Podstawy terapii

poznawczo-behawioralnej.

Aplikacje do zaburzeń

lękowych i

psychosomatycznych

Michał Kuchczyński

Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-

Behawioralnej

Warunki zaliczenia

- przed pierwszymi zajęciami zapoznanie
się z pierwszą pozycją z listy lektur;

- zaliczenie w formie testu wymuszonego
wyboru;

- dopuszczenie do testu na podstwie
sformułowania przypadku;

- aktywne uczestniczenie w zajęciach;

- nieobecność na jednym spotkaniu –
złożenie opracowania materiału.

„Jeśli cierpisz z powodu jakiejś

rzeczy, to nie ta rzecz Ci

przeszkadza, lecz Twój własny sąd

o niej.

I jest w Twej mocy ten sąd

zmienić.”

Marek Aureliusz

za:K. Drat Ruszczak, 2005

Paradygmat poznawczo-

behawioralny

Problemy pacjentów wynikają z

interakcji:

- umysłu,
- sygnałów dochodzących z ciała
- środowiska (fizyczne czynniki,

społeczne, ekonomiczne,
kulturowe...).

przekonani

a

myśli

założenia

reakcje

fizjologiczn

e

zachowani
e

emocje

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

relacje z
otoczenie
m

świat, inni, ja,
przyszłość...

jeśli... to ...

„wydarzeni

e

spustowe”

wczesne

doświadczeni

a

Zrozumienie problemów

klienta to nie diagnoza
psychiatryczna...

...ale:

dostrzeżenie

powyższych

interakcji.

Zmiana w życiu pacjenta
może wymagać pracy nad
jedną, lub też nad kilkoma z
nich.

czynniki

uwrażliwiają

ce
głębokie

przekonani

a

przewidywani

e

problemy:

- myśli

- uczucia

- zachowanie

- fizjologia

procesy

podtrzymują

ce

Formułowanie przypadku:

- nie spiesz się, ale też nie

przeciągaj – początkowe

sformułowanie jest podstawą do

pracy i może być póżniej

modyfikowane;

- rysunek często jest lepszy,

bardziej komunikatywny niż słowa;

- popatrz na korzyści – często

skupiają na podtrzymywaniu

problemów;

Podstawowe założenia

• poznawcze: wydarzenie samo w

sobie nie ma ŻADNEGO
znaczenia - znaczenie ma to co o
nim myślimy;

• behawioralne: zmiana tego co

robimy jest najlepszym sposobem
na zmianę pozostałych systemów
(myśli, emocje...)

Terapia poznawcza opiera
się na sprawdzaniu w życiu
codziennym postawionych w
czasie sesji hipotez.

Celem terapii jest nauczenie
klienta jak sam ma radzić sobie
ze swoimi najważniejszymi
problemami.

Skupia się na tu i teraz -
przynajmniej w początkowym
etapie terapii

.

  Terapia opiera się na

współpracy.

  Terapeuta wnosi: umiejętności,

wiedzę kliniczną -

- klient jest

ekspertem w dziedzinie

„SIEBIE”

i

to do niego należy ostatnie słowo.

  Pacjent wspólnie z terapeutą

ustala cele, do których będzie
zmierzał w terapii.

Charakterystyka terapii poznawczej:

Charakterystyka terapii poznawczej:

- oparta na modelu poznawczym
- ograniczona w czasie,
ustrukturalizowana
- wymaga dobrej relacji
terapeutycznej
- wymaga współpracy miedzy
terapeutą i klientem

cele i wiedza dają obojgu

możliwość zrozumienia i znalezienie
rozwiązania

współpraca może być

odkrywająca

- „sformułowanie przypadku”

celem jest podzielenie problemu

na mniejsze części

Charakterystyka terapii poznawczej:

Charakterystyka terapii poznawczej:

- zorientowana na problem

celem leczenia nie jest pomóc

ludziom myśleć racjonalnie

skierowana na rozwiązanie

obecnych problemów - tu i teraz

klient jest zachęcany do

identyfikowania problemów

celem terapeuty jest

zgeneralizowany problem zmienić na
bardziej specyficzny/e, szczegółowy/e

- psychoedukacja

- uogólnianie:

„zawsze”, „nigdy”, „wszyscy”;

- myślenie dychotomiczne, „skrajne”:

„jeżeli nie zrobiłem wszystkiego -

nie zrobiłem nic”;

- przypisywanie skrajnej oceny:

„ależ ze mnie bałwan”;

- wyolbrzymianie lub pomniejszanie:

„to jest przerażająco okropne”;

- interpretowanie katastroficzne:

„umrę... zwariuję...”;

Zniekszta

Zniekszta

ł

ł

cenia poznawcze

cenia poznawcze

– błędy

– błędy

logiczne w myśleniu

logiczne w myśleniu

:

:

- wróżenie - „przepowiadanie
przyszłości”:

„nigdy tego nie

zdołam wykonać”;

- odnoszenie do siebie:

„to, że on pije to moja wina”;

- zbyt szybkie przechodzenie do
wniosków:

„zabił się bo nic nie

widziałem”;

- „czytanie w myślach”:

„gdyby Ci zależało, to sam byś

najlepiej wiedział czego

pragnę”.

