Spektrum Autyzmu

Zaburzenia wchodzące w

skład kategorii Uogólnionych

Zaburzeń Rozwoju (spektrum

autyzmu)

Dr Barbara Arska-Karyłowska

1. Autyzm
2. Zespół Retta
3. Dziecięce Zaburzenie

desintegracyjne

4. Zespół Aspergera
5. Niespecyficzne Uogólnione

Zaburzenie Rozwoju

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Cechy wspólne

1. Znaczny deficyt w rozwoju

społecznym

2. Znaczny deficyt w rozwoju

komunikowania się.

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Zespół Retta

1.

normalny rozwój prenatalny

2.

normalny rozwój w pierwszych pięciu
miesiącach życia

3.

około szóstego miesiąca życia: zwolnienie
tempa wzrostu obwodu głowy, utrata
zainteresowania kontaktami społecznymi,
utrata sprawności manualnej, pojawiają
się ruchy stereotypowe, zanikają ruchy
celowe, następuje zatrzymanie rozwoju
języka i mowy.

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Zaburzenie Desintegracyjne

1 Normalny rozwój przez pierwsze

dwa lata życia

2 utrata umiejętności: językowych,

społecznych, ruchowych oraz
umiejętności bawienia się nabytych
w pierwszych dwóch latach
normalnego rozwoju.

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Zespół Aspergera

1. Poważny deficyt w rozwoju

społecznym

2. Brak znacznego deficytu w rozwoju

poznawczym i w rozwoju języka

Dr Barbara Arska-Karyłowska

A. Jakościowy deficyt w

interakcjach spolecznych,

który manifestuje się przez

co najmniej dwa z

następujących objawów

1. Wyraźne deficyty w użyciu

niewerbalnych zachowań takich jak
kontak wzrokowy, ekspresja twarzy,
postawa ciała, gesty używane
podczas interakcji

2. Opóżnieony w stosunku do wieku

rozwój relacji z rówieśnikami

3. Brak spontanicznego

zainteresowania relacjami z ludźmi

4. Brak społecznej i emocjonalnej

wzajemności

B. Ograniczone, powtarzalne,

stereotypowe zachowania,
aktywności i zainteresowania,
manifestujące się jednym z
poniższych objawów

1. Fascynacja jednym przdmiotem

zainteresowań nietypowym albo ze

względu na swoją treść albo ze względu

na nasilenie tego zainteresowania

2. Przywiązanie do jakiegoś specyficznego

niefunkcjonalnego rytuału lub

nieprzystosowawczej rutyny

3. Stereotypowe, powtarzajace się

manieryzmy ruchowe

4. Pzesadne zainteresowanie jakimś

elementem przedmiotu

AUTYZM

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Częstość występowania

Autyzmu

• Zależnie od kryteriów użytych do

diagnozy podawane są różne

częstości. Jeśli używamy kryteriów

DSM-IV to Autyzm występuje z

częstością około 5:1000 dzieci

• 3-4 ro krotnie częściej u chłopców

niż u dziewczynek.

• Niedorozwój umysłowy

wspólwystępuje z Autyzmem w 75%.

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Kryteria diagnozy Autyzmu

w DSM-IV

(A). Sześć (lub więcej) z kategorii (1),

(2) i (3) z co najmniej dwoma
kryteriami (objawamia) z kategorii
(1) i co najmniej jednym kryterium z
kategorii (2) i (3).

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Kategoria 1
zaburzenie umiejętności

nawiązywania i
utrzymywania społecznych
interakcji manifestujące
się przez co najmniej dwa
z poniższych objawów:

Dr Barbara Arska-Karyłowska

a. wyraźny niedorozwój niewerbalnych

zachowań społecznych takich jak kontakt
wzrokowy, odpowiedni wyraz twarzy, postura
i odpowiednia gestykulacja

b. niedorozwój w relacjach z rówieśnikami w

porównaniu z wiekiem chronologicznym

c. brak motywacji do spontanicznego dzielenia

się z innymi swoimi zainteresowaniami,
osiągnięciami, radościami

d. brak wzajemności w kontaktach

społecznych

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Kategoria 2
zaburzenie w rozwoju
komunikowania się z
innym, manifestujące się
co najmniej jednym z
następujacych objawów:

