PODSTAWY

ECHOKARDIOGRAFII

Echokardiografia jest wykorzystującą ultradźwięki

nieinwazyjną metodą badania struktur serca i jego
czynności.

Obrazy serca są komputerowo przetwarzane na

podstawie odbić od jego struktur fali ultradźwiękowej
emitowanej przez przetwornik.

Im wyższa częstotliwość emitowanej fali, tym większa

rozdzielczość obrazu, ale mniejsza penetracja wiązki
(w badaniu dorosłych 2,0-3,5 MHz).

ECHOKARDIOGRAFIA

Wszystkie techniki ultradźwiękowe

umożliwiające zobrazowanie serca i pni

naczyniowych oraz ocenę przepływów:

- typu M
- 2 D
- doplerowska
- z użyciem metody Dopplera tkankowego
- przezprzełykowa
- kontrastowa
- 3D, 4D

Rodzaje metod badań

echokardiograficznych

(umiejscowienie głowicy):

• Badanie przezklatkowe (TTE)

• Badanie przezprzełykowe (TEE)

Rodzaje metod badań

echokardiograficznych (warunki

badania):

• Badanie spoczynkowe

• Badanie obciążeniowe

SKIEROWANIE DO BADANIA ECHO

• Wiek pacjenta
• Wzrost i masa ciała
• Rozpoznanie kliniczne
• Określenie celu badania
• Ewentualne prośby o dodatkowe

pomiary i informacje

Standardowe badanie echokardiograficzne

przezklatkowe wykonuje się najczęściej po

ułożeniu pacjenta na lewym boku, z lewą ręką pod

głową.

Obrazowanie serca przeprowadzamy, umieszczając

głowicę w czwartym lewym międzyżebrzu przy

mostku i w okolicy koniuszka lewej komory.

Odpowiednio obracając głowicę, uzyskujemy

przekroje serca na różnych poziomach i w różnych

płaszczyznach.

PODSTAWOWE PROJEKCJE W BADANIU

ECHOKARDIOGRAFICZNYM

PRZEZKLATKOWYM

PROJEKCJE PRZYMOSTKOWE:

1. Przymostkowa podłużna z uwidocznieniem:

LA, MV,drogi napływu i odpływu LV, A, AV,

drogi odpływu RV, PV, PA, RA, TV, drogi napływu RV

2. Przymostkowa poprzeczna:

naczyniowa, na poziomie MV, na poziomie mięśni

brodawkowatych

PODSTAWOWE PROJEKCJE W BADANIU

ECHOKARDIOGRAFICZNYM

PRZEZKLATKOWYM

PROJEKCJE KONIUSZKOWE:

3. Czterojamowa
4. Pięciojamowa (+ AV)
5. W osi długiej („trójjamowa”)
6. Dwujamowa

DODATKOWE PROJEKCJE STANDARDOWE W

BADANIU ECHOKARDIOGRAFICZNYM

PRZEZKLATKOWYM

• Podmostkowa (z uwidocznieniem przegrody

międzyprzedsionkowej)

• Nadmostkowa (z uwidocznieniem aorty

wstępującej, łuku aorty i początkowej części
aorty zstępującej)

Prawidłowe wartości wskaźników

echokardiograficznych (u

dorosłych):

• PRAWA KOMORA (w. końcowo-rozkurczowy): 7-26 mm
• LEWA KOMORA (w. końcowo-rozkurczowy): 38-56 mm
• LEWA KOMORA (w. końcowo-skurczowy): 22- 40 mm
• PRZEGRODA MIĘDZYKOMOROWA (w. końcowo-

rozkurczowy): 6-11 mm

• TYLNA ŚCIANA LEWEJ KOMORY (w. końcowo-

rozkurczowy): 6-11 mm

• AORTA WSTPUJĄCA nad opuszką: 20-37 mm
• LEWY PRZEDSIONEK (w. końcowo-skurczowy): 18-40

