1

Cele Eurosystemu

• Podstawowym celem władz monetarnych w ramach

Eurosystemu jest utrzymanie stabilności cen, czyli ochrona

wartości euro.

• Pełniąc rolę wiodącego autorytetu w dziedzinie finansów, dążą

one również do ochrony stabilności finansowej oraz wspierania

europejskiej integracji finansowej.

• Jakkolwiek głównym celem Eurosystemu jest utrzymanie

stabilności cen, to wspiera on także ogólne cele polityki

gospodarczej określone w artykule 2 TWE, tj. m.in. harmonijny,

zrównoważony i stały rozwój działalności gospodarczej, wysoki

poziom zatrudnienia i ochrony socjalnej, poprawę

konkurencyjności, dbałość o wysoki poziom ochrony i poprawy

jakości środowiska naturalnego, podwyższanie poziomu i jakości

życia, spójności gospodarczej i społecznej oraz solidarności

między Państwami Członkowskimi, jednak pod warunkiem, że

odbywa się to „bez uszczerbku dla celu stabilności cen” (TWE,

art. 105 ust. 1).

• Przy realizacji celów Eurosystemu jego władze dążą do

kształtowania stosunków z władzami europejskimi i krajowymi

w zgodności z postanowieniami Traktatu i z poszanowaniem

zasady niezależności przy przestrzeganiu zasady decentralizacji.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.1

2

Podstawowe zadania Eurosystemu

Zgodnie z TWE (art. 105 ust. 2) do podstawowych

zadań Eurosystemu należą:

• definiowanie i realizacja polityki pieniężnej

obszaru euro;

• przeprowadzanie operacji dewizowych;
• utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych

państw obszaru euro i zarządzanie nimi

(zarządzanie portfelem);

• wspieranie sprawnego działania systemów

płatniczych przez ustanowienie wspólnego rynku

oraz unii gospodarczej i walutowej oraz przez

urzeczywistnianie wspólnych polityk lub działań

określonych w art. 3 i 4 TWE definiujących cele

polityki gospodarczej i społecznej Wspólnoty.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.2

3

Inne zadania Eurosystemu

Inne zadania i uprawnienia Eurosystemu obejmują między

innymi:

• wyłączne prawo EBC do wydawania zgody na emisję

banknotów na obszarze euro.

• zbieranie przez EBC, we współpracy z krajowymi bankami

centralnymi, od władz krajowych lub bezpośrednio od

podmiotów gospodarczych informacji statystycznych

niezbędnych do wykonywania swoich zadań;

• przyczynianie się Eurosystemu do sprawnego prowadzenia

polityki realizowanej przez właściwe władze a odnoszącej się

do finansowego nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami

kredytowymi oraz zapewnienia stabilności systemu

finansowego;

• W ramach współpracy międzynarodowej i europejskiej

utrzymywanie przez EBC roboczych kontaktów z

odpowiednimi zewnętrznymi instytucjami, organami i forami,

zarówno unijnymi jak i międzynarodowymi, jeżeli współpraca

ta jest związana z zadaniami powierzonymi Eurosystemowi.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.3

4

Polityka pieniężna obszaru euro

• Instrumentem realizacji polityki pieniężnej mającej zapewnić

stabilizację cen jest decydowanie o poziomie i zmianach

krótkookresowych stóp procentowych. Strategicznym celem tej

polityki jest utrzymywanie w średnim okresie inflacji liczonej

jako zmiany zharmonizowanego wskaźnika cen artykułów i

usług konsumpcyjnych w obszarze euro poniżej 2% rocznie.

• Ramy analityczne dla prowadzenia polityki pieniężnej obejmują

zarówno analizy sytuacji gospodarczej w krajach

członkowskich, jak i analizy rynków pieniądza. Analiza sytuacji

gospodarczej obejmuje czynniki kształtujące ceny w średnim

okresie a dotyczące zmian popytu i podaży na rynkach towarów

i usług oraz czynników produkcji z jednej strony i na rynkach

finansowych z drugiej strony.

• Natomiast analiza rynków finansowych dotyczy

długoterminowych związków między cenami a podażą

pieniądza, w tym wpływu polityki kredytowej na przewidywane

zmiany cen i na wzrost gospodarczy. Szczególnie uważnie

badanym agregatem pieniężnym jest M3 (tj. najszersza

definicja pieniądza).

