PODSTAWY

ECHOKARDIOGRAFII

Echokardiografia jest wykorzystującą ultradźwięki

nieinwazyjną metodą badania struktur serca i jego

czynności oraz pni naczyniowych oraz przepływów.

.

Obrazy serca są komputerowo przetwarzane na

podstawie odbić od jego struktur fali

ultradźwiękowej emitowanej przez przetwornik.

Im wyższa częstotliwość emitowanej fali, tym

większa rozdzielczość obrazu, ale mniejsza

penetracja wiązki (w badaniu dorosłych 2,0-3,5

MHz).

Rodzaje metod badań

echokardiograficznych (płaszczyzny

przekroju):

- Prezentacja jednowymiarowa (typu M)

- Prezentacja dwuwymiarowa (2 D)

- Prezentacja trójwymiarowa (3D, 4D)

Rodzaje metod badań

echokardiograficznych

(umiejscowienie głowicy):

• Badanie przezklatkowe (TTE)

• Badanie przezprzełykowe (TEE)

Rodzaje metod badań

echokardiograficznych (warunki

badania):

• Badanie spoczynkowe

• Badanie obciążeniowe

Standardowe badanie echokardiograficzne

przezklatkowe wykonuje się najczęściej po

ułożeniu pacjenta na lewym boku, z lewą ręką pod

głową.

Obrazowanie serca przeprowadzamy, umieszczając

głowicę w czwartym lewym międzyżebrzu przy

mostku i w okolicy koniuszka lewej komory.

Odpowiednio obracając głowicę, uzyskujemy

przekroje serca na różnych poziomach i w różnych

płaszczyznach.

PODSTAWOWE PROJEKCJE W BADANIU

ECHOKARDIOGRAFICZNYM

PRZEZKLATKOWYM

PROJEKCJE PRZYMOSTKOWE:

1. Przymostkowa podłużna z uwidocznieniem:

LA, MV,drogi napływu i odpływu LV, A, AV,

drogi odpływu RV, PV, PA, RA, TV, drogi napływu RV

2. Przymostkowa poprzeczna:

naczyniowa, na poziomie MV, na poziomie mięśni

brodawkowatych

PODSTAWOWE PROJEKCJE W BADANIU

ECHOKARDIOGRAFICZNYM

PRZEZKLATKOWYM

PROJEKCJE KONIUSZKOWE:

3. Czterojamowa
4. Pięciojamowa (+ AV)
5. W osi długiej („trójjamowa”)
6. Dwujamowa

DODATKOWE PROJEKCJE STANDARDOWE W

BADANIU ECHOKARDIOGRAFICZNYM

PRZEZKLATKOWYM

• Podmostkowa (z uwidocznieniem przegrody

międzyprzedsionkowej)

• Nadmostkowa (z uwidocznieniem aorty

wstępującej, łuku aorty i początkowej części
aorty zstępującej)

ECHOKARDIOGRAFIA DOPLEROWSKA

Uzupełnia informacje anatomiczne informacjami o

przepływach wewnątrzsercowych dzięki
wykorzystaniu zasady efektu Dopplera

(różnica częstotliwości między wiązką emitowaną a

odbitą jest proporcjonalna do szybkości przepływu
erytrocytów i cosinusa kąta theta zawartego między
kierunkiem przepływu krwi i kierunkiem wiązki
ultradźwiękowej).

OPIS BADANIA ECHO

• Nazwa aparatu oraz opcje

wykorzystane

• Opis warunków technicznych (zwykłe,

utrudniające interpretację,

uniemożliwiające interpretację)

• Wymiary struktur serca z zaznaczeniem

norm lub komentarzem odnośnie

nieprawidłowych wymiarów (w

prezentacji M lub 2 D)

OPIS BADANIA ECHO

• Ocena całkowitej i odcinkowej kurczliwości LV

• Morfologia i czynność zastawek serca

• Grubość mięśnia LV

• Ocena osierdzia

• Ocena funkcji skurczowej LV (zdolności LV do

opróżniania) z określeniem frakcji

wyrzutowej LV (szacunkowo lub na podstawie

wzorów)

• Ocena funkcji rozkurczowej LV (zdolności LV

do napełniania)

• Dodatkowe informacje istotne dla

ostatecznego rozpoznania i/lub leczenia

Prawidłowe wartości wskaźników

echokardiograficznych (u

dorosłych):