mm

POWIĘKSZENIE PRAWEJ

KOMORY

• Ostre i przewlekłe serce płucne
• Wady zastawki płucnej i trójdzielnej
• Kardiomiopatia rozstrzeniowa
• Rozstrzeń PK w niewydolności LK

spowodowanej chorobą wieńcową

• Przecieki na poziomie przedsionków lub

komór

POWIĘKSZENIE LEWEJ

KOMORY

• Kardiomiopatia rozstrzeniowa
• Rozstrzeń komory w chorobie

wieńcowej

• Tętniak lewej komory
• Niedomykalność zastawki aortalnej
• Niedomykalność zastawki mitralnej
• Zdekompensowane nadciśnienie

tętnicze

PRZEROST MIĘŚNIA LEWEJ

KOMORY

• Nadciśnienie tętnicze
• Kardiomiopatia przerostowa
• Przewlekłe przeciążenie ciśnieniowe lewej

komory (np. zwężenie zastawki aortalnej)

• Przewlekłe przeciążenie objętościowe

lewej komory (np. niedomykalność

zastawki mitralnej)

• Inne (kardiomiopatia restrykcyjna, naciek

nowotworowy)

POWIĘKSZENIE LEWEGO

PRZEDSIONKA

• Wady zastawki mitralnej
• Choroba wieńcowa z dysfunkcją

mięśnia brodawkowatego

• Kardiomiopatie (przerostowa,

rozstrzeniowa, restrykcyjna)

• Choroba nadciśnieniowa serca
• Wady z przeciekiem na poziomie

przedsionków lub komór

POSZERZENIE AORTY

• Postenotyczne poszerzenie aorty

wstępującej w zwężeniu zastawki
aortalnej

• Niedomykalność zastawki aortalnej
• Tętniaki aorty (rozwartwiający, z.

Marfana)

• Poszerzenie aorty miażdżycowe

ECHOKARDIOGRAFIA DOPPLEROWSKA

Uzupełnia informacje anatomiczne informacjami o

przepływach wewnątrzsercowych dzięki
wykorzystaniu zasady efektu Dopplera

(różnica częstotliwości między wiązką emitowaną a

odbitą jest proporcjonalna do szybkości przepływu
erytrocytów i cosinusa kąta theta zawartego między
kierunkiem przepływu krwi i kierunkiem wiązki
ultradźwiękowej).

ECHOKARDIOGRAFIA DOPLEROWSKA

Głównym celem badania

doplerowskiego jest uzyskanie
informacji o charakterze, kierunku i
prędkości przepływu krwi w jamach
serca i wielkich naczyniach w
określonej fazie pracy serca.

GŁÓWNE METODY BADANIA

DOPLEROWSKIEGO

• Metoda fali pulsacyjnej
• Metoda fali ciągłej
• Metoda fali pulsacyjnej z

oznakowaniem kierunku przepływu
kolorem (kolorowy Doppler)

OPIS BADANIA ECHO

• Nazwa aparatu oraz opcje

wykorzystane

• Opis warunków technicznych (zwykłe,

utrudniające interpretację,

uniemożliwiające interpretację)

• Wymiary w/w struktur z zaznaczeniem

norm lub komentarzem odnośnie

nieprawidłowych wymiarów (w

prezentacji M lub 2 D)

OPIS BADANIA ECHO

• Jakościowa ocena całkowitej i odcinkowej

kurczliwości LK

• Morfologia i czynność zastawek serca
• Grubość mięśnia LK
• Ocena osierdzia
• Dodatkowe informacje istotne dla

ostatecznego rozpoznania i/lub leczenia

• Można określić EF (szacunkowo lub na

podstawie wzorów) – nie należy do

standardu badania echo

ZASTOSOWANIE

ECHOKARDIOGRAFII W

DIAGNOSTYCE CHOROBY

WIEŃCOWEJ

CHOROBA

WIEŃCOWA W

POLSCE

80 000 - 100 000

zawałów serca / rok

40 000

zgonów rocznie z powodu ch. wieńcowej

1/3

hospitalizacji z powodów kardiologicznych

1,5-2 mln

chorych

85%

chorych pomimo leczenia ma nadal
dolegliwości wieńcowe

ATP study Rużyłło W. 3

rd

PTK Kongres Warszawa 1999 oral presentation

Pająk A.Medipress Kardiologia Supp.5,2000

IVUS

IVUS

Echokardiografia przezklatkowa NIE obrazuje zwężeń

tętnic wieńcowych.