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.4

5

Operacje dewizowe w ramach

Eurosystemu

Uprawnienia Eurosystemu do przeprowadzania operacji

dewizowych zawarte są w art. 105 i TWE. Operacje te obejmują

1) interwencje walutowe oraz
2) takie operacje jak sprzedaż przychodów odsetkowych z aktywów

walutowych i tzw. transakcje handlowe.

Interwencje walutowe mogą być prowadzone np. w związku z

formalnym ustaleniem relacji kursowych pomiędzy euro a

walutami krajów spoza Unii Europejskiej (np. dolarem

amerykańskim i japońskim jenem). W takim przypadku (na

podstawie art. 111 TWE) Rada ECOFIN może zawrzeć formalne

umowy w sprawie systemu kursów wymiany euro.

Możliwości przeprowadzania interwencji walutowych przez EBC

nie są ograniczone wielkością posiadanych rezerw walutowych.

Interwencje mogą być finansowane przez EBC również na

przykład przy pomocy swapów walutowych.

Interwencje walutowe mogą być również dokonywane w ramach

mechanizmu kursowego ERM II, który zaczął funkcjonować z

chwilą rozpoczęcia trzeciego etapu Unii Gospodarczej i

Walutowej.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.5

6

Utrzymywanie oficjalnych rezerw

dewizowych

Utrzymywanie oficjalnych rezerw dewizowych jest związane z

zarządzaniem przez EBC trzema portfelami:

• 1) portfelem rezerwy walutowej, który gwarantuje EBC

płynność wystarczającą do przeprowadzania operacji

dewizowych;

• 2) portfelem funduszy własnych, który jest rezerwą EBC na

pokrycie ewentualnych strat;

• 3) portfelem funduszu emerytalnego,który zawiera aktywa

inwestowane przez bank i jego pracowników w program

emerytalny EBC

EBC bezpośrednio odpowiada również za zarządzanie ryzykiem

tych portfeli.

Jakkolwiek metoda zarządzania funduszem jest inna dla każdego z

tych portfeli EBC, wszystkie je łączy dążenie EBC do

osiągnięcia jak najwyższego zwrotu z portfela, z

uwzględnieniem jego przeznaczenia oraz ścisłe przestrzeganie

zasady rozdziału zarządzania portfelami od innych obszarów

działalności EBC i wystrzeganie się powodowania zaburzeń

rynku. W związku z tym EBC inwestuje jedynie na bardzo

głębokich i płynnych rynkach.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.6

7

Sprawne działanie systemów

płatniczych

Zapewnienie sprawnego działania systemów płatniczych

jest statutowym zadaniem Eurosystemu na podstawie art.

105, ust. 2 TWE oraz art. 3 statutu ESBC i EBC. Zadania te

Eurosystem wypełnia poprzez:

1) Ułatwiania płatności i rozliczeń dużych transakcji

nominowanych w euro poprzez system TARGET oraz

zapewnienie mechanizmu rozliczania operacji

transgranicznych z użyciem zastawu za pomocą systemu

CCMC.

2) Wyznaczanie standardów systemów płatności.
3) Zapewnienie zintegrowanego nadzoru i regulacji systemu

płatności (we współpracy m.in. z ESBC).

4) Zapewnienie efektywności tego systemu przez dostosowanie

jego infrastruktury do potrzeb jednolitego systemu płatności

sfery euro (SEPA) i ułatwienie jego funkcjonowania.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.7

8

Organy decyzyjne EBC – Rada

Prezesów

Głównym organem decyzyjnym EBC jest jego Rada

Prezesów, która składa się z sześciu członków

Zarządu oraz prezesów wszystkich krajowych

banków centralnych (KBC) z 14 krajów obszaru

euro (art. 112, ust. 1 TWE). Do jej obowiązków

należy

a) uchwalanie wytycznych i podejmowanie decyzji

niezbędnych do wykonywania zadań powierzonych

Eurosystemowi oraz

b)ustalanie polityki pieniężnej obszaru euro, w tym

podejmowanie decyzji w sprawach celów

pieniężnych, podstawowych stóp procentowych,

wielkości rezerw w Eurosystemie oraz określanie

wytycznych koniecznych do realizacji tych decyzji.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.8