• PRAWA KOMORA (w. końcowo-rozkurczowy): 7-26 mm
• LEWA KOMORA (w. końcowo-rozkurczowy): 38-56 mm
• LEWA KOMORA (w. końcowo-skurczowy): 22- 40 mm
• PRZEGRODA MIĘDZYKOMOROWA (w. końcowo-

rozkurczowy): 6-11 mm

• TYLNA ŚCIANA LEWEJ KOMORY (w. końcowo-

rozkurczowy): 6-11 mm

• AORTA WSTPUJĄCA nad opuszką: 20-37 mm
• LEWY PRZEDSIONEK (w. końcowo-skurczowy): 18-40

mm

POWIĘKSZENIE PRAWEJ

KOMORY

• Ostre i przewlekłe serce płucne

• Wady zastawki płucnej i trójdzielnej
•
• Kardiomiopatia rozstrzeniowa

• Rozstrzeń RV wtórnie do niewydolności LV

spowodowanej chorobą wieńcową

• Przecieki na poziomie przedsionków lub komór

POWIĘKSZENIE LEWEJ

KOMORY

• Kardiomiopatia rozstrzeniowa

• Rozstrzeń LV w chorobie wieńcowej (zwłaszcza po zawale)

• Tętniak LV

• Niedomykalność zastawki aortalnej
(przeciążenie objętościowe LV)

• Niedomykalność zastawki mitralnej
(przeciążenie objętościowe LV)

• Zdekompensowane nadciśnienie tętnicze

PRZEROST MIĘŚNIA LEWEJ

KOMORY

• Nadciśnienie tętnicze

• Kardiomiopatia przerostowa

• Zwężenie zastawki aortalnej
(przewlekłe przeciążenie ciśnieniowe LV)

• Inne (kardiomiopatia restrykcyjna, naciek

nowotworowy)

POWIĘKSZENIE LEWEGO

PRZEDSIONKA

• Wady zastawki mitralnej

• Kardiomiopatie (przerostowa,

rozstrzeniowa, restrykcyjna)

• Choroba nadciśnieniowa serca

• Wady z przeciekiem na poziomie

przedsionków lub komór

POSZERZENIE AORTY

• Postenotyczne poszerzenie aorty wstępującej w

zwężeniu zastawki aortalnej

• Niedomykalność zastawki aortalnej

• Tętniaki aorty (rozwartwiający, zespół Marfana)

• Poszerzenie aorty miażdżycowe

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

PRZECIWWSKAZANIA:

• żylaki przełyku lub zaawansowana

choroba wątroby

• wczesny okres po operacji żołądka lub

przełyku

• guzy przełyku

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

ZALETY:

• anatomiczne (możliwość przedstawienia

tylnych części serca, w tym uszek

przedsionków; brak zakłóceń spowodowanych

przez żebra i tkankę płucną)

• fizyczne (dzięki zastosowaniu wyższych

częstotliwości ultradźwięków 5-7 MHz

możliwe jest uzyskanie dokładniejszego

obrazu elementów struktury zastawek)

ECHOKARDIOGRAFIA

PRZEZPRZEŁYKOWA

WADY:

• anatomiczne (pomiary przepływu w drodze

odpływu lewej komory są obarczone dużym
błędem wynikającym z kąta między
kierunkiem przepływu i wiązką
ultradźwięków)

• fizyczne (badanie inwazyjne porównywalne z

gastroskopią)

WSKAZANIA DO TEE

• Zmiany patologiczne aorty (tętniak aorty rozwarstwiający, koarktacja

aorty).

• Kontrola czynności protez zastawkowych.

• Diagnostyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia.

• Ocena przecieków międzyprzedsionkowych.

• Wykrywanie i ocena patologicznych mas wewnątrz- i zewnątrzsercowych

(skrzepliny w uszku LA i w LV, guzy).

• Przedoperacyjna ocena anatomii zastawek.

• Złe warunki badania przezklatkowego (otyłość, rozedma).