Zwężenie tętnicy wieńcowej prowadzi do niedokrwienia

danego segmentu mięśnia sercowego i pogorszenie

jego kurczliwości.

Typowe dla choroby wieńcowej są ODCINKOWE

ZABURZENIA KURCZLIWOŚCI mięśnia serca, zgodnie

z anatomią unaczynienia wieńcowego.

Ocena kurczliwości lewej komory jest subiektywna,

wymaga wiedzy i doświadczenia oraz dobrej klasy

aparatu.

ZMIANY STWIERDZANE W

ECHOKARDIOGRAFII W CHOROBIE

WIEŃCOWEJ

• Odcinkowe zaburzenia kurczliwości mięsnia

serca

• Pojawienie się nowych niedomykalności

(przyczyną niedomykalności mitralnej jest

dysfunkcja mięśnia brodawkowatego lub

zerwanie nici ścięgnistej)

• Powiększenie jam serca

• Tętniaki LK

• Skrzepliny wewnątrzsercowe

• Płyn w jamie osierdzia

• Pęknięcie przegrody międzykomorowej

RODZAJE KURCZLIWOŚCI SEGMENTÓW

LEWEJ KOMORY

• Normokineza - kurczliwość prawidłowa

• Hipokineza - kurczliwość obniżona

• Akineza - brak kurczliwości
(najczęściej odpowiada martwicy pozawałowej,

ale może też odpowiadać mięśniowi
zamrożonemu, czyli przewlekle niedokrwionemu)

• Dyskineza - kurczliwość paradoksalna

WSKAZANIA DO BADANIA

ECHOKARDIOGRAFICZNEGO W

CHOROBIE WIEŃCOWEJ

• Wskazaniem pewnym jest zawał serca

w różnych okresach choroby

• Przewlekłe postacie choroby wieńcowej

są wskazaniami względnymi!

Nowa definicja zawału serca

(ESC/ACC 2002)

Kryteria świeżego zawału serca, zawału serca
w fazie ewolucji lub niedawno przebytego
zawału serca. Obecność jednego z dwóch:

1. Typowy wzrost i stopniowy spadek (troponina) lub
szybszy wzrost i spadek (CK-MB) oraz co najmniej
jedno z poniższych:

- objawy niedokrwienia mięśnia serca,
- pojawienie się patologicznych załamków Q w EKG,
- zmiany w EKG o typie uniesienia lub obniżenia odc. ST,
- interwencja na tętnicach wieńcowych (np.

angioplastyka).

2. Anatomopatologiczne cechy świeżego zawału serca.

Badanie echo w zawale serca

–

w jakim celu:

• Ocena lokalizacji i rozległości zawału serca
• Ocena stopnia upośledzenia funkcji

skurczowej (EF)

• Diagnostyka powikłań mechanicznych

zawału serca

EF przy wypisie < 35-40% świadczy o

istotnym upośledzeniu funkcji skurczowej

LK -

Źle rokuje!!!

POWIKŁANIA ZAWAŁU

SERCA

• Tętniak prawdziwy i rzekomy LK
• Skrzeplina w LK
• Ubytek przegrody międzykomorowej

z przeciekiem międzykomorowym

• Dysfunkcja mięśnia brodawkowatego

z następową niedomykalnością
mitralną

• Płyn w worku osierdziowym

Wskazania do badania

echo

Zawał serca

I.Przy przyjęciu do szpitala: rozpoznanie zawału

przy niejednoznacznym obrazie klinicznym.

II. W okresie szpitalnym (OIOK):
1. Niewydolność serca.
2. Wstrząs kardiogenny.
3. Podejrzenie zawału prawej komory.
4. Objawy kliniczne powikłań mechanicznych

zawału.