9

Organy decyzyjne EBC – Zarząd

Zarząd EBC składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech

pozostałych członków (art. 112, ust. 2 TWE). Wszyscy

członkowie są mianowani za wspólnym porozumieniem

szefów państw lub rządów krajów obszaru euro i mogą być

mianowani tylko na jedną, ośmioletnią kadencję. Do

obowiązków Zarządu należy:

1) przygotowywanie posiedzeń Rady Prezesów,
2) realizowanie polityki pieniężnej obszaru euro zgodnie z

wytycznymi i postanowieniami Rady Prezesów (w jej

ramach Zarząd wydaje krajowym bankom centralnym

obszaru euro niezbędne polecenia),

3) kierowanie codzienną działalnością EBC oraz
4) wykonywanie

określonych

uprawnień

przekazanych

Zarządowi w drodze delegacji przez Radę Prezesów, w tym

uprawnień o charakterze regulacyjnym

.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.9

10

Organy decyzyjne EBC – Rada Ogólna

• Rada Ogólna EBC składa się z prezesa i wiceprezesa EBC oraz

prezesów krajowych banków centralnych wszystkich 27 państw

członkowskich UE (podstawą prawną działania Rady Ogólnej są

art. 45-47 Statutu EBC i ESBC). W posiedzeniach Rady Ogólnej

mogą uczestniczyć pozostali członkowie Zarządu EBC,

Przewodniczący Rady UE oraz członek Komisji Europejskiej,

jednak bez prawa do głosowania.

• Rada Ogólna wykonuje te zadania przejęte od Europejskiego

Instytutu Walutowego, których kontynuacja na trzecim etapie

UGW jest obowiązkiem EBC. Do pozostałych kompetencji Rady

Ogólnej należy m.in.. udział w:

• działaniach doradczych EBC;

• zbieraniu informacji statystycznych;

• sporządzaniu raportów rocznych EBC;

• ustalaniu zasad koniecznych do normalizacji procedur

rachunkowych i sprawozdawczych stosowanych przez krajowe

banki centralne;

Rada Ogólna jest tymczasowym organem EBC i zostanie

rozwiązana po przyjęciu wspólnej waluty przez wszystkie

państwa członkowskie UE.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.10

11

Warunek niezależności Eurosystemu

Nowe kraje członkowskie jako warunek przystąpienia do UGW

muszą zapewnić pełną zgodność statutów krajowych

banków centralnych, z art. 108 i 109 TWE, wymagającymi

m.in. tego, aby bank centralny odznaczał się:

• niezależnością funkcjonalną, tj. miał jasno określony cel

podstawowy, precyzyjnie zdefiniowane zadania oraz miał

zapewnione środki i narzędzia niezbędne do realizacji tego

celu i zadań niezależnie od innych organów władzy;

• niezależnością instytucjonalną, wyrażającą się zakazem

przyjmowania dyspozycji od jakichkolwiek innych organów;

• niezależnością osobistą, wyrażającą się stabilnością

zatrudnienia członków organów decyzyjnych krajowego

banku centralnego (z minimalnie pięcioletnim okresem

kadencji prezesa KBC);

• niezależnością finansową, co znaczy, że państwo

członkowskie nie może dopuścić do sytuacji, aby jego bank

centralny nie miał wystarczających środków na

wykonywanie swoich zadań, w tym związanych z

uczestnictwem w ESBC.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.11

12

Finanse wewnętrzne EBC

• EBC ma własny budżet a finanse EBC są

oddzielone od finansów Wspólnoty Europejskiej.
Kapitał EBC został wniesiony i opłacony przez
krajowe banki centralne obszaru euro.

• Eurosystem nie może udzielać kredytów

organom wspólnotowym ani też podmiotom
sektora publicznego w poszczególnych krajach
(co jest kolejnym zabezpieczeniem przed
naciskami ze strony władz publicznych).

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.12

13

Odpowiedzialność EBC

Odpowiedzialność EBC, podobnie jak jakiegokolwiek

niezależnego krajowego banku centralnego, przed

instytucjami demokratycznymi oraz opinią publiczną za

działania podejmowane w toku realizacji powierzonych mu

zadań

nakłada

nań

ściśle

określone

obowiązki

sprawozdawcze (art. 15 Statutu EBC i ESBC).

EBC ma obowiązek publikacji

• kwartalnych raportów z działalności Eurosystemu oraz

• tygodniowego

skonsolidowanego

sprawozdania

finansowego Eurosystemu.

