Aleksandra
Urbańska
Agnieszka
Warszawska
Aleksandra
Urbańska
Agnieszka
Warszawska
Dziedziczenie niektórych cech, takich jak
pigmentacja skóry, czy zdolności umysłowe,
jest determinowane przez wiele par genów
nieallelicznych .
-to typ dziedziczenia, w którym
cechy uwarunkowane są
wzajemnym oddziaływaniem pewnej
liczby genów nieallelicznych,
których efekty się sumują.
Dziedziczenie poligenowe jest
uwarunkowane wieloczynnikowo,
co oznacza , że obejmuje:
podłoże genetyczne ( poligeny )
wpływ czynników środowiskowych .
cechy ilościowe ( bez określonego fenotypu,
zmieniające się w sposób ciągły i dające się
określić liczbowo),
cechy jakościowe ( z określonym
fenotypem).
pigmentację skóry, oczu, włosów,
masę ciała,
podatność na choroby zakaźne,
ciśniehnie krwi,
liczbę krwinek czerwonych,
ogólna liczbę listewek skóry,
inteligencję (IQ ).
otyłość,
nadciśnienie tętnicze.
Częstość występowania cech
ilościowych uwarunkowanych
wieloczynnikowo w populacji
podlega prawu normalnego rozkładu.
Stopień wykształcenia się cechy
ilościowej zależy od liczby genów o efektach
sumujących się, czyli genów
kumulatywnych.
Charakteryzuje się:
Natężeniem cechy proporcjonalnym do
liczby dominujących aktywnych genów
kumulatywnych
Stopniem natężenia cechy proporcjonalnym
do liczby wszystkich poligenów
Znacznym modyfikującym wpływem
czynników środowiskowych na ekspresję
cechy.
Barwa skóry jest uwarunkowana współdziałaniem
kilkunastu par alleli.
P AABB(Murzyni) X aabb(Biali)
F1 AaBb(Mulaci)
W pokoleniu F2 w potomstwie Mulatów (AaBb X AaBb)
występuje 5 fenotypów:
1/16 ma 4 poligeny dominujące AABB(czarne ubarwienie
skóry)
4/16 ma 3 poligeny dominujące AABb lub AaBB (75%
pigmentacji czarnego przodka)
6/16 ma 2 poligeny dominujące Aabb,aaBB lub AaBb (50%
pigmentacji czarnoskórego przodka)
4/16 ma 1 poligen dominujący Aabb lub aaBb (25%
pigmentacji czarnoskórego przodka)
1/16 nie ma poligenów dominujących- brak pigmentacji
czarnoskórego przodka, jest pigmentacja białego przodka
Częstość identycznych fenotypów dla liczby
dominujących alleli są wartościami współczynników
liczbowych przy kolejnych wyrazach rozwiniętego
dwumianu Newtona:
(a + b
)
do potęgi
n
, gdzie
a
i
b
-to
częstości genów w populacji, a
n
-to liczba genów
W miarę zwiększania się liczby par nieallelicznych
genów determinujących daną cechę, rozkład
fenotypów zbliża się do rozkładu normalnego.
Liczba genotypów określona jest wzorem
: 3
do potęgi
a
-gdzie a równa się liczbie par alleli.
Liczba fenotypów jest mniejsza od liczby
genotypów.
Liczba różnych fenotypów równa się liczbie
pojedynczych genów dominujących( n) plus 1-
(n+1) np. przy pięciu parach genów
nieallelicznych będzie 11 różnych fenotypów.
Rozkład zmienności danej cechy ilościowej
w populacji zależy od liczby genów
determinujących ją. Przy większej liczbie par
alleli, krzywa przyjmuje kształt krzywej
Queteleta.
Dziedziczenie wieloczynnikowe jakościowe
jest najczęstszą przyczyną wad wrodzonych
i niektórych chorób przewlekłych.
Zmienność tych cech nie jest ciągła , lecz
skokowa .Dana cecha uwidacznia się
dopiero po przekroczeniu wartości
progowej.
Wpływ na zachorowanie osobnika na daną
chorobę wieloczynnikową mają zarówno
czynniki genetyczne jak i środowiskowe.
Cecha wystąpi tylko u tych osobników, u
których został przekroczony próg
wrażliwości(chwiejności) genetycznej.
Zwężenie odźwiernika,
Wrodzone wady serca,
Wady cewy nerwowej,
Wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego,
Stopa końsko-szpotawa
Schizowrenia,
Cukrzyca,
Padaczka,
Atopia,
RZS,
Psychoza afektywna dwubiegunowa
Jest przekroczeniem zakresu cechy
występującej w pokoleniu rodzicielskim
.
Zjawisko to jest wyraźnie zaznaczone
u potomstwa Mulatów,
gdzie na 16
możliwych kombinacji zygot w wyniku
krzyżowania heterozygot (AaBb x AaBb),
prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z
czarną skórą(AABB), jak i dziecka z białą
skórą(aabb) wynosi 1/16.Osoby z genotypem
AABB wykazują
transgresję dodatnią
, a z
genotypem aabb-
transgrsję ujemną
.
potomstwo wyższe lub niższe od rodziców,
potomstwo mniej lub bardziej inteligentne
od rodziców,
potomstwo mniej lub bardziej odporne
na choroby zakaźne,
wystąpienie u potomstwa choroby
determinowanej wieloczynnikowo , która
nie występowała u rodziców, np. astma
oskrzelowa.
natężeniem cechy proporcjonalnym do
liczby dominujących aktywnych genów
kumulatywnych,
stopniem natężenia cechy proporcjonalnym
do liczby wszystkich poligenów ,
znacznym modyfikującym wpływem
czynników środowiskowych na ekspresję
cechy (odziedziczalność).
Jest jedną z najważniejszych właściwości
każdej cechy ilościowej.
Określa jaka część zmienności cechy zależy
od wpływu genów , a jaka od środowiska.
Jest to genetyczny składnik całkowitej
zmienności fenotypowej danej cechy
wyrażany w procentach
.( Całkowita zmienność
fenotypowa cechy Vp jest sumą zmienności
uwarunkowanej genetycznie Vg i zmienności
spowodowanej działaniem czynników
środowiskowych Ve).
Wielkość odziedziczalności (H )zależy od
wartości składników wariancji genetycznej
(Vg) i wariancji fenotypowej (Vp), podawana
jest w procentach i zmniejsza się w miarę
wzrostu udziału składnika środowiskowego.
H=(Vg/Vp)x 100
Wariancja jest sumą kwadratów odchyleń
poszczególnych wartości cechy od ich średniej ,
podzielona przez liczbę obserwowanych
przypadków, pomniejszonych o jeden.
Wartość liczbowa odziedziczalności
mieści się w granicach 0- 100%.
Wartość odziedziczalności (H) zbliżona
do O świadczy, że cecha powstała prawie
wyłącznie pod wpływem czynników
środowiskowych.
Natomiast wartość zbliżająca się do
100% świadczy o tym , że cecha rozwija się
prawie pod kontrolą genów.
Współczynnik odziedziczalności jest
m.in. liczbowym wskaźnikiem podobieństwa
między potomstwem a rodzicami.
Dziękujemy za uwagę.
Dziękujemy za
uwagę.
Dz
iękujemy za uwagę…