ZASTOSOWANIE

ECHOKARDIOGRAFII W

DIAGNOSTYCE CHOROBY

WIEŃCOWEJ

CHOROBA

WIEŃCOWA W

POLSCE

80 000 - 100 000

zawałów serca / rok

40 000

zgonów rocznie z powodu ch. wieńcowej

1/3

hospitalizacji z powodów kardiologicznych

1,5-2 mln

chorych

85%

chorych pomimo leczenia ma nadal
dolegliwości wieńcowe

ATP study Rużyłło W. 3

rd

PTK Kongres Warszawa 1999 oral presentation

Pająk A.Medipress Kardiologia Supp.5,2000

IVUS

IVUS

Echokardiografia przezklatkowa NIE obrazuje zwężeń

tętnic wieńcowych.

Zwężenie tętnicy wieńcowej prowadzi do niedokrwienia

danego segmentu mięśnia sercowego i pogorszenie

jego kurczliwości.

Typowe dla choroby wieńcowej są ODCINKOWE

ZABURZENIA KURCZLIWOŚCI mięśnia serca, zgodnie

z anatomią unaczynienia wieńcowego.

Ocena kurczliwości lewej komory jest subiektywna,

wymaga wiedzy i doświadczenia oraz dobrej klasy

aparatu.

ZMIANY STWIERDZANE W

ECHOKARDIOGRAFII W CHOROBIE

WIEŃCOWEJ

• Odcinkowe zaburzenia kurczliwości mięśnia

serca

• Niedomykalność mitralna niedokrwienna

(przyczyną jest niedokrwienna dysfunkcja

mięśnia brodawkowatego)

• Powiększenie jam serca

RODZAJE KURCZLIWOŚCI SEGMENTÓW

LEWEJ KOMORY

• Normokineza - kurczliwość prawidłowa

• Hipokineza - kurczliwość obniżona

• Akineza - brak kurczliwości
(najczęściej odpowiada martwicy pozawałowej,

ale może też odpowiadać mięśniowi
zamrożonemu, czyli przewlekle niedokrwionemu)

• Dyskineza - kurczliwość paradoksalna

WSKAZANIA DO BADANIA

ECHOKARDIOGRAFICZNEGO W

CHOROBIE WIEŃCOWEJ

• Wskazaniem pewnym jest zawał serca

w różnych okresach choroby

• Przewlekłe postacie choroby wieńcowej

są wskazaniami względnymi!

Badanie echo w zawale serca

–

w jakim celu:

• Ocena lokalizacji i rozległości zawału serca
• Ocena stopnia upośledzenia funkcji

skurczowej LV (frakcja wyrzutowa - EF)

• Diagnostyka powikłań mechanicznych

zawału serca

EF przy wypisie < 35-40% świadczy o

istotnym upośledzeniu funkcji skurczowej

LV.

Źle rokuje!!!

POWIKŁANIA ZAWAŁU

SERCA

• Przebudowa pozawałowa LV (remodeling):

powiększenie jamy, zmiana geometrii, przerost

mięśnia segmentów nieobjętych zawałem

• Tętniak prawdziwy i rzekomy LV
• Skrzeplina w LV
• Ubytek przegrody międzykomorowej z

przeciekiem międzykomorowym

• Dysfunkcja mięśnia brodawkowatego

(martwica lub niedokrwienie) z następową

niedomykalnością mitralną

• Płyn w worku osierdziowym

Wskazania do badania

echo

Zawał serca

I.Przy przyjęciu do szpitala: rozpoznanie zawału

przy niejednoznacznym obrazie klinicznym.

II. W okresie szpitalnym (OIOK):
1. Niewydolność serca.
2. Wstrząs kardiogenny.
3. Podejrzenie zawału prawej komory.
4. Objawy kliniczne powikłań mechanicznych

zawału.

III. KAŻDY CHORY PRZED WYPISEM ZE

SZPITALA. PTK,

1999

WSKAZANIA DO BADANIA

ECHOKARDIOGRAFICZNEGO W

CHOROBIE WIEŃCOWEJ

• Wskazaniem pewnym jest zawał serca

w różnych okresach choroby

• Przewlekłe postacie choroby wieńcowej

są wskazaniami względnymi!

Wskazania do badania

echo: Stabilna choroba

wieńcowa

• Stabilna choroba wieńcowa, przy braku

wywiadu lub elektrokardiograficznych cech

przebytego zawału serca, nie stanowi

wskazania do wykonania spoczynkowego

badania echo.

• Wskazaniem może być podejrzenie innych

przyczyn bólów w klatce piersiowej.