• Dodatkowo EBC opracowuje raport roczny ze swojej

działalności oraz polityki monetarnej w ubiegłym i

bieżącym roku. Odbiorcami raportu rocznego są

Parlament Europejski, Rada UE, Komisja Europejska oraz

Rada Europejska. Ponadto EBC wydaje szereg innych

publikacji dotyczących swoich zadań i ich realizacji.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.13

14

Zasady ładu korporacyjnego w EBC

Zasady ładu korporacyjnego EBC są wytyczone przez podstawy

i zasady działania nie tylko jego organów decyzyjnych, ale

także jego zewnętrznych i wewnętrznych organów kontroli.

Zewnętrznymi organami kontroli są

•

biegli rewidenci (którzy badają roczne sprawozdanie

finansowe EBC) oraz

•

Europejski

Trybunał

Obrachunkowy

(który

bada

skuteczność zarządzania EBC).

Natomiast organami kontroli wewnętrznej są:
1)

audyt wewnętrzny,

2)

system kontroli wewnętrznej,

3)

Kodeks

Dobrych

Praktyk

i

zasady

dotyczące

nieuprawnionego wykorzystania informacji niedostępnych

publicznie,

4)

władze budżetowe,

5)

Inspektor Ochrony Danych Osobowych,

6)

procedury dotyczące zapobieganiu nadużyciom w EBC i

zasady obowiązujące przy dochodzeniach prowadzonych

przez Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć (OLAF)

oraz

7)

Komitet Audytorów Wewnętrznych.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.14

15

Koordynacja polityki gospodarczej –

zadania ECOFIN

•

Istotną rolę w realizacji celów TWE odgrywa

Rada Ministrów ds. Gospodarczych oraz

Ministrów Finansów krajów członkowskich UE

– tzw. ECOFIN.

•

ECOFIN m.in. zapewnia koordynację ogólnych

polityk gospodarczych państw członkowskich.

•

W skład ECOFIN wchodzi jeden przedstawiciel

szczebla ministerialnego każdego państwa

członkowskiego UE upoważniony do zaciągania

zobowiązań w imieniu rządu tego państwa.

Prezydencję sprawuje kolejno przez okres

sześciu miesięcy każde państwo członkowskie

reprezentowane w ECOFIN, według porządku

jednomyślnie przez ECOFIN ustalonego.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.15

16

ECOFIN a Rada Europejska

•

Rady Ministrów ds. Gospodarczych i Ministrów Finansów

(ECOFIN) nie należy utożsamiać z Radą Europejską.

•

Działanie Rady Europejskiej polega na regularnych (co

najmniej dwa razy w roku) spotkaniach szefów rządów

państw członkowskich oraz przewodniczącego Komisji

Europejskiej, ministra spraw zagranicznych i jednego

członka Komisji.

•

Do zadań Rady Europejskiej należy określanie politycznych

wytycznych Wspólnej Polityki Zagranicznej i

Bezpieczeństwa, formułowanie głównych kierunków

polityki społecznej i gospodarczej i zajmowanie oficjalnego

stanowiska w sytuacjach kryzysowych.

•

Rada Europejska podejmuje też ostateczną decyzję o

rozszerzeniu Unii.

•

Decyzje Rady Europejskiej są podejmowane drogą

konsensusu.

•

Poprzez swój międzynarodowy charakter Rada Europejska

jest forum uzgodnień na najwyższym szczeblu.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.16

17

Koordynacja polityki gospodarczej

•

Na zalecenie Komisji Europejskiej ECOFIN opracowuje projekt

ogólnych kierunków polityki gospodarczej państw członkowskich i

Wspólnoty jako całości i przedstawia go Radzie Europejskiej. Ta zaś

na podstawie sprawozdania ECOFIN przyjmuje kwalifikowaną

większością głosów ogólne kierunki polityki gospodarczej krajów

członkowskich i Wspólnoty i informuje Parlament Europejski o

swoim zaleceniu (TWE, art. 99, ust. 2).

•

W celu zapewnienia należytej koordynacji polityk gospodarczych i

trwałej konwergencji ECOFIN, na podstawie sprawozdań

przedstawionych przez Komisję, nadzoruje rozwój sytuacji

gospodarczej w każdym z krajów członkowskich i w całej

Wspólnocie, zapewnia zgodność polityki gospodarczej z jej

ogólnymi kierunkami oraz regularnie dokonuje oceny całościowej.

