Odczyny

poprzetoczeniowe

Odczyny wczesne

• Występują już w czasie

przetaczania

• Najcięższe odczyny zwykle

rozwijają się najgwałtowniej

• Dlatego w ciągu pierwszych 5

minut przetaczania obowiązuje
ścisły nadzór (próba biologiczna)

Odczyny późne

• Rozwijają się po zakończeniu

przetaczania, nawet po kilkunastu
dniach

• Bardzo rzadko nawet tak późny

odczyn może stanowić zagrożenie
dla życia pacjenta

Ostre odczyny

poprzetoczeniowe

• Ostre odczyny hemolityczne
• Odczyny gorączkowe
• Odczyny alergiczne
• Przeciążenie krążenia
• Pozasercowy obrzęk płuc
• Hemoliza nieimmunologiczna
• Posocznica bakteryjna

Ostry odczyn

hemolityczny

1. Ostra hemoliza

wewnątrznaczyniowa –
niezgodność w zakresie grup
głównych

2. Ostra hemoliza

pozanaczyniowa – niezgodność
w zakresie grup dalszych (układy
Kidd JK, Duffy Fy, Kell K)

Patofizjologia

• Utworzenie kompleksów antygen –

przeciwciało na powierzchni erytrocytów

• Aktywacja dopełniacza
• Hemoliza wewnątrznaczyniowa
• Hemoglobinemia i hemoglobinuria
• Aktywacja układu krzepnięcia –

wykrzepianie wewnątrznaczyniowe

• Uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i

katecholamin

Objawy kliniczne

• Gorączka i dreszcze
• Niepokój
• Duszność
• Bóle w piersiach i lędźwiach
• DIC
• Wstrząs
• Ostra niewydolność nerek

Postępowanie

• Przerwać transfuzję
• Leczyć niewydolność krążenia
- infuzje
- katecholaminy
• Leczyć niewydolność oddechową
- tlenoterapia
- wspomaganie wentylacji
• Zapobiegać rozwojowi DIC (heparyna) i leczyć

go (antytrombina III, substytucja cz.

krzepnięcia)

• Zapobiegać ONN (Mannitol, furosemid, diureza

2ml/kg/godz)

Zapobieganie

• Unikać błędów w dokumentacji
• Prawidłowa identyfikacja próbek

krwi

• Identyfikacja biorcy (przetoczyć

temu, czyją próbkę krwi
krzyżowano)

Ostra hemoliza

pozanaczyniowa

• Gorączka
• Niedokrwistość
• Hiperbilirubinemia
• Ciężkie objawy - rzadko

Odczyny gorączkowe

• Gorączka jako jeden z objawów

odczynów hemolitycznych

• Izolowany odczyn gorączkowy –

spowodowany przez przeciwciała

przeciwko leukocytom i ew. płytkom

biorcy

• Podawać leki przeciwgorączkowe
• Stosować masę ubogoleukocytarną lub

filtry leukocytarne do przetaczania

Odczyny alergiczne

• Spowodowane przez przeciwciała

przeciwko białkom osocza dawcy

• Zwykle tylko pokrzywka (świąd,

rumień i bąble) – u 1 – 2 % biorców

• Rzadko ciężka ogólnoustrojowa

reakcja alergiczna – wstrząs
anafilaktyczny

Postępowanie

1. W pokrzywce – środki

przeciwhistaminowe (jeżeli objawy
ustąpią – można kontynuować
przetaczanie).