III. KAŻDY CHORY PRZED WYPISEM ZE

SZPITALA. PTK,

1999

Wskazania do badania

echo: Stabilna choroba

wieńcowa

• Stabilna choroba wieńcowa, przy braku

wywiadu lub elektrokardiograficznych cech

przebytego zawału serca, nie stanowi

wskazania do wykonania spoczynkowego

badania echo.

• Wskazaniem może być podejrzenie innych

przyczyn bólów w klatce piersiowej.

Standardy PTK (1999)

Wskazania do badania echo w celu

diagnostyki bólów w klatce

piersiowej u chorych z podejrzeniem

choroby wieńcowej

(ACC/AHA 2002)

• KLASA I:

– Chorzy ze szmerem skurczowym i

podejrzeniem zwężenia zastawki
aortalnej lub kardiomiopatii
przerostowej

– Ocena niedokrwienia, jeżeli

echokardiogam może być wykonany w
czasie bólu lub wkrótce po jego
ustąpieniu

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

• CEL: wykazanie i ocena ilościowa

odcinkowych zaburzeń
kurczliwości lewej komory w
spoczynku i przy obciążeniu

CELE STRESS ECHO

DIAGNOSTYKA CHD
(czy obecna jest CHD)

USTALENIE ROKOWANIA W

ROZPOZNANEJ CHD

Przypadek 2

38

WYKRYWANIE INDUKOWANEGO

NIEDOKRWIENIA MIĘŚNIA SERCA

ECHOKARDIOGRAFIA OBCIĄŻENIOWA Z

WYSOKĄ DAWKĄ DOBUTAMINY (20 – 40

g/kg/min.)

WYSTĄPIENIE NOWYCH WMA WYJŚCIOWO

NORMOKINETYCZNEGO SEGMENTU LUB

POGORSZENIE WYJŚCIOWYCH WMA

SEGMENTU MIĘŚNIA SERCA

ZAOPATRYWANEGO PRZEZ ZWĘŻONĄ

TĘTNICĘ

ECHOKARDIOGRAFIA OBCIĄŻENIOWA

NIE POWINNA BYĆ WYKONYWANA
U OSÓB Z BARDZO MAŁYM LUB BARDZO

DUŻYM PRAWDOPODOBIEŃSTWEM CHD

(ustalonym na podstawie wieku, płci i

rodzaju bólu w klatce piersiowej).

PRAWDOPODOBIEŃSTWO CHD W

ZALEŻNOŚCI OD WIEKU, PŁCI I

OBJAWÓW

Wiek Płeć B.typowe B.nietyp. B.niedław. B.(-)

30-39 M średnie średnie małe b.małe
K średnie b.małe b.małe b.małe
40-49 M duże średnie średnie małe
K średnie małe b.małe b.małe
50-59 M duże średnie średnie małe
K średnie średnie małe b.małe
60-69 M,K duże średnie średnie małe

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

WSKAZANIA:
1. Podejrzenie choroby wieńcowej u osób nie

mogących wykonać wysiłku fizycznego.

2. Podejrzenie choroby wieńcowej u osób z

nieprawidłowym spoczynkowym ekg
uniemożliwiającym ocenę niedokrwienia.

3. Weryfikacja dodatnich prób wysiłkowych u osób

z nietypowymi bólami w klatce piersiowej
(zwł. u kobiet) lub ujemnych prób
wysiłkowych u osób z typowymi bólami
dławicowymi (zwł. u mężczyzn po 50 r. ż.).

4. Ocena ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych

w trakcie rozległych operacji
niekardiochirurgicznych.

STRESS ECHO - ogólne

zasady

(ACC/AHA2002)

1.

Badanie zlecać tylko wtedy, gdy wynik

wpłynie na dalsze postępowanie.

2.

Interpretując wynik zawsze

uwzględniać prawdopodobieństwo

CHD u danego pacjenta.

3.