ECOFIN składa też Radzie Europejskiej sprawozdanie o realizacji

przyjętych kierunkowych zaleceń polityki gospodarczej.

•

Jeżeli polityka gospodarcza państwa członkowskiego jest niezgodna

z przyjętymi jej ogólnymi kierunkami lub zagraża należytemu

funkcjonowaniu unii gospodarczej i walutowej, ECOFIN może

kierować do takiego państwa niezbędne zalecenia; może też

zadecydować o podaniu swoich zaleceń do publicznej wiadomości.

Przewodniczący ECOFIN i Komisja składają sprawozdanie

Parlamentowi Europejskiemu dotyczące rezultatów wielostronnego

nadzoru, a jeżeli ECOFIN podał swoje zalecenia do publicznej

wiadomości, jej przewodniczący może być wezwany do złożenia

wyjaśnień przed właściwą komisją Parlamentu Europejskiego.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.17

18

Koordynacja polityki fiskalnej (1)

Komisja Europejska nadzoruje rozwój sytuacji

budżetowej i wysokość długu publicznego w krajach

członkowskich i bada poszanowanie dyscypliny

budżetowej na podstawie dwóch kryteriów:
a) czy stosunek między planowanym lub rzeczywistym

deficytem publicznym a produktem krajowym brutto

przekracza wartość odniesienia (3%), oraz
b) czy stosunek między długiem publicznym a produktem

krajowym brutto przekracza wartość odniesienia (60%).
Jeżeli państwo członkowskie nie spełnia jednego lub obu

tych kryteriów, Komisja opracowuje sprawozdanie, które

uwzględnia różne czynniki, w tym średniookresową

sytuację gospodarczą i budżetową tego państwa.
Komisja może także opracować sprawozdanie, jeśli

mimo spełnienia wymagań wynikających z tych kryteriów

uzna, że istnieje ryzyko nadmiernego deficytu w jakimś

państwie członkowskim. O sprawozdaniu Komisji wydaje

opinię Komitet Walutowy, do którego zadań należy m.in.

śledzenie sytuacji pieniężnej i finansowej państw

członkowskich i całej Wspólnoty i regularne składanie

Radzie i Komisji sprawozdań na ten temat.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.18

19

Koordynacja polityki fiskalnej (2)

•

Jeżeli Komisja uzna, że w kraju członkowskim istnieje

nadmierny deficyt lub że taki deficyt może wystąpić, kieruje

opinię do Rady. Następnie Rada po uwzględnieniu

ewentualnych uwag zainteresowanego kraju decyduje

kwalifikowaną większością głosów czy nadmierny deficyt

lub zagrożenie nim rzeczywiście występują. Jeżeli jednak

Rada podejmuje decyzję o istnieniu nadmiernego deficytu,

kieruje zalecenia do danego państwa członkowskiego, aby

doprowadziło ono do usunięcia przekroczeń w oznaczonym

terminie. Zalecenia te nie zostają podane do publicznej

wiadomości, chyba że Rada stwierdzi, iż w odpowiedzi na jej

zalecenia żadne skuteczne działanie nie zostało podjęte w

oznaczonym terminie; w takim przypadku może ona podać

treść zalecenia do publicznej wiadomości.

•

Jeżeli mimo to państwo członkowskie w dalszym ciągu nie

realizuje zalecenia Rady, może ona je wezwać do przyjęcia

w wyznaczonym terminie środków zmierzających do takiego

ograniczenia deficytu, jakie zostanie uznane przez Radę za

niezbędne do zaradzenia sytuacji. W takim przypadku Rada

może zażądać od danego państwa członkowskiego

przedstawienia sprawozdań według precyzyjnego

harmonogramu, aby móc zbadać wysiłki dostosowawcze

podjęte przez to państwo.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.19

20

Koordynacja polityki fiskalnej (3)

Jeżeli państwo członkowskie nie stosuje się do decyzji w sprawie

istnienia nadmiernego deficytu, Rada może zastosować lub

zaostrzyć jedną lub kilka z następujących sankcji:

•

zażądać opublikowania przed emisją obligacji i papierów

wartościowych dodatkowych informacji, które określi Rada,

•

wezwać Europejski Bank Inwestycyjny do ponownego

rozważenia polityki udzielania pożyczek wobec takiego

Państwa,

•

zażądać złożenia przez to państwo we Wspólnocie

nieoprocentowanego depozytu o stosownej wysokości aż do

czasu, kiedy – w ocenie Rady – nadmierny deficyt zostanie

skorygowany,

•

nałożyć grzywnę w stosownej wysokości (do 0,5% PKB).

