STRACH

LĘK

NIEPOK
ÓJ

ZDENERWOWAN
IE

OBAWA

OBAWA

PRZERAŻEN
IE

PRZEPIS NA
LĘK

LĘK

postrzeganie
prawdopodobień
stwa zdarzenia

postrzegani
e
„okropności
”

x

=

postrzeganie
możliwości
poradzenia
sobie

+

postrzega
nie
czynników
ratunkowy
ch

ZABURZENIA LĘKOWE

1. Kategoria ta „obejmuje grupę zaburzeń,

charakteryzujących się nadmiernymi

reakcjami lękowymi przy jednoczesnym

braku poważnego niebezpieczeństwa czy

zagrożenia zeewnętrznego”.
2. Rozgraniczenie zaburzenia od normy

zależy od:
- czynników wyzwalających,
- intensywności,
- czasu trwania,
- odpowiedniości,
- stwierdzonych konsekwencji.
3. Objawy fizjologiczne, emocjonalne,

poznawcze oraz zmiany zachowania są w

istocie podobne.

J.Angenendt , 2005 Kompendium

Typy zaburzeń lękowych.

1. Zaburzenia w postaci fobii.
2. Zaburzenia z napadami paniki.
3. Uogólnione zaburzenia lękowe.

Typologia taka uwarunkowana jest

uwzględnianiem uwarunkowań

sytuacyjnych
(bodziec wyzwalający/brak bodźca

wyzwalającego) oraz przebiegu
(stałe występowanie lęku/lęk

pojawiający się „epizodycznie”).

J.Angenendt , 2005 Kompendium

OBJAWY OSIOWE ZABURZEŃ

LĘKOWYCH

1. Napady paniki.
2. Lęki pod postacią fobii.
3. Lęki nawykowe.

J.Angenendt , 2005 Kompendium

1. Silny lęk, pojawiający się epizodycznie,
któremu często towarzyszy myśl, że zaraz
umrzemy lub zwariujemy.
2. Może występować w wielu zaburzeniach
psychicznych.
3. Rodzaje lęku napadowego:
- pojawiający się spontanicznie – bez widocznego
czynnika spustowego;
- uwarunkowany i wyzwalany konkretną sytuacją;
- wyzwalany interoceptywnie, poznawczo – lęk
antycypacyjny.
4. Zaburzenie z napadami paniki/bez napadów
paniki rozpoznajemy po stwierdzeniu:
- intensywności;
- częstości;
- przebiegu;
- szkodliwości.

NAPADY PANIKI

J.Angenendt , 2005 Kompendium

Cechą charakterystyczną dla

lęku panicznego jest

pojawianie się nawracających

ataków paniki, z których

przynajmniej niektóre

przychodzą niespodziewanie

(bez wchodzenia i/lub

przewidywania wejścia w

sytuacje).

Wg DSM IV atak paniki to nagłe wystąpienie silnego
lęku lub niepokoju wraz z przynajmniej czterema z
poniższych objawów (szczytowe nasilenie w ciągu
10min.):
- wzrost tętna, kołatanie itp.;
- uczucie duszności, trudność „złapania tchu”;
- duszenie się;
- zawroty głowy, oszołomienie, „zaraz zemdleję”;
- derealizacja i/lub depersonalizacja;
- uczucie gorąca lub zimna z dreszczami;
- pocenie się;
- drżenie ciała, trzęsienie się;
- bóle w klatce piersiowej;
- dolegliwości jelitowo-żołądkowe, ściskanie,
mdłości;
- parestezje;
- lęk przed utratą kontoli i myślą „zaraz zwariuję”;
- lęk przed śmiercią;

J.Angenendt , 2005 Kompendium

1. Uwarunkowane sytuacyjnie – lęk przed
określonymi rzeczami lub sytuacjami
(obecność bodźca wywołującego lęk jest
konieczna do powstania lęku).