Dr Barbara Arska-Karyłowska

a. opóźnienie lub całkowity brak

rozwoju języka mówionego

b. u osób mówiących, brak

umiejętności zainicjowania lub
prowadzenia konwersacji

c. stereotypowe lub dziwne użycie

języka

d. brak zabawy tematycznej

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Kategoria 3
Ograniczony repertuar

zachowań, powtarzające się,
stereotypowe zachowania,
zainteresowania i aktywności
maniferstujące się przez co
najmniej jeden z poniżej
opisanych objawów:

Dr Barbara Arska-Karyłowska

a. silna fiksacja na jednym

zainteresowaniu, które jest
nietypowe albo z powodu
intensywności albo tematyki

b. sztywne przywiązanie do

niefunkcjonalnej rutyny lub rytuału

c. stereotypowe ruchy
d. fiksacja na nieistotnych częściach

przedmiotów

Dr Barbara Arska-Karyłowska

(B). Opóźnienie lub deficyt w co najmniej

jednej ze sfer:

1 interakcje społeczne,
2 język użyty w społecznej komunikacji,
3 zabawa tematyczna (symboliczna).
(C). Zaburzenia nie da się lepiej wyjaśnić

przez zespół Retta lub przez Dziecięce
Zaburzenie Desintegracyjne

Dr Barbara Arska-Karyłowska

OPIS KLINICZNY

• Definicje różnią się ale wszystkie

uwzględniają deficyty w trzech sferach:

w sferze interakcji społecznych, w

sferze komunikowania się oraz w sferze

zachowania (ograniczenie aktywności

do niewielu, stereotypowych zachowań)

• Ponadto występują:

Dr Barbara Arska-Karyłowska

• Zaburzone (nietypowe) użycie przedmiotów

(samo-stymulacja, przesadne zainteresowanie

jakąś częścią przedmiotu, skupienie na

jednym aspekcie, przywiązanie do jednego

przedmiotu)

• Zaburzone (nietypowe) zachowania ruchowe

• Przywiązanie do rutyny

• Nadwrażliwość lub obniżona wrażliwość na

stymulację

• Nietypowe zabawy (brak wyobraźni,

stereotypowe, powtarzające się ruchy)

• Ograniczona ekspresja emocji

• Częsta samo-stymulacja

• Nierówne tempo rozwoju różnych funkcji

ETIOLOGIA

• Czynniki rodzinne a etiologia

Autyzmu (perspektywa historyczna)

• Biologiczne teorie etiologii Autyzmu
• Behawioralne teorie etiologii

Autyzmu

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Biologiczne teorie autyzmu

Uwarunkowania genetyczne:

U jednojajowych bliźniaków współwystępowanie

w 31-91% a u dwujajowych 5%.

W populacji Autyzm występuje z częstością

0,15% a jesli jednodziecko cierpi na Autyzm to

sznsa, że drugi też będzie miał autyzm jest

2,2%-4,5%

Autism genom project: znaleziono uszkodzenia

chromozomu 11. Niedorozwój genu neuroxin

1, odpowiedzialnego za produkcję białka,

które wpływa na dojrzewanie mózgu i

tworzenie się połączeń neuronalnych we

wczesnym okresie rozwoju.

Uwarunkowania

neuroanatomiczne

• Mózg większy od normy a gęstość

synaps mniejsza w pewnych
obszarach mózgu i większa niż
norma w innych

• System limbiczny-niedoczynnośc
• Ciało migdałowate-niedoczynność
• Płaty czołowe-niedoczynność

METODY DIAGNOZOWANIA

• Skale obserwacyjne (Autism Behavior

Checklist, Behavior Observation Scale for

Autism, Childhood Autism Rating Scale)

• Skale wypełniane przez rodziców

(Diagnostic Checklist for Behavior-

Disturbed Children Form E-2)

• Ewaluacja niespecyficzna: ocena poziomu

intelektualnego, ocena zachowania

Dr Barbara Arska-Karyłowska

METODY ODDZIAŁYWANIA

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Podejście behawioralne

• Modyfikowanie deficytów i nadmiarów behawioralnych

poprzez manipulowanie czynnikami środowiskowymi

• Precyzyjny pomiar zachowań modyfikowanych

• Rozbijanie kompleksowych umiejętności na prostsze

• Specjalistyczne metody uczenia

• Uczenie w sposób promujący sukces osoby uczącej się

• Analizowanie czynników prowadzących do

występowania zachowań trudnych i opracowywanie

technik postępowania w razie wystąpienia takich

zachowań

Dr Monika Suchowierska

• Pożądane charakterystyki technik

używanych w terapii zaburzeń ze
spektrum autyzmu

Dr Monika
Suchowierska

– Efektywność
– Możliwość zastosowania jako wczesna

interwencja

– Zindywidualizowanie terapii
– Wyraźna struktura otoczenia
– Ciągłość, kompleksowość, i intensywność

oddziaływań

– Zastosowanie teorii uczenia się
– Terapia prowadzona w środowisku naturalnym
– Włączanie rodziny do pracy z dzieckiem
– Możliwość użycia do integracji dziecka z

rówieśnikami

Dr Monika Suchowierska

Podstawowa jednostka analizy

w ABA

• to:

Zdarzenie poprzedzające -> Zachowanie

->Konsekwencja

Podstawowe Metody ABA (

które

wykorzystują powyższy model)

– Metoda wyodrębnionych prób
– Uczenie sytuacyjne
– Uczenie łańcuchów zachowań

Charakterystyka metody

wyodrębnionych prób

1. Rozbijanie każdej umiejętności na

elementy i uczenie każdego

elementu osobno

2. Elementy wyodrębnionej bróby:
a. sygnał
b. podpowiedź uczącego
c. reakcja ucznia
d. konsekwencja wykoanej reakcji
e. przerwa między próbami

Cechy sygnału

Krótki
Podobny do sygnałów, które dziecko

spotka w naturalnym środowisku

Powtarzający się w niezmiennej samej

formie

Cechy podpowiedzi

dodatkowe bodźce stosowane w celu

zwiększenia prawdopodobieństwa, że

reakcja, która nastąpi będzie prawidłowa

są stosowane przed uzyskaniem

odpowiedzi od osoby uczącej się lub w

czasie jej trwania i pomagają

nauczycielowi stworzyć sytuację, w

której zachowanie ucznia może być

wzmocnione

Powinny być stosowane razem z bodźcem

dyskryminacyjnym

Reakcja ucznia-jak postępować

w przypadku błędu (gdy

używamy metodę

wyodrębnionych prób)

Poprawiamy błąd poprzez

zamodelowanie poprawnej
odpowiedzi; wymagamy, aby dziecko
naśladowało terapeutę

Powtarzamy polecenie
Prosimy o wykonanie polecenia, które

rozpoczęło procedurę korekcyjną

Przerwy między próbami

Dziecko uczy się czekania
Sygnał dla dziecka, że coś jest

zakończone

Czas potrzebny terapeucie

Techniki używane do redukcji

zachowań interferujących z

uczeniem i zachowań

niebezpiecznych

1. time-out
2. pozytywne wzmacnianie zachowań

alternatywnych (zachowanie
wzmacniane musi być zachowaniem,
które może zastąpić zachowanie
niepożądane)

3. Trening zachowań pożądanych
4. Ignorowanie
5. Karanie

Techniki używane do rozwijania

gotowości do uczenia

1. Uczenie, że dorosły jest źródłem

nagród i kar

2. Uczenie zwracania uwagi na

opiekuna i następnie
zgeneralizowanie tej uwagi na innych
dorosłch

3. Uczenie posłuszeństwa
4. Uczenie naśladownictwa

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Techniki używane do rozwijania

zachowań społecznych

• Najważniejsze zachowania społeczne,

które chcemy rozwinąć to polubienie
bliskości drugiego człowieka,
polubienie nagród (wzmocnień)
wtórnych (społecznych),
naśladownictwa i zabawy

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Techniki używane w uczeniu

mowy

1. Metody używane przez O. Lovaasa

(wykorzystuje przede wszystkim
metodę wyodrębnionych prób)

2. Metody używane przez M.

Sundberga (wykorzystuje przede
wszystkim czenie sytuacyjne)

Dr Barbara Arska-Karyłowska

Użycie treningu

behawioralnego do rozwijania

"kluczowych" ("pivotal") funkcji

• Schreibman i Pirce za kluczowe

funkcje uznali motywację i
umiejętność reagowania na
wielorakie aspekty sytuacji

Techniki używane do

zwiększenia motywacji to:

• pozwalanie dziecku na wybieranie

aktywności,

• nagradzanie dziecka przez

pozwalanie mu na robienie tego co
najbardziej lubi,

• częste proszenie dziecka o

wykonywanie czegoś co dobrze umie
i nagradzanie tej czynności.

Kształtowanie umiejętności

reagowania na różne aspekty

sytuacji

• Umiejętność reagowania na różne

aspekty sytuacji uczona jest przez
zmuszanie dziecka do brania pod
uwagę więcej niż jednej cechy
przedmiotu i nagradzanie dobrych
lub zbliżonych do dobrych
odpowiedzi.