Zniekszta

Zniekszta

ł

ł

cenia poznawcze

cenia poznawcze

– błędy

– błędy

logiczne w myśleniu

logiczne w myśleniu

:

:

- dobrze słuchaj;
- zadawaj tylko takie pytania
pacjentowi na które zna odpowiedź;
- skieruj uwagę pacjenta na
informacje które są istotne, ale
pochodzą z zewnątrz;
- pomóż pacjentowi zastosować nowe
informacje w celu:
* ponownej oceny uprzednich
wniosków
* zbudowania nowych pomysłów

“Ukierunkowane
odkrywanie”

- Jak się czujesz?

- Co teraz dzieje się w Twojej głowie?

- Co przyszło Ci do głowy zanim
zacząłeś się tak czuć?

- Jeśli to prawda, to co to mówi o Twoim
życiu, o Tobie, Twojej przyszłości?

- Jakich obawiasz się konsekwencji?

„

„

Sokratejskie pytania”-

Sokratejskie pytania”-

rozumienie

rozumienie

problemu:

problemu:

- Jeśli to prawda, co może się zdarzyć
najgorszego?

- Co to mówi o tym, co myślą/czują
inni?

- Co to mówi o tej osobie/osobach lub
ludziach w ogóle?

- Jakie wspomnienia czy obrazy

przychodzą Ci na myśl w tej

sytuacji?

„

„

Sokratejskie pytania”-

Sokratejskie pytania”-

rozumienie

rozumienie

problemu:

problemu:

„...Żeby język giętki

mógł wyrazić co pomyśli

głowa...”

Sytuacja

opisz

wydarzenie

, które

wywołuje

negatywną

emocję

i/lub

strumień

myśli

wywołujący

negatywną

emocję;

- kiedy to

się stało?

- gdzie

byłeś?

- z kim

byłeś?

- co

robiłeś?

Emocje

sprecyzuj

jaką/jakie

emocje

poczułeś;

określ siłę

emocji w

skali od 0 do

100;

opisz każdą

emocję czy

nastrój

jednym lub

dwoma

słowami

Automatyczne myśli

dla każdej myśli określ jak bardzo

wierzyłeś w to w danym

momencie – w skali od 0 do 100.

Odpowiedz na poniższe pytania:

- Co przyszło mi do głowy zanim

zacząłem się tak czuć?

- Jeśli to prawda to co to o mnie

mówi?

- Co to mówi o mnie, moim życiu,

mojej przyszłości?

- Jakich obawiam się

konsekwencji?

- Jeśli to prawda, to co może

zdarzyć się najgorszego?

- Co to mówi o tym, co myślą/

czują wobec mnie inni?

- Co to mówi o tej osobie/osobach

lub ludziach w ogóle?

- Jakie obrazy czy wspomnienia

przychodzą mi na myśl w tej

sytuacji?

To samo wydarzenie może powodować różne

emocje w zależności od tego, kto to interpretuje.

 

Nie możemy sami poznać prawdy - jedynie możemy

się do niej zbliżać np. przez zbadanie hipotez na

temat rzeczywistości.

 

Eksperymenty są sposobem weryfikowania sposobu

myślenia i nabywania nowych doświadczeń - zmiany

negatywnych emocji, zbudowania funkcjonalnych

strategii behawioralnych.

 

„Terapia poznawcza nie jest sposobem zmiany

zaburzonego myślenia - jest uczeniem się patrzenia

z innej perspektywy

sytua

cja

emocje

,

nastroj

e

automatycz

ne myśli,

obrazy

dowody

na

słusznoś

ć

gorącej

myśli

dowody

podwa-

żające

słusznoś

ć

gorącej

myśli

myśli

alterna-

tywne

lub

równow

a-żące

ponowni

e oceń

nasileni

e emocji

i

nastrojó

w

Kto?

Co?

Kiedy?

Gdzie?

Co

czułeś?

Oceń

nasilenie

każdego

nastroju.

(0 - 100)

Co

przyszło Ci

do głowy,

zanim za-

cząłeś tak się

czuć?

Jakieś inne

myśli?

Obrazy?

Zakreśl gorą-

cą myśl.

Sformułuj

myśli

alternaty-

wne lub

równowa-

żące.

Oceń

swoją

wiarę w

nowo

sformu-

łowane

myśli.

(0 - 100)

Ponownie

oceń

nastroje

zapisane

w kolumnie

drugiej i

wszelkie

dodatkowe

emocje.

(0 - 100)