8 do 12 godzin. Osoba pod wpływem LSD

jest bardzo podatna na każdy rodzaj sugestii. Halucynacje oraz ich treść

uzależnione są od nastawienia osoby i atmosfery, w której dochodzi do

zażycia.

Zagrożenia Uzależnienie psychiczne występuje rzadko, nie ma też

możliwości fizycznego uzależnienia. Ciągłe zażywanie powoduje

uszkodzenie mózgu i zmiany chromosomalne. Stosowanie zbyt dużych

dawek może powodować urojenia, które bywają przyczyną

niebezpiecznych zachowań odurzonej osoby. Mogą być wywołane stany

psychotyczne i myśli samobójcze.

Toksykomania

• Światowa Organizacja Zdrowia uważa za toksykomanię

„stan uzależnienia fizycznego, psychicznego lub obydwu

na raz, od jakiejś substancji i pojawiającego się na skutek

używania jej okazjonalnej czy stałego”.

• Toksykomania przejawia się w trzech różnych postaciach :

• Uzależnienie: Toksykoman nie może się obejść bez

substancji toksycznej

• Tolerancja: Organizm toksykomana przyzwyczaja się do

stanów wywoływanych przez dany narkotyk i musi on

zwiększyć swoje spożycie by osiągnąć coraz większe

sensacje.

• Nawyk: Stan wywołany przez kilkatrotne użycie

narkotyku, który powoduje chęć przedłużenia używania

tej substancji.

• Wśród dorosłych w ostatnich dziesięciu latach

konsumpcja leków przeciwlękowych i nasennych

nie wykazuje tendencji wzrostowych, ale za to

wzrasta konsumpcja leków przeciwdepresyjnych.

• Leki psychotropowe używa 14 % mężczyzn i 25 %

kobiet, a 9% bierze regularnie tylko środki

nasenne i uspokajające.

• W porównaniu do innych środków

psychoaktywnych niż leki, można zaobserwować,

że to kobiety konsumują ich więcej niż mężczyźni

i że ich użycie wzrasta wraz z wiekiem.

Selofen

5 mg i 10 mg, kapsułki

Skład jakościowy i ilościowy substancji

czynnej

Zaleplonum

Jedna kapsułka zawiera 5 lub 10 mg

zaleplonu.

• Wskazania do stosowania

Zaleplon jest lekiem stosowanym w krótkotrwałym leczeniu

bezsenności objawiającej się trudnością w zasypianiu. Lek zalecany jest

tylko u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami, uniemożliwiającymi prowadzenie

normalnego trybu życia lub będącymi przyczyną poważnego dyskomfortu.

Dawkowanie i sposób podawania

Leczenie powinno trwać tak krótko jak to możliwe, maksymalnie 2

tygodnie. Nie należy stosować zaleplonu w czasie lub po posiłku, gdyż

powoduje to opóźnienie wchłaniania leku. Podczas stosowania zaleplonu nie

należy używać alkoholu. Nie należy stosować dawki dobowej większej niż 10

mg. Nie podawać drugiej dawki leku tej samej nocy.

Uzależnienie

Stosowanie benzodiazepiny i pochodnych benzodiazepiny może

prowadzić do psychicznego i fizycznego uzależnienia. Ryzyko

uzależnienia zwiększa się wraz z dawką i czasem trwania leczenia.

Jest większe u pacjentów nadużywających alkohol i leki nasenne. Stosowanie

Selofenu przez dłuższy okres czasu i odstawienie zaraz po ustąpieniu

objawów bezsenności może spowodować działania niepożądane typu: bóle

głowy, bóle mięśni, napięcie, lęk, dezorientacja, drażliwość.

Leczenie uzależnienia

• Sposób leczenia zależy od rodzaju

uzależnienia. Terapia powinna być

zatem dobrana indywidualnie. Szansa

powodzenia wzrasta, jeżeli wszystkie

osoby biorące udział w leczeniu: lekarz,

pacjent i członkowie rodziny, rozumieją,

że uzależnienie nie jest złym nawykiem

lub objawem słabości, ale chorobą

powodowaną wpływem czynników

fizjologicznych i psychologicznych.