O podjętych decyzjach Przewodniczący Rady informuje

Parlament Europejski.

Sankcje te nie znajdują zastosowania w przypadku nowych

członków UE objętych derogacją, ale w tym przypadku

sankcją może być wstrzymanie pomocy w ramach Funduszu

Spójności UE.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.20

21

Koordynacja polityki fiskalnej – procedura

wielostronnego nadzoru (art. 99 TWE)

Wprowadza „system wczesnego ostrzegania”, którego zadaniem jest

szybka identyfikacja narastających deficytów budżetowych w

państwach członkowskich oraz wczesne przeciwdziałanie tym

tendencjom, głównie przez usprawnienie koordynacji i nadzoru

polityki gospodarczej w dotkniętych tym zjawiskiem krajach UE.

W tym celu procedura wielostronnego nadzoru nakłada na państwa

strefy euro obowiązek regularnego przedkładania programów

stabilności (stability programes), a na państwa członkowskie UE

pozostające poza strefą euro – obowiązek przedkładania

programów konwergencji (conwergence programes), które są

następnie oceniane przez Komisję Europejską oraz Radę UE.

Wspólnym i głównym elementem obu rodzajów programów są

średnioterminowe strategie konsolidacji finansów publicznych

(strategie osiągnięcia salda budżetowego bliskiego równowagi

lub nadwyżki), a podstawowa różnica między nimi polega na

uzupełnieniu programów konwergencji o informacje na temat

rozwoju polityki pieniężnej w państwie członkowskim

pozostającym poza obszarem wspólnej waluty.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.21

22

Koordynacja polityki fiskalnej – procedura

nadmiernego deficytu (art. 104 TWE oraz

oddzielny Protokół) (1)

Wymaga wprowadzenia szybkich działań naprawczych w przypadku

zaistnienia nadmiernego deficytu.

Dla państw UE, w których wystąpił nadmierny deficyt, procedura

przewiduje możliwość formułowania zleceń Rady ECOFIN

dotyczących wyboru optymalnej ścieżki konsolidacji fiskalnej.

W razie nierespektowania zaleceń Rady procedura przewiduje

możliwość uruchomienia sankcji finansowych, aczkolwiek

wyłącznie wobec państw strefy euro.

•

Początkowo niezdyscyplinowane państwo zobowiązane jest

przekazać do budżetu UE nieoprocentowany depozyt, w

pierwszym roku składający się z części stałej wynoszącej 0,2%

PKB tego państwa oraz części zmiennej wynoszącej jedną

dziesiątą wielkości, o jaką deficyt przekroczył wartość

referencyjną.

•

W następnych latach deponowana jest tylko wartość zmienna.

•

Wysokość jednorazowej sankcji nie może jednak przekroczyć

0,5% PKB.

•

Jeśli przez kolejne dwa lata od momentu nałożenia sankcji w

państwie utrzymuje się nadmierny deficyt, depozyt zamienny jest

na karę finansową, która nie podlega zwrotowi.

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.22

23

Koordynacja polityki fiskalnej – procedura

nadmiernego deficytu (2)

Sankcje finansowe nakładane są tylko w przypadku

nieprzestrzegania kryterium deficytu budżetowego, nie

dotyczą nieprzestrzegania kryterium długu publicznego.

Chociaż Pakt nie określa sankcji w stosunku do państw nie

będących członkami UWG, UE może zablokować wobec

takiego państwa pomoc finansową z Funduszu Spójności.

Oprócz kwestii finansowych procedura nadmiernego deficytu

definiuje także tzw. klauzulę ochronną, czyli warunki, w

których państwo członkowskie może przekroczyć wartość

referencyjną kryterium deficytu budżetowego (3% PKB),

jednak pod warunkiem, że
a) przekroczenie to ma charakter wyjątkowy i przejściowy

oraz
b) stosunek deficytu do PKB pozostaje zbliżony do wartości

referencyjnej (w praktyce odchylenie powinno być nie

większe niż 0,5% pkt. proc.).

Prof.. Jerzy Osiatyński
Finanse publiczne a Unia Monetarna,
slajd 3.23