2. Gdy objawy ze strony układu

oddechowego (obrzęk krtani, skurcz
oskrzeli) lub krążenia – zatrzymać
transfuzję, sterydy, adrenalina, ew. r-
ry koloidowe

Zapobieganie

• Pacjentowi z ciężkim odczynem

alergicznym w wywiadzie
przetaczamy tzw. krwinki
płukane

Przeciążenie krążenia

• Przetoczenie zbyt dużej objętości

krwi

• Lub zbyt szybkie
• Zwykle przy wyrównywaniu

przewlekłej anemii (pacjent z
prawidłową objętością krwi i
niedoborem hemoglobiny)

• Łatwiej u pacjentów z miokardiopatią

Objawy

• Nadciśnienie tętnicze
• Zaburzenia rytmu serca

(ekstrasystolia komorowa)

• Duszność (obrzęk płuc)

Postępowanie

• Przewlekłą anemię wyrównywać

powoli (1jME / 4-6 godz.), nawet
przez kilka dni

• W razie ciężkiej duszności -

krwioupust

Pozasercowy obrzęk płuc

• Nie związany z przeciążeniem

krążenia

• Spowodowany przez przeciwciała

anty-HLA (leukoaglutyniny) biorcy
przeciw leukocytom dawcy lub
odwrotnie

• Może się zdarzyć po przetoczeniu

ME lub FFP

Hemoliza

nieimmunologiczna

• Roztwór hipotoniczny (Glu 5%, aqua pro

iniectione) lub

• R-r hipertoniczny (Glu 40%, żywienie

pozajelitowe) przetaczane jednocześnie przez

jeden cewnik naczyniowy

• Mechaniczne uszkodzenie krwinek (krążenie

pozaustrojowe, rzadziej dializa pozaustrojowa)

• Nieprawidłowe przechowywanie (zamrożenie

lub przegrzanie)

• Zakażenie bakteryjne

Postępowanie

• Rozpoznanie przyczyny
• Leczenie objawowe jak w

hemolizie immunologicznej

Posocznica bakteryjna

• Bakterie namnażają się we krwi

przechowywanej w zbyt wysokiej
temperaturze

• Krew ogrzana do temperatury

pokojowej kolonizuje się bardzo
szybko

Postępowanie

• Przestrzegać zasad przechowywania
• Przestrzegać terminów przydatności

preparatów

• Nie ogrzewać krwi przed przetoczeniem
• W transfuzjach masywnych czy u

pacjentów wychłodzonych stosować „Hot-
line”

• W razie objawów bakteriemii – posiew

krwi, antybiotykoterapia

Odczyny późne

• Opóźniony odczyn hemolityczny
• Choroby zakaźne
• Trudności w kolejnym dobraniu

krwi

• Choroba przeszczep przeciw

gospodarzowi

Opóźnione odczyny

hemolityczne

• W przypadku immunizacji w przeszłości

(zwykle poza układem ABO), gdy poziom

przeciwciał obniży się poniżej

progowego, próba krzyżowa będzie

ujemna

• Ponowne przetoczenie wywoła

odpowiedź amnestyczną po 3 – 10

dniach

• Przetoczone krwinki ulegają hemolizie

pozanaczyniowej w śledzionie

Choroby zakaźne

• HCV (90%)
• HBV
• HIV
• CMV
• EBV
• Toksoplazmoza
• Malaria
• Kiła
• Bruceloza
• Gruźlica

Zapobieganie

• Eliminacja dawców z grup ryzyka

(narkomani, homoseksualiści)

• Rutynowe badania dawców
- fizykalne (objawy infekcji)
- laboratoryjne (cechy zapalenia

wątroby)

- serologiczne

Dlaczego to się zdarza?

• Okno serologiczne okres

pomiędzy zakażeniem dawcy a
pojawieniem się przeciwciał w
jego krwi (w przypadku zapalenia
wątroby typu C nawet kilka
miesięcy)

Powikłania

poprzetoczeniowe *

potencjalnie śmiertelne

Powikłania

poprzetoczeniowe

Zwykle bezobjawowa

niedokrwistość nie

wymaga przetoczenia !

Wielu przetoczeń dokonuje się
zwyczajowo np. gdy poziom hgb
musi być większy niż 10 g/dl, nie
decyduje o tym stan
chorego.Okazuje się, że większość
chorych dobrze toleruje 7-8 g/l.