Standardy PTK (1999)

Wskazania do badania echo w celu

diagnostyki bólów w klatce

piersiowej u chorych z podejrzeniem

choroby wieńcowej

(ACC/AHA 2002)

• KLASA I:

– Chorzy ze szmerem skurczowym i

podejrzeniem zwężenia zastawki
aortalnej lub kardiomiopatii
przerostowej

– Ocena niedokrwienia, jeżeli

echokardiogam może być wykonany w
czasie bólu lub wkrótce po jego
ustąpieniu

Czy prawidłowe spoczynkowe

badanie echo wyklucza obecność

choroby wieńcowej?

NIE!!
Odcinkowe zaburzenia kurczliwości

(wywołane niedokrwieniem)

mogą wystąpić tylko w czasie bólu

lub wysiłku (zwiększonego

zapotrzebowania na tlen).

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA (stress echo)

CEL:
wykazanie i ocena ilościowa

odcinkowych zaburzeń
kurczliwości lewej komory w
spoczynku i przy obciążeniu

CELE STRESS ECHO

DIAGNOSTYKA CHD (czy obecna jest

CHD)

USTALENIE ROKOWANIA W

ROZPOZNANEJ CHD ORAZ WSKAZAŃ
DO REWASKULARYZACJI

Przypadek 2

41

Wykrywanie niedokrwienia mięśnia serca

indukowanego obciążeniem

Echokardiografia obciążeniowa z

zastosowaniem obciążenia submaksymalnego

(85%MHR)

Wystąpienie nowej akinezy/hipokinezy

segmentu wyjściowo normokinetycznego lub

akinezy segmentu wyjściowo

hipokinetycznego zaopatrywanego przez

zwężoną tętnicę

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

WSKAZANIA:
1. Podejrzenie choroby wieńcowej u osób nie

mogących wykonać wysiłku fizycznego.

2. Podejrzenie choroby wieńcowej u osób z

nieprawidłowym spoczynkowym ekg
uniemożliwiającym ocenę niedokrwienia.

3. Weryfikacja dodatnich prób wysiłkowych u osób

z nietypowymi bólami w klatce piersiowej
(zwł. u kobiet) lub ujemnych prób
wysiłkowych u osób z typowymi bólami
dławicowymi (zwł. u mężczyzn po 50 r. ż.).

4. Ocena ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych

w trakcie rozległych operacji
niekardiochirurgicznych.

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

Rodzaje obciążenia:

1. Wysiłek na bieżni ruchomej lub

cykloergometrze rowerowym.

2. Farmakologiczne (dobutamina – do dawki 40

mcg/kg/min.; dipyridamol; adenozyna).

3. Stymulacja przezprzełykowa lub przy użyciu

stymulatora.

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA - KRYTERIA

PRZERWANIA BADANIA

• osiągnięcie 85 % maksymalnego limitu tętna,

• istotny (>15 mmHg) spadek lub istotny wzrost ciśnienia

tętniczego,

• ból wieńcowy,

• wystąpienie nowych zaburzeń kurczliwości więcej niż

dwóch segmentów (przy podziale 16-segmentowym),

• obniżenie w ekg odcinka ST > 2 mm,

• pojawienie się złożonych komorowych zaburzeń rytmu.

ECHOKARDIOGRAFIA

OBCIĄŻENIOWA

WSKAZANIA SZCZEGÓLNE:
Ocena żywotności mięśnia

sercowego w grupie osób
kwalifikowanych do zabiegu
rewaskularyzacji wieńcowej

(wykrywanie obszarów mięśnia

zamrożonego).

AKINEZA

MARTWICA?

MIĘSIEŃ ZAMROŻONY?

(ŻYWA TKANKA MIĘŚNIA SERCA)

REWASKULARYZACJA

POPRAWA

FUNKCJI

LEWEJ

KOMORY

 RYZYKA

KOLEJNYCH

ZAWAŁÓW

POPRAWA

JAKOŚCI

ŻYCIA



ŚMIERTELNOŚCI

(METAANALIZA

ALLMANA

80% REDUKCJA

ŚMIERTELNOŚCI)

ODRÓŻNIENIE TKANKI

MARTWICZEJ

OD TKANKI AKINETYCZNEJ, ALE

ŻYWEJ

Echokardiografia

PET

obciążeniowa z małą
dawką dobutaminy
(5 – 15 g/kg/min)

Poprawa kurczliwości wyjściowo

hipo/akinetycznego segmentu