2. Charakterystyka reakcji:

- natychmiastowa;

- intensywna;

- niekontrolowana

FOBIE

J.Angenendt , 2005 Kompendium.. od Reinecker, 1993

POSTACIE FOBII

1. Agorafobia

- z lękiem napadowym
- bez lęku napadowego

2. Fobia społeczna

- izolowana - np. odpowiedź przy tablicy
- uogólniona - każdy kontakt społeczny

wyzwala lęk
3. Fobia specyficzna/izolowana

- zwierzęta
- sytuacje w środowisku naturalnym
- krew, zranienie, zastrzyk, naruszenie

tkanki

- inne specyficzne – winda, samolot

J.Angenendt , 2005 Kompendium

FOBIA SPOŁECZNA

1. Wyraźny i nieustępliwy lek przed sytuacjami
i wystąpieniami publicznymi.
2. Wiąże się z oceną bycia w centrum uwagi
innych i poczuciem bycia ocenianym przez
nich.
3. Mogą występować powiązane sytuacyjnie
napady paniki.
5. Obawa przed:
- negatywną oceną
- kompromitacją
- znalezieniem się w przykrej sytuacji
- okazaniem objawów lęku - ktoś zobaczy, że... -
i związaną z tym oceną ich samych - ...i wtedy
pomyśli, że jestem nieudolny.
6. Charakterystyczne jest unikanie „trudnych”
sytuacji.

J.Angenendt , 2005 Kompendium

AGORAFOBIA

1. Wyzwalana w miejscach publicznych, poza

domem – sklepy, supermarkety, środki komunikacji,

kina itp.
2. Przebywanie w domu może pomagać.
3. Dotyczy obawy przed tym, że:
- coś złego stanie się ze zdrowiem (zemdleję,

dostanę zawału) lub lub wręcz „umrę”;
- utracę kontrolę nad sobą lub zwariuję;
- utracę kontrolę nad zaspokajaniem potrzeb

fizjologicznych;
- swoim zachowaniem, objawami wywołam sensację;
PODSTAWĄ JEST TU POCZUCIE ZNALEZIENIA SIĘ

W POTRZASKU – nie uzyskam pomocy, nie będę

mógł uciec, zrezygnowć...
4. Lęk przed przeżyciem ataku paniki.

J.Angenendt , 2005 Kompendium

FOBIA SPECYFICZNA

1. Utrzymujący się lęk w bliskości do:

- zwierząt;
- sytuacji w środowisku naturalnym
- krwi, możliwości zranienia, możliwości

otrzymania zastrzyku i naruszenia tkanki;

- inne specyficzne – winda, samolot.

2. Obiekt symboliczny zwykle wywołuje

reakcję, ale słabszą niż ekspozycja na

rzeczywisty obiekt.
3. Lęk dotyczy pierwotnie subiektywnego

poczucia zagrożenia, niebezpieczeństwa,

ale może również dotyczyć własnych

reakcji na sytuacje zagrożenia (napady

paniki i objawy).

J.Angenendt , 2005 Kompendium

UOGÓLNIONE ZABURZENIA

LĘKOWE

1.Uporczywe, nawykowe odczuwanie lęku

i obaw nie związane z fobiami

(specyficzne wydarzenia, obiekty) oraz

występowaniem lęku napadowego.
2.Świat, otoczenie, życie zdają się być

niebezpieczne i pełne zagrożenia.
3.Obawa i przewidywanie chorób,

nieszczęść, wypadków losowych.
4.Nieustanne napięcie – nadmierne

pobudznie układu wegetatywnego –

napięcie mięśni, bóle głowy, zaburznia

snu, nadwrażliwość.

J.Angenendt , 2005 Kompendium

UOGÓLNIONE ZABURZENIA

LĘKOWE

5. Różnice pomiędzy „zdrowiem” a

„lękiem”:

- częstość;
- czas trwania;
- intensywność;
- rozpoznanie granic patologii.

6. Treść podobna.
7. Trudne do zdiagnozowania – zaburznia

afektywne, zaburznia pod postacią

somatyczną...

J.Angenendt , 2005 Kompendium

bodziec wyzwalający -
- zewnętrzny lub
wewnętrzny

postrzega
ne
zagrożeni
e

obaw
a

katastroficz
na
interpretac
ja doznań

doznania
cielesne

za:Clark 1986

sekwencja
wydarzeń
w ataku
paniki

obja
w

emoc
ja

„koło” napadu
paniki II

przypomnien
ie ataku

skrócony
oddech...

nasilenie
lęku

– spirala utraty
kontroli

interpreta
cja

„zemdleję.
..”

U M I E R A

U M I E R A

M ! ! !

M ! ! !

postrzegane zagrożenie
społeczne

 

sytuacja
społeczna

aktywacja
założeń

przetwarzanie informacji

o

sobie jako o przedmiocie

interakcji społecznych

objawy

somatyczne
i
poznawcze

zachowania

zabezpieczając
e

 Procesy zachodzące w sytuacji
ekspozycji na bodziec
wywołujący lek u osoby z fobią
społeczną

za: Clark, Wells