Ważne zastosowanie – identyfikacja

pacjentów z b.wysokim ryzykiem

zgonu sercowego (zwężenie MLCA

lub MVD).

STRESS ECHO - ogólne

zasady

(ACC/AHA2002)

4. Rozpoznawanie CHD: czułość ok..

85%, swoistość 77%.

5. Ocena niedokrwienia przy

obecności licznych zwężeń tętnic
wieńcowych przed kwalifikacją do
PCI.

5. Ocena rokowania po zawale serca,

po CABG i po PCI.

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

Rodzaje obciążenia:

1. Wysiłek na bieżni ruchomej lub

cykloergometrze rowerowym.

2. Farmakologiczne (dobutamina – do dawki 40

mcg/kg/min.; dipyridamol; adenozyna).

3. Stymulacja przezprzełykowa lub przy użyciu

stymulatora.

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA - KRYTERIA

PRZERWANIA BADANIA

•

osiągnięcie 85 % maksymalnego limitu tętna,

•

istotny (>15 mmHg) spadek lub istotny

wzrost ciśnienia tętniczego,

•

ból wieńcowy,

•

wystąpienie nowych zaburzeń kurczliwości

więcej niż dwóch segmentów (przy podziale

16-segm.),

•

obniżenie odcinka ST > 2 mm,

•

pojawienie się złożonych komorowych

zaburzeń rytmu.

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

WSKAZANIA SZCZEGÓLNE:
Ocena żywotności mięśnia

sercowego w grupie osób
kwalifikowanych do zabiegu
rewaskularyzacji wieńcowej

(wykrywanie obszarów mięśnia

zamrożonego).

AKINEZA

MARTWICA?

MIĘSIEŃ ZAMROŻONY?

(ŻYWA TKANKA MIĘŚNIA SERCA)

REWASKULARYZACJA

POPRAWA

FUNKCJI

LEWEJ

KOMORY

 RYZYKA

KOLEJNYCH

ZAWAŁÓW

POPRAWA

JAKOŚCI

ŻYCIA



ŚMIERTELNOŚCI

(METAANALIZA

ALLMANA

80% REDUKCJA

ŚMIERTELNOŚCI)

ODRÓŻNIENIE TKANKI

MARTWICZEJ

OD TKANKI AKINETYCZNEJ, ALE

ŻYWEJ

Echokardiografia

PET

obciążeniowa z małą
dawką dobutaminy
(5 – 15 g/kg/min)

Poprawa kurczliwości wyjściowo

hipo/akinetycznego segmentu

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

WSKAZANIA

DO BADANIA

ECHOKARDIOGRAFICZNEGO

PRZEZPRZEŁYKOWEGO

• Zmiany patologiczne aorty (tętniak aorty

rozwarstwiający, koarktacja aorty).

• Kontrola czynności protez zastawkowych.
• Diagnostyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia.
• Ocena przecieków międzyprzedsionkowych.
• Wykrywanie i ocena patologicznych mas wewnątrz- i

zewnątrzsercowych (skrzepliny w uszku LP i w LK,
guzy).

• Przedoperacyjna ocena anatomii zastawek.
• Złe warunki badania przezklatkowego (otyłość,

rozedma).

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

ZALETY:
• anatomiczne (możliwość przedstawienia

tylnych części serca, w tym uszek
przedsionków; brak zakłóceń
spowodowanych przez żebra i tkankę
płucną)

• fizyczne (dzięki zastosowaniu wyższych

częstotliwości ultradźwięków 5-7 MHz
możliwe jest uzyskanie dokładniejszego
obrazu elementów struktury zastawek)

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

WADY:
• anatomiczne (pomiary przepływu w

drodze odpływu lewej komory są
obarczone dużym błędem wynikającym
z kąta między kierunkiem przepływu i
wiązką ultradźwięków)

• fizyczne (badanie inwazyjne

porównywalne z gastroskopią)

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

PRZECIWWSKAZANIA:
• żylaki przełyku lub zaawansowana

choroba wątroby

• wczesny okres po operacji żołądka

lub przełyku

• guzy przełyku